De warachtighe historie van doctor Johannes Faustus

Doctor Faustus wilde hem tot den houwelicken staet begeven.

ALdus voerde Doctor Faustus een epicureesche² leven, sowel by daghe als by nachte.aant. Hy en gheloofde gheenen Godt, gheen helle, noch gheenen hemel, maer meynde dat lijf ende ziele met malcanderen te sterven quamen. Ende zijne aphrodisia³ dreef hem dach ende nacht, opdat hy hem tot den houwelicken staet begeven ende op een wijf dencken soude. Daerop dat hy zijnen gheest vraechde (die doch een vyant van den houwelicken staet is) oft hy hem tot den houwelicken staet begheven mochte. Daerop dat hem den boosen gheest antwoorde, wat dat hy van hemselfs maken wilde? Item: oft hy zijner belofte niet meer indachtich en was? Ende oft hy deselve niet langer bedacht en was⁴ te houden, aldaer hy⁺ toegeseyt ende belooft hadde Godt ende alle menschen vyant te wesen. Dat hy oock daertoe tot den houwelicke seer qualick⁵ comen soude, mits dat hy geen twee heeren - Godt ende hem (den duyvel) - gedienen en coste⁶: ‘Want den houwelicken staet is een werck des Alderhoochsten. Ende wy zijn hem teenemael vyant, want soveel alle hoererije ende alle eebrekerije⁷ aengaet, dat is al goet voor ons. Daeromme, Fauste, siet wel voor u, want so verre als ghy u tot den houwelicken staet comt te begheven, so suldy van ons in cleyne stucxkens verscheurt worden. Lieve Faustus, bedenckt by uselven, watter onruste, twist ende oneenicheyt uut den houwelicken staet te volghen pleecht.’ Doctor Faustus ghinck hem daerop bedencken, ghelijck oock alle goddeloose herten niet goets doorgronden en connen, midts dat de duyvel deselve geleydt ende regeert. Eyndelick, also hy hem hierop langhe genoech bedacht hadde, so vorderde hy zijnen monnick tot hem. Gelijck sonder dat⁸ der monnicken ende nonnen maniere ende natuere⁹ is den houwelicken staet te verachten,aant. alsoo dede ooc Doctor Faustus’ monnick, dewelcke hem den houwelicken staet teenemael ontradede, waerop Doctor Faustus hem seyde

2 genotzuchtig

3 seksuele lust

4 van plan was

+ De duyvel verleet Doctor Faustus den houwelicken staet.

5 moeilijk

6 kon

7 echtbreuk, overspel

8 h.l. zoals bovendien

9 aard

[fol. 9r]

ende antwoorde: ‘Nu wille ick my tot den houwelicken staet begeven. Daer mach uut volghen wattet wilt.’ So haest als¹ hy sulcks voorghenomen hadde, so quammer alsulcken stormwindt op zijn huys aen al of zijn gheheele huys het onderste soude opwaerts ghekeert hebben gheweest. Alle de deuren ende vensters sprongen uut hare hanghels². Daerenboven soo was zijn gheheele huys so vol stofs alsoft het tot asschen soude verbrant hebben. Doctor Faustus liep de trappen af. Met dies so greep hem eenen man die hem wederom ter cameren in wierp met alsulcken gheweldt dat hy noch handen, noch voeten gheroeren en conde. Rontomme hem ghinck van alle canten een vyer op, alsoft hy hadde moeten verbranden. Hy riep tot zijnen geest om hulpe, hem belovende dat hy voortsaen in alle manieren naer zijnen raedt ende wille leven soude, waerop dat hem de duyvel lijfachtich³ verscheen, maer in alsulcken grouwelicken ende schrickelicken gedaente dat hy hem vreesde denselven te aensiene. De duyvel sprack hem toe, segghende: ‘Nu segh op, van wat meyninghe sydy⁴ nu?’ Doctor Faustus antwoorde hem cort ende bekende dat hy zijne belofte niet en was naghecomen. Daeromme dat hy om ghenade ende am vergiffenisse badt. Daerop dat hem de duyvel met corte woorden antwoorde: ‘Nu welaen, siet toe dat ghy anders doet ende blijft daerby. Dat segghe ick u!’, ende voorts so verswant⁵ hy.

Daernaer so quam den gheest Mephostophiles by hem ende seyde tot hem: ‘So verre als ghy in uwe belofte blijft continuerende, siet, soo sal ick u uwen wellust soo versadigen dat ghy denselven niet grooter en sout connen wenschen. Namelicken soo verre als ghy niet en condt cuysch gheleven⁶, soo sal ick u alle daghe ende alle nachte een wijf te bedde brenghen, dewelcke van alsulcker schoonheyt ende ghedaente wesen sal als eenighe die ghy in deser stadt soudt moghen ghesien hebben.⁺ Ende dewelcke u best behaghelick is, deselve sal by u woonen.’

Dit behaechde Doctor Fausto soo seer wel dat zijn herte van blijschap wierdt bevende ende het beroude hem dat hy sulcks voorghenomen hadde. Daertoe soo

1 zodra

2 hengsels

3 in levenden lijve

4 bent gij

5 verdween

6 niet kuis zou kunnen leven

+ Het was de duyvel selve.

[fol. 9v]

wierdt hy soo brunstich¹ ende oncuysch dat hy niet anders en dede als dach ende nacht op schoone vrouwen dencken; dat al wast sake dat hy heden met den duyvel zijn oncuysheyt bedreven hadde, morghen op een ander was denckende.

1 bronstig