Die cronycke van Hollandt, Zeelandt ende Vrieslant, met die cronike der biscoppen van Uutrecht (Divisiekroniek)

Keyseren.
Anno VIII C ende LXXXIII.
Dat IIII capittel.

Carolus die III, die men hiet die Grove, ende was keiser Lodewycs soen die II. Dese was eerst coninc van Walslant ende Duytslant, ende is na II jaer sijns rycs ontboden van den paeus Johan die VIII voerseit tot Romen te comen, daer hem dieselve paeus gesalvet ende gecroent heft tot enen keyser van Romen, hoewel dat hy liever gehadt hadde coninc Lodewyc, keiser Kaerls die Calen zoen, en haddent die Romeynen mit macht niet belet. Op dese tijt sloegen die Walen boven V M Noermannen doot, waerom dat si hem mitten Denen versaemden, ende quamen in Vrancrijc, ende destrueerden ende vernyeldent heel lant, ende daertoe Lotrijck, mit vele steden, als Amyens, Atrecht, Corby, Camerijc, Cavernam, Teruwaen, mit alle tlant by der Scelt. Si verbranden Sinte Walrijcks ende Sinte Rijcharien cloester, ende togen voert over die Wael, ende liepen die hele Betue doer, ende verbrandent slot ende die burch te Nijmmagen, als hiervoer onder den X bisscop van Uutrecht Hungerus' tiden geseit is. Item, int IIII jaer van sijn keyserrijc, quamen Godefridus ende Sigefridus, coningen der Noermannen, mit swaer volc van wapenen bi der Masen, in een plaets Haslon genoemt, ende verdorven dat hele lant mit vele steden, als Ludic, Maestricht, mit vele andere steden, dorpen ende sloten daeromtrent gelegen. Doe die Walen ende Duytschen sagen, dat si aldus jammerlic ende deerlic van desen heydenen Noormans ende Denen vernyelt ende gedestrueert worden, versochten si ende begeerden des keysers hulp ende bistant. Ende dese keyser Kaerl, als een vroem keiser ende prinche, heeft hem stouteliken geset tegens desen heydenen Noormans ende Denen, ende heeft se¹³ mit veel striden ende mit groter victorien daertoe gebrocht, dat si Cristus geloef annamen, ende dat si haer overdadicheit ende gewelt dat si langer dan XL jaer in vele landen bedreven hadden, ofstellen ende laten souden ende in vreden bliven. Ende om dit onverbreliken te onderhouden assigneerde, bewees ende gaf dese keyser Kaerl die Grove desen Noormans ende Denen een provincie ende lantscap over die Seine, geheten Neustrien tot dier tijt toe, mer wert nu van desen Noormannen Normandien genoemt, want si mannen waren uuten noorden gecomen, myt voerwerden ende conditien, dat si jaerlixs den coninc van Vrancrijc enen kenpenninck souden geven, protesterende ende bewisende mits dien, dat si tlant van Nestrien of Noormandien niet mit gewelt, meer doer des keysers ende conincs milde ende liberale donatie besaten, om daerin vredelic te leven. Van denwelke II princepale hertogen waren Rollo ende Gello. Rollo was geboren van den ouden stamme der coningen van Noorwegen, ende was verdreven uuten lande van coninc Relro, overmits sijn quade feyten. Desen volchden na alle dye myt sware

13 heetfse AB.

[p. 91r]

sculden ende mit quade feyten ende misdaden beladen waren, ende vielen op die zee, beroevende die coopluden. Ende namaels, doe haren hoep meerede, hebben si oec die landen mit groter woesticheit in diverse provincien ende landen doergelopen, want si alle die havenen ende custen condich waren, doer diewelke si in vele landen comen, als voer dicwils geseit is. Mer nadat si, overmits Goods gehengenisse, der kerstenen sonden eens deels gecastijt hadden, zijn si alsnu verwonnen, ende heeft dese wrede ende overdadige menschen also van binnen beroert, dat si theylige geloof ende doopsel angenomen hebben. Want Rollo is van den heyligen vonten geheven doer grave Robbrecht¹⁴ van Parijs ende hertoge Rijchaert van Bourgongen, die princepael cappetein was van desen strijt, daer die Noormans hem in handen gaven ende tgeloef ontfingen. Ende dese Rollo is genoemt opt doopsel na sinen peet, die hem uuter fonten hyef, Robbrecht, ende is gemaect van desen keyser Kaerle die Grove die eerste keyserlyke hertoech van Normandien. Dese Robbrecht hadde te wive Gilla, des keisers Kaerls dochter voerseit, daer hi een soen an wan, geheten Willem: Willem van Ritsaert. Ritsaert wan Robbrecht Guischaert, dye met crachte wan Poelgen, Calabren ende Sicilien ende verwan mede die Grieken keiser, genoemt Alexius, mitten Venechianen. Dese leste Robbrecht en hadde gheen edel kinder, mer alleen een bastaert zoen, Willem genoemt, die welke coninc Arolt versloech van Engelant, ende worde selver coninc myt alle sine¹⁵ nacomelingen, tot opten dach van huden. Gello, die ander cappetein der Noormannen, worde ghemaect van desen selven keyser Kaerl dye Grove grave van Blees, ende stychte daer een onverwinlic slot. Dese Gello wan Tijebolt. Thiebolt van Oddo bi keyser Conraets dochter. Oddo wan een die oec Oddo hiet; dese wan Tubelt den Jongen. Dit is die rechte linie ende ofcomts der graven van Blees. Dese keyser Kaerl die Grove is na veel striden die hi vromelic tegens die Denen ende Noormans gevoert hadde sijnre sinnen onmachtich geworden ende cranc in den lichaem, waerom dat hi vant keyserrijc geset worde als hi dat vromelyc XII jaer berecht hadde, als II jaer mit Lodewijc, coninc Kaerls dye Calen soen, ende X jaer alleen. Waer hy begraven is en vint men nyet.

14 Robbbrecht AB.

15 sie AB.

Anno VIII C XCV.

Arnulphus was Karlemans soen, ende Kaerls de Grove voerseiden neef, dien hi sekere renten assigneert hadde ende toegescict, daer hi of leven¹⁶ mochte, ende starf int jaer VIII C ende XCV. Dese Arnulphus was eerst coninc van Duyslant, ende worde nu keiser gecoren, ende regneerde XII jaer. Nae des keysers Kaerls doot overquam desen Arnulphus veel verdriets, want tlant van Ytalien ontfing den Franssen keiseren uut partien, van enen Lombert, Landobertus genoemt, die te Ravennen dat rijck anvaerde. Ende daerna Berengarius Guido mit haren adherenten, waeruut veel verdriets in Walslant, Duytslant ende Ytalien gesciet is. Dye paeus Formosus ontboet desen keyser tot hem te Romen te comen, die doe seer van sine vianden benauwet was, om hem te bescermen van den oploepen die dagelixs op hem ghescieden. Dese keyser daer comende, nam mitten eersten in die stat Bergomen in Ytalien, ende hing den graef Ambrosium an enen boom. Vandaen toech hy te Romen, ende brochte den paeus weder in sijn majesteyt, van denwelken paeus hi die keyserlike croen ontfing, ende quam weder in Vrancrijck; daer doe een grote commotie ende beroerte opgestaen was van den Noormans, die seyden dat si alleen mitten keyser ende Kaerl die Grove ende Karlemannen vrede ende soene gemaect hadden, ende niet mitten landen. Waerom dat die Franssche heren desen keiser baden om hulp ende bijstant. Denwelken Denen ende Noormans die keyser also bedwongen hevet, dat si voertan andere landen ongemoeyet lieten. Na welke victorie die keiser hem seer verhief, ende gaf hem tot alre wellusticheit, ende rebelleerde ende vervolchde seer die Heilige Kercke; waerom dat hem God visiteerde mit eenre onghenesenre siecten, ende worde van den cleine wormkens ofte lusen op ghegeten ten been toe.

16 loven AB.