Die cronycke van Hollandt, Zeelandt ende Vrieslant, met die cronike der biscoppen van Uutrecht (Divisiekroniek)

Van die grote gewelden, fortsen ende oerlogen dye gescieden in den Sticht ende stat van Uutrecht by sijnre tiden.
Dat XXV capitel.

Ende als heer Sweer van Culenburch in zijn biscoplicken stoel was geset, doen beswoer ende besegelde hy den lantsbrief, ende der ecclesie ende der stadt ende al dat Sticht in haren ouden pryvilegien, hantvesten, oude ghewoenten, vrijheden ende haren rechten houden te laten, nae ouder ghewoenten; daer terstont goede besegelde bryeven of worden gemaect ende ghegeven. Opten selven dach was in der stadt een rumoer ende oploep, soedat dye burghermeester Baernt Preus in sijn bedde dootgeslagen wort, ende sochten meer van den gherechte ende andere om te slaen, ende bedreven groten hoemoet. Dit dus deerlicken gheschiet wesende, heer Sweer, die biscop, begerende gratie te doen die dit feyt ende overdaet hadden gedaen om sine nijewe intronisatye ende inleydinghe, nam op hem alle die misdaden dye op dyen dach in der stat waren gesciet; dat onwijslic gesproken ende gedaen was van alsulken eerbaren man ende biscop, want daer vele fortsen, gewelden ende jammers op dien dach gescieden. Dye biscop dede bannen heer Roelof van Diephout mit dat ganse Overstichte ende dyet mit hem hilden, want hy dat hele Overstichte van Overijsel in hadde. Mer si en vraechden daer niet nae, want si procedeerden altijt op haer appellatie. Die vrienden ende magen dergeenre die geslegen waren ende uuter stat verdreven, waren rijke, machtyge mannen, seer qualic ende ovel nemende die verdrietlicke moort ende dootslagen haerre vrienden, maecten een starc verbant mit zommige vasallen ende leenmannen des Stichts ende mit heer Roelof, den postulaet, tegen heer Sweer, den biscop. Soe ist geboert, opten Pijnsteravont, int jaer M IIII C XXVI, dat heer Jan van Renes, van Renouwen, een cloeck vroem ridder ende een balling van der stadt, ghecomen is mit XIIII paerden in der stadt, ende reet op dye Plaetse, ende nam dye in, mit dyeghene dye op hem waerden, als die heer van Bueren mit meer ander van sine vrienden die by hem quamen. Diegene die hem uuter stadt ghehouden hadden, cregen der Statsbannijer, ende begrepen Roderburgher Brugge, ende gheboden den burgers dat sij

[p. 268r]

bi hem quamen onder dye bannier van der stadt. Als heer Jan dat vernam, trat hi mitten sinen vromelicken aen om tegen hem te vechten om die overhant; ende als si here Jan soe stoutelijcken saghen ancomen, lieten si die bannyer vallen, ende ghingen lopen. Heer Jan nam die bannyer ende rechte dye op, ende ghing weder nae die Plaetse, ende worde dye stat machtich nae sinen wille. Ende vele vielen over die muren, ende andere deden oervede, dat sij niemant en souden misdoen. Ende men liet se uuter stat. Ende als heer Sweer, die biscop, dit vernam, en quam hy nije weder in der stat van Uutrecht. Daernae deden die van Uutrecht⁵⁶⁰ een generael capitel legghen om grote beclachten ende ponten die men opten biscop te segghen hadde. Ende hi wort gheciteert ende inghedaecht te capitel te comen, nae den rechte ende ghewoenten der kercken van Uutrecht, als men enen biscop pleghet te vervolgen om hem te verantwoerden. Die biscop screef brieven an den capitel, excuserende dat hi nyet comen en dorste om vrese sijns lijfs. Ende hi begheerde gheley mit diegene die hy mit hem brengen mochte: hy woude comen ende verantwoerden hem. Hem wert een vrij vast gheleyde of geluit mitter stadt clock mit hondert paerden, ende die hi medebrocht voir sijn familie ende huysghesin. Ende die biscop en quam noch niet ter⁵⁶¹ ander maningen; ende daer wort op geprocedeert, ende ter derden cijtacien ende vermaninghe oeck nyet en quam, ende ter vierder over recht. Doe wart hi gheverdaecht, gheyscht ende gheroepen eenwerf, anderwerf, derdewerf ende vyerdewerf, nae uutwisinghe haers rechts ende privilegien ende haers lants briefs, die dye biscop besegelt ende ghesworen hadde te houden. Ende doe gingen dye drie staten als hy aldus overhorich was den Generaelen Capitele, ende deden alle rechten, geestelijck ende waerlick, dye hem toebehoerden, nederleggen, ende dat nyemant voer hem te recht staen soude, eer hi quame ende dede dat hi sculdich waer te doen. Dit toernde den biscop seer, ende brocht den heer van Egmont ende des Stichts vyanden in Amersfoert mit vele Gelres. Ende hi arbeyde seer om Renen mitten Ghelressen in te crighen. Doen saghen die van Uutrecht wel, dattet meer gelden most. Ende verenichden hem mit dat Oversticht ende mit heer Roelof, dye eerst postuleert wert, ende adhereerden sine appellatie. Ende beloefden dien ten einde totter lester sentencie toe uit te helpen dragen, ende namen hem tot enen momber ende voecht ende bescermer. Ende hy quam tot Uutrecht, int jaer Ons Heeren dusent⁵⁶² IIII C ende XXVI. Ende wort in des biscops hof gheset als een voecht des Stychts van Uutrecht. Die Gelres hadden twee blochusen opgeslegen binnen Amersfoert, om die stede te bewaren ende te onderhouden. Mer int selve jaer omtrent Alre Heyligendach quam heer Roelof, de postulaet, mitter stat van Uutrecht, ende quam in Amersfoerde myt hulpe van den burgheren. Ende wan dye blochusen met stormerder hant, daer dye Ghelres op waren. Ende dair wert op ghevanghen jonckheer Peter van Culenburch, des biscops broeder; Jan van Accoyen; Goeswijn van Vanderijck; Dirck van Wije mit meer ander goede mannen, tot CC toe. Dairna sijn zommige van den canonicken die mit biscop Sweer hilden, uuter stat van Uutrecht ghetogen, ende quamen bi den biscop; ende die postulaet mitten capittulaers deden terstont andere setten in dye possessien van hoere beneficien. Ende biscop Sweer worde in allen steden van Hollant ontfanghen ende ghehouden als een warachtich biscop van Uutrecht. Ende omdat hi verdreven was, soe scheyden si hem van der obediencie⁵⁶³ des stoels van Uutrecht, ende adhereerden ende bleven by heere Sweer van Culenburgghe. Waervan dat grote tweedracht ende twist ghevallen is tusschen Hollant ende dat Sticht. Die biscop Sweer, hebbende ende ghebrukende dominatie ende jurisdictie in den landen van Hollant, Zeelant ende Vrieslant ende Ghelrelant, heeft mits paeuslycker macht ende auctoriteyt ghe-

560 Uutreche AB.

561 ter ter AB

562 dusen AB.

563 odediencie AB.

[p. 268v]

excommuniceert ende gebannen heer Roelof van Diephout, den postulaet, mit alle zijn fautoers ende adherenten in allen kerken der voerseyder landen. Nu wil ic die gesten ende daden van desen twe gecoren biscoppen laten leggen, ende wil weder aftervolgen ende continueren die gesten ende gescienisse dye in desen tiden binnen Hollant gescieden van vrou Jacobe ende haren oem.