Die cronycke van Hollandt, Zeelandt ende Vrieslant, met die cronike der biscoppen van Uutrecht (Divisiekroniek)

Van den oorlogen dye hertoghe Kaerle hadde tegen den hertoge van Lottringen, ende hoe hi dat lant becrachtichde ende wan.
Dat LXXXIIII capitel.

In den jaere M CCCC LXXV, omtrent Sinte Michiels dach, als coninc Eduwaert weder over in Engelant gevaren was, ende hertoge Kaerle een bestant begeerde te hebben van den coninc van Vrancrijc den tijt van IX jaren, om te gaen ende te keren ende comanscap te hanteren; ende dat dairom, want hij in den meninge was te orlogen opten hertoge Reinolt van Lotteringen ende die²¹⁹ Zwitzen²²⁰. Ende als die coninc Lodewic vernam dat de hertoge van Bourgondien oorloghen woude op die Switzen, die hi wel kende ( want hi se bevochten hadde noch dolphijn sijnde ( ende als men doen gemeenlic seide, sprac die coninc blidelic: 'Wil ons neve van Bourgondien IX jaren bestant hebben, om te gaen oerlogen op de Switzen ende in Hoech-Duytslant? So bidt hem dat hi X oft XII jaren bestant neme, want daerenbinnen sal hi hem anders bedencken!' Dit bestant van IX jaren beloeft ende beseghelt wesende, heeft hertoge Kaerle hem bereyt om te oorloghen opten hertoge Reinolt van Lottringen, ende die sake wairom was dese: in den jare M CCCC LXXIII, als hertoge Kaerle conquesteert ende tot zijnre obediencie gebrocht hadde tlant van Gelre, is hem warachtige tidinge gecomen dat hertoge Henric van Calabren, sine alregetrouste vrint, oflivich geworden was; ende also hy sonder kinderen gestorven was, so stont hertoge Kaerle seer na dat hertoechdom van Lottringe of Loreynen, dat hem mede toebehoerende was. Mer die van den landen van Lottringen en verwachten hertoge Kaerls coemste niet, ende hadden tot enen hertoge genomen ende ghehult grave Reinolt van Vandemont, dye oeck des hertogen Henrics neve was van Lottringhen, oudt wesende omtrent XX jaren; ende hi was seer nagemaecht van blode den coninc Lodewic van Francrijc. Als nu hertoge Kaerle uuten landen van Gelre ghecomen was tot Lutsenburch, verwachtende des keysers toecoemst, heeft hi solemne ende notabele ambassaten ende heren gesonnen an grave Reinolt van Vaudemont, die hem seide te wesen naeste oer ende erve des hertogdoms²²¹ van Lottringhen om te vragen ende anhoren of hi soude willen houden ende continueren alsulke vrintscappen, aliancien ende compacten als wilen eer sine voersaten ghemaect ende composeert hadden mitten hertoge van Bourgondien; wanttet lant van Lottringen strecket ende gaet binnen die frontieren ende palen van Bourgondien ende tlant van Lutsenburch. Ende indien gevalle, dat hi sulken confederacie, compromissie ende verbande nyet onderhouden en wilde, so begeerde hertoge Kaerle voldaen ende betaelt te wesen van der zommen van C M gouden leuwen, die zijn voirsaten den huse van Bourgondyen obligeert ende sculdich waren te betalen; ende indien hi die voorscreven zomme nyet en hadde te geven in gereden gelde, dat hi alsdan ghehouden soude wesen den hertoge te leveren tot enen onderpande sekere steden ende sloten in den compromisse ende verbande specificeert ende declareert. Dit altesamen voorscreven heeft dye grave van Vaudemont admitteert ende toegelaten, willende den pays ende confederatie mitten hertoge houden. Als nu hertoge Kaerle die stede van Nuys beleghen hadde, heeft dese grave van Vaudemont, hertoge van Lottringhen, doir quade ende sinistre informatie hertoge Kaerle doen ontseggen, mit alle zijn hulperen, menende den coninc van Francrijc vryentscap dairmede te doen, ghelijc hi oec dede, mer die coninc veinsde hem des niet an te trecken. Ende van die tijt voert heeft hi hem verbonden mitten Switzen, ende is getogen int hertoechdom van Bourgondien ende in anderen landen van den hertoge, ende oec in der hertoechinnen lant van Savoijen, rovende, brandende ende destruerende sine landen, ende sloeghen mit allen veel volcs ter doot. Als nu hertoge Kaerle IX jaren bestant hadde gemaect mitten Fransen, heeft hi hem bereyt te trecken opten hertoghe van Lottringen voorscreven, want hi in desen bestande niet begrepen en was; ende is mit een groot, swaer volc ende heercracht ghecomen int lant van Lottringen. Ende heeft alreeerst beleghen die stede van Brije, dair een bastert van Calabren cappetein binnen geordineert was. Dese stede liet die hertoge bestormen, ende was

219 aldus C; ontbr. AB.

220 zwtzen AB.

221 hertodoms AB.

[p. 360r]

hem seer moylic mit scyeten ende werpen van stenen; ten lesten quamen die poorters van der stede uut voer des graven tente, ende begeerden genade, ende gaven hem de stede op, behouden lijf ende goet; ende desgelycken impetreerden ende verworven si voer den capetein ende sine soudenieren mede, die terstont de stede ruymden, ende togen dairuut; ende die hertoge besette die stede mit sinen volcke. Hertoge Reynolt van Lottringen vernomen hebbende, dat dye hertoge van Bourgondien mit groter heercracht in sijn lande van Lottringen gecomen was, heeft hem terstont uuten lande gesteken, vliende in Francrijc, ende liet alle sine landen ende ondersaten in perikel ende laste. Daerna wan die hertoge dat slot te Basseput, die stede van Chastein; oeck wan hi Abye ende Gresse. Doen track hi voer die stede ende tslot te Longwy, dye hem oec opgaven, behouden lijf ende goet; dairna vercreech hi by compositien tslot van Zauzij, ende tslot van Conflans; mer tslot tot Goudercourt wan hi mit crachte. Daerna wan hi tslot te Floville, dair hi sijn zoudenieren op sette; oec creech hi by compositie tslot te Dendermijn, ende wan mede, met crachte, tslot te Landers. Voert creech hi noch bi compositie ende tractate tslot van Samblie, Bokeville, Nonten, Menubrumt, die stede van Baijonne, Anteson, mittet slot Tuerson ende Samir; die stede Gangon wan hi mit crachte. Daerna toech die hertoge mit²²² alle zijn heer voer die stede van Nansy, want si wel dye vaste ende starcste stede was van tgehele hertoechdom van Loreinen oft Lottringen. Ende heeft die alomme swaerlic ende crachtelic belegen. Mer die van binnen stelden hem vromelyc ter weer, defenderende ende bescermende hair lijf ende goet. Die hertoge heeft die stede belegen omtrent IX weken lang, doende menich swaer assaulte ende stormen van bussen ende andere artelrije, sodat hi den poorters seer moyelic ende lasterlic was dach ende nacht ende die ingeseten weerden hem vromelic ende cloeclic, ende dair wert omtrent Sinte Katrinen dach voir die stede dootgescoten mit een bussen here Philips van Bergen, ridder, ende noch meer andere edele ende vrome heren, dair dye prince seer om ghestoert was. Ende began van dien dach voert die stede starcker ende vromelycker te bestormen. Die poorters anmerkende dat hoer vitaelge ende provanden bestonden te minderen, ende dat si die stede niet lange en mochten houden, gaven hem op in des princen genaden, behouden hoir lijf ende goet, uutgeseit zommige, die an bomen gehanghen worden. Die soudenyers vercregen mede des princen gracie, ende gingen uuter stede. Ende die hertoge besette die stede mit sine capiteinen ende soudenieren. Dit verhorende die andere steden des lants van Loreinen, quamen allegader totten prince, ende gaven hem op in sijnre genaden, ende deden hem hulde ende ede hout ende trou te wesen. Alsnu dye hertoge geworden was geweldich here ende hertoge van Lottringen, ende hadde mitsdien enen vrien toeganc int lant van Bourgondien, Zavoyen ende Zwitzen. Ende die hertoechinne verbeyde seer begeerlic sijnre toecoemst, want die Zwitsen dat lant van Savoyen mit allen seer destrueert ende verwoest hadden mit roven ende branden.

222 mt AB.