Het bloed kruipt waar het niet gaan kan. Een vertelling uit het Drentsche boerenleven

XXXIX.

Na Nieuwjaar is Wiecher weer beter. Hij loopt weer overal en de oude opgewektheid komt nu en dan weer boven. Gelukkig, dat hij maar wat in huis bleef; hij voelt zich ook weer zoowat de oude. Na de koude dagen slaat het weer om en wordt het plotseling zachter. Het mesten begint vroeg en Wiecher, die een stuk heideveld heeft ontgonnen, begint daar al gauw mee om het voor het poten van aardappels gereed te maken.

Hij is er, zooals Rieks zegt: ‘zoo drok op, krek of 't niet klaor kan.’

Annechien vindt ook, dat het wel wat kalmer kan, maar het is Wiecher of hij dit voorjaar alles kan en alles doen moet. Hij maakt lange dagen, veel te lang, vinden zijn huisgenooten. Als Roelfien hem hierop wijst, lacht hij er wat om. Hij is goed gezond en doet het zoo graag. Dat stukje lag daar net tusschen de akkers en 't is beste grond, vol met grasplekken. Als hij dat nu kan afwerken, vóór het eigenlijke aardappelpoten, dan wint hij daar veel mee uit. Bang voor zijn gezondheid? Neen, dat behoeft ze niet te wezen. Dat is nu weer in orde. Dat hij wel eens een enkele maal hoest, dat heeft niets te be-

[p. 200]

teekenen. Zoo in het voorjaar, dan moet de winterkou er uit en buiten zijn is er goed voor. Ofschoon ze 't er niet mee eens is, weet ze niet veel tegen te zeggen. 't Lijkt wel alsof Wiecher gelijk heeft en haar zorg overdreven. Toch heeft ze een vaag gevoel, dat er gevaar dreigt. Door Wiecher's woorden wordt het niet weggenomen.

Steeds rusteloos werkt Wiecher dit voorjaar. Allerlei dingen brengt hij in orde, zelfs als er volstrekt gaan haast bij is. Zijn huisgenooten begrijpen hem niet en meenen, dat het wel wat minder kan.

Maar het is alsof dit niet tot Wiecher doordringt en hij van zijn werk niet afzien kan.

Af en toe blijft Wiecher hoesten, nu eens een paar dagen, dan een dag, dan weer een week. Telkens wordt het weer beter, om even regelmatig na enkele dagen terug te keeren. Soms voelt hij zich gedrukt en zwaarmoedig. Altijd als hij het steegje doorgaat, wordt hij aan de ontmoeting met zijn vader herinnerd. Zijn werk voert hem dikwijls daar langs en ofschoon hij de gevoelens, die hem bekruipen, liefst wil ontgaan, toch mijdt hij den weg nu niet meer. Hij wordt er eerder door aangetrokken dan afgestooten. Langzaam gaat zijn gezondheid achteruit. Steeds is hij minder opgewekt en de dagen, dat hij terneer gedrukt is, worden al talrijker. Met wanhopigen moed tracht hij zijn toestand voor zijn huisgenooten te verbergen. Bij Rieks en Roelfien gelukt het hem grootendeels, maar moeder Annechien, die hem na den herfst steeds met onrust gadeslaat, ziet maar al te goed, dat er wat hapert. Als Wiecher maar wat meer rustte of eens den dokter wou raadplegen. Ze neemt zich telkens voor om er met hem over te spreken, maar altijd weet Wiecher het te verhinderen. Ten minste, dat lijkt haar zoo toe en dit maakt, dat haar zorg nog grooter wordt. Het is voor Annechien het bewijs, dat Wiecher zelf wel gevoelt, dat het niet goed met

[p. 201]

hem gaat. Als hij nu maar luisteren wou en tenminste eens praten, maar hoe ze 't ook aanlegt, het gelukt haar niet.

Op een middag, dat Wiecher gereed staat om naar het land te gaan, komt Annechien op de deel bij hem.

‘Wiecher,’ zegt ze, ‘ik wol da'j mij eem helpen kunnen. IJ hebt wis nog wal eem perdon veur ij vot gaot.’

‘O, jaowal, wat is er dan, waor moe'k toe helpen?’

‘Gaot maor eem is met hen d' peerd'stal.’

‘Of is er weer 'n hen verleuren en moet ik veur dij in d' peerd'stal kieken?’

Even lacht Annechien. ‘Nee,’ zegt ze, ‘gaot maor is met, dan za'k 't je wal zekgen.’

Wiecher gaat mee. In den paardenstal gekomen, doet moeder Annechien de deur dicht, dan legt ze haar hand op Wiecher's arm en zegt: ‘Ik wol geern, dat ij mij hölpen um en ondeugende jong terecht te zetten.’

Wiecher schrikt. ‘Moeder,’ zegt hij. ‘moeder, wat mienst, wat beduudt dat?’

‘Dat betiekent, Wiecher, dat ij je iegen best niet zien wilt. IJ zint niet goed in ödder en ij wilt je zölf wies maoken, dat 't wal zoo is. Of je dat lukt, dat weet ik niet, maor mij kun ij niet verloozen. As ij 't aovend zölf niet hen dokter gaot, dan gao ik er veur je hen en al moet ij ok 'n hiel jaor bij 't vuur zitten, dan is dat nog beter, as dat 't zoo stiet as now. Zoo denk ik er over.’

Een oogenblik is het stil. Wiecher strijkt met zijn hand langs zijn oogen en Annechien wacht met kloppend hart af wat hij zal zeggen.

Dan neemt Wiecher haar hand tusschen zijn handen en zegt met heesche stem: ‘O, moeder, wat hest en zörg over mij en ik heb dij met ondaank beloond. Ik mus dij vertrouwd hebb'n en ik zin dij ontloopn. Maor 't is zoo stoer... o, zoo stoer.’

[p. 202]

Na een oogenblik vervolgt hij: ‘Hest geliek, moeder, ik zin niet goed vlukg, maor ik was bang, dat Roelfien zuk 't antrekken zul en dat zie d'r kepot van gunk. Maor ik zal hen dokter gaon, daodliek as 'thebb'n wist.’

‘Goed, Wiecher, as ij 't aovend gaot, dat is goed. Och... ik begriep je wal, ij mient 't wal goed, maor as ij zoo deur gaot, dan is 't veur oes aalmaol toch niks as verdriet. Roelfien lidt er unner al zeg zie 't niet, zie is bang, dat ij je dat weer antrekk'n zult en zoo wordt ij beid' minner, totdat te laot is en wat dan?’

Bij de laatste woorden wordt haar stem door tranen verstikt. Ze slikt een paar keer, voor ze weer kan spreken. ‘Laot wij 't dan maor unner oes beident holl'n en maor niks teeg'n Roelfien en vaoder zekgen.’

Wiecher knikt een paar keer tot instemming.

's Avonds gaat Wiecher de krant naar het schepershuis brengen. Meestal komt een der kinderen ze halen, maar nu heeft Annechien gevraagd, of Wiecher ze even wil brengen.

Van 't schepershuis, waar hij een oogenblik heeft gepraat, gaat hij het dorp in. 't Is een beetje donker geworden en dit is Wiecher welkom; hij kan dan allicht ongezien het doktershuis binnen gaan.

's Avonds is de oude dokter meestal in de apotheek om de medicijnen, die er gehaald worden, klaar te maken. De enkele patiënt, die den avond verkiest boven het spreekuur in den morgen, is gewoon om zoo maar binnen te gaan. 't Is maar een enkeling en de meid behoeft er dan niet voor te loopen. Wiecher gaat de apotheek binnen, waar hij den dokter druk vindt.

‘Ga maar even zitten, ik ben zoo klaar, of is er haast bij?’

‘Nee, heur, volstrekt niet,’ zegt Wiecher, ‘ik wol maor 'n beetien goed hebb'n veur 't hoesten, daor kan 'k niet best ofkomm'n. 't Is wal is 'n dag of wat over, maor 't komp ieder keer weerum.’

[p. 203]

‘Zoo,’ is 't antwoord, ‘zoo, altijd nog van de griep van verleden jaar of anders wat?’

‘Nee, van de griep niet, dat is wal goed weer terecht komm'n, maor vleden harfst, doe zin 'k verkolden west en nao die tied kan 'k er niet goed ofkomm'n. 'k Zin ok al is 'n dag of wat in hoes bleev'n en doe is 't ok overgaon, maor now wil 't niet meer. Moeder ducht, da'k maor is naor meneer mus.’

‘Heel verstandig van Annechien, hoesten moet zoo lang niet duren. 'k Zal je borst onderzoeken.’

Als Wiecher een half uurtje later weg gaat, zegt hij: ‘Ik wol niet geern, dat meneer d'r over sprek.’

‘Goed, hoor! Morgenavond kom ik wel even aan en zal Annechien wel zeggen, wat je doen moet. Jij vergeet het toch maar weer.’

't Resultaat is, dat Wiecher alleen maar wat paardmennen mag, geen werk, wat lichaamskracht vergt. Eieren en melk en als 't kan maar wat rusten.

‘We moeten zien hem op de been te houden en maar niet er over spreken. Goed op hem passen, hoor, maar dat is je wel toevertrouwd.’

Annechien belooft alles. Wel graag zou ze er meer van weten, maar dokter zegt niets en vragen vreest ze.

Dank zij de zorgen der huisgenooten, knapt Wiecher nog al gauw weer op, 't geen echter niet verhindert, dat Annechien en Roelfien zorgen, dat hij niet veel doet. Hooi en bouw wordt uitbesteed. Alleen het binnenhalen doet Wiecher.

Een goede week voordat Harm jarig is, komt ‘snieder Lamert’ een dag te ‘sniedern’.

Wiecher denkt er blijkbaar niet aan, maar de vrouwen wel. Harm wordt twee jaar en de tijd is nu gekomen om hem ‘in de boks’ te doen.

's Morgens om een uur of acht verschijnt de kleermaker in de keuken. Persijzer en persplank brengt hij mee en de groote schaar steekt in z'n broekzak.

‘Ziezoo,’ zegt hij, ‘now zul wij de baos is 'n nij

[p. 204]

pak anmeten en dan is gaauw zien, dat wij d'r 'n jong kerel van maokt.’

Harm lacht, hij wil graag een broek aan hebben, net als schepers-Gerriet en andere jongens, die hij wel eens ziet. Scheper's Gerriet komt wel eens bij hem spelen, als hij 's middags de krant haalt. Dat is voor Harm een blijde gebeurtenis en als hij nu een broek aan heeft, dan kan hij pas meedoen.

‘Snieder Lamert’ haalt het maatje voor den dag en legt het klaar bij z'n gereedschappen. Roelfien heeft een stoel voor 't raam gezet. Als alles gereed is, wordt Harm de maat genomen. Hij staat heel stil en kijkt opmerkzaam naar de verrichtingen van den kleermaker. Den heelen dag is hij in huis. De kippen en varkens moeten 't vandaag zonder hem doen. Harm heeft het veel te druk om er naar te zien. Hij moet helpen om zijn pak te maken, anders komt het niet klaar.

‘Snieder’ plaagt hem; hij heeft lang niet hard genoeg geholpen, want het is niet af gekomen.

‘Hoe mot dat now? No is je jas wal klaor, maor de boks nog niet. Now kun ij gien jong weez'n.’

Harm kijkt hem aan en zegt na eenig nadenken: ‘Mörgen weer komm'n, aal daog weer komm'n.’

‘Zoo dunkt je dat? Now dan mot dat maor weez'n, maor dan moe'j hadder votmaoken as vandaog.’

‘Goed,’ zegt Harm, ‘mörgen hiel haard.’

Den volgenden dag is Harm zoo gelukkig, dat zijn pak klaar is. Als hij 't aanpast, wil hij er mee naar buiten, maar dat mag niet. 't Is een verrassing voor vader en grootvader. Hij stapt parmantig door de keuken, zich telkens bekijkend.

Als Harm jarig is, krijgt hij 't aan. Voorzichtig strijkt hij er met zijn handje over heen, dan bukt hij zich en trekt aan de broekspijpen.

‘Now is Haarm en eerlieksche jong,’ zegt Annechien.

[p. 205]

‘Eerlieksche jong, net als bes en vaotien’ beaamt hij.

Wiecher kijkt er naar. Hij zegt niet veel. Hij neemt het kind bij de hand, dan tilt hij 't op een stoel en draait hem om.

‘Och, och, wat en groot jong, wat al 'n jong.’

Hij keert zich om en gaat naar de deel.

‘'k Zin blied, moeder,’ zegt hij later, ‘dat oes Haarm de boks an hef, hiel blied'. Roelfien mot hum gien rokken weer an doen.’

‘Nee,’ zegt zijn vrouw, ‘ik wol hum nog maor 'n pakkien d'r bij laoten maoken. Ik mag now ok gien rokken meer liên.’