Journal tenu par Isaac Beeckman de 1604 à 1634. Tome 4: Supplément
(1953)–Isaac Beeckman– Auteursrecht onbekend
[pagina 120]
| |
[25 februari 1627]Resolutions du Vroedschap (Oud-Raad) de Dordrecht, 1622-1643, fol. 86verso. - Dordrecht, Archives municipales.
Op den XVen Februarij 1627 by 't Gerechte geresolveert beroep te doen als rector van de latynsche schole alhyer op den persoon van Mr Isaack Bekeman, conrector in de schole tot Rotterdam.
Même Registre, fol. 86verso-88verso.
Wy Schouth, Borgemeesteren, Schepenen, Raden, Outraden ende Luyden van den Achten der Stadt Dordrecht, allen denghenen die desen tegenwoordigen sullen sien ofte hooren lesen saluyt. Alsoo 't rectoorschap van de Groote Schoole binnen onser stede is vacerende, ende wy ten goede van de opvoedinge ende institutie van de jeucht in de latynsche ende grieksche tale, mitsgaders de philosophie ende 't gene van beyde is dependerende, goet ende raetsaem gevonden hebben een ander wel gequalificeert, geleert ende Godtsalich persoon als rector over de voorseyde schole te beroepen, soo ist dat wy ten dien eynde d'oogen laten rontsom gaen ende sonderlinghe gelet hebbende op den wel geleerden Dom. Doctorem Isaacum Beeckemannium, ons vertrouwende ende verseeckerende 't syner goede ende loffelycke partyen, beyde in leere ende in leven, ende goede genegentheyt omme de jeucht goede opvoedinge ende instructie te doen, ende daerop gehadt hebbende het advys van onse Scoolarchen, die de sorge daervan bevolen is geweestGa naar voetnoot1), den voornoemden Dom. Doctorem Beeckmannium onthouden ende gestelt hebben, onthouden ende stellen by desen, als rector over de voorseyde onse schole, op een jaerlicx tractement van ses hondert ponden te xl grooten 't pont, ende daer en noch tweehondert der voorseyde ponden jaerlicx om by hem minder off meerder tot desselffs discretie geemployeert ende beheert te werden tot een ofte meer hypodidascalosGa naar voetnoota) by de Heeren schoolversorghers ende hem aen te nemen omme de kinderen binnens huys op haere camers, soo onder als buyten, de lessen t'instrueren; ende minder daertoe employerende, even wel op syne quitantie de voorseyde geheele ijc £ ontfangen, aenvang nemende de voorseyde jaerlicxe tractementen met den eersten May deses jaers xvjc seven ende twintich, ende daerenboven noch genieten vrydomme van deser stede exchynsen, vrye huys ende hoff in behoorlycke reparatie, t'onser stede costenGa naar voetnoot2), mitsgaders noch syn gedeelte in 't minerval als andere syne predecesseurs in officio voornoemt te genieten plagen, doch met dien verstande, dat den voorseyden Dom. Beeckeman van hyer niet deslogeren ende vertrecken sal om gelycke qualiteyt, te weten om geen rectoorschap daer hy by andere, op andere plaetse te beroepen soude mogen werden, | |
[pagina 121]
| |
Ga naar margenoot+ ende om genige redenen vertrecken, tensy dat wy voor syn vertreck met een ander bequaem rector weder syn versien. Ende ordonneren den Thesaurier deser stede in der tyt synde, het voorschreven tractement van ses ende twee hondert £ s' jaers te betalen van drye maenden tot drye maenden een gerecht vierdepaert van dien, onder des voorseyden rectoors elcker des voorschreven tractementen bysondere quitantie. Ende sullen den voorseyden Thesaurier de voorseyde jaerlicxe pensioenen in uytgeeff syner reeckeninge geleden werden, mits voor d'eerste reyse overbrengende copie autentyck van desen ende t'elcker betalinge behoorlyck acquit, hyertoe dienende. In oirconde hebben wy desen gegeven ende met t'segel ten saecken deser stede uythangende, doen besegelen ende oock een dubbelt van desen onder des voorseyden rectoors hant geteyckent, overgenomen op den XXen Februarij xvjc seven ende twintich.
Boven de voorschreven jaerlicx pensioenen hebben myn E. Heeren van den Outraet den voornoemden Dom. Beeckeman noch toegevoecht, gelyck sy doen by desen, eens de somme van drye hondert ponden, munte voorseyt, ter saecke van transport van syne biblioteque ende meubelen. Actum ut supraGa naar voetnoot1). | |
[24 februari 1627]Résolutions du Vroedschap de Rotterdam, Registre no 7, Fol. 11. - Cf. ci-avant p.
24 Februarij 1627
Ende gemerckt dat midts het beroup van Isaack Beeckman tot rector binnen der stede Dordrecht, desselffs conrectoorschap in de latynsche schoole alhier es coomen te vaceren, soo es in desselffs vacante plaetse geeligeert Mr Jacob van der SwanGa naar voetnoot2), in wiens plaetse succederen sal Abraham BeeckmanGa naar voetnoot3). Ende dat beyde op de wedden ende gagien tot haere respective bedieninge ten laste deser stede staende. | |
[28 februari 1627]Registre des baptémes dans l'Eglise réformée de Middelbourg, 1617-1645. - Middelbourg, Archives municipales.
Ga naar margenoot+Johannes, fus Louwys Vergruwe ende Ester BekemanGa naar voetnoot4). Testes: Isaac Bekeman, Sara van RenterghemGa naar voetnoot5) ende Pieryntjen Vergruwe. | |
[pagina 122]
| |
[2 juni 1627]Le document suivant occupe fol. 292recto-294recto du Journal (cf. notre t. III, p. 5). Le texte porte en haut: Lectio haec a me habita fuit postridie Calendarum Junij 1627 post habitam a D.LYDIOGa naar voetnoot1) orationem inauguralem. Il fut copié par la main gothique, mentionnée déjà plusieurs fois, mais la signature et les notes marginales, mises postérieurement, sont autographes.
Ga naar margenoot+Ego vero, Amplissimi doctissimique viri, summas vobis gratias debeo agoque quòd hac recturâ me non indignum censueritis, simulque rogo uti me reliquosque praeceptores eâ quâ coepistis benevolentiâ prosequamini, quâ subnixus discipulos vobis per Dei gratiam praestabo expectationi vestrae respondentes, nisi et supina eorum ipsorum ignavia et nimia parentum facilitas in disciplinam conspiraverint. Etenim, si vel alterutros obsequentes habebimus, accedente auctoritate vestra, bene vos de nostrâ diligentiâ, bene de foelici successu sperare jubeo. Vos autem ingenui adolescentes, videte ne D. Scholarcharum spem, parentum expensas, et praeceptorum labores frustremini.
Ut autem intelligatis quàm sint haec quae aggredimur honesta, jucunda et utilia, unico exemplo vobis ante oculos ponendo, tanquam ex ungue leonem, percipietis. Exemplum hoc esto physico-mathematicum et nostro auditorio non minùs quàm olim Platonis inscribatur οὐδεὶς ἀγεωμέτρητος εἰσίτω, quo jubemus omnes inutiles, nugales et ridiculas semi-philosophorum disputationes facessere, nihilque nisi firmissimis demonstrationibus probatum admittamus. Ad hanc rem nobis occurrunt figurae isoperimetrae in formis dissimilibus primùm, deinde etiam in omninò similibus, utrarumque usûs partem in rebus physicis pro temporis angustia ostendam. Figurarum isoperimetrarum ordinatissima est capacissima. Fiat parallelogrammum rectangulum, cujus unum latus sit partium sex, alterum duarum; additis lateribus oppositis, erit perimeterGa naar voetnoota), id est ambitus rectanguli, partium decem et sex. Fiat etiam quadratum eandem habens diametrum, ejus quatuor latera erunt singula partium talium quatuor. Dividatur jam utraque figura lineis parallelis lateribus, per eorum divisiones continebit quadratum quidem quadrata minora sexdecim, qualia parallelogrammum duntaxat duodecim. Ga naar margenoot+Hinc patet ratio cur sapientissimus Architectus universi hunc mundum circularem aut potiùs globosum fecerit, ut scilicet figura omnium ordinatissima minimo ambitu plurima comprehenderet, ne quid a maximo opifice frustra factum videatur, juxta illud: malè fit per plura, quod potest fieri per pauciora. Ga naar margenoot+Eodem etiam consilio procul dubio Dido Pygmalionem fugiens usa est, cùm sibi in Africâ tantum soli emisset quantum taurino corio posset circumdare. Cùm enim corium in tenuissimas partes dissecuisset, totam Carthaginem complexa est. Quae filamenta nisi in circulum extendisset, sed oblongam aliquam et minùs ordinatam constituisset, multò minorem profecto eam condisset. Quam | |
[pagina 123]
| |
Ga naar margenoot+ rationem etiamnum prudentes artifices imitantur quàm ordinatissimâ figurâ, ubi licet, sua opera construentes. Ga naar margenoot+Nec minùs valet hoc theorema ad refellendum. Loci enim definitio tantopere decantata, ab eo vitiosa arguitur. Nam non potest locus dici superficies corporis continentisGa naar voetnoot1), nisi eadem superficies idem semper spatium contineat. Lippis enim et tonsoribus notum est aequalia loca aequales res continere, id est aequalia pocula eandem quantitatem vini, aequales arcas eandem multitudinem nummorum. At jam demonstravimus superficies et perimetros easdem (quae ab illis loca vocantur), non eandem agri aut materiae quantitatem comprehendere. Locus igitur ne sit superficies. Verùm haec de saepe figuris dissimilibus sufficiant, cùm ea quae de similibus dicentur, hisce non minùs quàm ipsis conveniant.
Figurarum aequè ordinatarum major minorem, respectu capacitatis, habet superficiemGa naar voetnoot2). Fiant enim duo quadrata, quorum unum jam vidimus continere sexdecim quadrata minora, alterius verò latera sint duarum partium qualium prioris erant quatuor; perimeter igitur hujus erit partium octo. Quadrata verò minora, qualia majus quadratum sexdecim continebat, continet duntaxat quatuor. Ergo majoris quadrati capacitas quadruplo major est minoris, cùm tamen illius perimeter duplò tantùm sit major perimetro hujus. In corporibus verò globus duplam minoris habens diametrum octuplum pendit. Expendat qui volet. Fabri certè murarij pro cisternâ duplae magnitudinis, duplum pretium non postulabunt. Ex hoc theoremate palam est cur magnae urbes faciliùs defendi possint a suis civibus quàm parvae aequè habitatoribus frequentes. Esto enim quadratum hoc Ga naar margenoot+majus urbs magna, minus illud urbs parva; sint verò quadrata interiora regiones in urbe circa quas domûs extruantur. Videtis in majore urbe quadruplo plures esse domos ejusdem magnitudinis, maenia verò duploGa naar voetnoota); duntaxat sunt majora maenijs urbis minoris. Si igitur ex parvâ hac urbe omnes cives ad defensionem in muros debeant convenire, patet ex majore urbe alteram duntaxat civium partem ad defensionem requiri, propugnatorumque eandem ab invicem fore hîc et ibi distantiam, quapropter, dum omnes minoris urbis cives simul continuo in opere detinentur, in majore urbe altera semper civium pars quiescit, inque locum defatigatorum succedere parata est. Ga naar margenoot+Quis intelligit cur globus ferreus major longiùs quàm minor ex tormento aeneo per pulverem pyrium accensum proijciatur, nisi hanc de perimetris figurarum propositionem comprehenderitGa naar voetnoot3)? Quis non existimabit levissima potiùs | |
[pagina 124]
| |
Ga naar margenoot+ et celeriùs moveri et longiùs promoveri? Sed haec vulgi est sententia nullum inter nos et coelum corpus constituens, quae tamen, hoc posito, foret verissima. Cur enim lapis è manu emissus, non movetur perpetuò, nisi ob impedimentum aeris cui continuò occurrit? Quo remoto ea celerrimè moverentur, quae celeriùs dum adhuc in movente instrumento erant, movebantur; ea autem sunt levissima quia a motore faciliùs superantur. Nunc verò aere totum hoc spatium complente, gravissima et maxima a vi proportionatâ longissimè proijciuntur. Cùm enim perimeter majoris globi minorem proportionem habere demonstraverimus ad suam corporeitatem quam minoris ad suam, haec certè magis illa ab aere occursante impeditur, nam gravitas urget et sola superficies ab aere tangitur. Ga naar margenoot+Sic quò naves sunt majores, vela et venti modo sint magnitudini respondentia, eò celeriùs moventur, et semel mota longiùs promoventur; adeòque nonnunquam urgent ut quaelibet obstacula nullo impedimento admisso, demoliantur.
Ga naar margenoot+Sed, dicet fortasse aliquis, in sagittis res se aliter habetGa naar voetnoot1). Hae enim ex demonstratis in priore parte, magnum habent perimetrum; cùm sint omnium minimè ordinatâ figurâ formatae, nihilominus tamen nulli motui in velocitate cedunt, modo factissimâ manu aut bene proportionato arcu ejaculentur. Respondeo rem profectò se ita habere uti audivimus. Verùm, etsi maximam habeant superficiem, minima tamen ejus pars, cuspis videlicet, aeri occursat, posterioraque in locum a cuspide sibi paratum, immediatè succedunt. Utilitas ergo figurarum isoperimetrarum hac objectione illustrior evadit: ea enim intelligimus peritos ejus theorematis, etiam figuras inordinatissimas ad certos usûs omnium optimè accommodare posse, quod ipsis barbaris notum est, a quibus longae admodum sagittae ex arundineâ materiâ spectandi gratiâ ad nos afferuntur. Graviores enim ab hominum viribus non satis celeriter cum manu moventur, leviores ab aere nimium impediuntur; quò verò longiores, eò caeteris paribus, ad progrediendum sunt perniciores.
Ga naar margenoot+Verùm nullâ re meliùs haec intelliguntur quàm cadentium exemplis. Esto igitur exemplum ante nos non observatum omnibusque philosophis certum paradoxum futurum. Quis enim eorum non sentit lapidem eò celeriùs cadere, quò propiùs Terram cadendo accesserit? Hoc tamen experimentorum naturâ liquidò refellitur. Nam cùm lapis cadens eò pluribus aeris particulis occurrat quò plus spatij eodem tempore conficit, quis non videt tandem tot particulis eum occurrere, ut ab ijs tantum oriatur impedimentum quantum motus per successionem in celeritate cadendo creverit? Quis unquam vehementer laesus est a pilâ plumbeâ cadente, antè ad perpendiculum sursum ejectâ? at si motus pilae cadendo semper (ut vulgi est sententia) cresceret, omnes profectò ab eâ tacti, ob magnam altitudinem a quâ decidit, maximè laederentur. | |
[pagina 125]
| |
Ga naar margenoot+
Est igitur certum quoddam punctum ad quod ubi cadendo pervenerit, ab eo usque ad Terram aequali celeritate deciditGa naar voetnoot1). Punctum hoc, plumbo cadente, longiùs distat ab origine quàm ligno; aliud item magno corpore cadente quàm parvo, ita ut hoc punctum in globo papyraceo aut plumeo etiam in exiguo spatio deprehendi possit. Deprehenditur autem hoc punctum per bilancemGa naar voetnoot2), cujus alteri lanci pondus quoddam imponatur, in alteram verò globus aliquis incidat; primum ex fortuito acceptâ altitudine noteturGa naar voetnoota) quantum ponderis ab eo casu elevetur, deinde idem globus ex majori altitudine in eandem lancem decidat, iterumque pondus notetur, idque fiat tertiò, quartò, etc., donec non ampliùs pondus primae lanci imponendum augetur. Videbis enim tandem ad eam aequalitatem ventum iri ut nulla altitudo ullum momentum ponderi addat. Ga naar margenoot+Neque in solidis rebus duntaxat haec ita se habent, verùm etiam in fontium scaturiginibus et aquis ex siphone salientibusGa naar voetnoot3). Quò enim majus est foramen extremae fistulae, eò altiùs aqua exprimitur, modo incumbentis aquae altitudo (ut saepius jam dictum est) magnitudini foraminis sit proportionata eique respondeat. Quod cuilibet in machinâ Heronis Alexandrini ad hoc hîc descripta, liceat experiri.
Ga naar margenoot+Colossus Solis apud Rhodios omnibus hominibus olim miraculo eratGa naar voetnoot4), non tam propter ejus magnitudinem, quàm quòd pedibus non majoribus quàm secundum humani corporis proportionem liberè insistens, a nullis tempestatibus unquam potuerit commovere. Unde autem hujus miraculi ratio petitur nisi ex nostro hoc theoremate? Hoc enim omninò desinit haec res miraculi nomen obtinere. Nam cùm hic fuerit immanis magnitudine et ex solido aere extructus, patet ex demonstratis ventos et pluviam ad eum commovendum ne hilum quidem potuisse. Etenim nisi Terrae motus (qui solus id poterat) illis regionibus aliquando supervenisset, etiamnum utramque ripam portus Rhodiorum pedibus premere procul dubio conspiceretur. Ga naar margenoot+At quid magis Zeelandorum animos commovit quàm in portu Middelburgensium nuperrimè inventae anchorae?Ga naar voetnoot5). Is olim in defluxu maris eas naves nullo negotio admittebat, quas nunc pleno mari (proh dolor) nequit admittere. Nihilominus tamen anchorae olim ibi in fundo deperditae, nunc supra omnes arenas inventae sunt. Quid? Ferrumne (quod Veteri Testamento per Dei potentiam aliquando contigit) mutatâ naturâ aquis innatat? Nequaquam, verùm dictum theorema de figuris isoperimetris omnem miraculi appellationem etiam ab hac | |
[pagina 126]
| |
Ga naar margenoot+ re jamdudum abstulit. Nam qui poma, aut pyra majora in superiore corbis parte jacentia, aut comederit aut abstulerit concussu et motu vehementiori, facit ut alia majora circa fundum latitantia, emergantGa naar voetnoot1). Cùm enim omnia in corbe eo motu simul aequali velocitate sursum moveantur, minora ab aere sibi occursante priùs quàm majora impediuntur, ideòque citiùs ad quietem reducuntur, et eâdem ratione inferiori loco sub majoribus post haec cadentibus, necessariò conduntur.Ga naar margenoot+Sic etiam qui ex sordibus aurifabrorum argentum colligunt, concussuGa naar voetnoota) subitò vasis in quo omnia commixta reponuntur, graviora à levibus separantGa naar voetnoot2). Non aliter maris vis per tempestates ventorum elevata et magnâ cum vehementiâ Terram verberans, eam quatit et commovet, eo modo quo et currus solo cursu domos vicinos motatGa naar voetnootb). Arena igitur cum ferrâ vicinâ omnibusque quae in eâ sunt a fluctibus commota et excussa, statim propter levitatem et exilitatem ab aquâ occursante (in eâ enim, non in aere ut modo sursum movetur) ad quietem reducitur; | gravia verò diutiùs motum quem accepere, retinent. Illa ergo prior cadens infimo, anchorae verò supremo loco et arenis incumbentes, necessariò deprehenduntur. MeatorGa naar voetnootc) igitur apud Aesopum prudenter as suum, quod naufragio amiserat, ad littus maris quaesivit. Qui enim ea, quae jam diximus, intellexerit, eâdem etiam ratione novit nihil grave sub terrâ in mari occultari, sed aurum, argentum, omne metallum, lapides, et ipsas etiam arenas (quae terrâ graviores sunt) supremae terrae innatantia, tandem ad littus eijci certo argumento rationabitur.
Haec sunt, Humanissimi et Illustrissimi Viri D. Scholarchae, quae intellecta meos auditores ad veram philosophiam, id est mathematico-physicam, excitare valeant. Quod si vestra ad haec auctoritas accesserit, nihil obstabit quo minus hic saeculum doctum (quale apud Veteres aliquando extitisse dicitur) et verè aureum inchoemus.
ISACK BEECKMAN.
Registre des enterrements dans les Eglises de Middelbourg, 1627-1646. - Middelbourg, Archives municipales.
Junius, Oude Kercke
....................................... ....................................... Jaques van RentergemGa naar voetnoot4) ....................... 1-0-0 | |
[pagina 127]
| |
Johan van Beverwyck, à Dordrecht, à Gerard Johannis Vossius, à Leyde
| |
[september 1627]Registre des baptêmes dans l'Eglise réformée de Dordrecht, 1619-1641. - Dordrecht, Archives municipales.
September 1627
....................................... Par<entes>: Isaac Beeckmannus, Rector, ende Catelynken de Cerf. 't kint JacobGa naar voetnoot3). | |
Alfonso AntoniniGa naar voetnoot4), à La Haye, à Galileo Galilei, à Florence
| |
[pagina 128]
| |
Ga naar margenoot+ goderò non solo di haverle fatto la propositione, ma d'impiegarmi per far riuscire il negotio con tutta la prontezza maggiore. Et se desiderarà per aventura ch'esso negotio passi con secretezza, si asicuri della mia fede, che non ha mai mancato a persona del mondo e non mancarà mai.... | |
Alfonso Antonini à La Haye, à Galileo Galilei, à Florence
| |
[pagina 129]
| |
Ga naar margenoot+ getoont, dewelcke diergelycke is gelyck vooren ergensGa naar voetnoot1) van den orgel staet, dese geappliceert werdende op de clavercyne, sodat het één reden heeft, dewelcke ick oock hiervoorenGa naar voetnoot2) ergens gesocht hebbe. ‘Om perfectelick een clavecimbal te accorderen, so moet men weten hoe dat alle octaven, alle sexten minores ende alle tertien majores perfect ende reyn gestelt moeten syn sonder eenich aftreckingh of toegevingh, maer alle quinten moeten een weynich leegher geaccordeert syn, also dat het gehoor het lyden mach; ende alle quarten moeten effen also veel hoogher geaccordeert syn, ende dat overmidts dat een quindt ende een quart tesamen een octaef maken, want hetgene ghy de quint ontreckt, datselve moet men de quart geven. Om deselve oorsakenwille moetenGa naar voetnoota) de sexten minores oock perfect ende reyn syn, overmidts dat de tertie major perfect is, want een tertia major met sexta minor tsamen een octaef maken, dewelcke perfect moet syn, gelyck hieronder te sien is: | |
[pagina 130]
| |
Ga naar margenoot+
De voorseyde clavercynmaker seyde datter niet meer en stondt, maer dat hy het volgende regelken daerby gedaen heeft: f met c, de f moet hoogher syn teghen de c.
Le document suivant fait suite immédiate au précédent en occupant la première quatrième partie du fol. 309recto du Journal.
Ga naar margenoot+Denselfden clavercynmaker hadde de volgende instructie van het leggen van de banden aen de luyteGa naar voetnoot1): ‘Van de brugghe tot aen het geel houdt, in 2. De middel is de octave van het quart. Nous empruntons le texte suivant aux fol. 331verso-332verso du Journal (cf. t. III, p. 94, n. 3), où l'auteur l'a inséré parmi ses notes ordinaires. Il le copia donc entre le 1ier et le 8 octobre 1629. Lambrecht DirckszGa naar voetnoot2) schiptimmerman, gaf my dit besteck van een oorlochschip van 100 lastGa naar voetnoot3).
EEN SCHIP BESTEDEN OP DESE VOLGENDE CONDITIEN:
Ga naar margenoot+De kiel lanck syn van een houdt 54 voet tusschen beyde de lassen van de steven diep 20 duym, breet in de midden 17, voor na den eysch. De voor- ende achtersteven sullen vallens hebben 25 voet, de voorsteven sal dick wesen binnen de kandt 10 duym, breet te middenweghen 22 duym ende boven 24 duym. De achtersteven sal swaer syn op syn binnenkandt 11 duym, de steeck des schips onder vyf voet. De voorsteven sal boch hebben 5½ voet, den achtersteven 2½ voet, na den bestederGa naar voetnoota) belief. | |
[pagina 131]
| |
Ga naar margenoot+
De sandtstrock dick wesen 3½ duym. Het schip sal wyt wesen binnen de huydt 21 voet ende intGa naar voetnoota) ruym 10 voet. De koebrugghe sal hoogh syn boven den overloop 5½ of ten minsten 5 voet, na den besteder believen. De wranghen over de kiel sullen dick syn 9 duym, de buyckstucken dick 8 duym, wel meer, niet min. De inhouten sullen verscherven 3 ende 3½ voet dick ende vyf ende 6 duym vierkandt houdt. De bandtwegens sullen dick syn vyf duym ende 23 duym breet, de watergang 5 duym dick, 2 voet breet aen bort een duym of anderhalf uytgehouwen tot der besteder believen. De balcken des overloops sullen dick syn 10 duym ende 12 duym breet; ende sullen van malcanderen geleydt worden 3 voeten. Tusschen deselve balken 3 sware grieten ter bequaemster plaets ende de knien tot aen balcken lancx schipt gebonden, de balcken boch te hebben na den besteder believen. De knien sullen gemaeckt worden met haecken aen de gebinde, so wel aen de overloop als aen de koebrugghe, ende sullen ten minsten moeten hebben 4 of 5 voet slach aen de balcken. De schaerstocken sullen 11 duym breet ende 4 duym dick syn. | VoortsGa naar voetnootb) sal den aennemer gehouwenGa naar voetnootc) wesen 6 knien op ende neer te setten, in plaets van lanch scheept, nae den besteder believen. De plancken van den overloop ende koebrugghen sullen syn van goede drooghe Pruyssche deelen sonder spindt. Een sandthoudt van achteren tot vooren int ruym te maken 20 duym breet ende 7 duym dick. De barchouten sullen dick syn, het onderste 6 duym, breet 11 duym; het tweede 10 duym breet, 5 dick; het dryde 4 duym dickGa naar voetnootd), breet 9 duym; het vierde 3½ dick, 8 duym breet. Een reehoudt na den eysch. De scheepsplancken sullen syn Coninckbergher plancken, ten minsten dry duym, so binnen als buyten met haecken gewrocht op dry inhouten verschervende ende met 3 naghels de huydt dicht gedreven van buyten ende van binnen, midtsgaders twee kinweeger, elck 4 duym dick so buyten als binnen, elck 40 voet lanck. Een fockespoor met een stemphoudt met een vissing van vyf dick; een rij bedde ende braespit boven gemaeckt na den eysch vant schip. De balcken van de koebrugghe sullen dic syn 7 duym ende 9 duym breet, voor ende achter, na den eysch, met knien gesloten als na begeeren. Aen wedersyde aen boort dry sware knien onder de koebrugghe aen de scharstocke van de groote luycke te stellen. Twee groote croopwranghen boven den overloop ende twee oock onder den overloop schiltbancken voor te legghen ende achter in de cajuyt, teghen de steven, | |
[pagina 132]
| |
Ga naar margenoot+ op elcke barhoudt een sware wranghe met noch een groote vissing van 7 duym dick. Een groot roer uyt een Sommer- of Weselshoudt gesaeght met een goede roerpenne voor een spille. Een galioen naer den eysch des schips, daer den aennemer eere van begeert. Een slemphoudt voor over an de wranghe hene gevoecht tot aen <den>Ga naar voetnoota) overloop toe 5 duym dick. Een micke voor teghen de steven, bequaem om de boechsprietGa naar voetnootb) in te legghen met dry cluyssen. So de besteder belieft 6 knien op ende neer te hebben, sal den timmerman maken in plaets van lancscheep. VoortGa naar voetnootc) sal de balcken met swaelstaerte gewrocht worden ende de plancke met dry nagel gebort. | Een achteronder met delen af te schieten ende de soe van de pomp te maken. Den aennemer sal noch maken een hooffhot voor de cajuyte van wagheschot. Ende het schip int water ligghende te verdryven ende te verplugghen, midtsgaders het houdt tot de combuys te leveren ende te maken; ende met soveel luycken als den schipper belieft. Noch boven de coebrugghe te maken ses of acht beschoete koejen van wagheschot. Het schip te fortuynen een stiermanhutte de groote knechte soe tot grootte als fockmaste, marseyl, schoete knechs ende stutten ende wat dies aencleeft, alles te leveren sonder daervoor eenich buytewerck te heysschen. Soe schip behoort in see te gaen.
Al dit werck ende schip als vooren geseydt, te maken van goet eyckkenhoudt, niet wancantich, vierich, spintich, roetolmich noch rietscharich. IntGa naar voetnootd) selve te wachten ende te maken met acht poorten ten ordre van den besteder. Voortc) alle rondthout tot behoeve deses schips te maken doch niet te leveren. Oock sal den besteder gehouden syn het iswerck ende pick ende teer te leveren. Voortc) sal den timmerman gehouden wesen de balcken van de overloop ende koebrugghe sooveel boch te geven als den besteder belieft. De voorsteven sal bocht <hebben>Ga naar voetnoote) 5½ voet, de achtersteven 2½ bocht. |
|