Die cronycke van Hollandt, Zeelandt ende Vrieslant, met die cronike der biscoppen van Uutrecht (Divisiekroniek)

Hoe dat dese jonge joncheer Willem, gecoren coninc van Romen, ridder geslaghen wert, ende van der feeste dye daer was; ende wat die ridderlike name beduyt, ende wat een ridder sculdich is te doen ende te onderhouden.
Dat V capitel.

Dese jonge joncheer Willem en was noch gheen ridder. Ende want een keyser na der kersten maniere immer ridder behoert te wesen eer hi tot Aken die crone des Heiligen Rijcs ontfaet, doe bereyde men haestelic alle dingen, die daer behoerlic toe waren. Ende omdat vele ridderen nu ter tijt desen cost ontsien soe laten si of die feeste die daer behoerliken toe is, ende ontfaen lichtelic die waerdicheit des ridderscaps mit enen halsslage. Daerom wil ic u die materie wat verlangen, ende in deser croniken scriven, hoe dese joncheer Willem ridder gemaect is ende die regule der ridderliker oerden mit hoger feesten angenomen ende beloeft heeft te houden, opdat hi, die nu ter tijt ridder wert, daeran mach leren wat last hi annemet in zijnre oerden, ende wat hi beloeft in der regule. Als nu alle die heren ende vorsten tot²⁶² Coelen in der Domkercke vergadert waren ende alle ding bereit was, so wert joncheer Willem, nadattet Evangelij van der Hoechmissen gesongen was, gebrocht voer den cardinael van den coninc van Bemen, ende sprac aldus totten cardinael: 'Heilige vader, uwe waerdicheit brengen wy desen uutvercoren jongelinc, ende bidden u innichliken dat uwe waerdicheit ontfanghen wille sijn begeerlike belinge, opdat hi in onser ridderliker geselscap waerdeliken mach aengescreven warden.' Dese cardinael, dye daer stont gecleet als een biscop in sinen pontificalen habite, sprac desen jongeling toe, ende seide aldus: 'Elcken man behoert, die ridder²⁶³ werden wil, dat hi si geboren hoech van maghen, milt van gaven, in zijnre eerberheit hoemoedich, in sinen verliese stadich, in zijnre zedicheit ijnnich, in sinen moede grootmoedig, tegens die hem wederstaet besceiden, in sijnre hovesheit strenge, ende wijs in zijnre vromer manheit. Mer eer du de belofte van dijnre professie doetste, sulste horen den last der regule mit wisen beraden der ridderliker oerden mit ondersceyde. In den eersten, so en sal hem gheen ridder tot genen dingen geven des morgens, hi en sal eerst alle dage misse gehoort hebben, waer hi se belengen mach, mit nuchteren monde ende mit ijnnicheit, ende overdencken dat liden ende passie Ons Heren, sijn lijf stoutelic in avonturen setten ende sijn bloet te storten voer dat kersten gelove, die Heilige Kerke te bescermen voer de quadien dye hoer onrecht ende gewelt andoen; weduen ende wesen in horen noot te helpen ende te bescermen; mitten onrechte niet te oerlogen; onrechte striden te scuwen, ende die onrecht hebben hoer voederinge noch hoer zoudie niet nemen; quade giften te versmaden; cracht ende gewelt die men den onsculdigen ende onnoselen andoet daer voer te kempen om die te verlossen; geen tornoy te hantieren dan alleen om dye ridderlike oeffeninge, ende den Roemschen coninc oft sinen oversten dienaren²⁶⁴ mit besceide onderdanich te wesen; tgemeen goet der steden te behouden in rake ende niet verquisten des keysers leengoeden, niet te vervreemden in ander lu-

262 to AB.

263 riddder AB.

264 dienarẽn AB.

[p. 166r]

den handen; redelic ende besceidelic voer Gode ende voer dye werlt onberispt te leven. Ende is dattu houtste dese statute der ridderlicker regule wijslic na dijnre macht te voldoen, so sal men di hier geven veel waerlicker eren, ende na desen leven daerboven in den hemel der ewige bliscap sonder einde.' Als dit gedaen was, nam die cardinael dese jongelinxs handen, die hy te samen leyde in den missael op dat Heilige Evangelie, dat daer gelesen wert, ende sprac aldus: 'Wiltste ridderlicke oerde ontfaen mit begeerten in den Name ons Heren, ende die regule dye hiervoer gesproken is na dijnre machten vol te doen?' Hi seyde: 'Ja.' Dye cardinael gaf hem doe dese geloften bescreven dye hi voer hem allen las, inhoudende aldus: 'Ic, Willem van Hollant, een prince der ridderscap ende een vrij vasalle van des Heiligen Rijcxs, belije mit minen ede, in der tegenwoerdicheit mijns heren Peter ten Gulden Zeile, dijaken cardinael ende legaet des stoels van Romen, te houden dese ridderlicke regule bi den Heiligen Evangelie, die ic hier taste mitter hant.' Die cardinael sprac tot hem: 'Dese heilige belofte si een waer oflaet dijnre sonden.' Ende als dit ghesciet was, doe trat voert die coninc van Behem, ende gaf den jongeling enen groten slach mit enen swaerde in sinen hals, ende sprac aldus: 'Ic slae di ridder in den Name ende ter eren des almachtigen Goods, ende tot groten dancke ontfange ic di in onser oerden der ridderscap; ende ghedencke altijt des halsslages doe dye Verlosser der werlt voer Annas den biscop voer di wert in sinen hals geslagen ende bespot voer den rechter Pijlatus, ende gegeesselt, mit doornen gecroont, ende voer Herodes mit enen mantel gecleet, ende bespot, ende daerna al naect voer al den volke an den cruce geslagen. Wes cruce ende smadenisse ick di rade ende vermane in dijnre herten ende memorie altoes te hebben, ende sinen bitteren doot te²⁶⁵ helpen wreken.' Als dese saken aldus feestelic voleint waren ende dese nijewe ridder misse hadde gehoort, was daer al bereet om mit speren te steken, ende dede hem an ende stack III steken tegen des conincs zoen van Behem; daeran tornijerde hi met bloten swaerden, ende hi hiltet mit groter feesten, ende gaf allen den princen ende den meesten heren milde gaven, ende deelde hem mede sijn eersamheit.

265 ten AB.