Dagverhaal van merkwaardige voorvallen

[1743]

*1743 January 12.

18.	Is Gillis de Glarges overleden.
29.	Is Goedschalk Kops Jakobs met Maria C Kops getrouwd.

February

2.	is Davis de Amoury op zijn bed dood gevonden, hebbende een ontsteking op de borst gehad.
5	Is te Alkmaar overleden Marijtje Warnaars oud 102 Jaaren, 10 maanden en 7 dagen.
6.	Heeft Justus Huygens een redenvoering gedaan over een gewis leven uittekiezen, & Carolus de Graat over de vrindschap der leerlingen. Curatores zijnde Mr Cornelius Ascanius van Sypesteijn in de plaats van Willem Gerlings, die bedankt heeft. Mr L. v. Nieuwenhuizen. Dns D. v. Helmont. Rect[or], conr[ector], & praec[eptores] gelijk boven.
7.	Namiddag tusschen twee en drie uuren is door de sterke Noordweste wind de resterende helft van de toren te Egmond op zee in zee gevallen, niet aan

[Vanaf hier worden vrijwel alleen de linkerpagina's beschreven. De rechter pagina's worden echter wel doorgenummerd. De oneven genummerde pagina's zijn dus incidenteel beschreven rechter bladzijden uit het dagverhaal. CvB]

*1743 February 14.

	stukken en brokken, gelijk de eerste helft, die den 27e November 1741 s'avonds ten 7 uuren in drie stortingen in zee viel, maar in zijn geheel^9 regt westaan in zee gestort met een huis benoorden en twee bezuiden de kerk.
10.	Is Maria van Haren wed. van David de Amoury

9 Mercurius 1743, deel I, p. 173.

[p. 9]

overleden.

Maart.

28.

Hebben wij de eerste rijpe aardbesie in onze tuin geplukt.

29.

Is te Amsterdam een vrouwspersoon overleden, die 15 Jaaren bij de manesiemeester van Born als stalknegt heeft gedient, en in het behandelen der paarden boven alle andere knegts zeer ver uitgemunt heeft, en altijd voor een manspersoon is aangezien, zonder dat ooit iemand vermoeden heeft gehad dat zij een vrouwspersoon was, hetwelke zig eerst na haar overlijden openbaarde, wanneer zij ontweid wierd door twee smitsknegts, die over zulke eene vermomming niet weinig verbaast waaren.^10

10 Mercurius 1743, deel I, p. 231.

*1743 April 16

7.	Deeze nacht heeft het hier wel een voet dik gesneeuwd, zodat er noch met arresleeden gereden is.

Mey

18.	is Mars zeer digt onder Saturnus voorbijgegaan.

Juny.

1.	is Mars zeer na voorbij Jupiter heengegaan.

Augustus

7.

Heeft Gerardus Wilhelmus van Oosten de Bruin in het choor van de groote kerk (in dewelke dit nu voor de eerste maal geschied is zijnde het te voren op het princenhof geschied) eene redenvoering gedaan in versen over Salomon. & V. der Streng heeft een Grieksche prijs gekregen, & Ik een praemium diligentiae, zijnde Quintus Horatius Pilaus^11 met de nooten van Bentleus.

11 Prijsboek, zie bijlage 4.

[p. 10]

Curatores zijnde Mr C.A. v. Sypesteijn. Mr Anthony van Styrum. Mr L.N. Nieuwenhuizen.

*1743 Augustus. 18

	Dns Dionisius van Helsloot Rector H.J. Egberts. Conr[ector] Petrus van Assendelft, in de plaats van Henricus Varenholtz, die emeritus gemaakt is. Praeceptores, Antonius Faber, in de plaats van P. v. Assendelft. Willem Hendrik Bruijnis in de plaats van A. Faber.
	Is in de tuin van Jacobus van Resch een vuurige bal neergevallen, en daar zo als hij op de grond kwam stukkend geslagen, doch heeft niets beschadigt. Is op de bleek van Jan Malefeit een vuurige bal gevallen, en zonder schaade te doen stukkend geslagen.
18.	Is alhier door Dirk Klinkenberg een Comeet ontdekt tusschen de kop van de groote beer en de staart van de draak, & is de laatste avond dat dezelve geobserveerd is zijnde den 13e September waargenomen bij het linker been van Bootes^12^13, deese Comeet vertoonde zig zo klein en flaauw

12 Mercurius 1743, deel II, p. 128-129. Dit tijdschrift was veel gedetailleerder en technischer in zijn berichtgeving over dit onderwerp dan Jacobus.

13 Sterrenbeeld aan de noordelijke hemel. De oudst bekende naam in de oudheid was Bootes, Ossenhoeder. In Nederland ook bekend onder de naam Herder.

*1743 Augustus 20.

	dat zij van de meeste menschen, zelf op sommige Academies niet gezien is, ik heb dezelve egter verscheide reisen gesien door een verrekijker van 6 voeten, een Telescoop van 1 ‘voet van J. Jackson, en ook met het bloote oog, de observaties van deese Comeet door D. Klinkenberg gedaan heb ik.
20.	Heb ik een vuurige bal door de lugt zien vliegen wel zogroot als een kaatsbal, die een lange straal agter zig liet.

[p. 11]

September

-	Is een metzelaar, die wat garnaalen ging kopen op de vismarkt doodgevallen.
22.	Deeze Amsteldamsche kermis zijn te Amsteldam [zijn=doorgestreept, CvB] in de herberg het wapen van Emden te zien geweest 3 zeer konstige stukken gemaakt van te Parijs, van dewelke ervarene liefhebbers bekend hebben dat zij nooit weergaa gezien hebben, namentlijk vooreersteen kopere eend, welke de hals op de

*1743 September 22.

rug leide, de veeren uitsloeg, kwaakte, at en dronk als een levendige eend, en ook zekere kleij^14 van het eeten en [eeten=doorgestreept, CvB] drinken, dat in deszelfs lijf door een machine stukkend gemalen afging: Ten anderen een staande beeld levens grootte, hetwelke met de eene hand op de fluit speelde en met de andere op de trommel sloeg: Ten derden een zittende beeld ook levens grootte, hetwelke op de dwarsfluit speelde; deese beelden moesten met de mond het geluid maken, en, als men op een van de gaten der fluiten iets hield, was het aanstonds een fals geluid, ook kon een ijder ze van binnen sien, waaruit men ligtelijk zag dat er geen orgel binnen inwas, maar dat zij met de mond het geluid, en met de vingers de toonen moesten maken, zij speelden beiden zo zuiver als het een mensch doen kan.

14 Uitwerpselen

*1743 October 24.

6.

Deeze nagt heeft het aan de westzijde van het Spaarne hard gevroren, zodat het gras stijf, en de Turkse bomen, die nog in de tuinen stonden bedorven waaren, doch aan de Oostzijde van 't Spaarne heeft het niets gevroren; desgelijk te halfwegend Amsteldam en te Sparendam niets, maar een quartier uurs van halfwegen Amsteldam wel.

[p. 12]

-	Is hier op het begijnhof een metzelaar op een ladder klimmende door het breken van de ladder doodgevallen.

November

2.	Is hier een totale maaneclips geweest, welke, niettegenstaande men de maan tot zij geheel verduisterd was zien konde, door de zwaare mist niet net kon geobserveerd worden, deeze heb ik met A. Spinder en D. Klinkenberg geobserveerd, welke observaties ik hebben.

*1743 October [=doorgestreept, CvB] November. 26.

5.

Is de planeet Mercurius over de zon gegaan, welk verschijnsel^15 doordien het weer zeer helder was net konde waargenomen worden, het welke dan gedaan is te Haarlem door het genootschap der liefhebberen in de natuur en sterrekunde, van welke sommigen waarnamen in een donkere kamer, sommigen door een Newtoniaansche verrekijker van ruim 4 voeten, en een Astronomische verrekijker van 4 voeten met een micrometer voorzien, en sommigen door Gregoriaansche verrekijkers van 27 & 13 a 14 duim; door alle deeze kijkers heb ik dit verschijnsel gezien. De observaties hiervan heb ik gedaan te Haarlem door het genootschap der liefhebberen, te Amsteldam door M. Martens^16, te Krommenie door Gerrit Spinder, te Londen door verscheide Liefhebbers, te Parijs door twee heeren

15 Mercurius 1743, deel II, p. 283-284. De berichtgeving was in dit tijdschrift veel uitgebreider en met name nauwkeuriger en wetenschappelijker.

16 ‘Leraar Wis-Sterre- en Zeevaartkunde in 't Illustre Atheneum der Stad Amsterdam’ (Mercurius 1743, deel II, p. 282)

*1743 November 28.

Cassini vader^17 & zoon, te Middelburg in Zeeland door den Hr Jan de Munk, te Leijden door den Hr professor J. Lulofs, en te Thury^18.

17 Bekende astronoom.

18 Mercurius deel II, p. 316-317 van de maand december.

[p. 13]

11, 12, 13 & 14.

Heeft het zeer hard gewaaid uit het ZW, maar den 14e nademiddag om 4 uuren liep de wind over het W na het N. en begon zo op te steken dat de menschen nauwelijks in staat waaren door de harde wind om over de straat te gaan, daar was op het Spaarne voor het huis van S. Hoofd een vrouw die genoodsaakt wierd sig aan de bank vast te houden, S.H. vroeg haar of zij in huis wilde komen, doch zij konde niet, en had zeerveel werk met zig vast tehouden dat zij er niet afwaaide, waar door hij haar bij een arm nam en zo schielijk in huis zetede. Door deeze wind dagt een ijder dat het water over de slaperdijk^19 zoude gelopen hebben vermids het die morgen

19 Binnendijk: een dijk die dient om, in geval de eerste of wakerdijk mocht bezwijken, het water tegen te houden.

*1743 November 30.

al boven peil was, doch s'nagts liep de wind mede over het W na het Z en wierd van langsaame hand stiller, den 15e was de wind bedaard, en deezen dag was het water op zijn hoogst zijnde op 3 duim op de slaper; men heeft van geene schaade in deeze stad door de felle wind veroorzaakt gehoord, als dat er eenige schoorsteenen ongewaaid zijn, doch niet veel. In deeze storm lagen 2 schepen, waarvan het eene zeer groot was, in het gesigt van Santvoort voor anker, van derwelken al verscheide noodschooten^20 gedaan waaren, doch deeze zijn, de wind omlopende weer in zee gekomen.

15.

Begon het s'avonds weer harder te waijen, en dus den 16e & 17e overdag stilder doch s'avonds weer harder wind.

20 Kanonschot, gelost door een schip dat in nood verkeert.

*1743 November 32.

18.	was de wind harder als de twee vorige dagen, en liep over het W. na het N., deeze nagte waaijde het zeer

[p. 14]

	hard, waardoor deeze dag in het gezigt van Santvoort een schip voor zijn ankers lag te reijen, welkers masten reeds gekapt, en waarvan al verscheide noodschooten gedaan waaren, doch dit is meede de wind omlopende weer in zee gekomen.
19.	Waaide het noch hard uit het N.W. somtijds met hagelbuijen, doch s'avonds wierd het stilder.
26.	Praesenteerde de praesident van de koninglijke societeit van Londen, ridder Foulkes, een zeldzaam gewas, hetwelke onder water in de Barbados^21 groeit, en in allen deelen der gedaante van een bloem^22 heeft maar op nadere consideratie bevonden word het leven en gevoelens van een dier te hebben^23.
30.	Eenige arbeiders bij Canbury-House in een veld gravende vonden omtrent 8 voeten diep in de grond 23 stuks van een oude munt, en bragten deselve bij een silver smid ter verkoping, die ze

21 Eiland in het Caraïbisch gebied, dat eeuwenlang onder Brits beheer heeft gestaan.

22 Waarschijnlijk beschreef Barnaart hier een zee-anemoon.

23 Duidelijk geïnspireerd op een uitgebreider verslag in de Mercurius 1743, deel II, p. 318.

*1743 November 34.

voor een gering geld gekogt hebbende onvoorzigtiglijk tot op één na versmolt, en bevond dat zij allen van het zuiverste goud waaren, en, de behoudene gezuiverd hebbende, zag hij, dat het munten waaren van koning Hendrik de 1ste oudste zoon van Willem de Conqueror^24 van Anno 1110.^25

24 Willem de Veroveraar

25 Mercurius 1743, deel II, p. 318

December.

9.

Heeft Dirk Klinkenberg hier een Comeet ontdekt tusschen de groote driehoek en het hoofd van den ram, deeze Comeet heeft zig bijna die geheele maand door zonder staart vertoont. den 3e Jan: 1744 zag men die met een staart van circa 2 graaden, den 14 & 15e was de staart circa 8 gr: den 1e Feb: stond de Comeet in de vleugel van het vliegende paard en was zeer klaar, de staart had de langte van 14 gr:, zijn terugwijkende in in

[p. 15]

evenaarsbreette afnemende beweging was in het eerst 3/4 graads in het etmaal, en is nu tot circa

*1743 December. 36.

1/3 van een graad vermindert, en behoud nagenoeg voor het oog in een regte lijn te gaan, zijnde in dezelve van dien tijd toen die eerst gezien wierd af tot nu toe omtrent 30 gr: terug geweken; de staart van deeze Comeet was, toen die het langst was, alhier 26 graaden, eenige dagen was die in tweeen gespleeten, en is zo vurig en helder geweest dat hij, volgens het getuigen van oude menschen, de Comeet van het jaar 1680 en 1681 zeer ver overtrof, ja zelfs zoude hij [volgens=doorgestreept, CvB] na het gevoelen van verscheide liefhebbers, die Comeet, als hij in zo een voordeelige tijd verscheenen was, in langte overtroffen hebben.^26

14.

Heeft het hier s'avonds tusschen 9 en 10 uuren zo zwaar gemist, dat het bij menschen geheugen zo niet geweest is, de menschen konden malkander geen halfvoet ver zien, het ligt in de lantaarens kon als men er een kleine distantie van daanwas niet gezien worden, de menschen moesten na de huizen voelende hun weg zoeken, veele men-

26 Mercurius 1744, deel I, p. 98 (januari!)

*1743 December. 38.

schen zijn hier door verdwaalt geraakt, zodat zij genoodzaakt waaren [wat=doorgestreept, CvB] te wagten totdat de mist wat gemindert was, eenige menschen zijn hier door ook in het water gelopen, maar noch tijdig gered. Deeze tijd heeft het in Amsteldam meede zeer zwaar gemist waardoor verscheide menschen in het water gevallen en verdronken zijn^27.

27 Mercurius 1744, deel I, p. 99. Jacobus vatte hier in drie regels samen het verslag van elf regels in dat maandblad.