Westfriesland, Tessel en Wieringen

Wijdenes

Oosterleek

⁺ DE HERVORMDE KERK (1875) bezit een moderne eiken preekstoel met snijwerk⁺ uit het midden van de xviie eeuw; een deels vernieuwd doophek met geslingerde⁺ spijlen, en op de borstwering het wapen van Wijdenes, het jaartal 1695 en de namen schipp. maerte jacobse, schipp. pieter v. offer.

+ Herv. Kerk

+ Preekstoel

+ Doophek

Wijdenes

⁺ DE HERVORMDE KERK is een gedeeltelijk oud gebouw, ter plaatse van welks koor, met behoud van de noordermuur, een moderne school is gebouwd. De voorgebouwde toren aan de westzijde is gaaf en eigendom der burgerlijke gemeente; het schip van de kerk behoort aan de Hervormde Gemeente.

+ Herv. Kerk

[p. 225]

Oudh. en Gest., ii, blz. 479; Teg. Staat v, blz. 494; van der aa, xii, blz. 401; N.H. Oudh. i,⁺ blz. 128; joosting en muller i, blz. 75; Gen. en Herald. Ged. v, blz. 179.
gravure door spilman naar pronk in Verheerlijkt Nederland.⁺
Ook deze kerk wordt in 1395 in de registers der Domfabriek genoemd tot 1460, wanneer⁺ de inkomsten verplaatst zijn naar Hoogkarspel. Na 1506 wordt Wijdenes daar niet meer genoemd. Volgens een opschrift op twee houten lijsten in de kerk bewaard, is de kerk in 1616 door de bliksem getroffen en spoedig daarna in 1619 herbouwd. In 1839 is de kerk hersteld en in 1857 deels afgebroken en in 1863 uitgebreid. Volgens oude prenten bestond de kerk voorheen uit twee schepen, waarvan het noordelijke door een laag koor beëindigd werd en het zuidelijke een rechte sluiting had. De zuidmuur van het koor is pas in 1920 afgebroken bij welke gelegenheid enige accoustische potjes gevonden werden die in het Westfries Museum bewaard worden.
De torenspits werd in 1845 opnieuw van steen aangebracht, doch aanzienlijk lager dan de oorspronkelijke en in 1893 door een houten vervangen.

De toren, fig. 57, opgetrokken van baksteen formaat 22,5 × 4,5 - 5, 10 lagen 63,⁺ bestaat uit drie geledingen, waarvan de tweede met twee blindnissen versierd is en⁺ de derde drie nissen vertoont van welke de middelste de galmgaten bevat. De ingang

Fig. 57. Wijdenes. Herv. Kerk

die met een hoge spitsboognis is omgeven, is gedekt door een zandstenen latei met driepasversiering in de zwikken. De doorgang naar de kerk is gedekt door een rondboog.

De noordmuur van het⁺ schip die slechts 41-43 dik is, bestaat op een kleine moderne verhoging na, uit opnieuw gebruikte oude baksteen van 22 - 23 × 5. Van het oude koor is alleen de noordmuur bewaard, doch gepleisterd; de schipmuur sluit hiertegen met een bouwnaad aan. De zuidelijke schipmuur bestaat uit moderne steen. In 1863 is hiertegen een nieuw dwarspand gebouwd, dat de ingang bevat. Het inwendige is aan de oostzijde thans recht gesloten door een muur, die deels uit xviie eeuwse steen bestaat en in het midden een forse halfkolom bevat, waarop twee bogen neerkomen.

De trekbalken onder de houten tongewelven rusten in de vier hoeken op kraagstenen, die blijkens hun ornament van de bouw van 1619 stammen.

De toren kan tegen het einde der xve of begin xvie eeuw gebouwd zijn. Van de noordelijke⁺ schipmuur is mogelijk de grondslag nog oud, het opgaande werk moet in 1839 gelijk met de zuidelijke muur ontstaan zijn. De noordelijke koormuur is oud, doch kan wegens bepleistering niet nauwkeurig gedateerd worden. De afscheiding tussen koor en schip is in 1619 tot stand gekomen en later opnieuw dichtgezet.

De kerk bezit:

een eiken preekstoel met renaissance-pilasters aan de kuip en oude trap, xviia;⁺

een doophek met fries van geslingerde spijlen, xviii;⁺

+ Literatuur

+ Afbeelding

+ Geschiedenis

+ Beschrijving

+ Toren

+ Kerk

+ Datering

+ Preekstoel

+ Doophek

[p. 226]

⁺ op de preekstoel een koperen lezenaar, xvii;

op het doophek een doopboog uit 1737 met een Caritas-voorstelling en het oude wapen van Wijdenes geflankeerd door twee in de ornament-krullen verwerkte griffioenen;

een lezenaar xviii;

een doopbekkenhouder, xviii;

twee twaalfarms koperen kronen xvii;

twee houten lijsten met geschilderd opschrift omtrent de brand en herbouw in 1616 en 1619.

⁺ een zilveren avondmaalsschotel, diameter 34, met gedreven ornamentrand en inscriptie: ter gedagtenis van do. daniel de rees te wijdenes - bevestigt den 12 july 1693 en overleden den 10 july 1744. Merken: Holland, Amsterdam, jaarletter k van 1744, meesterteken een t in langwerpige rechthoek (niet bij voet).

⁺ De klok, diameter 112, draagt het opschrift: si deus pro nobis quis contra nos henricus nieman me fecit enchusae anno domini 1617.

⁺ De Gemeente bezit de buiten gebruik gestelde KORENMOLEN ‘De Stofmolen’, een achtkante bovenkruier met stelling op een laag stenen onderstuk.

+ Koper

+ Zilver

+ Klok

+ Molen