Die cronycke van Hollandt, Zeelandt ende Vrieslant, met die cronike der biscoppen van Uutrecht (Divisiekroniek)

Van enen anderen twist ende discorde die dair opghestaen is tusschen den Roemschen Coninc ende tlant van Vlaenderen.
Dat LX capitel.

Onlancxs nadat die Roomsche Coninc weder uut Hoech-Duyslant in Vlaenderen ende Brabant gecomen was, hebben die van Ghent ende Brugghe weder rebbelleert teghen den coninc, wairom dat enighe van sinen rade ende heren by onwisen rade ende voernemen geordineert hebben omtrent II M knechten te paerde ende te voet om hem te bewaren ende bereet te zijn alst van doen wair. Dese knechten ende soudenieren deden den landen grote scade ende quaet, rovende ende brandende ende slaende die luden, uutterende die dorpen, ende tracterende als vianden, violerende maechden ende vrouwen: ende dit waren al meest Bourgonsen ende Henewieren. So was dan dat lant sere belast, deen jaer op tandere, mit desen knechten ende mit groten exactien ende scattinghen. Ende want die van Brugge ende van Gent den Roomschen Coninc niet obedyeren en wouden na den sinne van sinen Rade, dair here Peter Lanchals, ridder, sijn tresorier ende scout van Brugghe een die meeste of was, soe quam hi te Brugghe mit sinen edelen ende Rade int jaer van LXXXVIII, in die maent van februario. Ende dye Grote Gaerde bleef dairbuten legghen; ende want hy vele ruteren ende³⁵¹ pyekeners bi hem hadde, so versochte hi enighe dingen ende puncten aen den wethouders van der stede, die si niet consenteren en wouden; ende by rade ende toedoen van heer Peter Lanchals voorscreven, so is dye coninc mitten sinen ter marctwert gestreken int harnas, mitten selven vrienden die hi binnen der stede hadde. Die gilden dit vernemende en wisten niet hoe sij dit verstaen souden, meenden verraden te wesen, ende zijn terstont bieen vergadert, wel ghewapent, om den coninck mitten sinen te wederstaen; ende enyghe die dit spul doirsagen ende niet en behaechde, rieden den coninck dat hy weder op sijn hof soude gaen, als hy dede; ende by dusdanigher manieren is dye coninck in sekere vaste hoede ende bewaernisse ghestelt, ende zommighe heren ende edelen die hy bi hem hadde worden ghevangen; ende die coninc wert lange tijt op Cranenborch bewaert ende scarpelic gehoet, dat hy geen brieven senden noch ontfanghen en mochte. Ende hadde alleen een dienre by hem: sinen cock. Heer Peter Lanchals dit siende, heeft hemselven wechgesteken ende heymelic verborghen; overmits dat hi die nacie van tvolck wel kende, woude hi hem uuten wegen houden. Die ghilden, die sterkelic op hem gaende waren, hebben grote naersticheyt gedaen om hem te vinden, settende grote penninghen op sijn lijf die hem te voirscijn brochten, ende deden tot vele diverse heimelicke plecken soeken binnen der stede; ende binnen desen tijden deden si justicie van den live van zommige rebellen. Ende dair wert gepubliceert ende gecondicht, wie datten verborgen hadde ende niet te voorscijn en brochte, men soudt an sijn lijf rechten; ende dit stondt dus lange tijt. Ten lesten isser weder gecondicht so wye dat hem verborgen ghehadt hadden tot dyer tijt toe ende noch te voorscijn brochte, dat soude vergeven wesen; mer hilden si hem after dien daghe, men soude hem mit alle sijn huysghesin voer sijnre doeren hangen. Ende aldus uut vresen dien verborghen ghehadt hadde, brochten te voerscijn ende wert ghevangen ende wert op een scavot gheleyt ende dair gepinicht voer al die ghilden, ende daerna mitten swaerde gherecht, in die maent van maerte. Die coninck aldus binnen Brugghe legghende teghen sinen wille en dancke, als ghevangen, hebben hem enighe steden opghestelt om dit te wreken als Aelst, Hulst, Denremonde, Oudenaerden ende meer andere, diewelke daghelicxs omtrent Ghent ende Brugge roof ende brant ghesticht ende veel quaets ghedaen hebben. Dese mare van der wanghenissen des Roemschen Conincs wert ter stont verbootscapt sinen vader den Keyser van Romen, die alsdoen van stonden an dede bescriven ende condighen in claghen ghewijs allen coninghen, vorsten, hertoghen, graven, vrien ridderen ende knechten, gheestlic ende waerlick, allen rijcksteden ende dye alle onder

351 ende ontbr ABC.

[p. 398v]

den Heiligen Roomschen Rijck gheseten waren, dat si allegader sonder enyge ontsculde te doen, comen wouden op enen benoemden dach, om ghelijc ende mit machte te trecken in Vlaenderen, ende sinen zoen, den Roomschen Coninck, uuter vangenisse te lossen ende te vrien, dwelck also ghescyede. Dye vorsten ende heren quamen eens deels self in persone, omtrent in die meymaent, ende anderen senden dair hair capiteinen ende zoudenieren; die rijcsteden ende andere senden dair oeck hair volc van wapenen, so datter groot volck byeenvergaderde om den keyser te dienste te staen ende sinen zoen te verlossen. Hierenbinnen wert oec grote naersticheyt gedaen an den paeus Innocencius de VIII om den coninck te mogen verlossen; dewelke paeus bi sijnder bullen commiteerde den eerwaerdigen heer Harman van Hessen, aertsbiscop van Coelen, om bi censuren van den banne te doen vermanen die wethouders van Ghent, Brugge ende Yperen, dat si den coninck ende alle sine dienres ende familie souden laten gaen los ende vrij binnen sekeren terminen van dagen. Die biscop van Coelen sat self in persone te rechte opten zale ende exequeerde des paeus brieven, pronuncierende den Vlamingen in den banne te wesen, indien si binnen sulken terminen van dagen den coninc uuter vangenissen nyet en lieten gaen; dwelck nochtans also gesciede, ende setten hem vrij op sine voeten te gaen ende te staen dairt hem beliefde. Ende dairenbinnen hilt men sprake mitten Roomschen Coninc, om pays mit hem te maken. Ende dair waren ontboden die drie staten van den lande, om bi goeder manieren den coninck te verlossen, ende die landen te setten in goeder policien, dwelcke den heren van des conincks ende den heren van sijns zoens hove te Mechelen sijnde ende horen adherenten in Hollant ende Henegouwen ende oeck den biscop van Ludic niet en ghenoechde ende te passe was; want si den keyser verwachtende waren mit groot volc van wapenen om de van Brugghe ende andere te castien. Soe toghen tot Brugge nochtans enighe van den drie staten van Brabant, ende ingelijcs die ghedeputeerde uut Zeelant comende te Brugghe by den drie staten van Vlaenderen, hebbende tot enen leytsman heer Adolf van Cleve, heer van Ravensteyn. Dair wert so verre ghesproken mitten coninck, dat hi van Vlaenderen een zomme van veel dusenden hebben soude, ende dat hy sijn hant van tlant van Vlaenderen houden soude, ende hem des nyet meer onderwinden. Ende totten regimente worden sekere notabele heren ordineert, totdat dye jonghe hertoghe ende grave Phillips out ghenoech ware. Mer die Staten van Brabant mitten steden van Hollant ende Zeelant wouden den Roomschen Coninck noch voir een voecht houden, mit vele meer andere punten dye oerberlic ende profitelyck waren den landen ende steden voorscreven, ende oeck den hertoghe ende grave Philips. Ende by desen condicien wert dye coninc uutgelaten; mer sijn dienres bleven voir dat onderhouden van den pays ghevanghen. Doe quam de coninck uut, ende vergaf dat hem misdaen was, ende dede enen bequamen ende sekeren eedt tot onderhouden van den payse, ende insghelycx die drye staten voorscreven. Ende het was voirwaerde dat heer Philips van Cleve, des heren zoen van Ravensteyn, in ostagye ghevanghen bliven soude voer dat onderhouden van den payse; ende alsoeveer als denselven pays niet onderhouden en worde, soe wert hy ende dye andere quijt ghescouden van haren eede den coninck ghedaen. Ende so comende die ghedeputeerde van Loeven, Brusel, gaven der ghemeenten den pays te kennen, die dairby blyven wouden. Ende dit was den oorspronck van dat quade, felle oorloghe binnen des princen landen, dye ene stede teghen den anderen. Ende binnen desen middelen tijden, soe gaf ende pronunceerde dye biscop van Coelen als rechter ende juge in des paeus stede, dye steden van Ghent, Brugghe, Yperen, mit horen adherenten, in des paeus banne te wesen, als niet uutghelaten hebbende den coninc ende sine adherenten binnen behoirlicken tijden ende terminen in der bullen specificeert ende declareert.

[p. 399r]

Ende uut desen seyden vele onwyse ende leeke luden, dat alle dieghene de namaels den coninck Maximiliaen resisteerden ende wederstonden, in des paeus ban waren, hoewel dat den ban niet en sloech, dan opter vangenissen van den coninck. Oeck wouden die Vlaminghen segghen dat se preveniert ende verhaeste waren, ende dat se binnen die tijden ordineert hadden ende ghesloten den coninc te laten; dwelc oeck namaels van den paeus by sine bullen declareert wert, by hulpe ende ten versoucken van den coninck van Francrijck, dair die Vlaminghen doetertijt horen toevlucht toe hadden, als haren overhere; want die grave van Vlaenderen behoert dat graefscap van Vlaenderen te lene te ontfanghen van den coninck van Francrijck.