De hut van oom Tom

Hoofdstuk XII.
Kentucky.

Laten wij voor een korte poos een blik terugwerpen in Oom Toms hut op de Kentuckische hoeve en zien wat er zoo al gebeurd is bij hen, die hij daar heeft achtergelaten.

Het was laat op den zomernamiddag; de deuren en vensters van het groote huis stonden alle open, om aan elk frisch en verkoelend windje den vrijen toegang te verschaffen. De heer

[p. 125]

Shelby zat in een ruime galerij, die naar de kamer leidde en langs de geheele lengte van het huis naar een veranda aan de achterzijde liep. Achterover leunend in zijn stoel en met de beenen op een anderen uitgestrekt, rookte hij op zijn gemak zijn namiddagsigaar. Mevrouw Shelby zat in de deur en hield zich met eenig fijn naaiwerk bezig; haar voorkomen was dat van iemand die iets op het hart heeft en dat zij gaarne bij de eerste gelegenheid de beste wenscht te zeggen.

‘Weet je wel, dat Chloé een brief van haar man heeft gekregen?’

‘Zoo? Waarlijk? Het schijnt dan dat Tom den een of anderen goeden vriend heeft. Hoe gaat het met den ouden jongen?’

‘Ik geloof, dat hij door een zeer voorname en goede familie gekocht is, hij wordt er vriendelijk behandeld en heeft er weinig werk te doen.’

‘Komaan, daar ben ik blij om. Tom zal zich, dunkt mij, weldra met zijn verblijf in het Zuiden verzoenen en er ook niet naar verlangen weer hier te komen.’

‘Integendeel, hij vraagt zeer bepaald, wanneer het geld bij elkaar zal zijn gebracht om hem terug te kunnen koopen.’

‘Ja, ik weet waarlijk niet wanneer daar toe kans zal zijn. Wanneer de zaken eenmaal verkeerd gaan, schijnt er geen eind aan te komen. Het is alsof men van het eene moeras in het andere springt; het is van den eenen leenen om den ander te betalen en dan opnieuw van dezen borgen om genen te voldoen; en dan daarbij al die wissels, die vervallen zijn vóór dat men een sigaar kan rooken of zich omkeeren en dan al die brieven en boodschappen om te manen! - de eene schrik is niet over of de andere is er al weer.’

‘Mij dunkt toch, beste, dat er wel het een of ander zou kunnen worden gedaan om de zaken weer eenigszins in orde te brengen. Als we bijvoorbeeld eens alle paarden van een van je hoeven verkochten en met de opbrengst daarvan onze schulden afbetaalden?’

‘O, dat zou een groote dwaasheid zijn, Emilie! Je bent, dat moet ik bekennen, de knapste vrouw uit geheel Kentucky, maar toch heb je geen verstand een hoeve te besturen; vrouwen kunnen zoo iets niet en zullen het nimmer leeren.’

‘Maar zou je mij ten minste niet wat met den stand van je zaken bekend kunnen maken?’ vroeg mevrouw Shelby verder. ‘Als je mij bijvoorbeeld eens een lijst van al je schulden en uitstaande gelden gaf en mij dan eens liet beproeven, of ik je niet zou kunnen helpen je zaken te regelen?’

[p. 126]

‘Och, zwijg toch, Emilie; kwel mij niet langer; ik kan je alles niet zeggen. Ik weet voor mij zelf best wat mij te doen staat in het beheer mijner zaken, maar ik kan daarmee niet schikken en kneden, zooals Chloé met haar koeken en pasteien doet. Geloof mij, mijn financiën zijn niet van dien aard om door een vrouw beredderd en in orde gebracht te worden.’

En de heer Shelby, die geen ander middel wist om aan zijn woorden eenige kracht bij te zetten, verhief krachtig zijn stem. En toch was het waar, dat zijn echtgenoote, schoon slechts een vrouw, een sterken, vasten, tot werken zeer geschikten geest had en een zielskracht bezat, welke die van haar man ver overtrof, zoodat het juist geen dwaas denkbeeld van haar behoefde genoemd te worden, dat zij zich in staat rekende hem bij het besturen en regelen zijner zaken behulpzaam te zijn. Zij had haar hart er bovendien op gezet, haar aan Oom Tom en Tante Chloé gedane belofte te vervullen en het deed haar leed, dat de omstandigheden de nakoming daarvan verhinderden.

‘Dunkt je niet, dat er op de een of andere wijze een middel te vinden zou zijn om dat geld voor Tom bij elkaar te brengen? Die arme Tante Chloé! ach, zij verlangt zoo, dat hij terugkomt!’

‘Het spijt mij zeer om haar, maar ik geloof, dat ik al te voorbarig in mijn beloften geweest ben. Ik weet niet beter, dan Chloé dit op een voorzichtige manier te zeggen en haar aan te sporen zich in haar lot te schikken. Tom zal zich met een jaar of wat wel een andere vrouw gaan zoeken en zij deed, dunkt mij, ook beter zich maar van een anderen man te voorzien.’

‘Maar man! ik heb ze geleerd, dat hun huwelijk even heilig en onverbrekelijk is als het onze, hoe zou ik dus Chloé zulk een raad kunnen geven,’

‘Het is jammer, dat je ze een gevoel van zedelijkheid hebt ingeboezemd, dat ver boven hun stand en hun uitzichten is. Ik ben altijd van dit gevoelen geweest.’

‘Toch is het niets anders dan de zedelijkheid, die de Bijbel ons leert.’

‘Welnu, Emilie, ik zal het niet wagen, mij te bemoeien met je godsdienstige beginselen, maar zij schijnen mij weinig geschikt voor menschen van dien stand.’

‘Toch zijn zij het wel degelijk en daarom heb ik zoo'n verdriet van de geheele zaak,’ hernam mevrouw Shelby. ‘Ik verklaar je, mijn waarde, ik kan mij niet ontslaan van de belofte, die ik deze arme schepsels deed. Wanneer ik op geen andere manier het geld bijeen kan krijgen, zal ik aan kinderen muzieklessen geven; ik kan er

[p. 127]

genoeg krijgen, dat weet ik en op die manier zal ik de vereischte som wel verdienen.’

‘Dit plan is je toch geen ernst, Emilie? Je zult, hoop ik, je niet zoo vernederen? Ik ten minste zal daartoe nimmer mijn toestemming geven.’

‘Wat spreek je van vernedering? Het zou mij veel meer vernederen, als ik mijn aan hulpelooze armen gegeven woord brak. Neen, ik verneder mij daarmee niet, Shelby!’

‘Nu, je bent altijd zoo driftig en opgewonden. Ik zou mij eerst nog maar eens goed bezinnen, voordat je tot zoo'n maatregel overgaat!’

Op dit oogenblik werd het gesprek afgebroken door de verschijning van Tante Chloé aan het einde der veranda.

‘Als het u belieft, missis,’ zei zij eerbiedig.

‘Wel, wat is er, Chloé?’ vroeg haar meesteres, opstaande en zich naar het andere eind van de veranda begevende.

‘Als mevrouw zoo goed wilde zijn, eens naar dit gevogelte te komen zien.’

Mevrouw Shelby glimlachte, toen ze eenige kippen en eendvogels op den grond zag liggen, waarbij Tante Chloé met een zeer ernstig gezicht stond te kijken.

‘Ik wilde mevrouw vragen, of zij een kippenpastei wil hebben?’

‘Waarlijk, Tante Chloé, het is mij al zeer onverschillig en je mag doen, zooals je verkiest.’

Tante Cloé stond daar met een verstrooid voorkomen nog altijd voor haar meesteres, maar het was duidelijk zichtbaar, dat het niet het gevogelte was, waaraan zij dacht en waarom zij gekomen was. Eindelijk zei ze met een korten lach, waarmede negers dikwijls het een of ander voorstel inleiden, dat hun eenigszins twijfelachtig en gewaagd voorkomt:

‘Ach, beste missis, waarom zouden mijnheer en mevrouw zich zoo vermoeien om het geld bijeen te brengen en daartoe niet de middelen gebruiken, die zij bij de hand hebben?’

‘Ik begrijp je niet, Tante Chloé,’ zei mevrouw Shelby, die er geen oogenblik aan twijfelde, of deze had ieder woord gehoord, dat er tusschen haar en haar echtgenoot zoo even gesproken was.

‘Wel, hoor eens, mevrouw,’ hernam Tante Chloé, opnieuw lachend: ‘andere lieden verhuren hun negers en verdienen op die manier geld met hen. Zij houden zoo'n heelen sleep niet bij zich, alleen om zich in hun eigen huis bijna door hen te laten opeten.’

‘Nu, Chloé en wie vind je dan, dat wij aan een ander zouden moeten verhuren?’

‘Och, ik zelf zeg het niet, maar Sam zei mij, dat daar een van

[p. 128]

die banketbakkers in Louisville was, die een kokkin noodig had om hem koeken en pasteien te helpen bakken en dat die man daarvoor vier dollars in de week zou willen geven.’

‘Wel, wel, Chloé!’

‘Nu, mevrouw, zie, ik dacht, dat het reeds lang tijd voor Sally begon te worden, om de handen ook eens uit de mouw te steken. Sally heeft tot nog toe onder mijn opzicht gestaan en vele dingen kan zij even goed doen als ik en als mevrouw mij dus wilde laten gaan, zou ik het geld wel bij elkaar zien te krijgen. Ik ben er in 't geheel niet bang voor, dat ik mijn werk daar ginds bij dien banketbakker niet goed zal kunnen verrichten.’

‘Maar, Chloé, zou je het dan van je kunnen verkrijgen, je kinderen te verlaten?’

‘Nu ja, mevrouw, de jongens zijn groot en sterk genoeg om het dagwerk te verrichten; zij kunnen zich zelf wel helpen en Sally zal wel voor het meisje willen zorgen; zij is zoo bijdehand - ik kan dat wel aan haar overlaten.’

‘Maar Louisville is ver hier van daan.’

‘Dat weet ik, maar wat geeft dat? Het is de rivier af en dus ben ik misschien dan ook nog zooveel dichter bij mijn goeden man,’ zei Chloé, de laatste woorden op een vragenden toon uitsprekende en mevrouw Shelby daarbij aanziende.

‘Neen, Chloé, hij is vele honderden mijlen verder,’ antwoordde mevrouw Shelby.

Chloé's gezicht betrok.

‘Komaan, moed, Chloé; als je naar Louisville wilt, kom je daardoor toch wat nader bij je man en je doel. Ja, je mag gaan en je loon zal tot den laatsten penning toe voor de vrijkooping van je man worden weggelegd.’

En zooals een heldere zonnestraal aan de donkere wolken een zilvergloed geeft, zoo begon Chloé's zwart gelaat inderdaad van vreugde te schitteren, toen zij die toestemmende woorden hoorde.

‘O, Heer, missis! missis is waarlijk al te goed!’ riep Tante Chloé uit. ‘Ik dacht er ook aan, dat ik dan geen kleeren of schoenen of iets anders noodig zal hebben. Ik zou graag iederen penning willen besparen. Hoeveel weken zijn er in een jaar, missis?’

‘Twee-en-vijftig,’ antwoordde mevrouw Shelby.

‘Zooveel? En dan iedere week vier dollars, mevrouw? Hoeveel dollars zijn dat in een jaar?’

‘Tweehonderd en acht, Chloé,’ antwoordde haar meesteres.

‘Wel! wel,’ zei Chloé, met een uitdrukking van verbazing en blijdschap; ‘en hoeveel tijd zou er dan wel noodig wezen, om de geheele som bij elkaar te krijgen, missis?’

[p. 129]

‘Vier of vijf jaar omstreeks, Chloé; maar je behoeft ook niet alles te verdienen; ik zal zien of ik er iets kan bijvoegen.’

‘Maar ik zal het niet dulden, dat mevrouw les geeft of iets anders doet. Massa had volkomen gelijk, toen hij zei dat niet te willen hebben; het zou volstrekt niet passen en ik hoop dat geen van de familie zooiets zal doen, zoolang ik handen heb om te gebruiken.’

‘Wees niet bang, Chloé. Ik zal wel zorg dragen voor de eer van de familie,’ zei mevrouw Shelby glimlachend; ‘maar wanneer denk je te gaan?’

‘Dat weet ik niet; maar Sam gaat de rivier af met eenige veulens en hij zei, dat ik met hem kon gaan en daarom heb ik mijn zaken bij elkaar gepakt. Als mevrouw het dus vergunnen wil en mij een verlofpas en een aanbeveling schrijft, kon ik morgen vroeg met Sam mede gaan.’

‘Goed, Chloé, ik zal het doen, als Massa Shelby er niet tegen heeft. Ik moet er eerst met hem over spreken.’

Mevrouw Shelby ging naar boven en tante Chloé keerde vergenoegd naar haar hut terug, om de noodige toebereidselen tot haar vertrek te maken.

‘Wel, jongeheer George! weet gij dat ik morgen naar Louisville ga?’ zei zij tot George, toen deze haar bij het binnentreden der hut bezig vond, de kleeren van haar kind bij elkaar te leggen. ‘Ik moet dat kindergoed nog maar eerst nazien en in orde brengen. Maar ik ga vertrekken, massa George; ik ga vier dollars in de week verdienen en mevrouw wil dat alles bij elkander sparen om er mijn armen ouden man weer voor vrij te koopen.’

‘Nu, dat is een heerlijke zaak!’ zei George. ‘En hoe ga je er heen?’

‘Ik ga morgen met Sam. En nu, massa George, hoop ik, dat ge dadelijk wilt gaan zitten om aan mijn man te schrijven en hem alles te vertellen - wilt ge?’

‘Wel zeker, zal ik dat,’ zei George. ‘Oom Tom zal zoo blij zijn, als hij iets van ons hoort. Ik zal in huis gaan om papier, pen en inkt te halen, Tante Chloé en dan zal ik hem alles vertellen wat hier zoo in al dien tijd is gebeurd.’

‘Zeker, zeker, massa George, doe dat en ik zal intusschen een kuiken of zoo iets gereed maken, want ge zult nu in langen tijd niets meer van de arme oude Tante Chloé te eten krijgen.’