Die cronycke van Hollandt, Zeelandt ende Vrieslant, met die cronike der biscoppen van Uutrecht (Divisiekroniek)

Hoe dat hertoge Kaerle binnen Ghendt gehult wert ende van den oploep ende rumoer der burgeren opten selven dach.
Dat III capitel.

Als hertoge Kaerle alle saken van sinen hove bestelt hadde ende geordineert, heeft hi voer hem genomen dat hi hem woude doen hulden in allen sinen landen; ende is int eerste gecomen mit groter staet binnen der stede van Ghent, om aldaer¹¹³ ontfangen ende gehult te worden voir enen grave van Vlaenderen. Die rectoers ende heren der stede van Ghent sijn hem te moete gegaen mit groter solemniteiten ende feesten, ende hebben hem gehult ende ontfangen voer enen here ende grave van Vlaenderen op Sinte Pieters ende Pouwels Avont, int jaer M CCCC LXVI. Als hi in die stede quam, waren dair vergadert, als men seide, omtrent VIII C ballingen, die wilen eer uuter stede gebannen hadden geweest, die hi alle in gracien nam, ende dede se binnen comen. Als hi gehult was, is daer een grote beroerte ende commocie van der gemeenten gesciet ende opghestaen, want si alle int harnas liepen, ende sloten die poorten van der stede, ende haelden die bruggen op. Daerna quamen si wel mit LX vaenkens van hare ghilden, alle gelijc mit groter moedicheit, roepende ende seggende: 'Waer sijn nu die rectoren ende regenten van der stede die die poorteren ende dat gemene volc mit groter exactien beswaert ende gescat hebben?! Laet se voertbrengen ende uutleiden, ende wi sullen se na hoere verdiensten mitten swaerde rechten!' Ende daerenboven wouden si noch hebben, eer dat si van der stede ghingen, dat die prince hem soude wedergeven ende verlenen alle die oude privilegien, hantvesten ende vryheden die hem sinen vader, hertoge Phillips, ontnomen hadde. Die prince dit siende ende horende, sant IIII notabelen mannen van sinen oppersten raden, ende beloofden hem tot anderen tijden alle hoer begeerten te doen ende volcomen. Ende als si noch niet wech en wouden, is hi snelliken alleen tot hen uutghereden, ende heeft se mit enen stocke van der marcte willen slaen ende verjaghen. Mer si, als harde ende verstijfde kaerls, bleven al stille staen, ende en vraechder niet na. Waerom dat die prince sere beanxst was. Dit siende here Lodewijc van Gruythusen, stedehouder van Hollant, haeste hem om den hertoge weder int hof te brengen, opdat hi niet geslagen en worde van dat verwoede volc. Als die hertoge mercte dat hi dit volc niet ontslagen en mochte worden ende altijt stadelic persevereerden, roepende sonder ophouden om die liberteyten ende vryheden hore privilegien, heeft hi hem te lesten laten informeren ende consenteerde als gedwongen tgene dat si begeerden, dissimulerende ende veinsende tot op een ander tijt weder sinen wille te doen, als hi uut hore handen gecomen ware. Ende aldus alle dingen tot horen wille ende begeerten volbrocht wesende, ghingen si thuyswert, ende¹¹⁴ die prince is gereyst na Denremonde. Ende daer wesende, heeft hi revoceert ende wederroepen alle die privilegien die hi die van Ghent ghegeven hadde bi enen notabelen commissarie, want hi die bi bedwange ende fortse hemluden hadde moeten gheven. Ende als hi in allen steden van Vlaenderen gehult ende ontfangen was, is hi gereyst tot Mechelen, daer hi mit groter eren ontfangen ende gehult wert; ende vandaen reysde hi tot Loeven, daer hi van allen den baroenen, ridderen ende edelen van den lande gehult ende ontfangen werdt voer eenen heere ende hertoghe van Brabandt. Doen track hij tot Brusel, daer hij oeck met groter feesten ontfangen wert. Ende daer wesende, quamen dye

113 oldaer AB.

114 ende ende AB.

[p. 314v]

gedeputeerde der stede van Ghent ende begeerden grote emende ende beteringe te doen van die excessen ende violencie gedaen tegen der princeliker majesteit; ende remissie vercregen hebbende, togen weder thuyswaert, verwachtende sentencie diffinitive van hore excessen. Ende ter causen van dyen quamen si na II jaren noch weder bi den hertoge, daer doe een sentencie ende uutsprake ghedaen wert:

Als dat in den eersten souden alle die vaenkens van den ghilden gecasseert ende te nyete gedaen worden, dwelc van stonden an also gedaen worde, want si die mit hem gebrocht hadden. Daerna dede hi naerstelic ondersoeken ende visiteren alle hoer privilegien, van denwelke hi sommige confirmeerde ende toeliet, ende andere rogierde ende casseerde, ende gaf hem nyewe privilegien na sinen belieften. Ende hiermede is elc thuyswaert gereyst.

Niet al te lange tijt hierna rebelleerden ende stonden op die poorters ende ingeseten der stede van Mechelen teghen horen oversten ende regenten van der stede ende liepen alle int harnas ende verdreven se uter stede, ende quamen voir here Jan Musenridders husinge, ende verwoesten dat mit allen sere, ende brakent of tot in den gront, mit al datter in was. Die hertoge dit vernemende, was sere toernich, ende sat op ende reet na Mechelen, bevelende dat men die stede verwoesten ende bederven soude. Die edelen van den landen ende rijke notabele mannen van der stede quamen den hertoge oetmoedeliken tegen, begerende remissie ende genade op die excessen die tegen sine princelike majesteyt bedreven mochten wesen; dwelc si oec vercregen in deser formen ende manieren: Als dat si souden doen repareren ende weder maken alle dat si verwoest ende bedorven hadden, ende souden noch beroeft wesen ende priveert van alle hore privilegien ende hantvesten, die si wilen eer vercregen hadden. Hierenboven souden si noch geven tot horen emenden ende beteringe die somme van XXX M gouden leeuwen. Dit aldus gecomposeert ende gedadinct wesende, is alle ding tot enen goeden eynde gebrocht ende ghecomen.