Briefwisseling en aantekeningen. Deel 1

CCLXX.
J.H. van Lynden tot Ressen²⁾ aan Willem Bentinck.

[B.M., Eg. 1745.]

2) Jasper Hendrik van Lynden tot Ressen, 1696-1759, in 1719 beschreven in de Ridderschap van de Veluwe, sedert 1726 raad in het Hof van Gelderland.

Arnhem, 12 Jan. 1748.

Hooghwelgeboren Heer en Neeff,

Verzeekert zijnde dat U Hwgbrn. gaern sal weeten, hoe de saecken hier op de Landagh³⁾ gegaen zijn sal ick d'eer hebben U Hwgbrn. te seggen, dat gisteren, nae dat de leeden in de quartieren vergadert waeren, de Oranje-

3) De Geldersche Landdag was 9 Januari bijeengekomen temidden van een dreigende volksbeweging ten gunste van het intrekken der stadhouderlijke instructie van 1728, die Willem IV's gezag vrijwel denkbeeldig maakte, en van het erfelijk verklaren zijner waardigheid. De regeering van Nijmegen was reeds de 11de Dec. 1747 voor een requestbeweging in haar stad gezwicht (vgl. hiervoor, nr. CCLXI), maar die van Arnhem hield zich nog schrap.

[p. 354]

compagnie¹⁾ is opgekomen en het stadhuijs beset heeft gehadt met voorneemen om daer niemant van Veluwen uytgesondert de Welgeintentioneerdens daer af te laeten, voor dat de Magistraet, die geene satisfactoir appointement op het Request der Borgers gegeven hadden, souden hebben vastgestelt om Sijn D.H. tot erfstadhouder, dies op het reglement van 1675, soude zijn aengestelt (lees: aen te stellen), waer op eenige der geene, die voor de magistraet geteeckent hadden, toegeschooten zijn om die van d'Oranje-Compagnie, die bij nae zonder geweer waeren, met den deegen in de vuyst van daer te drijven, het geene van dat effect geweest is, dat er bij nae een bloetbat veroorsaeckt soude sijn, door dien der van weerskanten eenigen gequetst waeren, het geene nogh door een promte resolutie van de Magistraet, die gesecondeert door seecker Heer met sijn aenhangh alderhande draeijers soghten, geprevenieert is door een publicatie, conform die der Stad van Nijmegen, waer op wij eyndelijck nae reets 5 à 6 uren gewaght te hebben in de landschap gegaen zijn²⁾, alwaer toen geconcludeert is Sijn Hoogheyt en alle de leeden uyt haeren eedt op de instructie³⁾ te ontslaen, tot overgroote vreughde en blijdschap der goede en braeve Burgerie, en buyten welcke scharmutselinge de goede saeck nogh al in longeur getrocken soude zijn geworden en waer toe men alles heeft laeten speelen en in het warck gestelt, het geene so verre gegaen is dat men de Burghgraaf⁴⁾ heeft soecken te persuadeeren om de commandant van het garnisoen te ordonneeren om met de militie die troubeles te beletten⁵⁾; dogh te vergeefs, waerdoor dan den ontslagh

1) Wat de Ned. Jb. noemen ‘de Vry-Compagnie, of kwalykgezinden’, 1748, blz. 8. Het request, waarvan vervolgens sprake is, was door die burgercompagnie op de 10de aangeboden.

2) Versta: in de vergadering van de Staten van Gelderland.

3) Willem IV's stadhouderlijke instructie van 1728 namelijk.

4) Adriaan graaf van Lynden, 1684-1764, president der ridderschap van het kwartier van Nijmegen, burggraaf des Rijks van Nijmegen.

5) Reeds in December 1747 had de magistraat zich door middel van Torck van Roosendaal tot de Prins van Hessen te Utrecht gewend om te verkrijgen dat het garnizoen (drie Hessische regimenten, Ned. Jb., 1747, blz. 820) last zou ontvangen gedurende de bijeenkomst der Staten de orde te handhaven. Hessen had de orders van de Prins van Oranje gevraagd, die geantwoord had, dat zijn instructie van 1728 hem verbood zich met het garnizoen in te laten, Archives I, blz. 137 vlgg. Inderdaad hield het garnizoen zich gedurende de onlusten strikt neutraal, hetgeen de regeering noodzaakte toe te geven. Ned. Jb., 1748, blz. 8.

[p. 355]

van den eedt gisteren geconcludeert is geworden en heeden eene finaele conclusie genomen is, waer van de Heer president van Staed¹⁾ met brenger deeses, zijnde mijn Broeder²⁾, per missive aen sijn Hoogheyt kennisse geeft. Dus is mijn vriendelijcke beede, dat Uw Hwgbrn. soo goet gelieft te zijn en bezorgen aen mijn broeder occasie om die missieve ten spoedighsten in handen van S.D. Hoogheyt te kunnen stellen, waerdoor de Hr. Burghgraaf en mij ten uytersten sult verplighten. Soo U Hwgbrn. bij deeze occasie hem in Sijn D.H. gunst geliefde te recommandeeren, ben ick verseeckert dat sijn D.H. het weegens sijn geleeden ongelijck en tort soude soulageeren met hem te stellen in een post, die hij bij Fontenoy in het jaar 1745 hadde behooren te bekoomen en daer andre Majoors, die jonger als hij waeren, gejouisseert hebben.

Van de gecommitteerdens der Burgerie vernomen hebbende, dat de Swartrocken van Nijmegen eenen Hr. Brousson³⁾, onder-Majoor aldaer bij en cornet onder Sleppenbogl, bij sijn Generael swart gemaeckt hebben, ter oorsaecke hij de goede saecken toegedaan zijnde de burgerie van tijd tot tijd gewaerschout heeft van het geene de Swartrocken tot verijdelinge der burgers intentie wilden voorneemen, het geene van dat effect is geweest, dat sijn collonel of liever generael hem geordonneert heeft om

1) Mogelijk wordt hiermede de oudste raadsheer in het Hof van Gelderland bedoeld, die den Landdag convoceerde en de vergadering opende. Dit was toen Roosendaal, die door de schrijver elders ‘de Groote Heer’ genoemd wordt.

2) Dit kan toen alleen Adriaan van Lynden tot Ressen geweest zijn, die luitenant-generaal werd en in 1785 overleed.

3) David Brousson, luitenant in het regiment van den brigadier Grave van Schlippenbach, was 16 Maart 1747 door de Raad van State tot ondermajoor-militair binnen Nijmegen benoemd.

[p. 356]

bij het regiment te koomen dienen en sigh te declareeren, welck van beyde hij wil verlaeten, te weeten sijn St(aten)-plaets of ondermajoors-plaets, en sulx niet teegenstaende hij voorsien is met resoluties van den Raedt van Staeten, en terwijl dit alleen uyt een soort van peck en quaede informatie voorkoomt, so versoecke U Hwgbrn.'s intercessie voor dien eerlijcken en braeven officier.

P.S. De Vrijkompagnie mij tot 2 uren opgehouden met haer muziek en vreughde, versoecke U Hwgbrn. excuys dat deese soo circumstantieel niet is als wel behoorde.