Klein werk: de Opuscula Hebraea Graeca Latina et Gallica, prosaica et metrica van Anna Maria van Schurman (1607-1678)

[p. 235]

3. Brief aan Dorothea Moore⁴⁵⁴

Aan Mevrouw Moore,

Uw brieven waren zoeter voor mij dan honing. Omdat ik me erg verheug om met u van gedachten te kunnen wisselen, zou ik ook veel sneller gereageerd hebben, ware het niet dat ik lang heb moeten wachten op mijn broer die van plan was naar Engeland te gaan en u mijn antwoord zou overbrengen. Hij zal u vertellen hoe ik leef en mijn diepe gevoelens tegenover u verklaren. Ik wil echter onmiddellijk ingaan op de serieuze argumenten van uw brief.

U vraagt me dus hoe ik mijn zaken regel en orden om met de minste ergernis door de moeilijkheden van het leven te gaan, vooral in deze rampzalige tijden. Ik aanvaard het als een bewijs van uw buitengewone bescheidenheid en beleefdheid dat u mijn voorbeeld niet onwaardig vindt om na te volgen. Toch twijfel ik niet, als we door Gods genade ooit het geluk zouden mogen smaken om in hetzelfde huis samen te wonen dat we elkaar in samenwerking van tot studiegeneigde geesten wederzijds tot grotere deugd aan kunnen sporen. Hoe dan ook, ik zal u kort vertellen op welk doel ik mik - niet dat ik het altijd bereik. De kortste en verreweg de veiligste weg laat de Poolster van de Heilige waarheid ons zien. Een inderdaad waar woord is door de grote Graaf van Mirandola gezegd:

Filosofie zoekt de waarheid, Theologie vindt de waarheid, Religie bezit de waarheid.⁴⁵⁵ Maar om nu niet te ver van m'n doel af te wijken, stellen wij met de grote filosoof Epictetus dat menselijke zaken op twee manieren aangepakt kunnen worden.⁴⁵⁶

Niet, zoals hij zegt, dat de een slechts geschikt en de andere meest ongeschikt is, nee, allebei zijn uiterst geschikt als ze op de juiste manier aangepakt worden. Ongetwijfeld moet alles wat strekt tot een goed en mooi leven noodzakelijk aan de goddelijke voorzienigheid

454 Geen handschrift van deze brief is overgeleverd. Vanaf de eerste druk in de Opuscula opgenomen. Birch 1909: maakte een gedeeltelijke vertaling.

455 Pico della Mirandola (1463-1494) was een Italiaans humanist en neo-Platonist. Heesakkers 1985; zie voor haar inscriptie van deze spreuk Oosterhuis 1924.

456 Epictetus, Enchiridion 43: Ieder ding heeft twee handvaten; met het ene kan men het dragen, met het andere niet.

[p. 236]

of aan onze plicht toegeschreven worden.

Wat de eerste manier betreft, is mijn enigste zorg dat ik in zaken die buiten onze macht liggen, om al mijn zorgen op God te werpen, volgens het advies van de Apostel: Werpt al uw zorgen op hem want Hij zorgt voor u.⁴⁵⁷ Immers, dit is de bron van al onze onrust, dat wij gewoonlijk al te bezorgd de afloop van dingen in onze geest heen en weer rollen terwijl die alleen afhangen van het oordeel van de Hoogste Macht.

Dan is daar onze plicht waarmee wij de dingen die binnen ons bereik vallen moeten matigen zowel door vlijt als door inzicht. Niets rukt ons toch zo uit de cocon van rust als verkeerde voorbeelden en de listige verlokkingen van de wereld om maar te zwijgen van de onaangenaamheden en ergernissen die onvermijdelijk hen begeleiden die zich om zo te zeggen op het openbare podium van deze wereld bevinden. Voor deze ziekte weet ik geen betere remedie dan het zich terugtrekken in studies. Want, omdat tegenwoordig de mens zo verdorven is, kan men nauwelijks evenveel vuur in anderen aanwakkeren om de deugd na te volgen als men in de meeste gevallen zelf verliest in regelmatige gesprekken met de mannen van deze tijd. Maar hier, in onze nis waar het bedrog van de Wereld ver verwijderd is, oordelen we juister over alles en veroordelen we de ijdelheden die meer profane zielen met bewondering vervullen. Hier kunnen we in de rust die de Muzen begeren, onze geest tot hogere zaken verheffen en zonder obstakel de verwerving van kennis beoefenen.

Daarover kunt u meer lezen in de gedrukte brief die hier bijgesloten zit. Ik heb ook mijn zelfportret hier bijgevoegd, door mij naar het leven getekend, zodat ik op allerlei mogelijke manieren mij zelf aan u kan voorstellen.

Vaarwel, onsterfelijke Eer van onze sexe,

en blijf mij, die u zeer lief heeft, liefhebben.

Utrecht, 1 April 1641.

457 1 Petrus 5:7.