Die cronycke van Hollandt, Zeelandt ende Vrieslant, met die cronike der biscoppen van Uutrecht (Divisiekroniek)

Hoe dat hertoge Kaerle sinen heralt sant mit brieven an den here Adolf van Gelre, an den Sticht van Utrecht ende an den Oest-Vriesen.
Dat XXIIII capitel.

Die hertoge in desen lande wesende, heeft

[p. 322v]

sinen heralt mit sekere brieven van commissien gesonden an dyverse heren ende regenten der landen. In den eersten an here Adolf, den jongen here van Ghelre, die sinen eygen vader in gevangenisse houdende was. Dat hi angesiens briefs alle onscult aftergheset bi hem comen wilde, in meninge dat hi hem dairtoe brengen soude omme sinen vader, hertoge Aernt, uuter vangenissen te doen ontslaen. Mer here Adolf hebbende deliberacie ende raet, dede sijn ontscult mit brieven tegen den hertoghe sinen neve, dat hi wilen eer een tractaet ende composicie mitten edelen ende steden van Ghelrelant gemaect hadde, dat hi buten die palen desselven landes ende buten believen ende wille der voerseider edelen ende steden niet trecken en soude. Die van Uutrecht dede hi te weten II articulen: eerst seyde hi hem recht ende anseggen te hebben an die broeclanden ende venen leggende tusschen Goylant ende der stat van Uutrecht, ende dat si heel ende al enen grave van Hollant toebehoerden; ende woude dat proberen ende bewisen mit oude besegelde brieven, die hi bi hem hadde; waerom dat hi niet alleen en eyschte dat voorscreven lant, mer oec mede alle dye vruchten ende profiten die daerof gecomen waren den tijt dat si dat onrechtelic beseten hadden. Ten anderen male, dat alle die goeden ende heerlicheden die wilen eer joncheer Jacob van Gaesbeec toebehoirt hadden, an hem devolueert ende gecomen waren, omdat dieselve joncheer Jacob sonder kinderen gestorven ware, niettegenstaende dat wilen eer here Roelof van Diepholt, biscop van Uutrecht, desen voorscreven goeden joncheer Jacob in der vangenissen ofgedwongen ende gescattet hadde, als voerseyt is. Of hi begeerde dat men dese goeden ende heerlicheden woude assigneren ende laten volgen here Anthonis¹⁴⁰, sinen bastert broeder, omdat dieselve here Anthonis dese voorscreven goeden impetreert ende vercregen hadde van den voornoemden joncheer Jacob. Als dese saken voer den edelen ende staten van den landen, geestlic ende waerlic, opgedaen ende narreert waren, was dat gehele Sticht perturbeert ende mit groten vresen beladen, waeromme dat here David, biscop tUtrecht, mitter ecclesie van Uutrecht in Den Hage ghetogen sijn, ende heeft vele raets ende spraecs gehadt mit sinen broeder, den hertoge, van deser materien. Dit gedaen sijnde is hi wederom gereyst om antwoert te geven van tgene dat hi ghehoert hadde. Ende corts daernae, omtrent Sinte Matheus dach, heeft die hertoge tot Uutrecht gesonnen here Lodewijck van Gruythusen, stedehouder van Hollant, ende een van sinen dienres, here Pieter Leestmaker, om antwoert te ontfangen van den articulen voorscreven, die van Uutrecht proponeert. Soe heeft dan die kercke ende tCollegye van den Domme tUtrecht op Sinte Matheusdach een concilium ende capitel doen leggen in den capittelhuyse des voorscreven Collegie, tot welken capitel gheroepen ende gedaecht worden te comen here David van Bourgondien, biscop van Uutrecht; here Ghijsbrecht van Bredenroede, domproest; voert alle die collegien, Sinte Katrinen, heren van Sint Jans oerden van Rodes, die heren van der Duytscher Oerden; ende den bastert des joncheers van Gaesbeec mitten edelen ende staten van den lande, ende die burgemeesters ende regenten van der stat ende steden des Stichts van Uutrecht. Dese vergadert wesende, hebben scarpen ende wisen raet gehadt op die voorscreven saken ende articulen, ende ordineerden IIII notabele mannen, ende senden die in Den Hage totten hertoge, diewelke daer wesende deden haer rappoert, seggende hoe dat de kercke van Uutrecht hadde goede ende vaste besegelde brieven van hoer voersaten hem gegeven van die voorscreven landen ende heerlicheden, waeromme dat si mit groter ende oetmoedige supplicacie baden dat hi van sine voer genomen propoeste ende meninge ofstaen woude, ende laten hem die goeden rustelic ende vredelic gebruken, als sine vader ende andere voirsaten dat gedaen hadden. Angaende den Vriesen so was op dese tijt in Hollant een vermaert starc man geboren van Enchusen, genoemt Gerrit Ensem, de van den prince sere bemint ende geeert was¹⁴¹. Dese vromen ende eerbaren man gaf die prince commissie ende sant hem mit betameliken staet in Oest-Vrieslant, om die te brengen tot sijnder obediencie; gemerct dat Amelant ende Scelling onder tribuyt van den grave van Hollant stonden,

140 Anhonis AB.

141 aldus C; was ontbr AB.

[p. 323r]

want die van der Scellingen jaerlics betalen den grave van Hollant XXIIII gouden Wilhelmus Schilden, ende Amelant XXX, nadyen dat hertoge Willem van Beyeren dye voorscreven eylanden onder sine subjectie gebrocht hadde. Ende dese eerbare man is gereyst mit sinen commissie, ende heeft se presenteert den edelen ende hoefscappen ende besten van den lande, ende voert den oversten ende regenten van der steden; ende si ontfingen hem met groter eren, ende gaven hem goeden antwoert op sine commissie, ende senden hem beghift ende begaeft mit eren weder totten hertoge. Die Vriesen hilden raet opten articulen die die hertoge van hem eischende was, ende ordineerden III van den rijcsten abten uut Vrieslant om by den hertoge te trecken, als den abt van Lidlim van der Premonstreyten Oerde; den abt van Staveren van Sinte Benedictus Oerde; ende den abt van Florencamp van der Cistercien Oerde, ende gaven hemluden commissie ende bootscap te doen vanwegen des gemenen volcs van Oest-Vrieslant. Ende sijn mit een deel hoefscappen ende edele ende rijcke mannen overgetogen ende quamen in des Gravenhage. Daer wesende op Sinte Michiels dach sagen si den prince comen over dye Grote Sale, dien si groeten, vallende op haer knyen, ende hi bewees hen vrientscap mit reverencie. Na den eten dede hi dese geestlike prelaten mitten edelen bi hem comen, sittende op sine princelike zetel, ende gaf hemluden een brief dien si voer alle den gemenen volke van Vrieslant souden doen lesen, ende setten hem enen determinaten ende bequamen tijt om rappoert daerof te brenghen tot sijnre ghenaden hove.