|
| |
| |
| |
Epicedivm Nobilissimi & eruditionis fama celeberrimi viri,
Iani Rvtgersii, Serenissimi Suecorum Regis Gvstavi, apud Federatos Ordines, Legati.
VII.
PRopitios quaecunq́ue Deos, & numina mundi
Experta es satis aequa tibi, sceptrique favores,
Hunc luge Fortuna virum, quem divûm,
Sacraque regali venerata est purpura vultu,
Et laetum dilexit ebur. cui munia fandi
Sarmaticis tribuit Facundia mersa pruinis,
Eloquijque vices, & de tot gentibus unum
Pro se posse loqui bellatrix credidit Arctos.
Omnis Hyperboreis collectus montibus humor
Liquitur, & totum in lachrymas, iam conscia mortis
Rutgersi venerande tuae, tantique doloris,
Absorbet natura gelis. sua lumina condit
Parrhasis, & Scythico iam vellet in aequore mergi,
Indignata tuos obitus. qui castra Bootes
Regia, & aeratas spectavit nocte phalangas,
Victricesq́ue acies, & victi foedera Moschi,
| |
| |
Et stratum clypeis Dunam, sua sidera moerens,
Etvigiles atra involvit caligine flammas.
Ipse suos Gustavus equos, bellique secundos
Successus remoratur ovans, tantoq́ue furori
Dat veniam, & domitis iam saltem parcere terris,
Officium regale putat. qua casside Corus
Diffregit duras hiems, pluviasque, nivesque,
Stat lacrymans, guttisque humectat grandibus ora,
Ac manes vocat incassum. reverentia regni,
Ipsaque maiestas aliquà succumbit amori,
Nec lugens rex esse potest. Ignoscite Divi,
Si sceptris indigna loquor. miserescere fatis,
Et pietas in rege placet; nec nomina spernunt
Humanas augusta vices, hominemq́ue potentûm
Mentiri mens celsa valet. Plorare suorum
Dîs geniti potuere rogos, & saevus Achilles,
Et pater AEneas, & qui fumantia latè
Pergama victori Priamus concessit Atridae.
Iam mihi cernuntur Phaebi delubra cieri
Sedibus, & tristes Helicon arcessere questus.
Vultus Pegasidum pallent, & languida maestis
Vix tollunt sua colla iugis, Cirrhaeque remugit
Limen, & attonita torpescens Gorgone Pallas.
Illa Iovis fugiens oculos solatia luctus
Despicit, &, presso lachrymarum fonte, resedit
In Batabis, Superosque truces, celeresque sororum
Execrata colos, vicinum planctibus aequor
Verberat, ac tales exorsa est praefica voces:
Maxima iam pridem terrarum nomina fato
Damnavit vis summa Deûm, regumq́ue minata
Turribus invictas mortali robore dextras
| |
| |
Perdomuit, ruptisque evolvit tempora pensis.
Tum clari periere Duces, infractaque bello
Pectora; quae Vesper timuit, quibus occidit Eos,
Armaque captibus toties submisit Iberus.
At Martem dolor ille manet. tot fulmina belli,
Hesperioque recens tepidos à sanguine manes
Luxerit Odrysius; cui duri ad Strymonis undam
Barbaricus puero cunabula praebuit Haemus,
Threiciaeq́ue nives. Me me placidissima tangunt
Funera, nec dira pollutum caede cadaver.
Exuvias Doctrina tuas, victuraq́ue chartis
Busta queror, queror extinctas, pia numina, Musas,
Thymbraeique patris cineres, ac muta diserti
Ora viri. calco totam sub marmore Suadam,
Et Charitum fatale solum, tumulumque potentis
Eloquij, ac celebrem magnis virtutibus urnam.
Illi prima rudes generosa modestia mores,
Et nondum domitos ferventis pectoris aestus
Flexit ad obsequium: nec quid puerile licere
Credidit ista sibi curis gravioribus aetas.
Mascula doctorum sapuit sub voce Iuventus
Pierijs gaudens studijs. lasciva Vacunae
Atria, Circaeae spernuntur pocula turbae,
Dum laudum decurrit iter, Phocaeaque scandit
Culmina. tunc sacro labijs arentibus aestu
Castalij latices, & in media se proluit Hippocrene.
Iam Scaurus, rigidusque Caper, durusque Palaemon,
Et tristis serulae sceptrum, plagaeq́ue sonantes,
Et matutino subsellia rauca tumultu
Terruerant animum. patuit, qui rostra fatigat
| |
| |
Orator Fabius. nec segnius haeserat olim
Atlantis praecepta sui Tirynthius heros,
Aut citharae cantus Chiron persuasit Achilli
Thessalico permixtus equo. Tu maxime Vossi,
Cui sua Romulidûm pandit secreta vetustas,
Ausoniosq́ue duces, effaetaque tempora mundi
Reddit sera dies, & Graiûm pulpita pulsans
Socraticas aperit celebris facundia portas,
Expedias tantae felicia coepta iuventae,
Ingenijque expande decus. tu prima peritus
Rexisti vitae spatia, & per acerba laborum
Duxisti docilem leni moderamine mentem.
Te praeeunte puer modulos, & nobile Flacci
Ad numeros saltavit epos, grandiq́ue Maronis
Insonuit sua metra tuba. tu mite Terenti
Eloquium, stricto servorum scommata socco,
Plautinosq́ue sales, & amabilis orsa Menandri,
Exulis, heu, sontes elegos, Thespinq́ue perunctum
Scire facis. tumido gradiens persona cothurno
Dat tragicos spectare modos, & cruda Thyestis
Fercula, quaeque sibi furatur fecibus ora
Dardaniae regina domus. Sed fata necesque
Bilbilici lenire ioci, lenire Catulli
Passer, & illimi potuit fera Lesbia cantu.
Horrida ridentis damnatur pagina Persi,
Et placet, immiti Latium qui lavit aceto,
Vexatus rauci scriptor Theseide Codri.
Nunc Lyrico modulata seni, nunc rura pererrat
Dorica: nunc rapidis victorum rapta quadrigis
| |
| |
Pindaricae commenta lyrae; veterumque Deorum
Progeniem, quos Asera dies, quos gratior hymnos
Callimachus, laetoq́ue canat modulamine Sappho.
Vt Romam Cicero, timidas orator Athenas
Erigat, & Macetûm regi responsa remittat:
Quae Crispi sint sensa brevis: Cornelia quantum
Vis valeat dubios regnorum expendere casus,
Seianiq́ue vices, & quali regna parentur
Ingenio, qualique iterum rectore fatiscant,
Vnius fit cura viri. Nec prisca Cleanthes
Atria, mellifluosq́ue negat cognoscere sensus
Phoedrus, & arguto respondens ore Philebus.
Romanos rerum dominos, gentisque togatae
Prima rudimenta, ac crescentis moenia Romae,
Excussos solio reges, mox libera Bruti
Imperia, & vario gestum sub Consule bellum
Hunc chartae docuere graves. At mascula Curtî
Exposuit Pellae victricia tela papyrus,
Eoasque acies, epotaque flumina Medo,
Et nimis ingrato passum sub rege Philotam.
Quaeque sibi proprias evolvunt tempora voces,
Et genij simulachra sui: quos balba locuta est
Potitijs Carmenta sonos: quid Musa vetustum
Lucili fremat, & quid verrucosa loquantur
Carmina Pacuvij, Calabrumque in montibus ortus
Ennius: ut medium detergat sordibus aevum
Augustus, foedamque fuget Romanus Apollo
Barbariem, linguaeque decus, pacemque Quirino
Restituat; donec Latio sua Vandalus ora
Miscuit, & Gothica stribligine sorduit Auson,
Et poterat iam Roma sibi non Roma videri.
| |
| |
Pythagorae monitus, doctaeq́ue silentia turbae,
Et tantum sapuisse sibi, sprevisse nepotes,
Credidit esse nefas. gaudet mens faeta futuris
Ignotas aperire vias, veriq́ue reperta
Non privata putat; solum laudabile dicit,
Quod commune facit. Criticas in bella cohortes,
Grammaticasq́ue tribus, tristesq́ue ob puncta magistros
Evocat, & longum libros diffundit in aevum,
Et sensus veterum, & labentia nomina seclo
Vindicat, atque alta mersum caligine verum
Eruit, ac querulâ socios exercet arenâ.
Iuliade, magni soboles augusta parentis,
Veronae sublimis apex, qui rapta tuorum
Ornasti claris Musarum sceptra triumphis;
Temporaque & causas Graiûm digesta per annos,
Abramidumque dies, desuetaque secla dedisti,
Haec audi lamenta pater. tibi saepè dolores,
Longaq́ue decrepiti fastidia lenijt aevi.
Tu iuveni famae stimulos, alimentaque laudum,
Tu studijs fomenta dabas, magnumque putabas
Hunc curis genuisse tuis. Rutgersius omnis,
Omnis in ore fuit Rutgersius. ille labores
Aspersis doctè salibus, sortisque levabat
Fata tuae, durasq́ue vices. Non Thracius Orpheus
Suavius immitem cantu delinijt Hebrum,
Aut celeres blando remoratus pectine silvas,
Detinuit Rhodopen. Nec te quoque passus inultam est
Scoppia gens, quae mendaci ieiunia lingua,
Et Latias redimis diris latratibus offas;
Scaligerosq́ue duces, tantaeq́ue exordia gentis,
Illustres heroum animas, neque cognita nuper
| |
| |
Nomina venali esuriens sermone lacessis.
Haec inter dum cuncta viro delubra patescunt
Pieridum, & totum spirant praecordia Phaebum;
Caesareas Astraea fores, edicta Quiritum,
Et Byzantini retegit suffragia regni;
Quo fundus sit iure meus: qua subdolus haeres
Lege cadat: cur laesa fides vadimonia poscat:
Quo vitio solvatur hymen: quae foedera Cypris
Horreat, & quali damnet periuria voce
Rhemnia lex magnis applaudit Gallia caeptis,
Atque aliquam meritis mercem latura laborum,
Pura mente favet. Themidos sacraria mystam
Ingeminant, titulisq́ue decus famulantibus augent.
Nec tamen ancipites illi sub iudice causae
Praecidere diem; nec matutina molestus
Tempora consultor rapuit; non vocibus emptis
Curia felices lassavit mobilis aures;
Non querulas chartas, non testamenta resignans
Distendit mala turba togam; nec dextra rotavit
Carminis horrendi folia, & iam puberis aevi
Sollicitas de dote preces. Procul illa laborum,
Fortunate virûm, pepulit fastidia felix
Suecia, & invisis expunxit nomina rostris.
O quantum imperijs secreti numinis addit
Doctrinae venerandus amor, quantamq́ue rependit
Musarum fortuna vicem. Iam regia laudes
Audit, & augustum feriunt praeconia limen,
Et terras, Scritofinne, tuas. spectabilis ostro
Belgarum populis Princeps responsa daturus
Maluit esse suum. peregrè sua praemia sperat,
Quem puduit latuisse domi. Procul ibimus, inquit,
| |
| |
Quo sortis vocat aura meae. quem patria discors
Negligit, Arctos habe. Sequimur te maxime Regum,
Et supplex tua sceptra colo. quascunq́ue per oras
Me tua iussa vehent, vel tempestate furentem
Nerea, vel duro concretum frigore Volgam,
Lappionumq́ue truces vultus, & saeva ferarum
Pellibus ora feram. glacialia sidera spernam,
Dum sidus sit mite tuum. Sic deserit arces
Battavicus, coelumque suum, Zephyrisq́ue secundis
Frangit Hyperboreas remis properantibus undas,
Et varias portans Sueonum mandata per oras,
Sarmatici laetus sulcat vada caerula ponti.
Nec tamen aut placidos invisa superbia mores,
Aut crescens subvertit honos. non gratia regum
Dissimilem facit esse sui. fastigia laudum
Deprimit obsequijs, & quanto maior habetur,
Officijs studet esse minor. virtutibus ornat
Oratoris opus, domino secreta potentum.
Et tacitos aperit motus: in foedera reges
Advocat; externi pandit commercia mundi:
Nunc sociam deposcit opem, nunc regia spondet
Arma laboranti patriae; nec vana suorum
Vota precesq́ue sinit. quicquid sperare iubetur,
Mox tenet, & surdas expugnat pervigil aulas.
Iam Taciti consulta probat. iam noscitur usu
Tullius; imperij varios se fundit in actus
Crispus, & Annaei monitus, exemplaque Livi,
Ac veterum nostro spectat sub sidere scenas.
Dicenti nunc verba Liger, nunc commodat ora,
Qui Vahalim, Meruamq́ue bibit, Rhenumq́ue bicornem,
Et qui Teutonicas medius secat Albis arenas,
| |
| |
Finnorumque maris populi; nec dignius unquam
Roma triumphantes meminit dixisse Quirites.
Fare precor, talem si te genuisse nivosis
Iactas Saevo iugis. non haec tibi nomina debet
Belgica. Depositum Batavus tibi credidit ingens,
Et voluit te posse frui. Iam grande reposcit
Pignus amicitiae; & tecum dum commoda regni
Dividit, hos solum cineres, haec propria Belgis
Funeris ossa putat. Satis est audisse loquentem,
Orantem stupuisse satis. Sic profuit orbi,
Sic tibi; seu pavidos cum victrix Austria Boios
Exuit, & trepida miles bacchatur in urbe;
Seu cum Cattigenûm proceres ad mutua flectit
Auxilia, & socijs firmat tua foedera frenis.
Me luctus, lachrymaeq́ue manent. tibi prisca fatiscit
Gloria. Tota trahit ferales Botnia taxos,
Dumq́ue rogum simulat, (nam servat Belga cadaver)
Vndique funereas altis de montibus ornos,
Fraxineasque trabes, piceas, & moesta cupressi
Robora devolvit, laticesque, & thurea dona
Affundit cineri, dicitque novissima verba:
Ille per Elysios laetus spatiabitur agros,
Quaque suis errant doctorum sedibus umbrae,
Et Phoebo sacrata cohors, manesque diserti,
Iuliadem quaeret, vigilesque hebetantia sensus
Exutus iam membra, animae miscere repertae
Se cupiet, sortisque suae felicia multùm
Fata recensebit, regalis munera dextrae,
Et numen, Gustave, tuum. mox obvius ibit,
Non iam vota fovens, facilis contextor Iambi
Baudius, & quali gravitate affatus Elisam est,
| |
| |
Terrarumque Deos, lucis egressus opacis,
Ibit in amplexus, reliquisq́ue aversus ab umbris
Huic uni vadet socius. veneranda Thuanus
Ora feret, Druidumque volet cognoscere motus,
Iunctaque Liligeris Brittonum foedera sceptris.
Felices gaudete animae, quas sera nepotum
Fama vehet, memorique suum decus asseret aevo.
At questus audite meos. Rutgersius hosce,
Audias hos absens gemitus. postque inclyta Regum
Funera, & Auriaci ploratos carmine manes,
Nunc etiam nostri cupiat pars esse doloris.
Tuque adeò, quem tota suum sibi vendicat Hellas,
Et Latium, ac pura Permissus proluit undâ,
Heynsiade, venerare rogum; divulsaque luge
Pectora, & iratis Parcas ulciscere Musis.
Dixerat: ast illam Fatavûm de liitore turbo
Ocyus abripuit. qualis mandata Tonantis
Exequitur, levibusque volat Cyllenius alis,
Proscinditque Notos. Non hanc remorantur euntem
Nubila, non venti, tempestatumque procellae.
Iam Frisios, Chaucosque, & praetervecta Cheruscos,
Quosque rigat regum indignatus castra Visurgis,
Et refluis pater Albis aquis, Cimbrosque feroces,
Codanique sinus populos, quà Riga profundo
Imminet, & medijs posuit tentoria castris
Rector Hyperboreus. Dea constitit. Ille ubi sensit
Palladis, ac divûm monitus afflataque coelo
Pectora, secum animo volvit, quis posthuma rerum
Pondera sustineat, Batavis quis sedibus alter
Ful[c]iat Arctoum facundis vocibus orbem.
|
|
Auteursrechtvrij