De cijfferinghe (1604)

Het rekenboek van de beroemde schoolmeester

[p. 182]

Practyke ofte Korte-Rekening.

ALso genaamt/ om haares veerdigheyts halven: welcke zeer qualijck (mitsdienze zeer verscheyden in werck is) in regel ofte schicking kan gestelt worden. Nochtans / om den Leerlinghen te baat te kommen/hebben wy verscheyden voorbeelden in hare volle gestalten gestelt/om dies te beter de maniere/ende wijse van doen te verstaan.

Tafel om lichtveerdighlijck in't gheheel, ghebroken, ende practijcke te wercken.

[p. 183]

Instructicom stuyvers, penninghen, Ichellinghen grooten uyt te deylen

[p. 184]

1	Item/600 ellen Lint tot 1 stuyv. d'elle / hoe veel ist? facit 30 gul. Merckt: 1 stuyv is 1/20 guldē/daarom segt: hoe veel maal 20 in 600? Antwoord / 30. maal/ende soo veel costen 600. ellen.
2	Hoe veel costen 160 ellen / tot eenen pen. d'elle? Merckt: Een pen. is 1/16 stuyv daarom besiet hoe hoe veel maal 16. ghy in 160 hebben meught / en soo veel stuyvers costen 160 ellen/fa. 10. stuyv.
3	Item/366 ℔. tot 2 stuyv. 't℔. Merckt: dat 2. stuy. is 1/10 gul. daar-om neemt alle de thienen uyt 366/ sal comen 36 6/10/en is 36 gul. 12 stuyv.
4	Item/563 ℔, tot 2. pen 't℔. Merckt: 2 pen-is ⅛ stu. neemt alle de achten uyt 563/en̄ doet als boven/zal comen voor facit 3 gul. 10 stuy. 6 pen. Als nu comen te solveren een ghe vraghen die haare weerde in stuyv. pen. schel. grooten ℔. oncen/ etc. hebben/so steltse in haare gedeelten/ als inde tafel gheleert wordt.
5	Item/een paar kinder koussens costen 1½ stuyv. hoe veel 12 paaren? facit 18 stu. Merct: Multipliceert 12 met 1/komt 12: nu 12 halven doen 6 heelen/die zet onder 12/en addeertse te samen/komt 18 voor facit.

[p. 185]

6	Item/100 ellen tot 2 stuy. 8 pen. d'elle/hoe veel ist? facit 12 gul. 10. stuy.
7	560 ℔. tot 3 ½ stuy. 't℔. facit 98. gulden.
8	99 Ellen tot 5¼ stuy d'elle. Merct: Multipliceert 99 met 5/ende onder 'tproduct stelt ¼ van 99/en werkt als vooren/facit 25 gu. 19 stuy. 12 pen.
9	d'Elle Zyde-lint kost 1 schel. 2 groot. hoe veel 30 ellen? Merckt: neemt 2 groot en voor ⅙ sch. facit 1. pont/ 15 schel.
10	't℔ Suycker tot 1 sch. 2½ groo. hoe veel 30. pont.
11.	Item/360 ℔. tot 2 sch. 3 ½ gro. 't℔. fac. 41 pon/ 5. schellinghen.
12	Item/266 ℔ tot 3 sche 3½ gro. 't℔-facit 43 pondē 15 schel. 7 grooten.
13	Item/ 377 ℔. tot. 5 stuy. 4½. pen. 't℔. fa. 99. gul 11. stuy. 0$ pen.
14	14 Item/ 33 ellen tot 4. guld. 5½ stuy. d'elle/facit. 141 gul. 1 stuy. 8 pen.

[p. 186]

15	d'elle Fluweel tot 32 schel. 2½ grooten. hoe veel 436 ¼ ellen?
16	Item/193 ¼℔. Was/ tot 5 ½ stuy. 't℔. facit 53. gul 2 stuy. 14 pen.
17	Item/ 370 ¾ ℔. tot 10 stuy. 8 pe. t'℔. facit 194 gu. 7 stuy. 10 pen.
18	Item/ 17¼ last Rogghe/tot 59½ gul. 'tlast/ facit 1026 gul. 7 stuy. 8 pen.
19	Item/ 101¼ ℔. tot 3 pon. 10 schel. 't℔. facit 354. pond 7 schel. 6 grooten.
20	Item 54¼ ellen tot 10 gul. 5 stuy. d'elle/facit 556. gul. 1. stuy. 4. pen.
21	360 Ellen tot 2 gul. 6 stuy. d'elle/facit. 828 gul. 0, stuyv. 0 pen.
22	6000 ℔. Gingber tot 19 stu. 10 pe. 't℔. facit 5887 gulden 10 stuyvers.
23	35 Tonnen Biers/tot 3 gul. 15 stu. de ton/facit 131 gulden/5 stuyvers.
24	26½ Mudden Taruw/ tot 2 gul. 18 stu. 'tmud/

[p. 187]

	facit 76 guld. 17 stuyvers.
25	390½ Ellen Caffa/tot 13 sch. 3 ½ gro. d'elle / facit 259 pond/ 10 sch. 4¾ grooten.
26	173 ½ Ellen tot 12. sche. 3 ½ grooten d'elle/facit 106 pon. 12 schel. 7 ¼ grooten.
27	132½ lb. tot 17 sc. 3 gr. 't lb. fa. 114. pon. 5 sc. 7½ gr.
28	12 lb. tot 2 pon. 5½ sch. 'tlb fa. 27 pon. 6 sch. 0 gro.
29	16 lb tot 2 pon/4 ¼ schel. 'tlb. facit 35 pond/ 8 sch. 0 grooten.
30	333 ¾ lb. tot 43 schel. 4½ gro. 'tlb. fa. 723 pond/ 16. schel. 4⅞ grooten.

[p. 188]

31	d'Elle Satijn tot 19 schel 4¼ grooten/hoe veel 77½ ellen? facit 74 pon. 19 schel. 11 ⅜ grooten.
32	99 Ellen Armosijn tot 2 gul. 15 stuy. d'elle/facit 272 gulden 5 stuyvers
33	22¼ Ellen Borat tot 22 stuy. 8 pen. d'elle/facit 25 gulden/0 stuy. 10 pen.
34	29½ Ellen Leyts-Grof-greyn tot 1 gul. 5 stuy. d'elle/facit 36 gul. 17 stuy. 8 pen.
35	36¾ Ellen tot 13 sch. 5½ gro. d'elle/facit 24 po. 14 schel. 7 ⅛ grooten.

[p. 189]

36	180 ¾ Ellen tot 15 sche. 5½ grootē d'elle/facit 139 pon 14 schel. 1 ⅛ grooten.
37	12 ¾ lb. tot 19 schel 5 ¼ gro. 't lb. facit 12 pon. 7. schel 9 15/6 grooten.
38	60 lb Ginoffel nag'len tot 7 sche. 5⅛ gro. 't lb. facit 22 pon. 5 schel. 7 ½ grooten.
39	16⅓ lb. Noten voor 15 sche. 5¼ grooten 'tlb. facit. 12 pon. 14 schel. 8 ⅝ grooten.
40	786½ lb. Robarbar tot 43 schel. 6 ¾ grooten 't lb. facit als volght.

[p. 190]

41	13 ½ lb, tot 3 schellingen/6¾ grooten 'tlb, facit 2 po 8 schel. 1 ⅛ grooten
42	19¼ lb. tot 7 schel. 6 ½ grooten 't ℔/ facit 7 pond$ 5 schel. 2½ grooten.
43	337 ¾ Ellen tot 19 schellingen/7 ¾ grooten d'elle/ Facit 331 ponden/ 15 schellingen/ 4 9/16 grooten.

[p. 191]

44	303 2/4 Ellen tot 14 sch. 7¾ gr. d'elle/fa. 222 pon. 8. sch. 8 1/16 grooten.
45	411 ¾ Ellen tot 12 sch. 7 ¾ gr. d'elle/fa. 260 pon. 6. sch. 11 1/13 grooten.
46	100 ¾ ℔. tot 9 sch. 7¾ groo. 'tlb/facit 48 pond/11 sc. 9 13/16 grooten.
47	200 ¾ lb. tot 8 sch. 7¾ groo. 't lb. facit 86 pond / 15 sch. 7 13/16 grooten.
48	10000 lb. tot 10 ¾ gr. 'tlb. fa 447 p. 18 sch 4. gro.
49	3000 lb. Ruut/tot 3 ¾ st. 't lb. fa. 562 gul 10 stuy.
50	79 ¾ Ellen Fluweel tot 33 sch 8 ½ groot. d'elle/ facit 134 pond 8 sch. 2⅞ grooten.
51	21 ¾ Ellen tot 21 sch. 8½ gro. d'elle/fa. 23 pond. 12. sch 1 ⅞ grooten.
52	48 ½ Ellen tot 12 sch. 8 gro. d'elle/facit 30 pond. 14 sch. 4 grooten.
53	10 Ellen tot 11 sch. 8¼ gro. d'elle/facit 5 pond/16. sch. 10 ½ grooten.
54	83 ½ Ellen fluweel tot 29 sch. 9¾ gro. d'elle / facit 124 pond/9 sch. 4⅛ grooten.

[p. 192]

55	9 Ellen tot 11 sch. 9½ groo. d'elle / facit 5. pon/ 6 sch 1 ½ grooten.
56	7 ℔. 4 oncen tot 5. sch. 9 ¾ gro. 't ℔. facit 2. pond/ 2 sch 1 11/16 grooten.
57	306 ½ ℔. tot 4 stu. 4½ pen. facit 65. gulden 12 stuy. 3¼ penninghen.
58	55¾ ℔. tot 15. sch. 9¾ grooten / t'lb. facit 44 pond 1 sch. 9 9/10 grooten.
59	12 ¼ Ellen tot 11 sch. 9¾ groot d'elle/facit 7 pon. 10 sch. 7 5/16 grooten.
60	99¾ lb tot 37 schel. 10¾ gro. t'lb. facit 189 pond/ 0 sch. 1 5/16 grooten.
61	160½ ℔. tot 14 schel. 10½ grooten 't ℔. Facit 119 pon. 7 sch. 5 ¼ grooten.
62	16 ½ ℔. tot 13 sche 10 ¼ grooten 't ℔. fa. 11 pon, 5 schel. 1 9/16 grooten.

[p. 193]

63	300 ℔ Spec tot 3 stu. 10 pen. 't ℔. facit. 54 gul. 7 stuy. 8 pen.
64	160 ℔. 4 oncen Zyde tot 30 schel. 10 ¾ gro, 't ℔. facit 247 pon. 11 schel. 0 11/16 grooten
65	300 ℔. Boter tot 6 stuy. 10 pen. 't lb. Facit 99. gul 7 stuy. 8 pen.
66	78 ½ lb. tot 49 schel 11 ½ gro. 't lb. fac. 196 pon. 1 schel. 8 ¾ grooten.
67	10 ½ lb. tot 2. sch 11 ½ grooten 'tlb. facit 1 pond 11 schel. 0 ¾ grooten.
68	12 ¾ lb. tot 3 sch. 11 ¾ groot. 'tlb. fa. 2 pond / 10. schel 8 13/18 grooten.
69	6 $ lb. tot 0 sch. 11 ¼ grooten 't lb. facit 0 pon 5 sch 10 5/16 grooten.
70	6 lb. tot 0 sch. 11 ¼ grooten 'tlb. fac. 0 pon. 5 schel. 7 ½ grooten.
71	½ lb. tot 6 schel. 11 ¾ grooten 't lb. fac. 0 pon/ 3 sch. 5 ⅞ grooten.
72	2/4 lb. 3 schel 11 ¼ grooten t'lb. facit 0 pon/ 0 schel. 11 13/16 grooten.
73	¾ lb. tot 7 sch. 11 ½ grooten 't lb. fac. 0 pon/5 sch. 11 ⅝ grooten

[p. 194]

74

Item 78 ½ elle Satijn/ tot 15 sch. 0 ¾ gr. delle/fac. 59 pond 2 sch. 4 ⅞ grooten. Om dat hier 0 zijn/zo neemt ofte telt 3 in plaatse/ voor ¼ß / om uyt dien de ¾ te trecken: welcke 3 een valsch getal/ende zettinge zijn zal/oock moetmen die/en̄ t'gunt dat het vermagh ofte voorbrēgt met streepkensdeur halen ende inde optellinge on getelt laten. Nota. Alle halve cyfferen die naast de valsche deur-trocken getalen staan/ moeten mede ongetelt blyven/ als oft zy mede deur-getrockē waren. Want door gebreck van deur-getrocken halve cyfferen/hebbē wy ondeurtrocken moeten gebruycken. Overzulc sal dit ☞ een teken zijn. Alwaar 'tby ofte naast gebroken cyfferen staat: dat die als deurge-haalden ongetelt zullen blyven.

[p. 195]

75	Item 39 ellen Flouweel / tot 5 gul ¾ stuyv. d'el. Facit 196 gul. 9 stuy. 4 pen.
76	Item 29¾℔ Suycker/tot 2 sch. 0 ⅞ groo. 't lb. Facit 3 ℒ 1 sch. 8 1/32 gro.
77	Item 40 ½ ℔ Boter tot 3 stuy. 0 ¾ pen 't ℔. Fa. 6 gul. 3 stuy. 6 ⅜ pen.
78	Item 39 ¾ ℔ Zeepe tot 2 stuy. 0⅞ pen 't ℔ facit 4. gul 1 st 10 25/32 pen.
79	Jtē 70 ¼ ellen borat/tot 17 stuy 0⅝ pen. d'el facit 59. gul 16 stuy 15 29/$3 pen.
80	Item 56⅜ ellen grosgrains tot 2 gul 0⅝ stuy. d'el/ facit 114. gul 10 stuy 3 ¾ pen.
81	10 ½ Ellen tot 8. gul-5 stuy. 8 pen. d'elle/facit 86. gul. 17. stuy. 12 pen.
82	¼ Ellen tot 6 guld 4 stuy 6 pen. d'elle/ Fac 76 gul. 3 stuy/ 9 ½ pen.
83	Ellen tot 2 gul. 2 stuy. 8 pen. d'elle/fac. 125 gul. 7 stuy. 8 pen.

[p. 196]

84	49 ½ Ellen tot 3 gul. 3 stuy. 4 pen. d'elle/fac, 156 gu. 10 stuy. 14 pen.
85	20 ¾ Ellen tot 8 gu. 13 stu. 12 pe. d'elle/facit 180. gu 5 stuy 5 pen.
86	33 5/4 Ellen tot 4 gu. 12 st. 10 pe. d'elle/facit 155 g. 2. stuy. 15 pen.
87	16 ¼ Ellē tot 3 gu. 11 stu. 13 pe. d'elle/facit 58 gu. 6. stuy 15 ¼ pen.
88	16 ¾ Ellen tot 2 gu. 10 stu. 10 pe. d'elle / facit 42. gulden/7 stuy. 15 ½ pen
89	35 ¾ Ellen tot 5 gu. 9 stu. 9 pe. d'elle/facit 195 gu. 16 stuy. 13 ¾ pen.
90	380 lb. 12 oncen/tot 8 gu. 15 stu 8 pe. t'lb. fac. 3341 gul. 1 stuy/ 10 pen.

[p. 197]

91	Item 101 ℔ 7 oncen. tot 2 gu 0 st. 3 pen 't℔ facit.
92	Item 40 ¾ ellen lakē. tot 5 gu 0 stu. 8 pe. d'elle facit 204 gul. 15 stu. 6 pen.
93	Item 100 Centenaars kaes tot 6 gu. 0 stu. 12 pe. 'tCent facit 603. gul, 15 stu.

[p. 198]

94	Item 56 ½ ℔ Rijs/tot 2. st. 11/16 pen. 't ℔. facit 5. gul 15 st. 6 27/52 pen.
95	16 Last 1 ton tonne-meel tot 52 gul. 18 stuy. 11 pen. 'tlast/facit.
96	19 ℔. 2 oncen/tot 6 gul. 12 stuy. 9 pen. 't ℔ facit 126 gul. 15. stuy. 4⅛ pen.
97	Item/ 36 ℔. tot 2. pond/13 schel. 4 11/16 gro. 't℔. facit 96. ℒ/2 1/16ß.
98	12 Last/ 3 mud/2 schepels/tot 36 gul. 11 stuy. 11. pen 'tlast/facit.

[p. 199]

99	Item/18 Last/4 mu/3 schepels/tot 54 goudgul/ 12 stu. 13 pen 'tlast/facit 989 goudguldens 22 stu. 14 7/108 penninghen.
100	16 Lasten 6 mud/2 schepels Mout/ tot 60 gu. 14 stuy. 14 pen. 'tlast/facit 986 gulden/ 10 stuy. 7 14/27. penningen.
101	Item 13 last 0 mud. 3 sthepels rog/tot 63 ggul 0 st. 12 pen. t'last. facit.
102	Item 7 last. 0 mud. 1 schepel haver/tot 27 gul. 0 st. 4 pen 'tlast/facit 189 gul 6 st. 12 1/27 pen.
103	Item 17. last 0 mud 3 ½ schepel Raap-zaad. tot 35 gul. 0 st 14 pen t'last. facit 596 gul 17 stu. 95/12 pe.
104	Item 13 schip ℔ 0 lys℔ 5 ℔. Vlas tot 30. gul. 0 stu. 12 pen 'tschip℔ fac. 390 gul 19 stu. 12 ⅕ pen.
105	Ktem 138 ⅝ ℔. tot 1. ℒ. 0ß 0 ¾ facit.

[p. 200]

106	Item 100 ¾ lb. tot 2. gul. 0 st. 0 ¾ pen 't lb. facit. 201 gul 14 stu. 11 9/16 pen.
107	Item 77 ellen. tot 2. ℒ. 0ß 0½ d'el. facit 154 ℒ 3 sch 2½ .
108	15 Last/ 11 tonnen Olie/tot 53 gul. 19 stuy. 14 pennin. t'last/
109	10 Last/5 ton tot 69 gulden/ 17 stuyvers/ 8 pe. 'tlast/facit 727 gulden/17 stuyvers/4 ⅔ pen
110	'tLast tot 45 gul. 16 stu/ 4 pen. hoe veel 13 /last 7 ton? facit 622 gul. 5 stuy. 11 ⅔ penningen.

[p. 201]

110	4 Balen Peper weghen 352 ½ ℔. tara 3 ½ ℔. 265 ¼ ℔ tara 2 ½℔. 276 ⅓ ℔. tara 2 ¼ ℔ 269 ¼ ℔. tara 2⅓/ 'tpond netto tot 27 stuy. 12 pen. Merckt: Treckt de tara vande 4 balen blijft netto 1152 ℔. 12 onc. en werckt als voorgaande/komt voor facit 1599. gul. 8 stuy. 13 pen.
111	19 Schip-℔. 12 Lijs-℔. 10 ℔. Vlas tot 54 gu. 19 stu. 4 pen. 'tschip-℔. facit 1079 gul / 1 stu 15 1/15 pē
112	15 Schip-℔ 3 Lijs-℔ 5 ℔. Speck tot 35 gul. 8 ¾ stuy 'tschip-℔. facit 537 gul 9 stuy. 6 pen.
113	12 Last/ 25 mud/ 3 schepels tot 103 g guld. 27 stuy. 15. pen. 'tlast.

[p. 202]

114	Item/26 schip ℔ 19 Lijs ℔. 14 ¾ ℔. tot 23 daalders 0 stu. 0 11/12 pen. facit.
115	Item 17 Last 0 mud. 0 ¾ schepel/tot 59 gul 0 st. 0 ½ pen. 'tlast facit.

[p. 203]

Hier volgen verscheyden vragen en voorbeelden, die haar besluyten en uyt-comsten hebben door Devisio.

Waar door men lichtlijck zien kan wat een last/ton/ elle / ℔. etc. bedraaght/alsmen weet de Waarde van veel lasten/tonnen etc.

Zyn mede seer bequame proeven/om de voor geleerde practyken te beproeven / die haar besluyt door multiplicatio hebben.

[p. 204]

1	Item 10 ellen tot 34 ß. 2 . hoe veel een el? facit.
2	Item 7 ℔. tot 8 ß. 3 . hoe veel een ℔. facit 1 ß. 2 1/7.
3	Item 9 ℔. tot 18 gulden. 15 st 3 pen. hoe veel een? facit. Deelt 18 door 9 komt 2 gul. rest 0: deelt 15 stu. door 9 komt 1 stu. rest 6 stuy. die met 3. pen doen 99 penn. deelt die met 9 komt 11 pen.
4	Item 8 ℔. tot 27. gul. 5 stu 4 pen. hoe veel een facit 3 gul. 8 stu. 2 ½ pen.
5	Item 5 last tot 103 gul. 15 stu. 8 pen. hoe veel een? facit 20 gul. 15 stu 1⅗ pen.
6	4 Last tot 107 gu. 19 stu. 14 pē. hoe veel een facit. 26. gul 19 stu 15 ½ pen.
7	35 Tonnenbiers/tot 131 guld./hoe veel een ton? facit.

[p. 205]

Divideert 131 gul. in 35 /komt 3 guld/ rest 26 gu. die 520 st doen/daar toe 5 stu komt 525 / die divideert in 35 kōt 15 st.

8

360 ℔. tot 41 ℒ/ 5 ß. hoe veel een ℔? facit. Alhier is dē divisor 260 grooter/dā 'tgetal 41 int middē is: daarō mult. 41 ℒ / doen met 5 ß. 825. ß. die ghedivideert door 360/komt 2 ß. rest 105 ß. doē 2260 . ghedivideert in 360/komt 3 ½ grootē. Dese twee voorgaande/ofte diergelijcken questien kanmen/op de navolgende wyse met veel geringher moeyten bewerken. Voornaamlijck waneer 'teerste getal gheabbriveert ofte vermindert magh worden/ om alsdan door de memorie lichtelijck te deelen: anders en isse niet gemeyn. Deelt 25 die den Divisor is: door 7. komt 5 voor Divisor.

[p. 206]

	Desghelijckx deelt 131 gul/ 5 stu/met die zelvighe 7/komt 18 gul 15 st. want als 35 kosten 131 gul. 5 st. zoo komt 5 op 18 gul. 15 stu. te staan Deelt dan 18. gul. 15 st. door 5 /komt voor facit 3 gul. 15 st.
9	Item 28 stucken. gelden 176 gu. 14 stu. 8 pen/hoe veel een stuck? facit 6 gul. 6 stu. 3 5/7 pen.
10	Item 50 lasten rog. costen 3037 gul. 18 stu. 4 pē. hoe veel een last? facit 60 gul. 15 stu. 2 16/25 pen.
11	Item 180 ellen. costen 15 ℒ 17 ß. 5 . hoe veel eē? facit 1 ß. 9 29/180 .
12	Item 490 ℔ tot 2773 ℒ 15 ß. 8 . hoe veel een? facit 5 ℒ. 13 ß 2 144/245 .
13	Item 29 ℔ tot 57 gul 15 stu. 8 pen. hoe veel een? facit 1 gul. 19 stu. 12 15/29 pen.

[p. 207]

	Zeght hoe veel maal 29 in 57 gul? 1 maal rest 28 gul. die met 15 stu: 575 stuy doē. hoe veel maal 29 in 575 stuy. zeght alsoo / hoe veel maal 29 in 57.1 maal rest 28 / doen met 5/ 285. wederom hoe veel 29 in 285.9 maal, rest 24 stu. die met 8. pendoen 392 pen/hoe veel 29 in 39 /1 maal. rest 10 / doen met 2. 102 hoe veel 29in 102/3 maal rest 15/is 15/29 pen.
15	Item 23 ellen tot 75. gul. 10 stuy. 8 pen hoe veel een el? facit 3 gul 5 stu 10 18/23 pen.
16	Item 17 last rog. cost 2000 gul. hoe veel 1 last? facit 117 gul. 12 stu. 15 1/17 pen.
17	Item 19 ℔. tot 340 gul 17 stu 8 pen. hoe veel een ℔? facit 17 gul. 18 stu. 13 1/19 pen.
18	Item 22 ℔. tot 23 ℒ. 19 ß. 11 . hoe veel 1 ℔? facit 1 ℒ. 1 ß 9 17/22 .
19	Item 26 ellen/tot 109 gul. 7 stuy. 4 pen. hoe veel een? facit 4 gul 4 st. 2 pen.
20	Item 31 ℔. gelden 79. gul 12 stu. 8 pen. hoe veel eē ℔? facit 2 gul 11 st. 5 29/31 pen.

[p. 208]

21	Item 33 ellen tot 103 gul. hoe veel een el? facit 3 gul 2 stu. 6 26/33 pen.
22	Item 47 ellen tot 123 gul. 0 stu. 4 pen. hoe veel eē el? facit 2 gul. 12 stu. 5 25/47 pen.
23	Item 220 ℔ tot 2842 ℒ. 15. ß 5 ½ hoe veel een ℔ facit. T'ende der lester deelinge komen 45 voor overschot/ diemen multipliceren zal met den noemer van de broock ende dē teller daar by adderen/komen 91. voor teller/zo mede moet den Divisor met de zelve 2 gemultipliceert worden/en̄ zal kommē 440 voor noemer/ die stelt naast 5 aldus 91/440 .

[p. 209]

24	Als 138 ellen cost 170 gul. 15 stu. 4 ¾ pen. hoe veel een facit 1 gul. 4 stu. 11 549/552 pen.
25	Als 414 ℔ costen 500 ℒ. 9 ß. 4 ⅜ . hoe veel een ℔? facit 1 ℒ. 4 ß. 2 419/3312 pen.
26	506 ellen tot 1505 gu. 19 stu. 8 ⅝ pen. hoe veel een? facit 2 gul 19 stu. 8 1605/4048 pen.
27	Als 2984 ℔. kosten 39 ℒ. 13 ß. 6 ⅓ . hoe veel een? ℔? facit. 0 ℒ. 0 ß 3 1711/8952 .
28	Item 4010 ℔ tot 43 gu. 0 stu. 0 ¾ pen. hoe veel een ℔? facit 0 gul/0 stu. 3 6923/16040 pen.
29	Item 600 ℔. tot 76 gul. 19 stu. 0 ⅜ pen. hoe veel eē ℔? facit 0 gul. 2 stu. 9 195/4800 pen.
30	Item 7000 ℔. tot 3000 gu. 0 stu. 0 ¾ pē. hoe veel eē ℔? facit 8 stu. 9 4003/18000 pen.
31	54¼ tot 556 gul 1 stu. 4 pen hoe veel een? facit.

[p. 210]

Al-hier is de divisor een broock toe gedaan/ breek't de divisor in alzulke gedeeltē/ en multipliceert 556 gul. 1 stu. 4 pē. met dē noemer 4.

[p. 211]

32	Item 56 ½ ℔. tot 71 gul. 10 stu 8 pen. hoe veel een ℔? facit. 1 gul 5 stu. 5 12/1$3 pen.
33	Item 100 ½ el/tot 379 gul. 12. stu/hoe veel een el/ facit. 3 gul. 15 stu. 8 136/201 pen.
34	Item 306 ¼ ellen/ tot 1030 gul. 17 stu 8 pen. hoe veel een el? facit 3 gul 7 stu 5 195/1225 pen.
35	Item 170 ⅜ ellen/tot 707 gu. 0 stu. 4 pen. hoe veel een el? facit. 4 gul. 2 stu. 15 1251/1365 pen.
36	Item 207 ⅝ ℔. tot 719 gul. hoe veel een ℔? facit 3. gul. 9 stu. 4 252/1661 pen.
37	436 ¼ Ellen tot 702 ℒ. 10 ß. 10⅝ . hoe veel een?

[p. 212]

38	390 ½ Ellen tot 259 ℒ. 10 ß 4 ¾ . hoe veel eē elle? facit 13 ß. 3 ½ .
39	333 ¾ ℔. tot 723 ℒ/ 16 ß. 4 ⅞ . hoe veel een ℔? facit 2 ℒ. 3 ß. 4 ½ .
40	Item 347 ¾ ℔. tot 482 gul 15 stu. 4½ pen/hoe veel een? facit 1. gul. 7 stu. 12 334/1391 pen.
41	Item 974 ½ ℔. tot 982 gul 17 stu. 8 ⅛ pen? hoe veel een ℔. facit 1 gul. 0 stu. 2 5849/7796 pen.
42	Item 59 ℔. 8 oncen tot 206 gul. 10 stu. 0 ¾ pē/hoe veel 't℔? facit 3 gul. 9 stu. 6 143/238 pen. Nota voor 8. oncen zet ½ ℔.

[p. 213]

43	So 36 ⅓ ℔. costen 21 ¼ ß/hoe veel een? facit.
44	So 12 ½ ℔. costen 20 ⅔ stu. hoe veel een facit. 1 stu. 10 34/75 pen.
45	So 10¼ kosten 36 ½ gul. hoe veel een? facit 3 gul. 7 stu. 14 22/43 pen.
46	So 16 ¼ kosten 25 ⅛ gul. hoe veel een? facit 1 gul. 10 stu. 14 14/13 pen.

[p. 214]

47	Item/ 10 ℔. tot 7 gu. 12 stuy. 8 pen. hoe veel 360 ½ ℔?
48	606 ¾ ℔ tot 17 gul. 17 stuy. 4 pen. de 10 ℔. fa. 1083 gul/ 16 stu. 2 3/10 pen.
49	777 ℔ tot 2 gul. 9 stuy. 12 pen. de 10 ℔. facit 133 gul. 5 stu. 9 ⅕ pen.
50	362 ½ ℔. tot 3 gul. 17 stuy. 8 pē. de 10 ℔. facit 140 gul. 9 stu 6 pen.
51	456 7/$ ℔. tot 4 gul. 16 stu. 2 pen. de 10 ℔? facit 215 gul. 12 stu. 11 ⅜ pen.

[p. 215]

52	Item/ 363 ¾ ℔ tot 10 ½ ℒ. de 100 ℔? facit 38 ℒ 3 ß 10 ½ .
53	7060 ℔. tot 19 gul. 17 stuy. 8 pen. de 100 ℔. facit. 140; gul 3 stuy 8 pen.
54	766 ℔. tot 11 gul 3 stuy. 8 pen. de 100 ℔. facit 85 gul. 12 stuy 0 4/25 pen
55	3031 ℔ tot 10 gulden/6 stuy. de 100 ℔ facit 312 gulden/ 3 stuyv 13 19/25 pen.
56	788 ℔. tot 21 gu. 5 stu. 12 pen. de 100 ℔. facit 167 gul 14 stuy. 14 14/25 penningen.

[p. 216]

57	Item 54 ℔. tot 24 ℒ/ 12 ß 8 . de 6 ℔ facit.
58	12 Ellen/tot 3 ß. de 2 ellen? facit 18 ß.
59	37 ℔ tot 4 stu. 8 pen. de 3 ℔ facit 2 gu 15 stu. 8 p.
60	76 Ellen/tot 13 ß 4 . de 5 ellen/faci 10 ℒ 2 ß. 8
61	84 ℔. tot 3 ℒ. 9 ß. 9 . de 4 ℔ fac. 73 ℒ. 4 ß. 9 .
62	9 ℔. tot 19 stuy. 8 pen. de 5 oncen / facit 28 gul. 1 stuy. 9 ⅗ pen. Merckt: stelt 9 ℔. in oncen.
63	Item/ 365 ellen tot 11 guld. 15 stuy 8 pen. de 15 ellen/facit. 286 gul. 10 stu 8 pen.
64	760 Ellen tot 25 guld. 10 stuyv. de 18 ellen/facit

[p. 217]

	1076 gul. 13 stuy 5 ⅓ pennin.
65	335 ℔. tot 16 gul 9 stu. 4 pē. de 24 ℔. facit 229 gu 15 stuy 12 ½ pen.
66	436 Ellen tot 35 gul 5 stuyv. de 33 ellen / facit 465 gul. 14 stuy. 8 8/1$ pen.
67	787 ℔ tot 17 gul 10 stu de 42 ℔. 327 gul. 18 st. 5 1/$.
68	54 ℔ kosten 221 ℒ/ 14 ß. hoe veel de 6 ℔? fa. 24 ℒ/ 12 ß 8 .
69	365 Ellen kosten 286 guld. 10 stuyv. 8. pen. hoe veel de 15 ellen? facit 11 gul 15 stuyv. 8 pen.
70	707 ℔. kosten 201 gul. 15 stuyv. hoe veel 16 ℔? facit 4 gul / 11 stuy. 5 33/707 pen.
71	8060 ℔. kosten 366 gul. 15 stuyv. 8 pen. hoe veel 117 ℔? facit 5 gul. 6 stuy. 7 1469/2015 pen.
72	51 ℔ tot 18 ß 3 . de 1 ℔. 5 on/facit 35 ℒ/9 ß. 1 $/7 .
73	33 ℔. 4 oncen kosten 6 ℒ/ 16 ß. 8 / hoe veel 2 ℔. 4 oncen? facit 9 ß. 2 520/532 .
74	5 ℔ 15 oncen costen 3 ℒ / 19 ß. 11. hoe veel 3 ℔. 9 oncen? facit 2 ℒ/ 7 ß. 11 38/95 .
75	½ ℔. tot 7 ß. 8 . hoe veel 4 ℔.? facit 3 ℒ. 1 ß. 4 .
76	¼ Elle tot 5 ß. 4 hoe veel 17? fac. 18 ℒ. 2 ß. 8 .
77	¾ ℔ tot 6 ß 1 hoe veel ¼ ℔? facit 0 ℒ. 2 ß. ⅓ .
78	5/8 Elle tot 9 guld. 10 stuyv. 5. pen. ho veel ¾ elle? facit 11 gul 8 stuyv. 6 pen.
79	Item voor 3 stuyv. kooptmen een ℔ kaes. hoe veel ℔. zalmen koopen voor 17 guld. 3 stuy. Facit 114 ⅓ ℔.

[p. 218]

80	Voor 6 ß. kooptmen een elle grofgrain / hoe veel ellen voor 3 ℒ 7 ß. Facit. 11 ⅙. ellen
81	Hoe veel ellen heeftmen voor 17 guld. 19 stuy. alsmen voor een elle geeft 9 st. fac. 39 8/9 ellen.
82	Alsmen om 7 ß. heeft een elle/hoe veel ellen heeft men alsdan voor 29 ℒ 17 ß. 4 . Facit. multipliceert 7 ß. met 12 . komt 84 En̄ over 85 ellen schieten 2 ß. die doen met 4 / 28 /die/ ende 84 ghemindert komt ⅓ ellen.
83	Om 9 ß. heeftmē 1 ℔. hoe veel voor 206 ℒ 17 ß 4. Facit 459 19/27 ℔.
84	Om 15 stuyv. heeftmen 1 mud garst / hoe veel voor 15 gul. 10 stuyd. 8 pen. Fac. 20 2$/30 mudden.
85	Om 76 gul. kooptmen een last Rogge / hoe veel lasten voor 2360 gul. 17 stuy. 8 pen. Facit.

[p. 219]

86	Om 89 gul. kooptmen een last rogge / hoe veel lasten voor 1261 gulden. 0 stuyvers 12 penn. Facit 14 52$3/7120 last.
87	Alsmen om 17 gul. een last haver koopt / hoe veel zalmen dan voor 176 gul. 0 stuyv. 4 pen. hebben Facit 10 481/1360 last.
88	Om 12 gul kooptmen een last boonen/hoe veel om 160 gul. 12 stuy. 7 pen. Fac. 13 1479/3846 last.
89	Om 8 stuyvers 4 penn. kooptmen een ℔, / hoe veel ℔. zalmen dan koopen voor 60 guld. 17 stuyv. 8 pen. Facit.

[p. 220]

	Ten eersten maact 60 gu. 17 stu tot stuy. ende zegt/hoe veelmaal 8 stuy. 4 pen. / in 12 stuy / komt 1 maal / rest 3 stuy. 12 pen / die multipliceert met 10 komt 37 st. 8 pen/daar toe addeert de derde letter ofte beeld 1 / komt 38 stu. 8 pen. zegt hoe veel maal 8 stu. 4 pen. in 38 stuy. 8 pen/komt 4. maal / rest 5 stuy. 8 pen / die multipliceert met 10. komt 55 stuy / daer toe addeert 7 stuy. 8 pen. die de leste letters zijn: komt 62 stuy 8 pen. zeght hoe veel 8 stuy. 4 pen in 62 stuy. 8 pen komt 7 maal / rest 4 st. 12 pen. die brengt tot pen. komt 76 voor teller / soe mede brenght 8 stuyv. 4 pen. tot pen. komt 132 voor den noemer / ende stelt die naast de lasten / aldus 76/132 - ofte - 19/33.
90	Om 8 ß. 6 kooptmen een elle Caffa / hoe veel ellen heeftmen voor 130 ℒ 10 ß. 4 . Fa. 307 5/51 ell.
91	Om 12-ß. 4 kooptmen een elle Fluweel / hoe veel om 106 ℒ 17 ß. 8 ? Facit 173 12/37 elle.
92	Om 7 stuy. 2 pen. heeftmen een elle linne laken/ hoe veel ellen heeftmen voor 17 guld. 18 stuyv. 8 pen. Facit 50 6/19 ellen.

[p. 221]

93	Om 3 stuy 8 pen heeftmen een ℔. boter/hoe veel om 37 gul. 10 stũy. 4 pen? Facit 214 5/14 ℔.
94	Voor 11 stuy. 12 pen. heeftmen een elle linnen hoe veel ellen voor 77 gulden 10 stuyv. 4 penn? Fac. 131 44/47 ellen.
95	Voor 17 stuyv 8 pen. heeftmen een elle lakens/ hoe veel ellen voor 136 gulden 0 stuyv. 4 pen? Facit 155 31/7$ ellen.
96	Om 18 stuy. 4 pen heeftmen een ℔. Was / hoe veel om 337 gul 10 stuy. 2 pen? fa. 369 127/146 ℔.
97	Om 3 gul 15 stuyv 8 pen. heeftmen 1 elle engels laken / hoe veel ellen zalmen koopen voor 536. guld. 12 stuyv. 8 pen? Facit 142 23/251 ellen.

[p. 222]

98	Alsmen voor 4 gulden 8 stuyv. 4 pen. heeft een elle laken / hoe veel ellen heeftmen dan voor 602 gul. 0 st. 12 pen? facit 136155/353 ellen.
99	Alsmen voor 26 gul 10 stuy. 12 pen. heeft een elle laken / hoe veel ellen heeftmen dan voor 1062 gul. 5. stuy? facit 162 254/523 ellen.
100	Item om 3 ℒ 5 ß 4 heeftmen een last Haver hoe veel lasten salmen hebben voor 130 ℒ 6 ß 7 fac. 39 703/784. last
101	Om 5 ℒ 7 ß 8 cooptmen een last Garste/hoe veel lasten zalmen coopen voor 606 ℒ 7 ß 10 facit 112 415/646. last.
102	Om 56 gul. 17 stuy. 8 pen. kooptmen een last rogge/hoe veel lasten cooptmen voor 1726 gul. 10 st. 8 pen. Facit 30 811/2275 last.
103	Om 77 gul. 18 stuyv. 4 pen. heeftmen een last taruw/hoe veel lasten om 903 gul. 17 stuy. 14 pen. fa. 11 7497/12466 last.
104	Item om 3 ℒ. 17 ß. 8 ¼ . kooptmen een last/ hoe veel lasten om 187 ℒ. 14 ß. 9 ½ . Facit.

[p. 223]

105	Item om 4 gul. 6 stuy 4 ½ pen./ kooptmen een elle laken / hoe veel ellen heeftmen om 603 gul. 10 stu. 8 ½ pen Fac. 139 2478/2761 elle.
106	Item om 4 gul. 9 stuyv. 8 ¼ pen. heeftmen een el groffgram/ hoe veel ellen heeftmen om 70 gul. 10. stuy. 4 ¼ pen. Fa. 15 4322/5729 elle.
107	Item om 2 ℒ 3 ß. 4½ / heeftmen een ℔. specerie / hoe veel ℔. heeftmen om 50 ℒ 12 ß. 6 ¾? Fa. 23 ℔ 5 177/347 oncen.
108	Item voor 6 gul 5 stuy 8½ pen. cooptmen een steen vlas / hoe veel voor 250 gul. 17 stuyv. 8¼ pen. Facit 39 steen 7 3061/4047 ℔
109	Item voor 2 daalders cooptmen 3 gul / hoe veel voor 175½ daalders? Fac. 263 ¼ gul.
110	Item om 70 gul. 17 stu. 8 pen. een last/hoe veel om 696 gul. 10 stuy. 4¼ pen? Fa. 9 last/ 22 mud 1 99/286 schepels.