Het bloed kruipt waar het niet gaan kan. Een vertelling uit het Drentsche boerenleven
(1933)–J.H. Bergmans-Beins–
Auteursrecht onbekend
[pagina 131]
| |
Den ouden dokter ziet men in alle huizen, bijna overal heeft hij patiënten. Ook in ‘Rieksen hoes’ moet hij zijn. Eerst was het moeder Annechien, die nogal gauw opknapte. Toen kreeg Roelfien eenige dranken, maar ook zij was met een goede week weer in de been. Wiecher, die, toen moeder en vrouw niet buiten konden zijn, gereedelijk allerlei werkjes deed, was de laatste, die door de griep werd aangetast. Hij wou van geen dokter weten, maar ontkwam er niet aan. Leek het eerst nogal ernstig, gelukkig nam de ziekte een keer en was hij eerder weer hersteld dan men dacht. Het waren zorgvolle dagen voor die hem lief hadden, maar hun moeite werd beloond en voor Paschen was Wiecher weer aan zijn werk. ‘Wij gaot niet hen 't Paoschvuur,’ had Roelfien gezegd, ‘dat staon te kieken kan wal niet goed weez'n veur oes Wiecher.’ Maar Wiecher, gesteld op al deze gebruiken, wil daar niet van hooren. Verleden jaar was zijn moeder nog pas hersteld, toen kwam er niet van. Roelfien hield haar gezelschap en kon niet meegaan, maar nu gaan ze samen naar 't Paaschvuur, daar is Wiecher op gesteld. Met Paschen is het lente geworden en als de jeugd Zaterdag voor Paschen rondtrekt om ‘aolde wannen’, op te halen voor het Lentevuur, dan belooft Wiecher hun alles naar de plaats te brengen, waar het vuur zal wezen. 's Middags komen ze hem halen en hij spant het paard voor den wagen, dien ze hebben volgepakt, om het weg te rijden. Op de terugreis heeft hij den leegen wagen vol ‘kleintjes’ en de grooten loopen er naast en achter. Allen zingen vroolijk en al zijn de ‘aolde wannen’ voor een groot deel al ter plaatse, toch klinkt het nog luid: | |
[pagina 132]
| |
He'j ok aolde wannen
Die wij Paosken brannen.
He'j ok en bossien stroo of riet.
Aans he'w Paosken Maandag niet.
Wiecher lacht er om en plaagt hen. ‘Heb ij niet genogt, jongs, dat ij nog aalmaor an zingt. Mij dunkt de hoop is groot genog.’ De kinderen zingen maar door en als eindelijk de laatste wagenvol is weggebracht, brengen de kinderen Wiecher thuis. ‘Och, och,’ zegt vader Rieks, ‘wat zin ij toch en kinnerpuut, daor heb ij d' hiel middag vot west.’ ‘Jao, vader, daor hest geliek an. Ik mag geern kinner liên. 'k Heb er nooit genog van.’ ‘Dat kan je nog wal is te pas komm'n.’ meent Rieks. ‘Dat hoop ik. Liever tien als gienien. Zunner kinner, dat is krek as 'n zömmerdag zunner zunschien. As wij is'n klein Rieks hebt, dan zin ik de keunink te riek of.’ ‘'t Kan ok wal 'n klein Haarm weez'n,’ zegt Rieks zacht. ‘Um mij wal, gerust.’ ‘Vaoder,’ zegt Wiecher, ‘o, vaoder.’ Dan gaat hij snel in huis en begint bij de pomp op de ‘geut’ druk de handen te wasschen. Rieks ziet hem na. Annechien had dus gelijk, toen ze meende, dat Wiecher op zijn vader's naam gesteld zou zijn. En Rieks verheugt zich er in, dat hij zoo zonder bedenken dit genoegen kan doen. Hij weet wel, de naam hoort in het huis, waar het kind wordt geboren. Een zoon zou zijn naam moeten dragen, maar in dit geval zal Rieks graag zijn recht aan Wiecher afstaan. Als het zoo staat, als hij uit Wiecher's wederwoord begrijpt, dan zal het geen Rieks maar Harm zijn, als er een jongen wordt geboren. ‘Annechien hef 't goed weet'n. Wiecher is er slim op gesteld, jao slim.’ | |
[pagina 133]
| |
En als Wiecher en Roelfien Paaschmaandag naar het Paaschvuur gaan kijken, bespreken de oudelui de wenschelijkheid om Wiecher den naam te geven. Ze meenen, evenals Wiecher, dat een ‘klein-Haarm’ het hart van den grootvader spoedig zal verteederen en aan Wiecher den zoo vurig verlangden terugkeer tot het ouderlijk huis zal bezorgen. Ze weten het beiden bij ingeving, dat Wiecher steeds naar zijn ouders verlangt en hij slechts een kleine wenk behoeft, om vol vreugde naar hen toe te snellen. Ze begrijpen het zoo goed, welk een offer hij bracht, toen hij aan zijn liefde voor hun kind gehoor gaf en het zoo dierbare oude huis verliet. Ze houden zooveel van Wiecher en gunnen het hem zoo van harte. Blij moedig zullen ze het hunne er toe bijdragen om de breuk te herstellen. Langzaam loopen Wiecher en Roelfien terug van het Paaschvuur. Zingend gaat het ‘jonkvolk’ hen voorbij. De meisjes in lange rei gearmd voorop; daarachter de jongens. De oude liederen, zoo vaak gezongen bij een landelijk feest, weerklinken over de stille heide. Achter hen schijnt de roode gloed van het langzaam doovende vuur. Scherp steken de enkele jongensfiguren, die niet scheiden kunnen, af tegen den rossen hemel. Er blijft een wacht bij het vuur om voor ongelukken te waken en de opgeschoten jongens houden de wachters gezelschap. Ze zingen ook dezelfde liederen, die de huiswaarts keerenden zingen. Hoe verder ze van elkaar verwijderd raken, hoe meer ze na elkaar opklinken. Voor Wiecher en Roelfien, die er langzamerhand midden tusschen komen, klinkt het wonderlijk, zooals het eene gezang de echo van het andere schijnt te zijn. Ze blijven onwillekeurig even staan. ‘Wat is dat 'n aoreg geheur, as ij van twee'j kaanten 't zölfde heurt zingen. 't Komp aal achter en kanner an.’ | |
[pagina 134]
| |
‘Jao,’ zegt Wiecher, ‘dat is krek geliek as wij eerder teeg'n d' aol toorn anruepen, dan kwam 't ok weerum.’ ‘Daor heb wij vaok staon te schreeuwen, domnei hef oes wal is votjaogd. Wat liekt dat al wied weg, as ij d'r now om denkt.’ ‘De tied giet gaauw en 't verandert aal daog.’ ‘Och, jao,’ meent Roelfien, ‘wij zint now al meer as 'n half jaor trouwt.’ ‘En as wij nog is 'n half jaor wieder bint, dan...’ ‘IJ zint er slim blied' met, niet?’ ‘Jao, wicht, slim - heel slim. Dien vaoder hef mij d' naom toezegd, hest er ook wat op teeg'n?’ ‘Nee, Wiecher, as vaoder dat goed is, dan is 't mij ok goed en moeder ok, dat weet ik zoo wal.’ ‘En ik zin er op gesteld - jao,’ vervolgt hij na een oogenblik, ‘ik zin er wal op gesteld en “klein-Haarm”... daor wordt alles aners van, dunkt dij ok niet?’ ‘Dat daacht ik wal. Wat Wiecher verkeerd dee, dat zal Haarm van Wiecher weer terecht brengen.’ ‘Roelfien,’ zegt Wiecher en hij trekt haar behoedzaam naar zich toe, ‘o, Roelfien, as dat is waor wordt.’ ‘Wij zult er aalmaol blied' um weez'n, Wiecher.’ ‘Maor as 't now is niet zoo is, dan moet ij dat niet te nao neem'n,’ zegt Roelfien. ‘Je vaoder is 'n stiefkop, dat giet niet zoo gaauw. As hie zuk wat veurnuemen hef, dan hef hie laank wark um te veranern.’ Wiecher geeft geen antwoord. Hij weet maar al te goed, dat Roelfien waarheid spreekt. Maar een kleinkind, een naamgenoot, daar is toch zelfs Harm Luten zijn trots niet tegen bestand. Het is heelemaal donker geworden. Nog een lichte schijn van het Paaschvuur is achter hen. Ze zijn om het dorp heen geloopen en hun woning genaderd. | |
[pagina 135]
| |
Als ze het wegje opgaan, zien ze het licht van de pas aangestoken lamp in Frieling's huis. Meteen worden de blinden dicht gedaan en is het verdwenen. ‘Kiek,’ zegt Wiecher, ‘zoo giet 't, eerst is 't duuster, dan en lochtien en dan is 't ok zoo weer vot.’ |
|