Levensbeelden
(1858)–Jan van Beers–
Auteursrechtvrij
[pagina 1]
| |
I.
De school is ten einde, - hoezee! hoerah!Woest stormen de knapen naer buiten,
Klapwiekend als vogelen, wien men op eens
De deur van hun kooi komt ontsluiten.
O zie, wat gewemel, en hoor, wat geraes!
Wat vreugd zich weêr vrij te gevoelen!
Te loopen, te springen, te smijten, te slaen,
In een stofwolk door een te krioelen!
Zie! wat blos op die wangen, wat gloed in elk oog,
Waer de bende, met vliegende haren,
| |
[pagina 2]
| |
Blij-schallend of ernstig, naer d'eisch van het spel,
Op het plein u voorbij komt gevaren!
O! gelukkige jongens, wien 't levensgenot
In elk lid, in elk vezeltje spartelt,
Wen ge uw krachten ontwikkelt in 't woelige spel,
Wen ge als veulens herombriescht en dartelt!
En daer ginder, in zijn hoeksken,
Aen den blinden muer geleund,
Staet de kleine Kreuple weder,
Roerloos op zijn kruk gesteund.
In de school streeft hij al de andren,
Met zijn vluggen geest wel voor,
Maer bij 't spel kan hij zich enkel
Hinkend slepen op hun spoor.
Zie! hoe tenger zijn die leedjes,
En hoe bleek dit zacht gelaet,
Naest den blos en 't kloek gestel van
Die hij droomend gadeslaet!
Arme kleine! zeg, het gaet u
Zeker vlijmend door 't gemoed,
Daeglijks zoo die vreugd te aenschouwen,
Waer ge nimmer meê aen doet?
| |
[pagina 3]
| |
Maer hij luistert niet; - zijn ziele
Hangt geheel aen wat hij ziet!
In verbeelding joelt hij mede,
Worstelt, kraeit viktorie, vliedt,
Huppelt, klautert, zweept den draeitol,
Jaegt den reep in dolle vlugt,
Danst op stelten, volgt den kaetsbal
Op en neder door de lucht; -
En, verslonden, opgetogen,
Slaekt, och arme! soms zijn mond
Meê een vreugdekreet, en zwaeit hij
Tripplend met zijn kruksken rond! -
Zielsbegoochling! hemelbalsem!
Vloei, vloei lang nog in dit hert!
Al te ras komt de uer toch, dat ge
Wegdampt bij den gloed der smert, -
Al te ras toch voelt de Kreupele
Wat al stil-verkropten druk
Hij door 't leven vaek met zich sleept,
Die zich voortsleept op een kruk!
| |
[pagina 4]
| |
II.' t Is kermis! 't is kermis! de dartle viool
Strooit zilvren, blij-hupplende toonen
Door 't wemelend loover, en zingt: Komt op!
Komt, jeugdige knapen en schoonen!
Komt op! 't is hier zoo koel in 't bosch!
Waer zoudt ge toch lustiger dansen,
Dan op 't roodbruin mos, dat de avondzon
Besprenkelt met goudene glansen! -
En daer nemen de rijen hun dwarlenden draei,
Daer wiegen en vliegen de paren,
En gieren en zwieren en wervlen door een,
Of een reuzenzweep ze omme deed varen.
En zie! bij 't vlugtige zwenken, zie!
Wat gloeijen, wat stralen die kaken!
Wat schittren die oogen, van 't wild genot
Dat het zwendelend zwirlen doet smaken!
Want ja! - dus arm in arm, dus hert
Aen hert, met een teeder-beminde,
Te tuimelen in den wielenden wals,
Tot de boomen, tot alles verzwinde;
| |
[pagina 5]
| |
Tot ge niets meer om u heen ontwaert,
Dan een lichtwolk, meêdraeijende in 't ronde;
Tot ge niets meer hoort, dan het gloeijend woord
U toeruischend uit hijgenden monde,
Niets meer ziet dan twee oogen, waerin uw ziel
Met een zusterziel samen komt vlieten: -
O! wat hooger, wat hemelscher zaligheid
Kan de jeugd hier op aerde genieten!
Denkt ge dat, gij, bleeke droomer,
Die den bonten dans zoo lang
Reeds, door 't hazelaren loover,
Afspiedt van op uwe bank?
Denkt ge dat, terwijl gij de oogen
Zoo vol smert ten hemel slaet,
En de kruk krampachtig vastgrijpt,
Die aen uwe zijde staet?
Ja, 't moet hellefoltring wezen,
In zijn jong, onstuimig bloed
Al den vreugddorst voelen blaken,
Die de jeugd opbruischen doet;
En de dorgeschroeide lippen
Nooit eens mogen netten aen
| |
[pagina 6]
| |
't Vocht des vreugdebekers, zonder
Dat de spot dien weg komt slaen! -
Doch, het is die dwaze vreugde,
't Is de zinnenzwijmel niet
Van den dans, waer hij zoo smertvol
Door het loof op nederziet.
Neen! in steê van die vermaken,
Hem ontzegd door 't harde lot,
Schiep hij sedert lang zichzelven
Eedler, reiner zielsgenot.
Met een rijken schat van kennis
Heeft hij zijnen geest getooid,
En bij 't vuer der kunst zijn herte
Voor het goede en schoone ontgloeid.
Neen! een hooger weereld heeft hij
Zich ontsloten, waeruit hij,
Zelfs op wie hem spottend nawijst,
Neêr kan zien met medelij. -
Maer, zoo eenzaem, zoo verlaten
Voelt zijn ziele zich aldaer,
En zij smacht zoo naer een zuster
Die er minnend leev' met haer;
En - dit vraegt hij in vertwijfling
Vaek zich af - waer is de vrouw,
| |
[pagina 7]
| |
Die mij, droef-misvormde, ooit moer dan
Koud meêdoogen schenken zou?
Eene, licht eene enkle leeft er!
Ze is zoo jong, zoo schoon! - En stom
Draegt hij, och! zoo lang, heur beeld reeds
In zijn hert aenbiddend om!
Want - schoon nooit een woord heur innig
Zielsgevoel verried - waer hij,
In heur bijzijn, soms de schatten
Van zijn geest en fantazij
Schittren liet; of, deugd en schoonheid
Roemende in een tael vol gloed,
Onvrijwillig gansch de diepte
Peilen liet van zijn gemoed; -
Daer gebeurde 't dikwijls, dat zij
Hem met eenen blik aenzag,
Waerin meer dan koud meêdoogen,
Meer zelfs dan bewondring lag!
En hij, als een vrek, elk' oogslag
Stil verbergend in zijn ziel,
O! wat zorgde hij dat nimmer
't Zoet geheim zijn mond ontviel!
Doch hij hoopte, hoopte; en, - englen!
Gij, die vaek hebt afgezien
| |
[pagina 8]
| |
Hoe hij voor dit zalig hopen
God reeds dankte op beide kniên,
Gij, gij weet wat schoone droomen
De arme Kreuple droomde! -
En thans
Ziet hij haer, van wie hij droomde,
Ginder komen van den dans;
Ziet hij hoe een schoone jongling
Haer in d'arm gestrengeld houdt,
En haer zachtjes langs de paden
Meêlokt van het scheemrig woud;
Ziet hij hoe zij 't mingefluister
Hem als van de lippen vangt;
Hoe zijn oog in 't hare spiegelt;
Hoe zij hem ter zijde hangt:
Thans, - ja, englen, steunt den droeve,
Steunt hem in zijn ongeluk!
Thans gevoelt hij, thans begrijpt hij....
O! vermaledijde kruk!
| |
[pagina 9]
| |
III.Plegtig verkondigt de torenklok
Middernacht; - en in 't ronde
Brommen haer de echo's wrevelig na,
En slapen weêr de eigenste stonde.
Alles zwijgt, en door 't azuer
Wandelt de volle mane,
Spreidend haer treurig-mijmerend licht
Over haer wolklooze bane.
't Vogeltje slaept; het beekje kust
Al slapend de bloemkens die droomen;
't Windje zelfs plooide zijn vlerkjes digt,
En zuilt in de slapende boomen.
Alles zwijgt, en sluimert, en rust!
Alles, - behalve de menschen,
Droef wakende onder den prikkel des noods,
Der smert, of der ijdele wenschen.
Ja, bleeke mane, terwijl ge langs
Stadstoren onhoorbaer komt glijden,
Hoe menige wooning ziet ge niet
Daeronder, vol waken en lijden?
| |
[pagina 10]
| |
Hoe menigen arme, die nog zwoegt
Om 't harde brood van morgen;
Hoe menigen rijke, die tusschen zijn dons
Heromwoelt op dorens van zorgen;
Hoe menigen kranke, die vruchteloos
De dood ligt af te smeeken;
Hoe menig herte, dat hooploos treurt,
En genezen wil noch breken;
Hoe menigen booze, die onregt broeit
Om morgen de deugd te belagen;
Hoe menigen brave, die bloedt en krimpt
Van de wonde hem gistren geslagen?
O ja! wel droef, wel droomerig moogt
Gij langs uw hemelweg glijden,
Gij mane, die elken nacht den mensch
Ziet waken en zwoegen en lijden!
Maer, door gindsche lage venster
Waer uw licht zoo zilverklaer
Op elk ruitje blikt en flikkert,
Ziet ge geene smert, niet waer?
| |
[pagina 11]
| |
Hoor! geen zuchtje, dat daerbinnen
De ingeslapen lucht doorbeeft;
Zie! geen stofje, dat in 't kille
Straelgeflonker ommezweeft!
Alles is er rust en stilte!
Enkel trilt door 't maengeglim
Soms een siddring, als 't onvatbaer
Wiekgefladder eener schim;
En, als woei de stervende echo
Van eene englenharp hierheen,
Suist er eene geestenstemme,
Hoorbaer voor de ziel alleen:
‘Hier!’ zoo fluistert zij, ‘'t is hier dan,
't Stil en eenzaem kamerkijn,
Dat zoo moeizaem d'armen Kreupele
Kruipen zag door 's levens pijn!
Daer is 't bed nog, waer ik maenden
Traeg op weg te kwijnen lag:
Stomme en eenige vertrouwde
Van mijn somber zielsgeklag....
En gij, mijn ellendig lichaem,
Slaept daer in uw doodkist thans,
Van het maengeglim omschemerd,
Als van eeuwgen vredeglans!
| |
[pagina 12]
| |
En gij, o mijn kruk! onschuldig
Werktuig van mijn grievend leed,
Staet nog daer, waer ik zoo dikwijls
Met een vloek u nedersmeet!
En naest u ligt nog mijn Bijbel,
Aen het blad steeds opgeslaen,
Waer mijn oog, ofschoon reeds brekend,
Las van “heerlijk op te staen!”
Heerlijk opstaen! glansrijk rijzen
Boven de aerde en 't aerdsch verdriet, -
Boek der eeuwige vertroosting,
Neen! uw woord bedroog mij niet!
Neen! want zie mij nu, gij kreupel
Lichaem, kerker, waer de dood,
Met éen kus van hare lippen,
Mij de deure van ontsloot;
Ziet mij, stomme kamermuren,
Klam nog van mijn droef gezucht,
Hoe ik eeuwig schoon en jong thans
Wieg en tuimel door de lucht!
Hoe ik, lichter dan heur stralen,
Neêrglij op den schijn der maen,
En straks, boven 't stargewemel,
Me in God zelf zal domplen gaen!...
| |
[pagina 13]
| |
En, 't was, ja! het korte lijden,
Dat ik hier beneden leed,
Wat voor de eeuwge hemelblijheid
Mij zoo spoedig rijpen deed!....
O! gezegend, stille bronne
Van mijn eindeloos geluk,
Zuchten, tranen van den Kreupele!
Wees gezegend, o mijn kruk!’
|
|