Het dagboek van de student Nicolaas Beets, 1833-1836

Nijmegen, donderdag 13 augustus 1835

Nijmegen 13 Augustus.

Hedennacht om half 2. met V.E.⁷²⁵ de hoogte van het Belvedere⁷²⁶ beklommen, om van daar het omringend tooneel bij maanlicht te overzien. 't Was doodstil overal. Wij hoorden slechts de afgemeten schreden van den schildwacht, die op eenigen afstand, den wal op en neer wandelde, en wiens krijgshaftige gedaante zich scherp tegen den helderen hemel afteekende. Wij zagen verscheidene starren verschieten. Er is iets dichterlijk geheimzinnigs in dat raadsel der natuur. De van het maanlicht tintelende rivier werd niet gehoord. Geen de minste wind. De rook van een schoorsteen in de nabijheid ging loodrecht in de hoogte. Het Valkenhof,⁷²⁷ de stad, lagen in hunne breede schaduwen gehuld. Niets schooner dan een panorama als waar wij hierop nederzagen bij nacht. Het voldoet u veel meer dan bij dag, en zonder die zekere mate van ontevredenheid, die zich zoo dikwijls bij een genieting van dezen aard onwillekeurig in het genot mengen komt.

Over de oorzaken van dat inmengsel spraken wij. Onder de gissingen die wij waagden waren dit de voornaamste. 1^o. Dat men alles zoo duidelijk ziende, ook zijn ergernissen heeft. Dit moest er niet zijn. Dat zou men willen verplaatsen. Die lijn zou men bochtiger die bocht ruimer willen hebben, enz. 2^o. De wensch komt op, in het midden van het schoon geheel geplaatst te wezen, om het geheel te genieten; men gevoelt behoefte om een deel uit te maken van hetgeen waar men nu boven en buiten staat. Men ziet het als iets verbodens, zoo eenigszins als Mozes het Beloofde

725 Abraham Scholl van Egmond.

726 Het Belvedere was oorspronkelijk een waltoren; in 1646 verbouwd tot uitkijk en speelhuis, ‘dat wel iets van een observatorium heeft, en van een plat dak, door eene balustrade omgeven, is voorzien. Het gezigt, hetwelk men van deze hoogste plaats heeft, overtreft de stoutste verbeelding. [...] Regt romantisch vertoont zich de stad zelve, met hare torens en wallen, het bosch en het hof, diep onder des aanschouwers voeten; en werwaarts men ook heen moge staren, overal blijft het oog met welgevallen rusten.’, aldus C. ten Hoet Jz., in Het Geldersch Lustoord of Beschrijving van de Stad Nijmegen en derzelver Omstreken , Gorinchem z.j. [1826], tweede druk, pp. 26-27.

727 Het Valkhof was een door Karel de Grote gestichte palts, verwoest in 1047, herbouwd door Keizer Frederik Barbarossa in 1155, grotendeels gesloopt in 1796-1797. Geliefde wandelplaats. Zie: C. ten Hoet Jz., Het Geldersch Lustoord, pp. 17-26.

[p. 182]

Land. On sent à la fois tout le charme et tout l'ennui du désir. Je pense qu'on ne peut exprimer ce je ne sais quoi qu'en français.⁷²⁸

728 Men voelt tegelijk alle bekoring en alle verdriet van het verlangen. Ik denk dat men dit je ne sais quoi (ik weet niet wat) alleen maar in het Frans kan uitdrukken.