Die cronycke van Hollandt, Zeelandt ende Vrieslant, met die cronike der biscoppen van Uutrecht (Divisiekroniek)

Van die strijden die in Oest-Vrieslant gevyelen, ende van dye overvoeringhe grave

[p. 234r]

Willems van Henegouwen, Hollant, etcetera.
Dat XLVI capitel.

Des jaers daerna, van XCVI, heeft die doerluchtige prince hertoge Aelbrecht opghenomen mit alle sine macht Oest-Vrieslant te bevechten, ende heeft vergadert uut alle sine landen ende provincien, uut Vrancrijc, uut Enghelant, een groot ende ontellijc heer van graven, baroenen, ridderen, heren ende sciltknechten. Van denwelken die principaelste capiteynen ende hoeftluden waren: hertoghe Willem, grave van Oestervant; hertoge Jan, elect van Ludic; hertoghe Aelbrecht, heer van Nubingen des voerseyden hertoge Aelbrechts drie sonen. Onder die Fransche heren waren cappiteinen die grave van Simpol; die grave van Namen; heer Kaerl, ammirael des conincs van Vrancrijc, mit vele edelen ende baroenen. Van der Enghelscher natie was hoeftman die grave van Schallien. Der Hoech-Duytscher capiteinen ende hoeftmannen waren die grave van Solms, mit meer andere graven, baroenen ende heren. Uut sinen eyghen landen hadde hertoge Aelbrecht vergadert den grave van Boloijs; Jan, heer van Arkel, heer Otten soen, die corts ghestorven was; Jan, heer van Bredenroede; Phillips, burchgrave van Leyden ende heer van Wassenner; den heer van Asperen; den heer van Sevenbergen; den here van Drongelen; den heer van Hoekelom; den heer van Leyenburch; den heer van Waerdenburch. Mit andere ontellicke princen baroenen, ridderen, heren ende sciltknapen van allen landen, quamen dye edelen ende vrome mannen, ende ontellike soudenijeren quamen om die wapen te hantieren ende die grote menichte des volcx te scouwen. In Den Hage ende in anderen steden ende dorpen lagen dye heren ende ridderen exercerende ende gebrukende dye wapenen mit steken ende tornoyen, die een tegen den ander. Daerna, des sonnendages na Onser Liever Vrouwen Hemelvaertsdach, quam hertoge Aelbrecht mit alle sine macht tot Enchusen om vandane over te varen in Oest-Vrieslant. Daer lagen in der zee bereyt III M grote scepen ende IIII C cleine scepen, dair alle dat heer mede over gevaren wort in Vrieslant. In desen heervaert worden vele ridderen van hertoge Aelbrecht gemaect, als Floris van Alkemade, ende Gerrit van der Woert. In desen heervaert hadde hertoge Aelbrecht C ende LXXX dusent ghewapender mannen; ende hi is angecomen met al dit volc in Oest-Vrieslant, in die Cuijnre. Die Vriesen van Stellingwerf namen dit seer qualicken, ende vergaderden een ontellijcke menichte uut allen dorpen ende plaetsen daer omtrent, ende ghinghen met groter vromicheyt den hertoge tegemoet om een strijt met hem te vechten. Ende dit was op Sint Jans dach Onthoefdinge. Daertegen quam hertoge Aelbrecht mit onwonden bannieren, mit trompetten ende basunen, ende die Engelschen ende Henewiers scoten mit allen seer op dye Vriesen. Mer dat en duerde niet langhe, want si malkander angingen mit lancien, glavien ende swaerden; ende het quam daer tot enen groten bitteren stride. Mer die Vriesen namen ten lesten die vlucht, ende keerden den rugghe, liepen snellijcken uuten stryde in poelgen ende marasschen ende versmoerden. Andere, dwalende in onweghen, van groten vermoetheyt bleven si doot. Dye andere worden vervolcht, ende in groter menichten ghevangen ende geslegen; ende dijer wasser wel op dyen dach XIIII C. Op deselve tijt, doer beveel hertoge Aelbrechts, soe voer Peter Beets, heer Dircks soen van Beets, ridder, mit dye van Amsterdam, West-Vriesen, Kermers ende Waterlanders die rivier van der Lauwerts op, om daer die Vriesen mede van nijewes een strijt te leveren. Die Vriesen dit verhorende, sijn in groter menichte opten dijc vergadert, der Hollanderen toecoemst verwachtende, dat niemant uuten scepe treden dorste ende den dijck opclimmen. Waerom dat si in haer scepen bleven, benemende den Vriesen haren ingang ende uutgang ter zeewert. Daerentusschen is hertoge Aelbrecht mit alle sijn heer ghezeylt nae Staveren, ende vandaen tot Sinte Odulphus cloester doir Gheesterlant bi Staveren, om hem daer te⁴⁶⁷ beraden ende raet te nemen hoe hy insetten soude om Vrieslant te bevechten ende in te winnen. Dye Vriesen beclaeghende dat quade avontuijr dat si hadden gehat,

467 te te AB.

[p. 234v]

hebben weder van nijewes vergadert vrome wapentuers, opdat si weder een slach wouden slaen tegen den Hollanderen. Dye hertoge ansiende datter weder een strijt anstaende was, heeft sijn volc doen stellen in ordinancien ende is se teghens gegaen mit ontwonden bannieren, myt basunen ende trompetten vreselijc ludende. Ende daer is weder een scarpen bitteren strijt gevallen. Mer int eynde keerden die Vriesen den rugge, ende namen die vlucht, ende worden verwonnen, nu ten anderden male, ende die hertoge behilt mit groter eren dat velt ende hadde den prijs van der victorien. Ende die hertoghe loofde ende dancte God van der victorien, ende bleef aldaer op datselve velt leggen by Sinte Odulphus cloester, ende dede daer sine tenten ende pauweljonen opslaen ende oprechten, ende verwachte daer X dagen lang alle dat hem opcomen mochte, mer daer en quam niemant. Want si alle vreesden ende ontsaghen den moghenden prince hertoghe⁴⁶⁸ Aelbrecht ende sinen soen hertoge Willem, grave van Oestervant. Het is gesciet dat binnen dese X dagen die Enghelschen in een vergadert sijnde, wouden gaen besien dat lant, niettegenstaende⁴⁶⁹ dattet die hertoghe hen ontriet; ende sijn ghetoghen omtrent II milen verde int lant, ende begonnen vele dorpen ende husen te verbarnen, ende namen een groten roef, ende meenden doen weder mit eren na theer te trecken. Ende siet, die Vriesen sijn onversiens uut haren lagen op ghebroken, ende besingelden die Enghelschen al omme, ende besprongen se an allen sijden mit groter craften, mit kusen, pijeken ende andere instrumenten. Dye Enghelsche stelden hem wijselijc⁴⁷⁰ in ordinantie ende wederstonden dye Vriesen mit scutten ende slingheren vromelijcken. Ende als der Vriesen hoop meerder ende groter worde, creghent die Enghelschen te quaet, ende dronghen se achterwaert te wiken op een fortresse ende stercke plaetse, ende verweerden hem heerlijck teghen die Vriesen, ende verdreven ende hilden die Vriesen van hem mit scutten ende slingheren, ende bleven nochtans die Enghelschen aldus beleghen dien dach ende nacht. Die hertoghe, die dit gherucht haest hadde vernomen, bat den steden van Hollant, dat si wilden gaen ende ontsetten die Enghelschen, dye in lasten ende node waren; diewelcke antwoerden ende seyden: 'Soe waer dat onse prins ende here ons voergaet, daer sullen wi hem sonder twijfel navolghen.' Dit horende, badt hy dye stede van Delft, dat si desen last van den ontsettinghe der Enghelschen annemen wilden. Daer dye van Delft op antwoerden ende seyden: 'Ghenadighe here, hoewel wy tot anderen tiden van u sijn ghedestrueert, niettemin, soe willen wy nochtans gaerne doer uwe liefte ende begheren ons daertoe voeghen om dye Enghelschen te ontsetten of doot daerbi te bliven. Mer wy bidden, dat uwe groetheyt dese trouwen dienst niet vergheten en wille, alst wederom tijt gheven sal.' Die van Delft stelde hem op die weghe mit haren ontwonden bannijere, ende sijn mit groter macht gecomen ter plaetsen voerseyt. Dye Enghelschen siende dat hem succours ende ontset quam, begonnen si die Vriesen vromelic te bevechten an die ene sijde, ende dye van Delft quamen totten Vriesen stoutelijc intreden an die ander syde; ende worden aldus bevochten, tot allen canten, ende tvelt worde vervolt mit dode lichamen. Daer bleven meer dan IIII C Vriesen verslaghen, ende dye ander lyepen wech. Want dye anxt ende vrese quam op hem ghevallen, sorghende dat dat ganse heer teghen hem quam te stride. Doen toghen die Enghelschen ende dye van Delft in tlant, ende staken alle de dorpen ende husen an brande, ende verwoesten dat lant myt allen seer mit roven ende slaen. Ende dye hertoghe verhorende van dese victorie, nam hi dat seer wel van dye van Delft; dye brant ende roeck van den viere waren teykenen van victorye. Dye hertoghe dede maken een groot starck blochuys binnen Staveren, ende dede dat versien mit provande ende mit andere instrumenten van oerloghe die hem van node waren, ende sette daerin vrome, cloecke mannen van wapenen om dat te bewaren. Ende hy sende een groot deel van sinen heer tot diverse

468 herteghe AB.

469 niet tegenslaende AB.

470 wijseliijc AB.

[p. 235r]

plaetsen in Vrieslant, ende bedwanc dairmede alsoe dye Vriesen, dat si ghenade begheerden, belovende den hertoghe te nemen tot horen eyghen warachtyghen here. Ende als dye Vriesen alle dese ponten ende beloeften mit zegel ende brieven, ende myt ede hadden geconfirmeert, gevesticht⁴⁷¹ ende ghesworen, doen sende die hertoghe enen notabelen ridder myt meer ander heren ende edelen totten cloester Florencampe, geheten Oude Cloester. Diewelke grave Willem dede opgraven wilen eer grave van Henegouwen, van Hollant, Zeelant ende Vrieslant, des voerseyden hertoghe Aelbrechts oem. Ende brochte hem mit sinen schilt ende wapen tot hertoge Aelbrecht. Dyt aldus ghesciet wesende is hertoghe Aelbrecht weder ghereist in Hollant mit groter eren ende love, mit hem brenghende sijns oems ghebeenten. Dwelcke hy dede voeren in Henegouwen, ende worde mit betamelicker uutvaert begraven tot Valenchijn by sine voervaderen.

471 gevestichicht AB.