Westfriesland, Tessel en Wieringen

Avenhorn

⁺ Op de grens van de gemeenten Avenhorn en Ursem staat een hardstenen BANPAAL, bekroond door de Hoornse Eenhoorn, xviii.

⁺ DE HERVORMDE KERK is een eenvoudig eenschepig gebouwtje uit 1642, dat in 1914 bij een restauratie uitwendig aan de westzijde en inwendig sterk vernieuwd is. Het is eigendom van de Herv. Gemeente Avenhorn, Grosthuizen en Scharwoude en ligt met de westgevel aan de weg, waarlangs het dorp zich uitstrekt.

+ Banpaal

+ Herv. Kerk

[p. 5]

Oudh. en Gest. ii, blz. 446; Teg. Staat viii, blz. 503; van der Aa, i, blz. 390; N.H. Oudh. i,⁺ blz. 58; joosting en muller i, blz. 76; ii, blz. 329; Gen. en Herald. Gedenkw. ii, blz. 90. tekening, anoniem, xviib; idem door c. pronk en idem door tavernier 1789, in Prov. Atlas Haarlem.
In 1395 wordt in Avenhorn, dat in dien tijd de naam Luttekedrecht droeg, in de Domrekeningen⁺ een aan S. Mauritius gewijde kerk vermeld. Het thans bestaande gebouw is volgens een gevelsteen in 1642 gesticht. In 1914 vond een restauratie plaats waarbij de westelijke gevel en de eerste travee benevens het inwendige van het gehele kerkje vernieuwd werden.

Het eenschepige, vijf traveeën diepe kerkje, fig. 3 dat aan de oostzijde vijfzijdig⁺ gesloten is, is met uitzondering van de eerste travee opgetrokken uit baksteen, formaat 24,5 × 5. De muren die slechts 39 dik zijn, zijn in- en uitwendig gepleisterd,

Fig. 3. Avenhorn. Herv. Kerk

en hebben eenmaal versneden steunberen. Boven de trapeziumvormig afgeknotte westgevel is in het dak een houten klokketorentje aangebracht met tentvormig dak, dat in 1914 geheel vernieuwd werd. De spitsbogige vensters, waarin houten ramen zijn geplaatst, hebben rechte kantelaven; in de moderne westelijke travee zijn de vensters met bakstenen stijlen en geprofileerde dagkanten gedetailleerd. De jaartalsteen in de westgevel draagt onder het gemeentewapen het opschrift: looft god bovenal de ruyter int gele velt / is ons tot een wapen gestelt. / anno 1642 't wert u geseyt / is d'eerste steen aan dese kerck geleyt. / in juny den dagh vijftien tot een gedachtenis om te sien.

Het inwendige is in 1914 van een moderne lambrizering en houten tongewelf voorzien; de kap is nog oud.

Het meubilair bestaat uit:

een eenvoudige geverfde eiken preekstoel xviia, met bijbehorend achterschot en⁺ klankbord; de preekstoel is tegen de oostelijke sluitwand geplaatst waar geen venster is, zodat dit de oorspronkelijke opstelling kan zijn;

een eenvoudig doophek met spijltjes, doopbanken xvii;⁺

een met snijwerk versierde herenbank, midden xviie eeuw bestaande uit twee rijen⁺ van vijf zetels. De ruggen en het voorschot zijn met Ionische kolommetjes versierd, waartussen getoogde panelen met snijwerk in de zwikken zijn gevat; boven het achterschot, dat bekroond is door een lijst met festoenen, een groot niet bijpassend driehoekig fronton.

drie kleine twaalfarmige kronen xvii;⁺

een psalmbordje met gesneden bekroning xviiia: David tussen engelen voorstellend;⁺

In de toren een gedeeltelijk gewijzigd oud uurwerk en klein klokje, xvii.⁺

+ Literatuur en afbeeldingen

+ Geschiedenis

+ Beschrijving

+ Preekstoel

+ Doophek

+ Herenbank

+ Kronen

+ Bordje

+ Klok

Grosthuizen

Aan de voorgevel van het RAADHUIS hangt een oude luidklok, diameter 44 met⁺ opschrift: laurens brinckhuyzen me fecit enchusae anno 1676.

+ Klok

[p. 6]

⁺ DE HERVORMDE KERK (omstreeks 1870) bezit twee koperen lezenaars, waarvan de ene tussen krachtig gemodelleerd rankenornament de letters r.k.v. en het wapen van Hoorn draagt, benevens het jaartal 1698. Daar de lezenaar uit de Remonstrantse Kerk te Hoorn zou stammen, kunnen de letters betekenen: ‘Remonstrantsche Kerk Van’.

De tweede lezenaar is uit het veel voorkomende zware gedreven bladmotief samengesteld en is blijkens het inschrift uit den Briel afkomstig: sophia de gaeij vereert dese lessenaar aan de remonstrantsche kerck tot brielle nadat de eerste steen deszelfs door haar was geleyt op den v junius 1700.

⁺ De klok, diam. 105, heeft het opschrift: temporis extremitum memor esto tui. f. et p. hemony me fec. amstelodamum ao. 1664. Op de mantel wapens o.a. van Amsterdam. (Gen. en Herald. Ged. iii. blz. 174).

+ Lezenaars

+ Klok

Scharwoude

⁺ De zeer bescheiden HERVORMDE KERK, xixb, bezit een hoogsteenvoudige koperen doopboog met bekroning, voorstellend een wapen met een boom waarin twee vogels.

⁺ In het dakruitertje een klok diameter 73, hoog 62 met tussen fraai Renaissance ornament het opschrift: cornelis ammeroy me fecit anno 1601.

+ Doopboog

+ Klok