Afbeeldinge ende beschryvinghe van alle de veldslagen, belegeringen ende and're notabele geschiedenissen ghevallen in de Nederlanden

Geduerende d'oorloghe teghens den coningh van Spaengien: onder het beleydt van den Prince van Oraengien, ende Prince Maurits de Nassau

[p. 277]

Slach te Gemblovrs tusschen Don Johans/ ende der Staten volck/ den XXXI. Ianuarij, Anno 1578.

[1578.] DE Staten hoorende ende siende de groote toe-rustinghe die Don Johan maeckte /soo hebben sy sich oock wel eenigher mate daer teghen gherustt ende gewapent; Maer met sulck gheenen ernst noch yver als de noot ende gheleghentheyt waren heysschende. Vele meynden dat het ghenoech was defensive te gaen/niet offensive/de slaghen afkeerende / maer selfs niet lichtelijck te slaen. De Prince van Oranien riedt en dreef seere / datmen soude resolveren offensive oorloghe te voeren/seggende/ datmen beter ende lichtelijcker den vyandt uyt het lantslaen en keeren soude / dan hem daer uyt drijven als hyder diepe inghecomen soude zijn. Maer desen goeden raet des Princen en wiert niet na behooren in achtinghe ghenomen/om de jalousije ende groote afgunste die des maels vele onder de Groote gheschept hadden op den Prince / heel qualijck te vreden zijnde/ om dat hy Luytenant Generael vercoren was van Hertogh Matthia ende de Staten / d'welck hy doch langhe gheweyghert hadde aen te nemen. Doch soo vele isser nae veel vermanen en drijven der beste Patriotten / ghedaen ende te weghe ghebracht / datter aen der Staten sijde een velt-leegher is gheformeert. De Grave van Lalain wiert ghestelt als Velt-overste ende Generael van 'tvoet-volck/ ende de Burg-grave van Gent/Marquis de Robay, Overste van 'tPeerde-volck: De Heere van Goingnies Velt-marschalck: Ende Valentijn Depardieu Heere van Lamotte Overste van 'tGheschut. De jalousije op den Prince van Oranien is daghelijcx by de Groote ghewassen/d'een den anderen tot afval of cleyn respect van sijn persoon oprockende / alsoo dat/ als nu eenen tijdt lanck het Leegher by een vergadert was/ende in het landt van Namen gheleghen hadde / ende men daer mede wat meynde aen te vanghen tot dienst van de Landen/so [1578.] is vast elck een te soecken gheweest/ elck sijns weechs treckende. De Grave van der Marck/ Heere van Lumey (die den Prince een quaet herte toe-droech/ om dat hy hem eenen tijdt lanck hadde ghevanghen ghesett van weghen de wreedtheyt / die hy teghen de Papen ende Moniken bedreven hadde) was d'eerste die uyt het Leegher vertrock/ verlatende sijn Regiment. De Grave van Lalain/ (die ghehoopt hadde selfs Luytenant Generael te worden) volchde hem: Stracx nae dese vertrock oock de Burg-Grave van Gent/ om sijn Huys-vrouwe te gaen besoecken/die te Beuvrage by Valencijn was. Lamotte trock nae Brussel in sijn particuliere affayrnen. De Graven van Egmont ende Bossu / met noch andere/reysden nae Brussel op de Bruloft van den Heere van Berselle/die de Marquise van Berghen op Zoom/dochter van den Heere van Merode/troude. Soo datter van de Hoofden ofte Ghebieders in der Staten Leegher niemant en bleef/dan de Heere van Goingnies/ ende de Baron van Montigny/ des Graven van Lalains Broeder / des maels noch jonck ende onbedreven in Crijchs-handel: Ende de Heeren van Ballieul ende Hevre gebroeders / twee onde cloecke voorsichtighe Ridders/ die de sake wel meynden. Elck een van de voorverhaelde Overste/Ritmeesters/ende Capiteyns/insonderheyt die ter bruyloft trocken/namen eenen grooten sleep van Knechten en Peerden met haer/om statelijck aen de bane te comen. Daer mede dan het Leeger ooc seere geswact wert/d'welc doch oock al seer afghesleept werdt door de veel-voudighe veranderinge van Legher-plaetse: Eerst quam het te ligghen te Gemblours/ een Stadt drije mijlen weechs van Namen gelegen/ende vijve van Nivelle.

[p. 278]

[1578.] Van daer ist ghetrocken nae Templours/ van daer te S. Martijn/ van daer wederom te Gemblours/ om het selfde van daer dieper in Brabant te brengen.

Doe der Staten Leger van S. Martijn na Gemblours marcheerde / soo heeft Don Johan het selfde van nae by sien trecken/staende op een bergsken/omcijnghelt van sijn Ruyteren en Soldaten/ van daer conde hy al het volck bescheydelijck sien trecken / niet eens in den sin hebbende slach te leveren/maer wel te schermutseren. Maer als hy sach hoe quade ordre datter in der Staten Leger was/alsoo dat de auant-garde ofte voor-tocht wel een mijle weechs voor de arriere-garde was/treckēde niet als of sy in 'svyants landt waren gheweest/ maer als of sy in veel mijlen weechs gheenen vyandt en hadden. Don Johan/de Prince van Parma/ Gonzaga/ ende andere Overste dit onordentelijck trecken siende/en̄ wetende dat vast alle de principale hoofden uyt het Leger der Staten vertrocken waren / hebben t'samen geresolveert dese goede occasie waer te nemen/ende der Staten Leger aldaer stracx te bespringen: Stacx vielen Parma ende Billy met al hare macht van Peerde-volck op der Staten Peerden in de Arriere-garde/d'welck so dapper aenginck / dat sy der Staten Ruyteren aen het wijcken/jae geheelijc op de vlucht brochten/ wijckende lancx den hoogen wech / ende dwers door haer eygen voet-volck brekende/ die sy niet alleen uyt hare slach-ordre en brachten/ maer gheheelijck over-liepen ende vertraden/ om haer selven te salveren/ want de Spaensche Ruyteren haer dapperlijck vervolghden. Stracx is Don Johan met de reste van al sijn volck/ op dese over-loopene Arriere-garde, (die gheheel in disordre was) ende oock op de Bataillie ghevallen / van alle canten die bestrijdende/tot dat sijn Peerde-volck/ dat der Staten Peerden wat nae-gejaecht hadde/te [1577.] rugghe comende haer oock op het lijf viel/waer door der Staten volck in heel corten tijdt gescheurt/geslagen/ende op de vlucht gebracht is. Daer bleef menich redelijck ende cloeck Soldaet/edel ende onedel: Doch de meeste moordt gheschiede onder de Schotten/ende onder het volck d'welc de Staten van Hollandt ende Zeelandt daer gesonden hadden/die langhst teghenhielden. De Auant-garde der Staten was wat naerder Gemblours/als de Batallie ende Arrie-garde. De Heere van Montigny siende hoe heet dat het met de Bataillie af-liep/so socht hy hem met eenich volck van de Auant-garde te stercken in eenige Hoven en̄ Boomgaerden dicht onder de Stadt van Gemblours gelegen: Maer siende dat het te vergeefs was/so nam hy de vlucht in de Stadt/met alle die hem conden volgen. Daer werden in dit gevecht der Staten volck afghenomen wel dertich Vaendelen/ ende vier Cornetten/ met al het Geschutt. Daer werden gevangen de Heere van Goingnies, die van dier tijdt af by de Spaenjaerden bleef: Jtem de Heere van Heure, ende Ballieal sijnen Broeder/met meer andere van qualite; Oock wel drie hondert gemeyne Soldaten/die by XX.XXX.XL.L. in de Mase geworpen wierden. De Heere van La-motte, ende de Colonel Balfour, haer vromelijck draghende/ ontquament al vechtende / doch Balfour was seer ghequetst. Dit ghevecht by Gemblours is geschiet den lesten Ianuarij, 1578. Don Johan sijn victorie vervolghende / nam 'sanderen daechs de Stadt van Gemblours in by compositie. Alle de Officieren ofte Bevel-hebberen/ ende Edel-lieden moesten haer ghevanghen gheven/ de reste ginghen uyt met witte stocxkens in de handt/ haer gheweer achterlatende.

Vellei. paterc. lib. poster. c. 127.
Etenim magna negotia magnis adjutoribus egent.

[p. 279]

(94)

Quot cineres stragesq_Ʒ Ducum videre Brabanti

Fama canit, Gemblours dicet, collecta virum vis

Plurima quae cecidit, generoso pectore quamvis
Obstiterint, pereunt tandem [certamine] longo.