Afbeeldinge ende beschryvinghe van alle de veldslagen, belegeringen ende and're notabele geschiedenissen ghevallen in de Nederlanden

Geduerende d'oorloghe teghens den coningh van Spaengien: onder het beleydt van den Prince van Oraengien, ende Prince Maurits de Nassau

[p. 486]

Uan het vlottende Casteel/ghenoemt Fin de la guerre.

[1585.] BEnevens andere instrumenten ende middelen welcke die van Antwerpen tot haerder ontsettinghe gebruyckt hebben / is mede geweest/ dat groote vlot/datmen Fin de la guerre noemde / doch andere noemden het den Eliphant, het was een drijvende of vlottende Casteel/so sterck van veele/ groote / dicke / gheweldighe boomen in een gewrocht ende ghebonden/ dat het scheut-vry was voor groot en cleyn Gheschutt; Daer waeren vier cleyne bolle-wercken aen/ daer vier en twintich grove stucken Gheschuts op laghen/behalven de cleyne/ende de middelbare. Op dit houten Casteel waren vijfhondert Musquettiers / ende het ginck so diep in het water/datter wel tachtentich Musquettiers uyt schieten conden lancx het water/die den vyandt niet sien noch quetsen en conde/jae de vyant en conde schier niemant van alle die in dit vlot waren/quetsen of geraken met sijn Gheschutt uyt de Schansen/ want het en ginck maer twee voet hooghe boven water. Het hadde drie groote masten/ ende drie roers/nochtans condemen het selfde qualijck stuyren ende regieren in stroom en windt. Dit houten Casteel heeft wel hondert duysent guldens ghecost aen materialen ende van timmeren. Met dit meynden die van Antwerpen te beschieten ende te overvallen alle de Schansen die de Spaenjaert op den stroom hadde / van Antwerpen tot Lillo toe. Of wel dit vlot seer swaer was/so en conde het nochtans niet dieper sincken dan op sijn mate / overmits de groote menichte des corcks ende der leeghen wijnpijpen/op de welcke het rustte/ de selfde met stercke yseren banden voor bersten of breken wel verwaert zijnde. De remparden ofte borst-weeringhen deses Casteels waren deur-gaens vijf voet dicke/maer die van de bolle-wercken waren thien voeten dicke. De hollicheyt ende glepen tusschen de boomen waren met [1585.] oude netten/ hoy en stroo ghestopt ende dichte ghemaeckt: Soo dat dit een dicht / vast/ sterck/ ende scheut-vry werck was. De marsen die op de drie masten stonden/ waren scheut-vry voor een Musquet/ ende die waren vol Musquettiers/om uyt de hoochte in de Schansen soo te schieten/ dat sich niemant daer in een soude connen berghen. Maer wat is hier mede uytgericht? Niet met allen/het hiet Fin de la guerre, Eynde des crijchs, maer men haddet beter mogen noemen Cost-verloren. 'Tis in't beginsel van den Mey van Antwerpen afghevaren lancx de Riviere/ ende 'tis ghecomen tot aen het Fort van Oordam/d'welck niet Spaenjaerden besett was/daer het/te naer aen den dijck comende/ghestrandet is. Met grooten arbeydt en moeyte heeft mender het Gheschut ende alle provisie uytghelichtt/ ende daer nae verlaten/ ende den vyandt ten besten ghegheven/ sonder datmender oyt eenich voordeel mede ghedaen heeft/ het is eenen goeden buyt voor den vyandt gheweest.

Die van Antwerpen hebben een gheweldich groot oorloch-schip toegerust/ende daer toe noch drie schoone galeyen/ daer mede sy afghevaren zijn/om te versoecken oft sy haer Vlot-Casteel den vyandt souden connen ontweldigen. De Prince van Parma hier van verwitticht zijnde (ghelijcker schier niet binnen Antwerpen en gheschach of het wierdt hem heymelijck condt ghedaen) heeft den Grave van Arenbergh, ende den jongen Grave van Mansvelt met eenighe wel gemonteerde oorloch-schepen gesonden tegen dit groote Antwerpsche Schip ende Galeyen/die haer devoir so wel ghedaen hebben in den dienst des Conincx / dat sy 'tgroote Schip met de Galeyen vermeystert / ende met het groote Vlot-Casteel tot voor de Brugghe te

[p. 487]

(168)

Hinc haec navalis fabricata est machina dextris,

ut totos belli jam tum componeret aestus,

Et vi collap-sam valeat reparare salutem,
Vera fero, totae veniunt in vincula classes.

[p. 488]

[1585.] Calloo/ ghebracht hebben. Daer was te dier tijdt een vernuftich cloeck Man in Zeelandt/genoemt Kersemaker, die de Staten eenen bequamen middel aendiende / om de Brugghe t'eene-mael te breken. Hy presenteerde sulckes op sijn eygen costen te doen/sonder eenighe hulpe van het landt / midts conditie / dat hy ghenieten soude tot inhalinghe sijner costen / al het Gheschut ende Schepen / oock andere materialen/die hy van dese Brugghe soude connen crijghen. De Staten begeerden dat Kersemaker haer woude ontdecken hoe of door wat middel dat hy dit meynde te doen? Hy heeft hem hier in beswaert ghevonden/segghende/dat alle costen ende moeyte te vergheefs souden zijn/indien hy sijne conste openbaerde. Als dit aldus tusschen beyden meer dan een maendt in beraedt ghestaen hadde/soo hebben de Staten Kersemaker geseyt/dat sy begeerden hy soude sijn conste in het werck stellen/ hy souder van ghenieten 'tgheene hy begeert hadde. Hy antwoorde/dat sijn conste noch seker ende vaste ginck / maer dat den buyt nu onsekerder was/ overmits den vyant sint dier tijt verscheydene wercken aen dese Brugghe ghemaeckt / ende verandert hadde: Daerom badt hy de Staten dat het haer gelieven wilde de costen tot dit werck te doen/hy woude den Vader-lande de moeyte/sijnen arbeydt ende conste geern schincken. Hier in vonden de Staten haer beswaert / vreesende dat het al vergheefs costen sijn souden/ soo dat hier van niet ghecomen en is. Kersemaker heeft nae der hant eenigen sijner goeder vrienden gheopenbaert/hoe hy dit soude aen-ghegaen hebben: Hy woude stereke breede seylen nemen / ende die aen Schepen hanghen/breedt uyt ghespannen wesende / ende die woude hy met swaer ghewichte diep in't watersincken/ende alsoo woude hy voor strooms teghen de Brugghe aen-seylen/ de welcke al het ghewichte van 'twater / dat in dese uytghespande seylen [1585.] soude vergaderen/ ende op eenen hoop in de hoochte ende lenghde teghen de Brugge soude op-ghehouden worden/niet connende verdragen/buyten alle twijfel hadde moeten buyghen/wijcken en bersten.

De Hollanders ende Zeelanders hebben oock twee groote Schepen vol busse-cruyts en steenen afgesonden/om de Brugghe ende Stocade te breken. Het eerste aen de Stocade comende met volle seylen en voor strooms / heeft de selfde beschadicht/ende daer door ghebroken zijnde/ ist recht op de Brugghe aen gheseylt/maer den vyandt eenige Schepen aen de Brugghe wech-schuyvende/ende een open deure makende/ heeft het laten passeren nae Antwerpen toe/ doch niet verre boven de Brugghe zijnde ist los ghegaen ende gheborsten met een seer schrickelijck ghecraeck/sonder eenighe schade te doen. Het andere is aen brandt gecomen ende gheborsten eer het half wech de Brugghe ghecomen was.

Eenighe binnen Antwerpen verhalende / dat eertijdts Dansijck beleghert zijnde/sulcke een Brugghe als nu over de Schelde lach / van eenen Hollander/ die op het lijf ghevanghen satt/met een groot Schip/ tot dien eynde toe-gherustt / was in stucken gheseylt; Soo warender vele die hart daer op drongen/ datmen twee van de grootste Schepen soude voor met yser scherp en sterck beslaen/ ende daer eenich volck op-setten / om alsoo de Brugghe t'eene-mael te breken/ende in den grondt te seylen. Desen raedt besloten zijnde by vele die in de regieringhe waren/so en heeftmen niemandt ghevonden noch connen bewilligen/ die sijn leven op dese Schepen avontueren woude / ende die het leven verbeurt hadden en dorstmen dit niet toe vertrouwen. Hier over is desen aenslach oock achter ghebleven.