Die cronycke van Hollandt, Zeelandt ende Vrieslant, met die cronike der biscoppen van Uutrecht (Divisiekroniek)

Van den eersten strijt die hertoge Kaerl hadde teghen die Zwitsen.
Dat LXXXIX capitel.

In den jare M CCCC LXXVI, als hertoge Kaerle sine saken mitter hertoghinne van Zavoyen hadde expediert ende gestelt, ende hi dyeselve hertoechinne mit alle horen landen onder sine protectie ende bescermenisse hadde genomen, heeft hi hem opgestelt te oerlogen op de Zwitsen om II saken ende redenen willen. dEerste was, omdat die Zwitzen dat hertoechdom van Zavoyen mit roven ende branden mit allen seer devasteert ende verwoest hadden; ende dit oerloge ende dese twedracht was alreeerst opgestaen ende begonnen in die stat van Fryburch; want dene helft van der stadt toebehoert ende staet onder den hertoge van Zavoyen, ende dander, meerder helft toebehoert den Duytschen Zwitsen. Onder desen twee ingesetene van der stede, als Zavoyen ende Zwitzen, was deerste twist opgeresen; ende dye Zwitsen hadden dander verdruct, ende hadden victorie. Die ander sake was, want dye Zwitsen mit die van Ferretten hadden tot vele tijden ende stonden (ende bysonder nadat si heer Peter Haghebach hadden doen rechten mitten swaerde, als voorseyt is) des hertogen lant van Bourgondien mit roven ende branden bescadicht ende uutermaten seer destrueert ende verwoest. So heeft die hertoghe dan sijn heer van volc vergadert, daer doverste capiteinen of waren die hertoge van Zommerseth uut Engelant, Johan, grave van Marle, Anthonis, die bastert, grave van Steenbergen; here Baldewijn, die bastert, sijn broeder, die prince van Arangen, die grave van Emmerij, des marcgraven soen van Ferraer uut Ytalien, die President van Bourgondien, die hofmeester van den hertoge, die here van Grimberghen, here Frederic van Egmont, here Reyer van Broechusen, mit meer andere vrome heren ende edelen. Joncheer Jan van Cleve, des hertogen Jans zoen was op dese tijt siec bliven leggen binnen der stede van Gebennen met meer andere edelen, ridderen ende knechten. Ende dese stat is dye opperste van den lande van Zavoyen, ende is gelegen int gebercht dwelc Lomberdien ende Duytslant van malcanderen sceydet; ende strecket dit lant van Zavoyen mitten enen eynde an thertoechdom van Meilanen. Ende tlant van den Switsen leyt mede int selve gebercht; ende dinwoenres van desen landen sijn cloecke, starcke, vrome mannen, ende en hebben ghenen heer oft prince, daer si onder staen; ende als si te velde comen om te striden, en vlieden si niet haeste, mer vechten als leeuwen om die victorie te hebben oft doot te bliven. Ende twijf ende kinderen van den verslagen man voeden si onder malcanderen. Als nu die hertoge int Switserlant gecomen was, heeft hi terstondt beleghen dat starcke casteel van Murthen. Ende als hij een wijl tijts daervoer geleghen²³³ hadde, bestont hi den Switsen van dage te dage te meer ende meer te benauwen. Ende als si aldus swaerlick van den Bourgoensen tribuleert ende gequellet worden, sonden si notabele ende discrete mannen totten hertoge, hem toesprekende aldus, waerom dat so groten machtigen ende princelicken vorst toernich ende gram geworden ware op dat arme naecte Switservolc, dwelck onder andere natien van volc anders niet gherekent en is dan scuym, drec, stof oft caf; ende si nye tegen des princen mogentheit ghedaen en hadden. Die hertoge sittende op die tijt in een costlicke tente mit gulden tapesserien behangen, in groter pomposicheden ende cyerheden, antwoorde aldus: 'Si sijn tegen mi opgestaen in vele oorlogen ende striden, ende hebben mijn landen ende steden met roven ende branden devasteert ende verwoest, terwilen dat ic in anderen oerlogen ende striden occupeert ende becommert was.' 'Genadige here', seyden dander; dairop antwoorden die Switsen op ende seggen, 'hoewel dat enige dat gedaen hebben, en is nochtans bi onsen gemenen wille ende consente niet gesciet; wi en hebben se niet gesonnen ende ten behaechde ons oec niet, dat sijt deden, want daer isser vele onder ons, die in allen striden ende oerlogen lopen om zoudie te winnen. Ende dese en mogen wi nyet al bedwingen.' Ende als die hertoge bleef staende op sine opinie, ende si tot genen onsculde comen en mochten, spraken die ambassaten ende seiden: 'Hoge vermogende here ende prince, also

233 gelehen AB.

[p. 362v]

die Switsen niet lange in oerloge persevereren ende staen en moghen, ende si een eynde des oerloges hebben moghen, so begeren si een dach ende plaetse te striden om die victorie.' Doen sprac de hertoge: 'Si en sijn niet waerdich mit mi een strijt te vechten; mer segt hen dat ic se sal visiteren ende versoeken als ic eerst sal mogen, ende dat in allen plecken ende steden.' Doen namen die ambassaten oerlof, ende brochten over datgeen dat si gehoert ende hem wedervaren was. Dit horende die Switsers, vergaerden alle dye cloecste, stoutste ende vroemste mannen van oerlogen die si wisten te crigen, ende namen mede tot horen hulpe die van Straetsburch ende van Ferretten, mit meer andere, ende quamen als hongerige wolven in groter macht gedringen op des hertogen heer, hebbende in hoer hulpe die van Straetsburch ende Ferretten. Si quamen als hongerige luden ter maeltijt, ende drongen so vreesliken ende sloeghen soe grijsseliken om die victorie ende overhant²³⁴ te hebben²³⁵, dat die Bourgonsse dat nyet langher wederstaen en mochten, ende gaven den moet verloren. Ende na vele bloetstortinge ende dootslagen, sijn si vaneen verstroyt ende gesceiden. Die²³⁶ hertoge dit siende, dat sijn volc aldus vluchtede ende verstroyde, ende datter vele van den sinen verslagen waren, greep enen moet ende woude mit die achterste bataelge, daer hi van te voren in gheordineert was, hem ter weren setten, ende hadde liever te sterven dan te vlyen. Mer here Anthonis, die bastert, sijn broeder, mit meer andere, rieden hem dat hi te tide uuten velde reet ende sijn lijf salveerde. Die hertoge liet hem seggen ende reet int lant van Loreinen om weder een nyeu heer te vergaren ende tegen den Switsen te striden. In desen stride bleef verslagen die grave Jan van Marle, des graven soen van Simpol, die op die tijt mit des hertogen wapen ende cledinge vercleet was, waerom dat die Switsen hem dootsloeghen, menende den hertoge geslagen te hebben, ende hingen sijn wapen in Onser Vrouwen kercke tot Eensedel oft Yenseel. Daer bleven verslagen an beyden siden wel XXVI M menschen, mer tmeeste deel was van den Bourgonsen. Daer verloes die hertoge alle sine costelicke cleinoden van clederen, tapesserien, gouden ende silveren vaten, tenten ende pauweljonen, bussen ende anders sine artelrie ende engyenen, dwelck niet te taxeren en is, dat hi daer verloes, want si allegader mit roven rijc worden. Dese strijt geviel in die Vasten int jaer M CCCC LXXVI. Ende als dye Switsen dese victorie hadden vercregen, terstont vielen si al gelijc onversiens voer dat starcke ende onverwinlike slot van Romondt, ende leyt van die stat van Fryburch omtrent IIII milen op enen hogen berch, int lant van Zavoyen. Die grave van Romont, des hertogen ende hertoechinnen soen van Zavoyen is na der destructien des voorscreven casteels ghetogen in den lande des hertoechs van Bourgondien, ende nam sijnre suster ende grave Lodowijcs van Simpols dochter tot enen gheechten wive, daer hi vele landen, heerlicheden ende goeden mede nam, die dieselve grave van Simpol leggende hadde in den landen van Henegouwen ende Vlaenderen, ende bysonder die heerlicheit van Adingen in Henegouwen.

234 ovrrhant AB.

235 gebben AB.

236 Dre AB.