Sjweitberg (onder ps. G. Rapaille)

'40-'45 is vuer d'r Feel e penibel ongerwerp. Dat wèt eederein. Hae hooft mer urges binne te komme es 't druever geit, da wilt altied waal wir eine zich herinnere datter get mit ziéne pap neet in d'r haok waor. Dan is d'r Feel om te verrekke en dat hilt hae neet ummer binne, dao is 't te dèk vuer gebuerd.

Noe mot gezag waere dat die wat zich drök make om dae krieg, dèk luj zint die in dae tied nog neet zonger druege dook om g'n vot koste. Vueral van die wuert Feel gieftig. En da reup hae dat Sjweitberg d'r kop toe mot houte. Dat ze bekans gaar nieks höbbe mitgekriëge van dae verrekdesse krieg. Dat de terrasse in d'r zoëmer aevegood vol zoote. Dat de carnaval gewoon durg gegange is. Dat d'r hoëgoet e probleem waor es de ouw erpel op de nuuje looge te wachte. Datter doe aevegood nog dieke sop gemaakt woërt van de reskes erpel en gedruegde boëne en dat eedere hongerderm zich dao de vinger vuer aaflegkde. Dat ze ziéne pap noëts get höbbe kinne make. Dat de sjwarthandelaere waal vriejoet gegange zint. Dat ze d'r edelachtbare hiër Däölkes noëts get höbbe durve te make, terwiel dae in hiël verkiërde muibele handelde en nao de bevrijding aan d'r Amerikaan 't zelfde merk sigare oetdeilde es wat hae ummer vuer d'r Pruusj gereid haw liegke... Dao kalt geine uever, vingt Feel.

[p. t.o. 32]

[p. t.o. 33]

[p. 33]

Tillevisie

- In d'r aanluip nao de lente kintich vanal ueverkomme. Hout dich vas! D'r sjnoep leep ich op, sjuus op bezeuk biej ein van mien Sjweitberger naeve. Griep. Zitste dao veer waeke vas! Da kumpste toch in 'n langweil te hange. Laeze, sjlaope, tillevisie kieke, sjlaope, tillevisie kieke piste d'r dul van wuers. En de film geit durg. Neet mië te sjtoppe. {Auge toe: film. Auge aope: film.} Om ramgek van te waere. Zou dat van de kaors komme? 't Driët mer durg.

Ich ziën de gow kamer van de hèl. Ueveral tillevisies. En vuur. Achter de vinstere, in d'r aope haard - allich - en achter de glaas-in-loëd-duere. De hets vilt mit zoë te ziën. Mè de loch is zoer... dat zuuste aan de versjangeneerde gezichter van de ziële die allemaol zitte te gape en te voorwerke. Raar... en 't sjtopt neet. 't Kerpèt vuer d'r aope haard kump tot laeve. 't Is e maedje van e jaor of twintig. Dat kiek neet nao de tillevisies, mè teikent d'r ganse tied treins die luj omvare. Es 't 'n teikening klaor hat sjmiet 't ze in 't vuur. Vuer de glaas-in-loëdduere begint zich auch get te reure. Dao kruup e waeze rechop wat get voet hat van enne junk. Jaor of dartig, dink ich. Hae huijt zich d'r ganse tied op de erm esof hae die wilt dressere. Witte sjtöb vilt poejerend droet wie oet 'n zeef mit mael. Hae bleus 't bie zich e weg. Ich wil neet mië kieke, aan get angesj dinke. Geit neet. Is dit de hèl? Aan de taofel zitte t'r te kaarte. Tillevisiekieke en kaarte tegeliek. D'r wuert neet vuer geld gekaart, mè om talismen, kievietseier, sjapeleermedaljes, beerdöpkes en greunblinkende sjtèntjes. D'r dieke aannummer mot deile. Woë kin ich dem va? Dae waor al verkiërd in d'r aorlog en dat zuuste aan zien veut die vaszitte in e tuut hel gewoëre cement, woë gemein teikes op sjtont esof 't reklaam is vuer sjpies. Ein van de vrouwluj deit esof ze tillevisie kiek, mè hilt bie 't deile 't aannummerke sjerp in de gate. Ze is de vrouw van d'r nsb-burgemeister dae mit zien - auch al verkiërde - kètting aan ziene sjtool vas zit. Haw ich mer enne knoep om hie los van te komme. Baove 'n riej tillevisies hink e kollosaal sjilderie en dao ziën ich in gala - baoven op enne gitsjwarte hings - e saort kommissaris van de kunningin... hop paerdje hop durg Limburgse kaorvelder. Dae kin ich neet. Is 't dae van vuer, van in of van nao d'r aorlog? In 't sjilderie sjtapt hae inins aaf. Dae kruup oet die sjilderie de kamer in! Wae geluift mich dat? Langs enne naod van d'r

[p. 34]

behang sjuuft hae nao onge en inins liekt 't of die kamer in enne groëte zaal verangert. D'r kommissaris - mit bolhood - beint in ein bewaeging nao enne hook achterin woë 'n mollige bloëte vrouw zit. Esof ze enne groëte laepel in de heng hat, mak ze toesjoer reurbewaeginge. Gei moment sjteit dae erm sjtil. Reure, reure... Die kin ich waal! Dat is de Maria oet Sjijndel. De giefmingster. Bie häör buigt d'r kommissaris esof Maria de kunningin zelf is en geit mit häör danse. Op alle tillevisies zuuste die rondwalse. Eederein kiek gesjpanne nao 't walsend koppel. Esof 't enne marathon is, esof eeder moment 'n goal kint valle, enne d'r joker wint, of enne angere dae sjieke sjpiksjplinternuje wage geit winne. Dae is blinkentaere te ziën op 't grotste sjerm en baovendrop zit 'n blon juffrouw die auch al de kleijer vergaete hat. 't Is bliekelik werm zat in de hèl.

Ich werp dèkkes van mich aaf, ich bin auch mer enne miensj. Sjmiet mich 'n tas koud water in 't gezich. 't Hulp neet. Ich kom nimme los van die bilder. {Auge toe: film. Auge aope: film.} D'r wals wuert willer en willer. De Marie van Sjijndel geuf d'r kommissaris get te drinke. Dae drinkt. Ze danse durg. Hae drinkt nog ins en zakt krumpend van de pien inein en kruup mit zien letste krach langs d'r naod van d'r behang, truk nao zie sjilderie in. Zien sjwarte hings liekt vuer pampus esof hae sjuus in enne koliek bliëve is. Mè die van Sjijndel danst durg, nog willer. Ze boetst taege d'r junk aa, ze zuut dae witte poejer, sjrikt zich 't laplazerus, kaekt en biést truk häöre hook in om dao kaorsechtig te gaon reure, reure, reure. Ich roop op mien mam. D'r te winne wage sjteit midde in de kamer. De blon bloëte juffrouw kruup d'r vanaaf, lachend nao de mansluj. 't Knipt mit de vingere en dao is angere muziek. Zou ze bekind gao make wae die kis gewonne hat? Lieber Herrgot, kos ich dizze kiekradio mer sjtoppe! {Auge toe: film. Auge aope: film.} En 't vuur begint auch al hèller te brenne. En wòrom zaet genne get in dae duuvelskraom? Zegk da wae dae auto wint! Laot ziën wae de meiste punte hat! Wat zit die blon dao bie d'r burgemeister en d'r aannummer? Ah. Ze hilt e bord mit ‘applaus’ vuer de edele dele. 't Maedje is inins bezig mit hertjes te teikene en grient. De Marie van Sjijndel hat enne lame erm. D'r burgemeistersvrouw huijt 'n vaas kepot op d'r kop van häöre edelachtbare hiër. Woë dae aanzoot kos ich durg dat bord

[p. 35]

neet ziën, mè zie waal natuurlik. De blon geuf 'm 't bord en vilt d'r aannummer om d'r nak. Hat dae d'r auto gewonne? D'r junk sjravelt op en rent nao de vinstere... trekt eint aope, de vlamme sjlont nao binne, hae sjpringt d'r zonger bezèj in. Ich huer ingelemuziek. 't Wuert nog heiter. Dao vleege de duere van 'n groëte kas aope en twië ‘britse’ hekse sjpringe droet. Ze renne nao 't vinster woë d'r junk verdween en roope: ‘Maoge viër de groete doën?’ {Ploink! Kortsjleeting?} Ich bin nog noëts zoë naat gewoëre. Dit is linke kaors. Heersjt nogal, höb ich mich laote vertelle.

En d'r angere waor te riek om iërlik te ziën.