Die cronycke van Hollandt, Zeelandt ende Vrieslant, met die cronike der biscoppen van Uutrecht (Divisiekroniek)

Van den oerlogen ende striden de coninc Lodowijck hadde tegens der princessen landen, ende hoe heere Adolf van Gelre verslagen wert, ende hoe hertoge Jan van Clarence sijn leven eynde.
Dat X capitel.

Coninc Lodowijc van Francrijc verhorende dat dat huwelic des hertogen Maximiliaen van Oestenrijc ende der princesse vrouwe Marie consenteert ende gesloten was,

[p. 370v]

ende dat men hem ende sinen soen den dolphijn versmaet hadde ende niet verhoert, was hi met allen seer gram ende gestoert, ende greep enen groten haet ende nijt op dye princesse, horen landen ende provincien, om te destrueren, verwoesten ende vernielen, dien hi wel sculdich ware geweest te defenderen ende voer te staen voer allen crachten ende ghewelden, want hi die voorscreven princesse uuter fonten geheven hadde. Ende heeft een ontallic groot volc van wapenen vergadert, ende is gecomen mit heercracht, ende heeft dye stadt van Atrecht beleghen ende mit groten, swaren assaulten dick ende menichmaels mit grote bussen ende andere instrumenten bestormt ende angevochten. Ten lesten wert daer een tractaet tusschen den coninc ende die stat gemaect, op condicien dat die coninc binnen der stat comen soude, ende si souden hem die stat op doen, behouden hoer lijf, goet ende privilegien. Ende op dese voerwaerden quam hi in der stat, ende dede terstont alle die regenten ende oversten van der stat vangen, boven den tractate ende loftenisse, ende deder vele onthoefden, ende benam hen al hoer goet; ende alle die goet Bourgongoens ende der princessen fautoers ende vrienden waren, verdreef hi uter stat, ende lieter oec vele doden, ende sette van sijn volc weder in der stat een starc garnisoen. Want die coninc nam voer hem dat by der doot hertoge Kaerls van Bourgondien tbestant uut was, dwelc hi mit hem IX jaren lanc durende gemaect hadde. Ende nam voort in vele andere cleine stedekens ende castelen op die riviere van der Zomme gelegen, in Vermandoys, Artoys, Pontyeu, die hertoge Kaerle zeder den strijt van Monhery behouden hadde, ende daertoe meer ander steden in Henegouwen, Piccardien. Ja, hi creech dat hertoechdom van Bourgondien, dwelc hi meende dat der cronen an gestorven was, ende dattet op gheen vrouwe besterven mochte. Oec creech hi die graefscappen van Bourgondien, Artoys ende Bolonoys, om dan die palen ende frontierren van Henegouwen wel te bewaren. So werden uut Brabant gesonnen binnen der stede van Avennes als capiteinen here Henric van Parwijs; here Jan van Roetselaer, ende joncheer Jasper van Culenburch, here van Hoechstraten, mit groot volc van wapenen. So is dan die coninc voert getogen voir die stede van Avennes voorscreven, ende dede daer menich groot, swaer assault voren; ende die van binnen mit desen capiteinen weerden hem vromelic. Mer ten lesten hebben se die Franzoysen gewonnen, ende deden dair enen groten moort van den luden doot te slane int eerste incomen van der stede, ende si staken dat vier daerin ende verbranden die stede. Ende die coninc sant dese voorscreven capiteinen gevangen binnen Parijs, ende worden daer swaerlic gherantsoent, ende quamen uuter vangenisse. Noch wan die coninc dye stede van Keynout mit meer andere stedekens ende castelen in Henegouwen, mer die grote steden als Valencijn ende Bergen ende meer andere, starcke steden ende castelen en wan hi niet. Daerna heeft die coninc mit subtijlheit ende cloecheit gecregen die stat van Doernick, ende leide in die stat een starc garnisoen mit veel Franche capiteynen, als den here van Moy ende andere, die vele scaden deden in die landen van Vlaenderen, Artoys ende Henegouwen, vangende rijcke luden, destruerende ende verwoestende die plattelanden ende dorpen. So stelden hem die Vlamingen op, want si meest van den Franzoysen gequelt worden, ende vergaderden omtrent XII M uutgelesen vrome wapentuers van banroetsen, ridderen, heren, edelen ende vele uuten steden, ende namen heren Adolf van Gelre tot enen capitein, die tot Cortrijke gevangen gelegen hadde, ende hi nam den last an, hopende also weder te crigen dat lant van Gelre. Ende dese Vlamingen mit horen capitein togen mit groter macht, ende hi bestierde se wijslic, ende quamen voir Doernic, daer si roofden ende branden al den dach. Ten lesten, omtrent Sinte Marien Magdalenen dach, sloegen die Franzoysen uut Doernicke, comende op die Vlamingen. Dat siende here Adolf van Gelre, nam sijn glavie ende sloech mit sijn III uut seer onwijsliken op die Franchoysen, die oec also vele daertegen quamen om haer glavien te breken. Mer here Adolf wert daer van enen Fransoys ter aerden gevelt ende wert verslagen, dat jammer was; want hi so verde uut sine battaelge gereden was, dat men hem tot ghenen ontsette te tijts comen

[p. 371r]

en mochte. Ende die Franchoysen voerden dat dode lichaem van den voorscreven here Adolf van Ghelre tot Doernick op een paert, hangende mit sinen ghelen cranse ende haere sere deerlic; ende wert begraven in die grote kerck, na dyen dat hi omtrent een half jare uuter vangenisse hadde gheweest. Ende sijn twee kinderen, als Kaerl ende jonfrouwe Phillippe, bleven noch int hof van Bourgondien onthouden by der princesse, vrouwe Marie, want hare beyder moeder waren twee gesusteren ende dochteren des hertoechs van Bourbon. Doe verloren die Vlamingen horen moet; mer niettemin, die ghemeenten ende poorters van der steden van Vlaenderen, Brabant ende Hollant bleven seer fel ende wreet op die heren wethouders ende regenten, also voer geseyt is, ende si stelden voert wonderlike dingen; ende in sommige en hadden si geen ongelijc, want sommige regenten hadden quaet regiment ende quade rekeninge gedragen. Nochtans ist seer quaet dat een ghemeente beruert wert, want se geen dinc mit wijsheit konnen regeren, so datter veel jammers ende partyscap of compt ende opstaet, alst hier in desen landen van Hollant eylacen geschiet is, als men noch horen sal. Dit geschiet wesende, waren in den landen van Vlaenderen noch meer andere capiteinen, als here Phillips van Beveren, here Anthonis, die bastert soen, dye namaels te wive nam des heren van der Vere outste dochter; dese ende andere capiteynen defendeerden ende bescermden manlicken die frontieren ende palen van den landen, ende oeck dye plaetsen ende fortressen die hem bevolen waren. Die coninc van Francrijc en was noch nyet²⁶⁹ te vreden mit ongelijc ende gewelt dat hi desen landen van der princessen andede ende molesteerde. Mer want hi wel wiste dat coninc Eduwaert die IIII van Engelant seer favorabel ende gonstich was die princesse vrouwe Marie van Bourgondien, heeft hi mit groten ghiften ende beloften corrumpeert hertoge Jan van Clarence, ende heeft hem daertoe gebrocht, ende beloofde dat hi hem coninc van Engelant maken soude, indien dat hi sinen broeder, coninck Eduwaert²⁷⁰ mit fenyne vergeven mochte; dwelck dye hertoge beloofde also te doen. Ende dit opset is den coninc te voren gecomen, ende heeft den hertoge sinen broeder mit allen sinen complicen ende fautoren doen vangen. Ende hebbende certificacie van desen opsette, deed se altesamen ter doot veroerdelen. Ende also dye hertoghe sinen broeder, den coninc, mit fenijnden wijn vergeven ende gedoot soude hebben, om dat die pine den misdaet ghelijc wesen soude, wert hij in een pype malevezeye versmoert ende gedroncken; ende alle dander worden mit swaren pinen ghedoot.

269 vyet AB.

270 Edowaert AB.