Die cronycke van Hollandt, Zeelandt ende Vrieslant, met die cronike der biscoppen van Uutrecht (Divisiekroniek)

Hoe dat die coninginne van Spangen oflivich worde, ende hertoge Philips gecroont wert coninck van Castilgen, Lyons, etcetera, ende hoe zommige steden in Gelrelant gewonnen ende opgegeven worden.
Dat XXXI capitel.

Als die edele ende vrome coninginne vrou Elisabeth of Isabel gestorven was, so verstorven die conincrijken van Castilgen, van Granaten, op vrou Johanne, hair dochter, onse hertoechinne; want hair broeder Fernant ende hair outste suster Maria, coninginne van Portegal, waren haestlic gestorven, sonder wettich oer. So is dan hertoge Philips van sijnder vrouwen wegen gecroont geweest coninc van Castillen, Leons ende Granaten, welke stacie ende triumphe ghesciede tot Brusel in Brabant, dair hem die crone gesonnen was.

Hierna zijn enige capiteynen opgeseten mit een deel knechten, ende zijn mit macht getogen voir dat huys te Poroyen; want also ic te voren int jaer van IIII gescreven hebbe, de Gelressen dairop gevlucht waren ende hadden dat starc bewalt ende bebolwerct, ende deden den coopluden, die dye Mase ende Wale op ende neder voeren, groot scade te vangen ende hair goeden te nemen, ende hebben dese capiteinen omtrent den huse II of III blochusen doen slaen, om dat huys dairmede te dwingen. Nochtans quamen die Gelressen dicwils of ende namen grote verdingen ende brantscatten van omme geseten dorpen tot LXXII, al tot Dordrecht an der poorten, ende si deden een groten, dicken, swaren walle slaen om dat huys: ende dit wert hem alle gehenget ende toegelaten dwelck nochtans de steden van Hollant gairne gekeert ende bescut hadden; mer si en hadden in den Raet van Hollant geen audiency, wairom dat si die op thuys lagen deden dat si wouden: want hem niemant en opposeerde noch tegen en stont. Ende na den male dat heere Engbert, grave van Nassouwen gestorven was, die altijt wijslic ontriet te orlogen opten hertoge van Ghelre, so meende hertoge Philips coninc van Castillen ende bi rade van zommigen heren aleer hy in Spangen reysen woude, Gelrelant weder te cri-

[p. 427r]

ghen; ende is int selfde jaer, int leste van aprille mit groot geselscap van volc, veel artelrye ende instrumenten voir hem nemende, getogen te velde; ende hebben hair leger gemaect voir Bommel, ende scoten mit allen seer op die stat, sodat si seer benaut waren. Ende als si een wijl tijts voir Bommel gelegen hadden, sloeghen sy noch twe blochusen omtrent die stadt, datter niement in noch uut en mochte, ende besetten se mit cloucke knechten. Ende die coninc van Castillen is opgebroken mit al dat heer, ende zijn al gelijc getogen voir die stat van Aerhem ende hebben die al om belegen, ende scoten mit allen vreeslic op die stat, dat si seer benaut waren, ende zijn mits desen benautheit gegaen in handen van den coninc van Castillen; ende dit was int leste van der maent van junio. Ende en had dye biscop van Uutrecht niet hertelic voir die stat gebeden, si souden se tot III mael bestormt hebben, ende elke bestorminge mit V M man. Mer dye poorters van der stat mosten dese knechten geven VIII M gulden, omdat sijt stormens ophilden, want si anders al bereet waren ende ghereetscap dairtoe gemaect hadden. Ende als de stede van Aerhem in handen gegaen was, soe gaven hem de van Harderwijc mede op, omdat si onder de van Aerhem geseten zijn; ende dit was int eerste van julio.

Dairna creech hi lichtelicken ander steden, als Hattem, Elburch, Doesburch, Dotecom, Grol, Tijel, Bommel, Lochem ende meer ander, de nu al weder an de Gelresse sijde zijn. Ende dair waren oec veel heren ende joncheren van den Gelressen gheworden Bourgoens, als die joncheer van Bronchorst, van Wisch, van sHerenberge, heere Otte Scenc, een vroem capitein die hem te Wachtendonc hilt, ende was den Gelressen seer lastich, ende meer ander. Ende twas also gestelt, had hi voirt getogen, hi soude thele lant conquesteert hebben. Ende als si al heimeliken de stat van Hattem ingenomen hadden, eer ment wiste liep die bastert van Gelre, de castelein van thuys was, op dat huis, ende scoet seer vreeslic in de stat mit grote bussen ende anders, ende oeck mede scoten si dat vier dairin, sodat een groot deel van der stat brande; mer het wert scyelic geleschet. Ende hebben van stonden an dye binnen gecomen waren enen hoghen walle doen scyeten voir dat huys, soedat si niet veel meer quaets in dye stat doen en mochten dan van boven uuter tijnnen. Ende onlancxs hierna gaven hem dye knechten ende borchsaten op in des conincs handen van Castilgen in deser formen: want die knechten beduchtende waren van swairder ende nauwer beleghen te worden ende en waren gheen succours, bystant of ontsettinghe verwachtende ende oec mede gebract hemluden wel IIII maenden soudie, wairomme dat si eendrachtelicken sloten dat huys op te gheven, behoudelic dat men hem die IIII maenden resten van der zoudye betalen soude, ende gaven dit joncheer Jan, die bastert van Ghelre, te kennen; die hier niet wel in te vreden en was, ende hadde die knechten met sconen woerden gaerne bestelt ghehadt; maer dye knechten hylden spraeck mitten cappitein van der stede, als dat hem haer zoudie toegheseyt wert. Ende op deser condicien gaven sy dat huys op. Ende die bastert wert ghevanghen ghenomen mit een dye men die Witte Rose noemde, ende was des graven zoen van Suffolc, dye coninck Eduwaerts broeder was. Ende dye hertoghe van Ghelre hadde desen jonghen grave van Zuffolc langhe tijt op tvoorscreven huys ghevanghen ghehouden, want hy was mit sijn broeder uut Enghelant geweken in dyen tijden, doen die coninck Henrick van Enghelant justicie dede over Ridtzaert, coninck Eduwaerts zoen, als voorseyt is, ende over den soen van den hertoghe van Clarense, dyewelcke beyde binnen Lonnen mitten swaerde gherecht worden.