Pyrotechnia, of meer dan hondertderleye konstvermakelijcke vuurwerken

Compositie tot Vuurwerken die haer werking op ’t Water doen.

Compositie tot Waterpijlen.

Neemt Salpeter	een pond.
Swavel	een half pond.
Buskruit	een half pond.
Houtskool	twee oncen.

[p. 19]

Dit wel gestampt en onder malkanderen gemengt goed zijn, maer de Pijlen zullen een rosachtige aert hebben; doch soo gy begeert, dat het helderbrand, zoo neemt

Salpeter	een pond.
Buskruit	drie oncen.
Swavel	een half pond.

Noch een ander.

Neemt Swavel	vier oncen.
Buskruit	vijf oncen.
Salpeter	ses oncen.

Dit heel wel onder malkanderen gemengt, sal een heldere brand geven. Probatum.

Noch een ander.

Neemt Mastick	een half pond.
Wit Wieroock	anderhalf pond.
Gomsandrake	anderhalf pond.
Ongebluste Kalk	anderhalf pond.
Swavel	anderhalf pond.
Bitumen	anderhalf pond.
Campher	anderhalf pond.
Buskruit	anderhalf pond.
Harts	anderhalf pond.
Salpeter	vijfdehalf pond.

Mengt dit te zamen.

[p. 20]

Noch een ander Compositie die onder Water branden wil.

Neemt Zwavel	een pond.
Buskruit	negen oncen.
Gesuiverden Salpeter	anderhalf pond.
Campher	een once.
Swavel	een once.

Mengt dit met Oly Petrea, of gekookten Lijnzaadoly: Een Waterbal gevult met deze Compositie, en wel omgebonden met Yzerdraad, en dan aen brand gestoken, en in ’t water geworpen, brand zeer wel.

Een Compositie die met water aen brand raekt.

Neemt Oly Delateribus	een pond.
Lijnzaet-oly	drie pond.
Oly van dooren van Eijeren	een pond.
Ongeblusten Kalk	acht pond.
Swavel	twee pond.
Campher	vier oncen.
Bitumen	twee oncen.

Mengt dit al te zamen.

[p. 21]

Een ander.

Neemt Rochpeter	een pond.
Bloem van Swavel	negen oncen.
Kolen van verrot Hout	ses oncen.
Campher	anderhalve oncen.

Oly van dooren van Eijeren, en Oly Delateribus genoeg, om van de voorschreve Compositie een deeg te maken.

Of neemt Callamita	een pond.
Salniter	vier oncen.
Asphaltum	vier oncen.
Swavel	drie oncen.
Vernis	ses oncen.

En maekt daer van een Deeg: Neemt dan een aerde potje, en besmeert het over al van binnen met ongeblusten Kalck, en doet dan ’t voorsz. Deeg in ’t potje, vult dan de holten rond-om ’t Deegh met ongeblusten Kalk, en stopt het digt toe, dat ’er geen lucht door kan komen; bind dan de Pot rond-om met Yserdraed, en setze in een kalk Oven, als men kalk brand; en laetze daer staen, en het sal een Steen worden, die met de minste vochtigheid vonken wil.

Neemt een Ey, en maekt’er boven een gaetje in, om de dooyer en ’t wit daer uit te doen. Vult dan die Eyerschael met de volgende Compositie, en stopt het gaetje toe met Lak of VVas: Smakt het dan in ’t water, en het sal met een vlam uitbersten.

Neemt Salnijter, Swavel, en ongeblusten kalk; van elks even vele, en mengt dat te samen.

[p. 22]

Om een Water te maken dat Aqua Ardens heet.

NEemt oude roode VVijn, doet die in een verglaest aerde Potje, doet daer by een pond Orpiment, Sulfur Vivum een half pond, ongeblusten kalk een vierendeels ponds; mengt dat dan wel onder malkander, en distilleert het in een distelleer-ketel; een doek, in dat water nat gemaekt, sal branden gelijk een kaers, en is met geen water te blussen.

Een Compositie tot een Waterbal.

Neemt Buskruit	een pond.
Swavel	vier oncen.
Campher	twee oncen.
Oly Petrea	een once.
Lijnoly	een once.
Spijkoly	een loot.
Colofon	twee oncen.

Een ander Compositie tot een Bal.

Buskruit	ander half pond.
Swavel	seven oncen.
Campher	twee oncen.
Colofon	een once.
Salpeter	ses oncen.

Deze Compositie met de bovenghemelde Olijen gemengt.

[p. 23]

Noch een ander Compositie tot een Bal.

Rochpeter	een pond.
Gestooten Buskruit	vier oncen.
Sulpher Vivum	drie oncen.
Campher	twee oncen.
Lijnzaedoly	een once.
Hars	twee oncen.
Oly Benedickt	een once.

Dit onder malkander gemengt.

Noch een ander Compositie tot een Waterbal.

Buskruit	achtdehalve oncen.
Salpeter	twee oncen.
Zwavel	een once.
Houtskool	vier oncen.

Noch een ander.

Salpeter	twee pond twaelf oncen.
Zwavel	dertien oncen.
Gestooten Glas	ander half oncen.
Gesmolten Tuigh	vier oncen.
Zaegzel	een half pond.

[p. 24]

Staelvijlsel	een once.
Kolen.	drie vierendeel once.

Met een weinig Lijnzaedoly, hoe wel niet te veel, aen te vochten, en ten laetsten een half lood Koornpulver, gelijk geseid is, daer mede onder gemengt; brand schoon met vlammen.

Een ander.

Salpeter	vier pond twee oncen.
Zwavel	een pond anderhalve oncen.
Gestooten Glas	vierdehalve pond.
Hamerslagh	anderhalve oncen.
Gesmolten Tuig	ses oncen.
Zaegzel	negen oncen.
Linne Kolen	anderhalve oncen.

Met een weinig Lijnzaedoly gelijkerwijs aengevochtigt, en ten laetsten anderhalf lood groven Pulver daer mede onder gemengt.

Een ander.

Salpeter	twee pond en een vierendeel oncen.
Zwavel	tiendehalve oncen.
Hamerslag	anderhalve oncen.
Gestooten Glas	derdehalve oncen.
Gesmolten Tuig	drie oncen.
Zaegzel	vijfdehalve oncen.
Linne Kolen	anderhalve oncen.

[p. 25]

Een ander.

Salpeter	twee pond twaelf oncen.
Zwavel	dertien oncen.
Gestooten Glas	anderhalve oncen.
Gesmolen Tuig	ses oncen.
Zaegzel	een half pond.
Linne Kolen	vijf vierendeel once.

Met een weinig Lijnzaedoly aengevochtight, en ten laetsten anderhalf loodt groover Pulver, tot beter opheffing of verhooging van de Vlammen, daer onder gemengt.

Om wel ruikende Kogeltjes by groote Heeren, of andere voorname Geselschappen in een Glas wijn te werpen.

Gestooten Buskruit	twee oncen.
Salpeter	vierdehalve oncen.
Wierook	vijfdehalve oncen.
Benzony	een halve once.
Masticx	een halve once.
Barnsteen	een vierde deel van een once.
Welruikende Karsteen	een vierendeel van een once.

Dit aengevochtigt met Steinoly, Nootenoly, of Oly van Spiknardy.

[p. 26]

Een ander.

Sappen Salpeter	drie oncen.
Zwavel	een vierdedeel van een once.
Wierook	een halve once.
Welruikende Karsteen	een vierde deel van een once.
Barnsteen	een halve once.

Een ander.

Salpeter	anderhalve oncen.
Zwavelbloem	een halve once.
Barnsteen	een halve once.
Welruikende Karsteen	een halve once.

Een ander.

gestoten Buskruit	een vierdeel van een once.
Zaegzel van Geneverhout	een halve once.
Salpeter	een halve once.
Masticx	een halve once.

Dit met Oly van Spiknardy aengevochtight, en dese Kogeltjes moeten soo groot zijn als groote Neuten, uit Geneverhout gedraeit, en in gesmolten geel Was gedoopt, om ze te bedekken.

Compositie om Slagpoeder te maken.

Neemt Salpeter

een once.

[p. 27]

Zwavel	een halve once.
Zaltartary Evoporaty	een halve once.

Probatum.

Een ander.

Zalpeter	drie once.
Zaltartary Evoporaty	anderhalve once.
Zwavel	een once.

Dit elk besonder gestooten en gesift; en daer na gewogen, en ter degen gemengt zijnde, maekt twee oncen Slagpoeder, en legt een weinigh daer van op een Deuit, of ander stukje koper, silver, yser, of andere harde substantie; en dat dan op een gloeijende koole vuur gelegt, geeft een harde slag, tot des Aensienders verwondering.

Om Saltartary te maken.

NEemt een deel Wijnsteen, soo veel als u belieft, en stoot die heel klein; als dan doetze in een graeuw Papier, en vout dat stijf toe, en legt het in een goed vuur om te branden; en laet het soo lange branden, tot dat het seer wit is, want door de wittigheid sal men weten, of het genoeg gebrand is: wrijft het dan weder seer fijn, en doet het in een Hypokras Sakje, dat is, een Sakje van rouw goed, puntig gelijk een Peperhuis, gemaekt is; en doet, als voorschreven, het Poeder in dat Sakje, en hangt het in een vochtige kelder zet daer een glase Fles onder, en

[p. 28]

het sal in drie a vier dagen in een Oly of Water veranderen: dat dan is Saltartary.

Om van de voorschreven Saltartary Evoporaty te maken.

ALsoo de voorschreven Zaltartary Evoparaty seer qualijk te bekomen is, en dat daer door lichtelijk abusen souden konnen zijn, soo beschrijf ik hier, hoe het licht by een yder kan gemaekt worden: als volgt: Neemt omtrent drie oncen Liquor Tartary; dat dan, in een aerde of kopere Potje op een weinig vuur geset, straks sal beginnen aen de kanten op te kooken, en aen te bakken, ’t welke geduuriglijck daer afgeschrapt, en onder het ander geroert, sal, lang genoeg gedroogt zijnde, de voorschreven Saltartary producere.

Een Compositie om een loopend Vuur te maeken.

Rochpeter	acht oncen.
Sulver Vivum	vier oncen.
Gestooten Buskruit	twee oncen.
Campher	een halve once.

Dit alles fijn gestooten, en onder malkander gemengt met een achtste deel van een once Salpeter Oly, en daer zoo veel Lijnzaedoly, met twee a drie droppen seffens, en niet al te gelijk, onder gemengt, op dat de Compositie te gelijk over al vochtig word. Dese Compositie is seer traeg en zeker.