Logo DBNL
Het secreet-boek vol heerlijke konsten (1694)

Het secreet-boek vol heerlijke konsten

(1694)–Carel Baten–rechtenstatus Auteursrechtvrij

Vorige Volgende

Van alderley Geboomte.

Om de Boomen in der haest te doen wassen.

ALs gy Boomkens gezaeydt hebt, soo sult gy drie Maenden achter een, alle Maenden de wortelkens rondt om opgraven, soo sullen sy des te beter, ende te haestiger wassen. Cato.

Om de Boomen vruchtbaer te maecken.

Neemt Roosen-zaedt, ende Mostert–zaedt, daer by oock een Poot van een Wesel, en hanght dit tusschen de tacken die niet veel dragen, en sy sullen daer van vruchtbaer worden. Mizaldus.

Om alle Geboomte de vruchten grooter te doen dragen.

Neemt een out yseren beroest plaetken, ende smetet gelijck een Ossen-hoornken, hebbende op ’t scherpste eynde een kleyn gaetken, reyniget van binnen met Pekel, leght daer in eenige Appel-kernen, Peere-kernen, eenige Perse-stenen, of het zaet van ander Fruyt, maer dat altijt het scherpste eynde van ’t voorsz zaet na ’t gaetken

des hoorns gekeert ligge, stopt ’t voorsz: hoornken van onder met een yseren plaetken, en bestrijckt van buyten weder ’t hoornken met Pekel, plantet daer na in Septemb. of in October in de aerde, op dattet daer-en-tusschen van de aerde eensdeels mach in-eten, want als ’t zaedt inwendigh de vochtigheyt gewaer wordt, en genoegh door-vochtight is, soo begint het te keesten, ende herwaerts, ende derwaerts sijne wortelkens uyt te spreyen, tot datse door ’t ingegeten yser komen door te wassen, en gelijck de wortelkens hardt en scherp zijn, soo komen sy herwaerts en derwaerts kruypende, allencxkens door ’t doorgegeten yser te wassen, so dat allenxkens ’t boomken wassende, den smaek der pekel, en ’t coleur des ysers, tot hem neemt: en als nu de jonge scheutkens deser zaden, uyt ’t hoornken beginnen te wassen door ’t voorsz: gaetken, soo moeten sy onder een in malkander wassen, ende onder malkander vereenigen, dat daer uyt maer één stam en wort, van drie of vier zaden te samen gewassen, waer uyt volgen moet, dat de vruchten des Booms, ongelijck veel grooter vallen moet, als de gemeyne vruchten, ’t welcke wonderlijck is om aen te sien. Alexius.

Om de Bomen vruchtbaer te doen dragen.

Als men de Boomen wel wil doen dragen, soo begiet den Boom onder rondtom met moer van olie, en met water te samen gemengt. Cato.

Om Plantsoenen ende ander diversche Boomen te griffien, op veelderhande manieren.

Verplanten ende in de aerde leggen ofte zoo-

gen, geeft den boom ende sijn vruchten groote schoonheyt en vermeerderinge, maer noch veel meer het griffien: Want door griffien en worden niet alle de wilde boomen tam gemaeckt, en de onvruchtbare vruchtbare, die van quaden smake seer lieffelijck, en spade in vroege, oft de vroege in spade verandert: maer de vruchten groeyen oock veel schoonder en beter gevoedt, en daer-en-boven so oorsaeckt het griffien, datter boomen ende vruchten groeyen, die de menschen doen verwonderen: gelijck wy sien van Appels, Peeren, ende veel andere vruchten, die door konste van griffien, van ander coleur ende smaeck geworden zijn. Daer-en-boven soo maket dat niet alleen een specie in een ander verkeert en verandert wordt, ende dat diversche vruchten op een ende den selven boom groeyen, maer dat oock de uytlantsche boomen hier te lande geraken, ende die van dese landen ander vreemde natien besoecken.

Nu zijnder bysonderlijcke vijf manieren van te griffien: d’ Eerste is, in de schorsse, dat is te seggen, tusschen het hout ende de schorsse. Dese geschiedt in de oude Boomen, ende die de Schorsse hardt ende vast hebben. De tweede is griffien in de splete, dat is te seggen in de gespleten struyck, en dese wort gebruykt in de jonge boomen, want die oude en hebben niet geerne den struyck gespleten. De derde is, te inten metten fleutken, ’t welck geschiet als men de schorsse van eenen boom gelijck een fleutken uyt snijt, om te brengen in den tack van eenen anderen boom. De vierde is, te inten metten schildeken. De vijfde maniere is, inoculeren. Van welcke

manieren van griffien sal op sijn behoorlijcke plaetse particulierlijck beschreven worden.

Maer eer men griffijt, soo moet men wel mercken, oft de grondt ende het landt nut ende bequaem is voor sulcke vruchten, en wat boomen daer beter groeyen ende dragen.

Men entet de griffien ontrent Kersmisse, oft in den Advent, na dat den tijdt kout is: principalijck de belsche pruym-boomen, peer-boomen, ende die vroege vruchten voortbrengen. Maer van de appel-boomen ende mispel-boomen, is beter dat men vertoeve, tot ontrent het eynde van Loumaent, ende in Sprockelle, tot Meerte toe, ende tot dat men siet datse beginnen te botten, want die en haesten haer soo seer niet als d’ ander. Op desen selven tijdt is ’t oock goet te griffien de grote plantsoenen tusschen de schorssen ende het hout, met spade griffien, of die in de aerde bewaert geweest hebben.

Alle maenden zijn goedt ende bequaem om te griffien, in wat maniere dattet zy, uytgenomen October ende November: maer de griffie wort gemeynlijck ge-ent in den Winter, gelijck voorseydt is, als de boomen beginnen te botten, ende het sop in’t hout is. Men mach oock griffien, enten in April ende Meye, is’t dat de griffien knoopkens hebben, ende begraven gelegen hebben in de aerde met het topken buyten, in koele ende schaduachtige plaetsen. Wel is waer dat den tijdt van griffien moet genomen zijn na de complerie van den lande. Want in koude landen moet men later griffien, ende in heete landen vroeger. Nochtans om te spreken generalijck voor alle landen, soo is den rechten tijt om

griffien, van ’t beginsel van Sprokelle tot den eersten van Meye, altijts acht nemende op de nature van de boomen: want de geene die meest sap hebben, moeten eerst gegriffit zijn, ende die min sap hebben, later, uytgenomen den Granaet-boom ende Vijge-boom, de welcke niet tegenstaende dat zy droogh zijn, vroegh willen gegriffijt zijn.

Het is seker dat de griffien moeten in ’t breken van der Mane gesneden zijn om die t’enten in ’t selve afgaen van de Maen, of in ’t wassen, of als men wil, indien de griffien, hoedanigh die oock zijn, met het breken van de Mane gesneden zijn: Wel is waer, dat de griffie in ’t schildeken beter groeyen als die met het wassen van de Mane geschien, dan anders, mits dat de Maen vrouwe is van ’t sap, march, en vochtigheden, welk sap den bant is van de griffie metten plantsoen, en zijn oock veel stercker en jeughdiger met het wassen dan met het breken van de Maen. Door gelijcke reden is oock verboden, dat men niet enten sal met den Zuyden-wint, om dat sulken wint heet en droogende is: ter contrarie moeten de scheuten in ’t eynde van de Maen gesneden worden, is ’t dat men wil dat sy veel vrucht dragen, want dan hebben sy hun sap ingedroncken en by hen, noch vergaet soo seer niet met ’t snijden, als doen soude in sijn vollen loop en vloet.

Men moet oock aensien, oft den tijt van den jare vervroeght oft verspaeyt, want den tijdt en houdt jaerlijcks geenen gesetten regel oft seker mate, maer vervroegen oft verspaeyen, ende treden wel in malkanders limiten: Maer in alle de voorseyde manieren van griffien is

een sonderlingh sake, ende van grooten onderhoudt voor de griffie, dat men de wilde plantsoenen met Koe-mest bewaert, dat gemengt is met kaf oft kort stroo.

Aengaende den bysonderen tijdt van enten, soo ist beter dat men ’s avonts dan ’s morgens griffijt, ende naerder de wortel dan de tacken, want hoe d’ entinge lager is, hoe die meer jeugt van de vochtigheyt van der aerde ontfanght.

’t Gereetschap ende instrumenten die een Inter moet hebben als hy wil griffien, zijn, een korfken om sijn griffien in te leggen, voorts, leem, ofte pot-aerde, om te besetten de snede van den plantsoen ende vergaderinge van de griffie, oock mosch, werck, doecxkens, of bast, om te wringen en te binden de griffie boven ’t leem, maer de wisse, om den selven wronck ende bardeelsel te binden, oock gegommet Was, om te bekleeden en bestrijcken de eynden ende toppen van de griffien die versch gesneden zijn, om dat den regen en koude hen niet soude hinderen, of dat de vochtigheyt van onder opgetrocken, niet en soude gedwongen worden weder in de scheuten te vertrecken; voorts ’t hantsaeghsken om den stock en struyck van ’t wilt plantsoen te sagen; ’t Mesken om te griffien, om de griffien af te snijden ende te scherpen, ende alle incisien te doen die van noode zijn, ’t welck altijdt wel moet gewet zijn, net en suyver, sonder roest het kleyn Wiggesken van Palm–hout oft ander dat wel effen is, om te steken tusschen de splete van’t plantsoen, ’t hou-mesken om’t plantsoen te suyveren van sijn scheuten, ende een kleyn hegt van moeyer of palmen hout, en een schrab-

ber van Brezijl oft ander hout dat seer hart is.

Ende lettet niet op de gene die soo haest griffien als sy de boomen planten, oft seer korts na dat sy die geplant hebben; want het plantsoen dat niet dan voor hem selven substantie oft voedtsel mach trecken, sal qualijck mogen de griffie mede deelen, de welcke daer door verdroogen sal. Ende om de waerheydt te seggen, ’t plantsoen lijdt genoegh dat uyt sijn aerde is genomen ende elders verplant, sonder hem aen te doen nieuwe oft dubbel pijne: maer het behoort te geschieden een jaer na dat den boom of plantsoen verplant is geweest, want dan draeght hy een jaer daer na: Oock en doet nimmermeer de griffie groot profijt, ist datse in ’t eerste jaer niet en vordert, jae ist datse qualijck gevordert is, soo is die beter af-gesneden, ende lager gesteken.

Van griffien te kiesen, nemen ende snijden, om te enten, in splete, struyck, ende in de schorsse.

Men moet kiesen scheuten van een jaer, oft twee ten hooghsten, principalijck die men op een ouden boom wil steken, die wel jeughdigh ende vochtigh zy, soo groot als een kleyne vinger, die de botten groot hebben, en veele by een, want anders en sullen sy soo vruchtbaer niet zijn: Sy moeten oock out hout hebben, dat is te seggen, van ’t voorgaende jaer met het nieuwe: ende gesneden zijn, indien ’t mogelijck is, van ’t opperste van de grootste tacken van een vruchtbaren boom, die noch in sijn jeught is, ende daer toe op de Zuydt-zijde, want het Oosten en is ons in dese koude landen soo nut niet: en moe-

ten ter Sonne-waerts gegriffijt zijn, gelijck sy gesneden zijn: want ist dat gy die contrarie steket, so sullen sy lijden ’t geen de planten lijden die uyt een warm in een kout lant verhuyst zijn.

Men sal de griffien niet afsnijden om te enten als de boomen beginnen te bloeyen, principalick ist dat de boomen, daer af de enten genomen zijn, vroegh vruchten dragen, gelijck Krieckelaers, Pruym-bomen, Mispel-bomen, Amandel-bomen, Perse-bomen, en diergelijcke, maer den tijdt van afsnijden, is ontrent Kers-misse, en niet eer, want dan zijn de boomen vol saps. Ist dat gy die moet vroeger afsnijden, ’t zy, oft om te dragen van ’t een lant in ’t ander, of door ander oorsake, so toeft ten minsten tot in Octob. als de boom sijn bladers heeft verlooren.

Ist dat gy die wilt bewaren na dat sy afgesneden zijn, principalijck de gene die gy in de schorsse wilt enten (want sulcke griffien mogen sonder botkens gesneden zijn ontrent de maent van October) steket die in d’aerde aen den voet van een boom, in een put van een halven voet diep, en decktse seer wel met aerde, teyckenende de plaetse, om te mogen alst tijdt is, de selve weder uyt nemen. Sommige leggen die in aerde potten, seer wel gedeckt ende gestopt, die men voor ’t beste moet in d’ aerde graven. Ist dat gy die verre wilt dragen, soo moet men die met den eynde in een groene Rape steken, want dat onderhout haer lieder sap en natuurlijcke vochtigheydt Oft windtse met wat aerde in eenen doeck, ofte yets anders, om dat sy souden mogen handelijck zijn om te griffien, en niet droogen door de wint ende kracht van der Sonne:

Oft sluytse in een riedt dat wel toe-gestopt is, in wat honingh. Sommige leggense om te bewaren tusschen twee tichels, wel met aerde bedeckt by eenige beke. Ist dat sy u van verre gesonden zijn, en wilt die niet griffien, voor dat gy die wat tijdts in water hebt laten weycken, om hun sap te vernieuwen, en hun kracht, die eenighsins gekrenckt zy, weder te verstercken.

Als gy die wilt af snijden, snijdtse tusschen het oude ende nieuw hout, ist datter out hout is, onder een van de oude botten van de griffie, in voegen dat de botte zy benomen de griffie als sy gesteken sal syn buyten de splete van den plantsoen, ende ist dat het botken te kleyn is, soo ist beter dat het afgesneden zy.

In ’t snijden van uw griffie, siet toe dat de schorsse niet af en gae op de buyten-zijde de welcke gy dicker laten sult dan die van binnen.

Om te enten in de splete, ende tusschen de schorsse ende het hout.

Gelijck gy uyt gekosen hebt de griffie, alsoo moet gy oock kiesen een plantsoen, dat schoon, recht, reyn, en gaeve van schorsse zy, sonder knoop, jeughdig ende vochtig ende van een boom die vruchten gedragen heeft: ende datter geplant zy in gelijcke plaetse als van daer gy u griffie genomen hebt, indien dat mogelick is, op dattet botte en bloeye op eenen tijdt.

Ist plantsoen krom, so voegter de griffie wel in, en maeckt in ’t snijden van dien datse beyde wel vereenigen en te samen voegen: Ende geeft den grootsten plantsoen de dickste griffien.

Hoe dat het plantsoen dunder is, hoe dat men

dat lager sal moeten af-snijden. Ist een vinger oft daer ontrent dick, soo moet men dat op een voet oft een halven na der aerden net af-snijden, om in de splete te voegen maer een griffie alleen.

Ist groot gelijck een stock, so snijt den struyk boven ront af op een voet, of daer ontrent na der aerden, om in de spleten te voegen twee goede griffien, van welcke gy de minste en kranckste sult af wringen, als sy beginnen te botten.

Is u plantsoen soo dick als een arm, saeght hem rondt af, ontrent twee ofte drie voeten hoog vander aerde, om te splijten, en dry griffien daer in te stellen, twee in de splete, en d’ander tusschen de schorsse en het hout, op de breetste zijde.

Ist soo dick als een been, so saeght het vier of vijf voeten vander aerden, en splijtet kruyswijs om daer in te voegen vier griffien: oft splijtet maer slechtelijck eens, en voeghter twee in de splete, en twee tusschen het hout en de schorsse, oft dat het beste is, soo siet dat gy die geheelijck entet tusschen het hout en de schorsse, als het hout in sijn jeugt is: want het hout van soo grooten plantsoen, prangt te seer de griffie: indien niet, soo steeckt een kleyn beytelken van groen hout in de splete.

Als ’t plantsoen gesneden oft gesaeght is, suyvert de snede met saegemeel oft ander dingen, maecktet dan wel effen en plat met een mes dat wel schoon is, en genen quaden reuck en heeft, maket wederom wel schoon, datter geen gebreck van ’t yser en hout, waer af het sap van den Boom soude moogen bedorven zijn. De groote dicke Boomen en mogen niet gegriffijt worden dan op de tacken: want sy souden ver-

rot wesen eer dat de griffien haer souden mogen weder toe sluyten op de snede.

Zijn de tacken dorre ende sonder vochtigheyt, so moetmen die af houwen en de stroncken, ende twee of drie jaer daer naer als sy nieuwe scheuten voort-gebracht hebben, soo entet de beste, ende houwet de quaedtste af. Ende als de griffien wel uytgeschoten ende gegroeyt zijn, soo moetmer hout aen binden, om des wints wille, oft is den Boom goet en tam, so laeter groeyen nieuwe scheuten.

Men intet groote Boomen eensdeels in spleten, oft tusschen de schorsse ende het hout, ende eensdeels met plaesteringe, is ’t dat de schorsse enckel en teer is.

Is de schorsse van het plantsoen dicker dan die schorsse van de griffie, soo moetmen de griffie vorder in de spleete trecken, om dat haer binnenste schorsse souder komen recht op de binnenste schorsse van ’t plantsoen, en oock de schorsse van ’t plantsoen moet verder uyt-steecken dan van de griffie, op de zijde van de splete.

Als het plantsoen hem wel recht splijt, soo en isser geen perijkel in ’t snijden van der incisie van de griffie, al is ’t dat men die op eenige plaetsen wat oneffen laet, om dat de binnenste schorssen van beyden te beter aen een souden groeyen.

Als uwe griffien seer wel gevoeght zijn in het plantsoen, treckt u beytelken soetelijck uyt, dat gy de griffien niet en verset: Gy soudt oock mogen laten in de splete een kleyn eynde van den beytel, van groen hout, ende hardt aen den stronck af-snijden: oft oock soo haest als uwen beytel sal uytgetrocken zijn, soo steeckt een

kleyn spaenken van groen hout in de splete van het plantsoen. Sommige doen Lijm inde splete, al oft sy het sap van de twee materien wilden te samen lijmen ende vereenigen.

Andere stroeyen Suycker oft Caneelpoeyer in de splete, ofte eenige andere diergelijcke specerije, ofte eenige wel-rieckende vochtigheydt: jae sy steecken de eynden van de griffien in honigh oft ander sure en lieflijcke vochtigheden, hopende dat de vruchten door dese middel daer af sullen den smaeck houden. Niet-te-min ’t zy wat het wil, decket de splete van der entinge rondtomme met leem ofte vaste aerde, oft met Was, het welcke beter is dan yet anders om te decken, ende oock om de splete beter te vullen, ontrent twee vingers dick, op dat den regen ende den windt daer niet in kome, ende bewint het met mosch ofte werck, ende wringet met oude doecxkens ofte met willige schorssen, ende bindtse wel vast met kleyne teenen-wiskens, maer siet wel toe in ’t binden, dat den wrong niet en draeyt op d’een ofte d’ander zijde: Ende hebt gy geen Leem ofte Pot-aerde soo menght kleyn gekapt hoy met aerde van der plaetse daer gy griffien sult, gelijck mortel ofte slijck.

Als uwe enten sullen gewrongen zijn, soo binter eenige tacken om, om te bewaren.

Voorts is ’t dat den struyk van u plantsoen so dick niet en is als u grffie, maeckt de splete in den struyck noesch, seer effen, voeghter dan in de griffie bekleedt met haer schorsse, accorderende met die van den plantsoen. Daer na deckt de plaetse met leem ofte vette aerde ende mosch van Boomen, wel gebonden, Maer om dat

de Boom niet en soude van den wint ofte andersins letsel krijgen, steeckt daer nevens een stake, om vast te houden.

Om te Enten aen het uyterste van de tacken.

Om te griffien boven aen het eynde van de tacken, dien schoon nieuw hout hebben, ende boven groote jonge scheuten of garden, al is ’t dat den boom van te vooren gegriffijt heeft geweest, ende dat hy noch niet sijnen vollen wasdom en heeft, so neemt griffien van al sulcke bomen als gy wilt, ende snijdt dan eenige van de gaerden oft scheuten boven van den boom daer gy die op griffien wilt: ende zijn de griffien dicker dan de gaerden oft jonge tacxkens, soo snijdtse dwers af gelijck geseydt is van de kleyne plantsoenen.

Ende zijn de gaerdekens die gy snijden sult, alsoo dick als uw griffie, so snijdse af tusschen het oudt ende nieuw hout, oft een luttel hooger oft lager, ende splijtse wat, ende snijdt u griffie van gelijcke dickte, ende maeckt de incisie kort, die de schorsse hebbe over beyde zijden, sonder dat d’ een zijde dicker zy dan d’ ander: en steket uw griffie in dese splete, in sulcker voegen, dat de schorsse van beyde zijden dat de griffie recht stae op de selve splete.

Het sal genoegh zijn dat elcke griffie hebbe eenen goeden knoop oft twee buyten ’t geprangh: want ten ware niet goet datmen die te langh liete: Ende men moetse wringen en bewinden met aerde en mosch, en dan overtrecken met doecxkens, en stijf binden gelijck vooren geseydt is.

Door desen middel sult gy mogen maecken dat een boom voorts brengen sal veelderhande vruchten. Ende wilt gy op dese maniere griffien de kleyne plantsoenen, maeckt datse zijn van de dickte van de griffien, ende gegriffijt die seer na der aerden, drie vingers oft daer ontrent.

Dese maniere van griffijen aen het uytterste van de tacken, moet gebruyckt worden aen de boomen daer de tacken hebben af-gehouwen geweest, oft door gebreck, oft door te seer groote overvloedigheyt van vochtigheyt, ende uyt den struyck nieuwe scheuten gegroeyt zijn, de welcke drie oft vier jaren daer nae mogen op de maniere, hier verklaert, gegriffijt worden.

Om te griffien tusschen het hout ende de schorsse.

Men griffijt in deser manieren, als de boomen beginnen te verlaten haer binnenste schorsse, gelijck van ontrent het eynde van Sprockel tot in den Apriel, het welcke is als de schorsse alderbest scheydet van het hout, principalick op dicke plantsoenen die in de midden niet en mogen lichtelijck, ’t zy in ’t cruyce oft andersins gespleten worden, ende op stroncken, en tacken van de boomen, die dicke en vette schorssen hebben, gelijck Vijge-boomen, Pruym-boomen Peer-boomen, ende Castanie-boomen

De griffien die men daer op wil enten, moeten lange te vooren gesneden ende bewaert zijn, als vooren geseyt is, ten ware dat men dan eennige boomen vonde die laet uytspruyten, ende niet gebot en waren, van de welcke men griffien sonder botten soude mogen snijden, gelijck

als zijn Rambours, Groningen, ende ander diergelijcke.

Men moet het plantsoen boven af sagen, en dan u griffien snijden, gelijck hier voor geseydt is: maer de sneede moet niet langh of dick zijn, ende de schorsse over al wat afgenomen, en gefatsoneert gelijck ’t yser van een lance, en alsoo dick op d’ eene zijde als op d’ ander: daer nae soo reynight uwen stronck om ’t sage-meel wech te doen met een scherp-snijdende yser, om dat de griffien die gy daer in sult voegen, wel souden daer mede vereenigen: en steeckt een Mes met eenen scherpen punt, oft een schaef-mesken van been oft yvoir diep genoegh tusschen de schorsse ende het hout van den plantsoene, soo verre dat, alst uytgetrocken is, de snede van de griffie daer wel ingaen mach, ende dat de griffie hart mach passen op den stronck als sy daer sal gestelt zijn. Dat gedaen zijnde, soo moet mense wel decken ende bewinden met pot-aerde, mosch of werck. In deser maniere meught gy veel griffien steken rontom uwen stronck, nae dat sijn dickte verdragen mach.

Aldus griffijt men op Avant-persen, Appelboomen, Abricots, Perse-boomen, Amandel-boomen, Vijge-boomen, Castanie-boomen, Peer-boomen, ende jonge ende dunne Pruymboomen, gelijck ontrent de dickte van een kleyne vinger, tot de dickte van een arm, en die de schorsse sacht en dunne hebben: want op de groote dicke boomen, die de schorsse hart en dick hebben, en soudet niet wel geschieden mogen, ten ware dattet eenige tacken waren die de schorsse dun ende sacht hadden, en bequaem om dat te doen.

Om te enten met een Fluytken

De maniere van te enten met een Fluytken, gelijck oock die met den schildeken, is seer goet om haest vruchten te hebben, maer onsterk, en die lichtelijck mach gequetst worden: Daerom en mach men die niet gebruycken dan aen boomen die vol saps zijn, gelijck als Vijge-boomen en Olijf-boomen, oock op geenen anderen tijdt dan in April ende Meye.

Soecket dan aen eenen boom die vruchtbaer ende vol saps is, eenen seer schoone tack die vol botten is, uyt de welcke gy snijden sult met de punt van een scherp ende wel-snijdende Mes, een stuck van de schorsse, in forme van een Fluytken, dat ten minsten drie vingers en een half langh is, hebbende een geheel ende ongequetst botken. Doet oock desgelijcks uyt den tack van den boom daer gy het ander wilt griffien, in sulcker voegen, dat de schorsse, die gy daer uyt snijdt, van de selve groote, lenghde, en van de selve zijde van den boom zy, als de gene is, die gy hebt uytgesneden om in de selve plaetse te stellen, en oock een geheel en ongequetst botken hebbe gelijck het eerste. Als gy dat wilt daer in voegen, doet alle neerstigheydt dat d’eerste schorsse daer in passe, ende niet nat en zy: invoegen dattet botken van de schorsse die gy daer in voeght, effen passe ende over een kome op de botte, die geheel ende ongequetst is gebleven aen het hout, en dat de selve kome in de botte van de schorsse, alle dingen seer wel over een komen, ende daer en sal geen splete noch gapinge tusschen de tesamen voeginge

van de schorssen vallen. Dat gedaen zijnde, bint de voorseyde ingevoegde schorssen boven en beneden met kemp dat geensins nat en is, om dat de schorsse te vaster soude aen kleven, ende te rasscher aennemen ’t sap van den boom: Maer gy moet seer wel toe-sien dat den bant de botte niet en gerake, noch de schorsse te stijf en prange, want dat soude beletten datse niet en soude vereenigen. Oock en moet de schorsse noch den bandt niet nat gemaeckt zijn.

Om te griffien mettet schildeken.

De maniere van te griffien mettet schildeken, verschilt luttel van de naest voorgaende, want het schildeken heeft wel een botte maer het hout van den boom, daer in dat geleyt wort, en heeft geen, gelijck wel doet ’t gene daer ’t Fleutken ingevoeght wordt.

In den Somer als de boomen wel haer vochtigheydt ende sterckte hebben, ende datse nieuw hout hebben dat wat sterckachtigh is, soo sult gy nemen een scheute boven aen het uytterste van de principale tacken van eenen tammen boom, daer gy de vruchten af begeert, sonder yet af te snijden van het oudt hout, om te mogen hebben een goet botken van die scheute met haren steert, om te griffien: maer neemt het dickste uyt: stronckt ten eersten den steert in den midden af, ende werpt de bladers af sonder de reste van den steert af te trecken. Daer naer sult gy met de punt van een scherp-snijdende mes, snijden vande schorsse van de voorseyde scheute een schildeken, alsoo groot als uwen nagel, waer in maer een botken en is, welck hooger staet dan

de middel, met de reste van den steert die gy hem gelaten hebt: ende merckt dat het schildeken van den Persignier wil hebben twee of drie bladers, en oock dat de schilt van de sure vrucht vierkant gesneden zy: ende om het schildeken af te lichten, nae dattet rontomme gesneden sal zijn, sonder het hout binnen gesneden te hebben, soo moet men dat soetelijck af-nemen metten duym ende voorsten vinger, ende alsoo sonder breken aftrecken, ende in ’t aftrecken soo douwet tegen het hout daer gy ’t sult aftrecken, op dat de spruyte oft het botken aen het schildeken blijve: want blevet aen het hout van den scheute, soo en soude u schildeken niet deugen.

Gy sult kennen of het schildeken goet is, met daer in te sien als ’t getrocken is van het hout van den scheute: is ’t van binnen gegaet, so en deuget niet: en noch min, is ’t dat de spruyte gebleven is aen het hout, dewelcke behoorde gebleven te hebben aen het schildeken.

Als u schildeken wel afgelicht is, houdet een luttel met den steert tusschen u lippen, terwijle dat gy openen sult de schorsse van den boom, om daer tusschen te voegen, nochtans sonder dat nat te maken, en snijdtse open gelijck een kruicke wat lager dan ’t schildeken dat gy daer op leggen wilt, sonder het hout binnen te snijden.

Als de openinge gedaen is, soo sult gy die soetelijck openen van beyde zijden met een kleyn beenen mesken, ende van binnen wat scheyden de schorsse van het hout, alsoo veele als het schildeken lang en breedt is, maer siet wel toe dat gy de schorsse niet en verderft.

Neemt u schildeken by het eynde ende den

steert die gy daer aen gelaten hebt, ende steket in de snede van den boom, properlijck oplichtende beyde de zijden van de schorsse van de voorseyde snede met u kleyn beenen mesken, ende voeget het schildeken seer effen tegen het hout, binnen de snede van den boom, douwende wat van buyten over de schorsse van den boom, ende dat het opperste van het schildeken, wel geraeckt metten eynde de schorsse van het opperste van de snede des booms.

Ende om te binden u schildeken, soo hebt eenen bant van kemp, ontrent soo dicke als de schacht van een groote veder, na dat den boom dick of dun is, ende neemt uw kemp recht in de middel, om dat het een eynde soo verre soude mogen strecken als het ander, om te bewinden ende te binden het voorseyde schildeken binnen de snede van den boom: maer ten moet niet te stijf gebonden wesen, want dat soudet beletten te vereenighen met den boom: ende te samen te vergaederen het een binnenste velleken van de schorsse metten anderen: ende ook het schildeken, noch de kemp daer mede het ghebonden wordt, en mach niet nat gemaeckt zijn.

Begint te binden van het achterste van den boom, even inde middel van de snede, ende komt met uw bindtsel sluyten vooren onder de spruyte ende den steert van ’t schildeken, nochtans sonder te bedecken de botte oft spruyte: Dan gaet voorts wederom achter bindende den boom, ende soo weder vooren komende, over het opperste van ’t schildeken, altijts kruys-wijs bindende het kemp: ende keert dan weder tot achter, om te voleynden het binden onder de spruy-

te, soo dat de geheele snede bedeckt zy, onder en boven met kemp, uytgenomen de botte ende haren steert, diemen niet decken en mach: welcke steert sal vallen van selfs, ende seer haest, na dat de entinge volbracht is, indien dat schildeken wel aen een vattet.

Gy sult oock mogen in elcken boom brengen twee ofte drie schildekens, maer dat het een niet en staa boven het ander, noch op een zijde. Laet uwe boomen ende schildekens alsoo gebonden blijven ontrent een maendt, ende de allerdickste noch veel langer.

Ses maenden daer nae moet men ’t ontbinden, oft ten minsten het kemp achter af-snijden, ende alsoo laten staen tot na de winter, ontrent de Maert of April. Ist dat gy siet dat de spruyte van u schildeken bottet, soo snijt de boom boven af ontrent drie vingers daer boven, en binnen een jaer daer na als de scheute wel gesterckt sal zijn, ende beginnen sal te botten, soo sal men noets afnemen de ander drie vingers van den Boom die daer aen gelaten waren: want diese te nae af-snede, als het eerst begint te botten, ten soude so wel niet toe-nemen noch groeyen.

Als u schildekens sullen voort-gebracht hebben schoon hout, soo sal men daer tegen wel sachtelijck stellen kleyne gaffels, om datse de Winter niet breken en soude.

Op deese manier sult gy lichtelijck mogen griffien, witte Rooselaers op roode, en roode op witte, om op eenen Rooselaer te hebben Roosen van verscheyden soorten.

Hoe dat men de Boomen sal verplanten.

Als men de Boomen planten wil, so sal men die verre genoegh van malkanderen setten, op dat so wanneer sy komen te wassen, in malkanderen haere Tacken niet en komen te vermengen: Want so verre als ghy die te dichte by een set, soo en sult ghy daer onder niet konnen zaeijen, noch sy en sullen ook niet vruchtbaar wesen. Als ghy de boomen verplanten wilt, so salt ghy acht nemen in wat Wint die gestaan hebben op dat ghy die ook in den selven Wint plant, als sy te vooren gestaan hebben. En als ghy die plant, so sult ghy in den gront van den Put leggen sekere boskens van Rijs, soo dicke als een arm, op dat sy een weynigh van der aerden afstaen, op dat ghy des somers, daer aen water gietende, den Wortel vochtigh meught houden. Dan het is alderbest, dat ghy een jaer te vooren den Put maeckt, daer in dat ghy de Boomen planten wilt, op dat de aerde voor de Sonne, ende den Regen, wel mach door-weycken, ende alsoo des te beter mach wortelen. Soo verre als ghy op een jaer begeert den Put te maecken, om stracks den boom daar in te planten, soo sult ghy twee maenden te vooren den Put maecken, ende daer nae sult ghy een goedt deel stroo daer in branden, om den grondt te verwarmen: ende hoe grooter ende breeder ghy den put maeckt, hoe vruchtbaerder den boom worden sal. Ende aldus sult ghy oock doen in ’t planten van alle Hagen, ende van alle kleyne Gheboomten, dat de groote de kleyne niet en verdrucken. Voorts moet men toe-sien, dat

men geene boomen, by tijde van eenigh onweder, oft eenigh hardt koudt weder, noch en snoeye, noch en quetse, ende insonderheydt de gene die vruchtbaer zijn. Item, soo en sal men de kleyne Boomen soo nae by de groote niet planten, dat de kleyne van de groote worden bedruypt, ende insonderheydt die van diversche soorten zijn. Men sal oock de Wortelen der Boomen des somers niet bloot leggen, op dat sy van de Sonne niet bescheenen en worden, noch men sal oock aen de selve niet veel schudden, noch oock van de Beesten laten beknagen, midts sy daer door souden komen te sterven, insonderheydt de jonge boomkens. Als men een boom wil verplanten, soo sal men den selven met roode aerde teyckenen, op dat hy wederom in den voorigen Windt ende locht mach worden geset, gelijck als hy te vooren gestaen heeft, anders soude hy mogen te veel hitte, oft te veel koude komen te lijden, van de voorschreven ongewoonelijcke locht ende wint Als een boom uyt der aerden is genomen, soo en sal men den selven in den Noorden-wint niet laten staen, met sijn bloote wortel, daer door veel boomen komen te sterven, gelijck sulcx menighmael geschiet is. ’t Is ook de boomen seer dienstelick, dat men de selve in ’t verplanten soo veel aerde aen den Wortel laet behouden alst mogelick is. Geplant wesende, sal men die aen den wortel met water begieten, alst al te droogen Weder is, ende de hitte der Sonnen groot is, midts sy daer door veel beter sullen groeyen ende wassen. Mizaldus.

Om te verhinderen, dat de boomen niet en komen te bemossen, ofte ongaef te werden.

Als gy siet dat de boomen souden beginnen ongaef te worden, ofte komen te bemossen, soo sult gy nemen alderley stroo, distelen, doornen, ende alderley ander onkruydt, leggen dat op diversche plaetsen in den Boogaert, voor den windt, steecken daer in het vyer, laten ’t alsoo branden, ende hier door sal dit aenstaende ghebreck der boomen worden voor-ghekomen. Beritius raedt, dat, soo wanneer men maeckt dat de boomen beginnen onsuyver te worden van eenigh fenijn, ofte met eenighe ongavigheydt besmet te worden, dat men als dan sal nemen Koe-dreck, en flincke Ossen-hoorns, ende die verbranden onder de boomen, voor den windt. Apulejus seght, dat men sal nemen drie Kreeften, ende branden die met Koe-dreck, met Geyten-dreck, ofte met Kaf, ende het sal de Boomen van besmetheydt bevrijden, ende of sy alreede besmet waren, soo sullen sy stracks daer mede van alle onsuyverheydt ghenesen worden, gelijck Beritius leert. Item, neemt de Wortel van wilde Comcommers ofte de Wortels van Colloquinte, ofte de Bladers der selver, stootse, leghtse in water te weycke, ende hier mede besproeyt de Boomen voor der Sonnen opganck. Van gelijcken kondt ghy ook doen met Eyken-asch, als ghy die in water te weycke stelt, ende hier mede de boomen besproeyt. Item, neemt tacken van den

Lauriers-boom, plant die hier ende daer onder de boomen, ende hier van sullen de boomen van alle onsuyverheydt geholpen worden, gelijck ick sulcks bevonden hebbe Mizaldus.

Tegens de Swammen ende het Mos der Boomen.

Neemt drie levende Kreeften hanght die aen de boomen ende brandtse. Mizaldus.

Tegens de gebreken der Boomen.

Als men merckt dat eenige boomen gebreck hebben, soo neemt moer van Olie met Water gemenght, ende giet hem dat op sijnen wortel: Ofte neemt Wijn-moer, ofte Water daer in dat Lupinen gezoden hebben, ende giet hem dat op sijnen wortel: Ofte zaeyt Lupinen op den wortel. Didymus.

Voor de Boomen die schijnen te verdroogen ende te sterven.

Neemt oude Mans-pisse, ofte de pisse van de beesten, ende begiet hier mede de opgegraven wortels der boomen. Paxamus.

Om de Boomen van alle gebreken te bevrijden.

Neemt Galle van een Osse, ofte van een Stier, ende begiet hier mede de wortels der boomen. Ofte leght op de wortels de Pellen der Boonen, oft eenige andere schellen, van Erweten, van Ciceren, ofte Terwen-zemel. Mizaldus.

Om de Boomen van het Gevogelte te bevrijden.

Neemt een Reesem Loocks van thien ofte twaalf bollen, hanght die aen den boom. Democritus.

Voor de onvruchtbare Boomen.

Soo verre als eenigen boom wel rijckelijck komt te bloeyen, en nochtans weynig vruchten voort-brenght, soo neemt een Eyken, oft Esschen-staeck, en slaet die in d’ aerde door den wortel des booms, soo diepe, dat men hem niet meer en siet, ende hy sal daer door seer vruchtbaer worden: Of graeft den wortel des booms bloot, ende schut daer op eenen goeden deel Boone-schellen. Columella seght dat men den Boom sal doorbooren, ende dat men daer in sal steken een stucxken van den groenen Oleaster, en den boom sal daer door vruchtbaer worden. Cato wil dat men sal nemen moer van Olie ende Water, elcx even veel, en dat men daer mede den wortel sal begieten: En al ist saecke dat gy hier mede begietet de wortel van een vruchtbaeren boom, soo en sal hy maer deste vruchtbaerder wesen. Africanus nam Porceleyne, ende Tithy-malum te samen gestooten, ende hy bestreeck hier mede den stam des booms, ende somtijdts menghde hy daer by Duyven-dreck. Mizaldus.

Voor de Boomen, daer de vruchten ontijdig of onrijp afvallen

Neemt Solium met den wortel, ende bewindt hier mede den stam des Booms. Ofte

maeckt eenen breden rinck van Loot, ende doet die om den stam des booms. Sommighe die klieven de meeste wortel des booms, ende sy steecken daer in een stuck van den boom Silex, binden dat daer in, ende smijten weder de aerde daer op. Mizaldus.

Als de Boomen haer bloemen ofte bladers te seer afvallen.

Ghy sult voor eerst den wortel des Booms rontom ontgraven, ende nemen de schellen van Boonen, een goedt deel, in water geweyckt, ende giet die op den wortel. Mizaldus.

Tegens de Ripsenen der Boomen.

Neemt Terram Sigillatam, ende Origanum, stootse te samen met water, ende bestrijckt hier mede den wortel des Booms. Ofte plant een Squille dichte by den boom. Neem Verckensdreck met Wijn ghemenght, ende doet dit dickmaels aen den boom. Ofte neemt Duyven-dreck, doet dit op de bloote wortels des booms. Ofte neemt Ossen-galle,ende begiet hier mede dickmael den wortel, want dus doende, en sal den boom niet haest out worden, noch van de Wormen besmet worden. Palladius begiet den wortel, drie dagen achter een, met moer van Wijn. Mizaldus.

Op dat de Boomen van de Beesten niet en worden beschadight.

Neemt Kreeften, hanght die aen de boomen, ende de beesten sullen aen dese boomen niet komen, mits de beesten den reuck der selver, noch

van eenige andere doode beesten en konnen verdragen. Cardanus.

Een ander.

Neemt Revier-kreeften, ofte Zee-kreeften, thien in’t getal, ten minsten laetse acht dagen langh in ’t water legghen, stopt de pot dichte toe, en laet hem alsoo in de locht staen, maeckt met dit water de boomen nat, ende ghy sult u verwonderen over de kracht deses waters. Ofte neemt Hondts-dreck, menght hem met stinckende Pisse, en besproeyt hier mede den boom. Democritus.

Teghens de Wormen des Appelbooms.

Om den Appelboom van alle Ghewormte te bevrijden, daer van dat hy seer subjeckt is, soo sult ghy nemen drie ofte vier Squillen, ende setten die rondt om den boom. Ofte ghy sult nemen Ossen-galle,ofte Verckens-dreck, met Menschen pisse gemenght, ende gieten die op den blooten wortel des Booms, en sy sullen sterven. Ofte soo verre als sy daer mede niet en worden vernielt, so neemt een koperen Beytelken, ende breeckt daer mede de schorsse des Booms open; daer de Wormen sitten, krabtse daer mede uyt, ende beplaestert de plaetse voort met Ossen-dreck. Ende soo verre als ghy den wortel van de jonghe Appel-boomkens met Ossen-galle bestrijckt, het stammeken recht boven der aerden uyt kijckende, soo sullen sy van de wormen bevrijdt blijven. Mizaldus.

Om den Appel-boom wel te doen dragen.

Neemt een Looden bandt, ende hanght dien een voet hoogh van der aerden, rondtom den Boom, ende als den Boom begint te bloeyen, ende die Appelkens gespeent zijn, soo neemt den bandt daer van, ende doet dit alsoo alle jaren, op dat den Boom des te vruchtbarer wesen mach. Mizaldus.

Om te beletten dat den Appelboom door de menighte van Appelen niet en komen te scheuren.

Als den Appel-boom soo seer met Appelen overladen is, dat men vreest, de tacken mochten komen te scheuren, soo onder set die met Vorcken. Mizaldus. Probatum est.

Als de Appelen te seer af-vallen.

Om sulcx te beletten, so klieft den wortel des booms, ende steeckt een steen in den gekloofden wortel.

Voor de onvruchtbaere Peere boomen.

Als den Peere-boom onvruchtbaer is, soo doet als hier vooren verhaelt is Ofte als gy wilt dat den jongen Peere-boom vruchtbaer worde, soo snoeyt hem wel ter degen, en klieft den stam onder boven den wortel, en slaet daer in een wigge van Pijnhout, of van Essenhout. Miraldus.

Op dat den Peereboom geen steenach-tige Peeren voort sal brengen.

Ontdeckt hem de wortel soo ver als gy kont, en neemt uyt der aerden alle steenachtigheyt, en sift ander aerde door een sift, ende de oude wech gesmeten wesende, soo smijt dese gesifte aerde daer over, in plaetse van de aerde die gy wech genomen hebt, doeter vette Mest by, en begiet den wortel dickmaels met Water Mizaldue.

Om den Peere-boom overvloedigh te doen dragen, ende oock soete Peeren,

Door boort den Stam recht boven den wortel, en slaet daer in een eycken, oft esschen prop: Ofte smijt boven op den bloten wortel een goet deel moer van Wijn.

Voor een siecke ofte wormachtige Peereboom als hy in ’t bloeyen is.

Ontdeckt hem sijn wortel, en begiet hem drie dagen achter een met Wijn-moer, en deckt hem wederom met aerde. En als hy van de wormen seer gequelt wordt, soo vochtight de wortel dickmaels met Ossen-galle:En als gy den wortel aldus dickmaels bestreken hebt, so sullen de wormen al te samen komen te sterven, en daer en sullen geen andere meer op komen. Mizaldus.

Een Remedie voor eenen onvruchtbaren ende siecken Quee-boom.

Neemt de Moer van Olie, ende Water onder een gemenght, ende giet dat op den blooten wortel. Ofte menget levende Kalck, ende ge-

stooten Krijt met Water, ende bestrijckt hier mede den stam van den Quee-boom. Ende soo verre als hy onvruchtbaer of wormachtig is, of andersins sieckelijck, soo gebruyckt het geene dat hier boven, soo wel in ’t generale, als in ’t particulier beschreven staet.

Voor een siecken ende onvruchtbaren Pruym-boom

Neemt oock hier toe Moer van Olie, met water gemenght, ende giet dat op den Wortel. Ofte neemt Ossen-pisse, of oude Menschen pisse, met water gemengt. Ofte giet hem op den wortel, Assche van Wijngaert-tacken. Palladius.

Tegens de wormen des Pruymbooms.

Soo verre als den Pruym-boom met wormen, ofte met Mieren gequelt wordt, soo menget rooden Bolus, met Terre, ende bestrijckt daer mede den Pruym-boom.

Remedie als den Kersse-boom ofte Kriecken-boom begint te rotten.

Men sal een hol in den boom houwen, op dat daer door de overvloedige vochtigheydt mach loopen, daer door dese rottinge veroorsaeckt wordt. Soo verre als hy van de Mieren gequelt wordt soo sal men daer by gieten sap van Porceleyne, ende Azijn, elcks even veel te samen gemenght. Ofte bestrijckt den boom met Wijn-moer Palladius.

Om vroege Kriecken te krijgen.

Soo ontdeckt den wortel des Booms, aleer

de Kriecken beginnen te botten, ende smijt daer op een goedt deel levende Kalcks. Ofte giet daer dickmaels op met heet Water: hy sal daer naer stracks komen te verdrogen.

Om den Kriecke-boom te doen Druyven dragen.

Neemt een Fluytken van eenen blaeuwen Wijngaert, ende griffet die in de Voor-somer op een Kriecken boom. Florentinus.

Om een Moerbesie-boom vruchtbaer, en witte Besien te doen dragen.

Men sal den Boom hier ende daer doorbooren, ende in eenige gaten eenen Prop van Terpentijn-boom, ende in eenige gaten eenen Prop van Sentiscus in smijten. Ofte griffet daer op een Inte van witte Popelier-boom, ende hy sal witte Moerbesien voort brengen.

Om den Perse-boom jeughdigh te doen wassen.

Den Persse-boom sal seer jeughdigh wassen als gy den Persse-steen plant so hy in de Perse-steeckt, ofte immers half en half, het vleesch der Perse daer aen noch hangende. Florentinus.

Als een Perse-boom schijnt te willen verdroogen.

Neemt oude Wijn-moer, met Water gemenget, ende begiet hier mede des avonts dickmaels den Wortel des Booms, ende bekleedt hem met Meyen, soo verre als hy door de hitte der Sonnen schijnt komen te verdroogen: ofte hanght daer aen de huyt van een Slange. Soo

verre als hy van de wormen gequelt wordt, soo bestrijckt hem met Moer van Olie, met assche gemenght. Ofte begiet den Stam ende den wortel met Ossen-pisse, twee deel, ende een deel Azijns, te samen gemenght: Ofte met Sap daer in dat Boonen gezoden hebben. Mizaldus

Op dat de Persen niet te seer af en vallen

Doorboort den Boom, ende slaet daer in een prop van Wilgen-hout. Mizaldus.

Om den Mispel-boom van de Wormen te bevrijden.

Als den Mispel-boom oudt wordt, so wordt hy met groote ende met diversche specien van wormen gequelt, meer als eenige ander Bomen. Hier tegens sult gy gebruycken een koperen priem, krabben de wormen daer mede uyt de hollen daer sy sitten, ende den Boom bestrijcken met Moer van Olye, ofte met oude Menschen-pisse, ofte met levende Kalck, hier toe is oock seer goedt het Sop daer op dat Lupinen gezoden hebben. Mizaldus uyt Paladio.

Op dat de Mispelen niet af en vallen, en van de Mieren niet en worden gequelt.

Neemt een stuck van den wortel des Mispel-booms, ende steeckt dat in ’t midden des voorsz Booms. Tegens de Mieren, so mengt Bolum, met Azijn ende Assche, ende sy sullen sterven Mizaldus.

Om eenen verouderden Note-boom wel te doen dragen.

Men sal hem alle Maenden drie mael den

wortel met looge begieten, een gantsch jaer gedurende.

Om eenen Amandel-boom, die bittere Amandelen draeght, soete Amandelen te doen dragen.

Men sal den Amandelboom onder rontomme ontgraven, ende vier vingeren boven den wortel een groot gat boren, drie vinger-breedt diep, daer uyt dat alle jaere een waterachtige vochtigheydt sal loopen, tot dat de Amandelen soet worden.

Om den Amandel boom wel vruchtbaer te maken.

Ontgraeft den boom rontom tot op den bloten wortel, ende door-boort aldaer den boom, ofte liever den wortel, ende slaet daer in eenen prop, van vette Dennen-hout, ende giet voorts op den wortel, Menschen-pisse: Ofte boordt een groot gat daer in, ende slaet daer in een eycken prop Mizaldus.

Op dat de Vijgeboom sijn Vijgen niet en laet vallen,

Neemt vier ofte vijf Rams-hoorns, en plant die diep in den wortel: Ofte kapt in den Boom daer hy ten dickst is, latet water daer uyt loopen, so sal hy wel vruchtbaer worden. Mizaldus.

Tegens de Wormen des Vijge-Booms.

Neemt een tack van een Terpentijn-boom, ofte van een Leutiscus-boom, een griffie ende bindt dat in ’t opperste des Vijgebooms. Ofte

neemt levende Kalck, giet die op den bloote wortel, oft in de holligheydt des booms. Oft neemt moer van olie, oft oude Pisse, ende giet die op den blooten wortel. Mizaldus.

Op dat den Vijge-boom sijn Vijgen niet en vallen en late.

Hier tegens sult gy doen, gelijck van de Olijf-boom sal worden gesproken. Of ontgraef den wortelboven, alle jaer eens. Cato.

Om den Olijf-boom vruchtbaer te maecken.

Gy sult hem boven de wortel ontgraven, en den boom rontom met stroo beleggen, neemt daer na moer van Olie en water, elcx even veel en giet dat rontom den Olijf-boom, ’t zy veel of weynigh, nae dat den boom groot of kleyn is. Dit machmen oock wel doen aen alle Fruyt boomen, maer men behoeft daer aen geen stroo te leggen. M. Cato.


Vorige Volgende