Het secreet-boek vol heerlijke konsten

Van de Secreten des Glas.

Hoe datmen het Glas sal weeck maken.

HEt Glas wordt aldermeest door het loot weeck gemaeckt, en het wordt door lange kookinge lijmachtigh gemaeckt. Men moet het Loot, en de Metalen voor eerst tot Kalck

[p. 242]

brengen: want het onsuyverste wordt verte ende nochtans soo blijft sijne kracht in ’t Glas Cardanus.

Om het Glas van een te snijden.

Neemt een Koordeken, weyckt dat in Solfer en in Olie, en bint dat rontomme het Glas dat gy wilt afsnijden, steket Koordeken aen, latet branden, binter daer naer noch een rontomme, steecket dat oock aen, tot dat het Glas aldaer door heet mach worden, ende het sal aldaer soo effen van malkanderen gaen, als oft het met eenen Adamant ware afgesneden, en insonderheydt als gy op de heete stede een druppel ofte twee kout water laet vallen. Maer met den Adamant wort sulcks sekerder, en behendiger ter wege gebracht, dan het gaet langhsamer toe, en oock met den steen Smiride. Cardanus.

Om het Glas weeck te maken, op een andere Maniere.

Laet het Glas zieden in Bocx-bloet, ende in sap van Senecion, ofte latet daer in weycken, soo sal het soo weeck worden als Was, ofte als Pot-aerde, datmer alles sal mogen af formeren wat men wil. En wil men ’t wederom hart maken, soo legget in kout water. Geber, Albertus.

Een ander maniere.

Neemt Bocx-bloed ende Glas-asschen elcx even veel, legget in Azijn, daer uaer soo distilleret, ende leght in dit water Glas te weycke, ende het sal soo weeck worden, dat gy ’t sult konnen tracteren als Was. Ende als gy ’t weder-

[p. 243]

om hart begeert te hebben, soo legget in koudt water, ofte wasschet daer mede. Mizaldus.

Om het Glas groen te maken.

Het groene Glas wordt gemaeckt van Asschen die uyt den Varent gebrant wordt: want het heeft wat zoutachtigheydt by hem, gelijck het kruydt Chali, ende wordt daer door des te beter. Cardanus.

Om het Christal smeltende te maken.

Stoot het Christal wel kleyn, menget met de helft soo veele Zout van Wijn-steen, ende formeert daer van ronde kleyn Koecxkens, ende stellet in een Smelt-kroes, den geheelen nacht in een gloeyend vier, sonder smelten, daer naer soo settet te smelten, in een suyveren Smelt- kroes Ofte neemt een yseren Smeltkroes, bestrijckt hem wel met Luto, doet daer in de stucken van Christal, stellet in gloeyend vier te smelten, daer naer soo latet wederom hardt worden, als sy daer op gieten Olie van Wijn-steen, daer naer stooten sy ’t wederom, en smeltent alsoo dickmaels achter een, elcke reyse dat tot poeder stootende, op dattet des te lichter mach komen te smelten. Ende men gebruyckt dit in ’t Conterfeyten van kostelicke Gesteenten Ioannes Babtista porta.

Om alle Glas dat gescheurt ofte gebroken is, wederom te souderen.

Neemt levende Kalck, menget hem met geslagen Eyer-wit, ende bestrijckt daer mede de geborsten Glasen Mizaldus.

[p. 244]

Een ander.

Neemt Vernis dat dun is, ende oock dat dick ende oudt is, ende hier mede bestrijckt de Glasen daer sy gebroken zijn, ende bindtse te samen, setse alsoo in de heete Sonne, oft in een oven, eenige dagen achter een, tot dat de Vernis wel doordrooght is, ende het gene datter ter zijden aenhanght dat sult gy afschrabben, ende sy sullen dicht wesen, noch sy en sullen door gene vochtigheyt konnen los worden, maer men mach daer geen heet water in gieten. Alexius.

Een ander.

Neemt Spaens-groen soo veel als ’t u belieft, menget wel met dun Vernis, ende gebruycket alsoo. Roscellus.

Een Lutiment tot alle steenen Kruycken.

Neemt Ceruse, Menie, levende Kalck, elcx een half once, stootet wel kleyn, ende incorporeret te samen, met Eyer-wit. Roscellus.

Een ander.

Neemt Vernis, Ceruse, rooden Bolus, elcx even veel. Ofte neem Eyerdoiren, so veel als ’t noodigh is, een weynigh Spaens-groen, menget wel onder een. Roscellus.

Een ander.

Neemt Spaens-groen, Menie, Vernis, elcks soo veel noodigh is, menget wel onder een. Roscellus.

[p. 245]

Een Lutiment voor de Glasen.

Neemt gemeyn Zout in water gesmolten, gezifte Asschen, elcks een once, Roggen bloeme twee dragmen, menget onder een, ende gebruycket. Roscellus.

Een ander.

Neemt gebranden Herts-hooren, gestooten Ticchel-steen, Asphaltum, Hamerslagh, Eyer-wit, elcks even veel, menget wel onder een.

Een ander om alle Potten ende Glasen te lutteren.

Neemt levende Kalck, gebrande Beenders, Ceruse, elcks een once, Menie, twee oncen, Spaens-groen, Wijnsteen, elcks twee oncen, stootet al te samen wel kleyn onder een, en menget met Vernis.

Een ander.

Neemt een half once Mastick, wit Was, gestooten Glas, gestooten Ticchelen, elcks een half once, menget wel onder een op ’t vier, ende saudeert hier mede alderley Steen-werck. Roscellus.

Hoe dat men de gebroken Peerlen sal tot groote Peerlen brengen.

Voor eerst sult gy neemen de gebroken Peerlen, ofte de kleyne Pereltkens, leghtse in een Sacksken, daer in dat gestooten Puym-steen, ende gestooten Zeeschuym is, bindet Sacxken boven toe, ende wrijft de Peerlen met de handen, alsoo sy met het Sacxken in ’t water han-

[p. 246]

gen, op dat sy alsoo doende van alle onsuyverheydt mogen gewasschen worden, droogtse daer naer, zift het poeder daer uyt, stoot daer naer de Peerlen tot stof, ende leghtse te dissolveren, in Sap van Limoenen, ofte met eenige diergelijcke vochtigheyt, ofte met Sterck-water, dan het is alderbest dat mense in Peerde-mist sette, als sy in ’t sap van Limoenen geleydt zijn, ende dat soo lange tot dat gy siet datse gesolveert zijn, ende een specie van vettigheydt boven de vochtigheydt siet drijven, de welcke men met een silveren Lepel sal daer af nemen, oft op de maniere als men alle olie van hare waters pleeght te scheyden, door den Trechter, neemt daer naer dit solveerde poeder, ende formeert daer van met de handen so groote Peerlen als ’t u belieft, ende oock van alsulcken forme, ’t zy ronde, ofte Peer-wijs, ofte maeckt kleyne formkens van silver, gelijck daer in dat men de Klootkens van Pot-aerde maeckt, als sy een weynigh droogh zijn, soo steeckter gaetkens door met een Naelde, ende bewaert wel de vettigheydt dieder op de vochtigheydt dreef, met welcke vettigheydt dat men daer naer de Peerlen, aen een draedt hangende, sal smeeren, hangtse alsoo in een Glas in de Sonne te droogen, eenige dagen achter een, oft op een Back-oven, sonder het Glas binnen aen te raken, op datse immers noch van den roock, noch van eenige stof en worden besmet; Als gy nu siet datse hardt genoegh geworden zijn, soo bekleedtse met Terwen-deegh, ofte met Gersten-deegh, ende laetse in een Oven hardt inbacken, ofte geeftse de Duyven in ’t Lijf,

[p. 247]

als sy in lange niet gegeten en hebben, ende als sy die een weynigh tijdts in ’t Lijf gehadt hebben, soo doodt de Duyven, ende neemtse wederom daer uyt. Ofte doet aldus: Als sy in Sap van Limoenen, of in Sterck-water gesolveert zijn, soo waschtse in Regen-water, ende maeckt daer van een deeghsken met Eyerwit, formeert Peerlen daer uyt, doorboortse, laetse droogen, ende waschtse daer nae stadigh, ofte menghtse in Silver-water, het welcke aldus bereydt wordt: solveert fijn Silver met Sterck water, laet daer naer het Water verroocken tot op het derdedeel, nemet daer naer uyt den viere, latet daer naer een nacht langh onder den blaeuwen Hemel staen, tot dat het Silver gelijck in een Christal verandert worde, wasschet daer naer af met klaer water, op dat men het Silver noch klaerder sien mach, het welcke gy in een Glas doen sult, ende in Peerde-mist sult laten solveren, daer in dat gy als dan uwe gemaeckte Peerlen sult leggen, ende soo lange sult laten liggen, tot dat gy sult sien, dat sy het koleur van silver sullen aengenomen hebben. ’t Is een seker konste, waer door de vlecken op de Peerlen worden uyt gedaen, het welcke ick oock onder andere, sonderlinge licht, ende seecker bevonden hebbe. In de Maent van Mey sult gy nemen den Dau die gy boven op de Latouwe vinden sult, daer in dat gy de Peerlen eenen dagh langh leggen, en daer mede bestrijcken sult, ende de Peerlen sullen blinckende worden, ’t welck niet sonder reden alsoo is bevonden: want sy worden door den Dau gegenereert. Ioannis Babtista Porta.

[p. 248]

Hoe datmen de Peerlen solveren sal.

Voor eerst sult gy peerlen wasschen, legtse daer na in sap van Limoenen in de Sonne, vijf, of ses dagen langh, ende sy sullen solveren tot Honingh: Men kanse oock solveren in gedistilleerde Azijn. Cardanus.

Hoe datmen den Succinum, ofte den Ambre sal solveren.

Den Succinum sal komen te solveren, indien men hem smijt in ziedende Was, want hy wordt daer in soo weeck, en soo tractabel dat men den selven in alle zegels drucken mach, ende daer van formeren wat men wil Mizaldus.

Om het Coral te solveren.

Het Coral wordt gesolveert met Sap van Berbers, gelijck de Peerlen in den Azijn, of in sap van Limoenen gesolvert worden: Waer van een Lepel vol ingenomen, het roode Melsoen geneest, want beyde stoppet ende verkoelt en het sterckt de mage, gelijck Dioscorides, Galenus, ende alle Medecijns dat getuygen.

Om alle harde steenen weeck te maken.

Neemt heet Ossen-bloedt, ende Schaepsvet met stercken Wijn-azijn, latet den steen den gantschen nacht daer in liggen, Mizaldus.