Die cronycke van Hollandt, Zeelandt ende Vrieslant, met die cronike der biscoppen van Uutrecht (Divisiekroniek)

Hoe dat die keyser Kaerle die Sassens geheel ende al brocht onder sine heerscappie, ende mit wat groter rygoere ende strengicheit hi die onder sinen bedwanck hielt.
Dat LXX capittel.

In den jaer VIII C ende VI heeft keyser Kaerle int V jaer sijns keyserijcx vergadert een groot machtich volc van wapenen, ende is daermede gecomen in Sassen, in meninghe dit lant gheel ende al te verwoesten ende vernyelen, want si hem so dicwils tegen hem geset ende rebelleert hadden boven den eedt, huldinge ende manscippe die si hem gedaen hadden; ende comende int lant, toech hi over die rivier van der Albie, ende verwoeste dat lant uuter maten seer; ende nam alle mannen, wiven ende kinderen, ende sant se in Franckenlandt over den Rijn. Ende tlant dat si te besitten plagen gaf hi sine getruwe vrienden, die Abdoriten, om dat te bewonen ende gebruken. Die andere Sassens dit verhorende, liepen vele uuten lande, ter tijt toe dat die keyser vertrocken was, in meninge dan weder te comen ende te bliven in hoer verhartheit ende ongelovicheit. Ende om dit te verhoeden, heeft die keyser bi rade sijnre princen ordineert ende gecoren enige notabele, wise, rechtverdighe ende conscienciose mannen, die hi wiste ende kende goedt ende vast in den heyligen kersten gelove te wesen; ende gaf hemluden volcomen macht ende auctoriteyt recht ende justicie te doen over allen den

[p. 76r]

ghenen, die voert meer hoer gelove ende eede braken tegen den keyser oft andere notabele, ende merckelicke excessen deden tegen den wet ende statuten der Heyliger Kercken ende dergheenre die hi hem geset hadde, ende dese worden genoemt vemescepen. Dese scepenen, als si enige vonden ende vernamen³⁰⁴ die meynedich oft andere criminele ende sware excessen gedaen hadden, dien veroerdelden si onder hemselven; ende so waer dat die gecregen wert, hi waer edele oft onedele, so wert hi terstont sonder enige vermaninge an enen bome gehangen; ende als men vraechde, hoe dat hi daer te hangen quame sonder oerdel of vonnisse, wert hem geantwoert dat hi sinen eedt gebroken hadde, of dat hi enige criminele excessen bedreven hadde. Doe die Sassens ende West-Phalers dit hoorden, worden si vervaert, ende bleven aldus bi bedwange in horen gelove. Ende dit gherecht wert noch huden des dages gehouden, ende hiet dat heimelic gerecht oft die veme; ende die thantieren noemt men scepenen. Ende die vermeten hem dat hoer auctoriteit ende macht strecket doer gants Duytslant. Si hebben onder hem enige heimelicke gevaerten, statuten ende verborgen dingen, waermede si die meinedige ende andere bose ende quade menschen rechten, die noch nye uutgecomen en zijn, noch geweten en mach. Dit gerecht ende officie is nu sere vernedert, want het ervet ende bestervet van den vader opten sone, ende so voert, altijt op dat naeste ende outste bloet. Aldus comtet bi wilen, datter ghecken ende³⁰⁵ slechte menschen oft andere bosen dat gebruken; ende die vermeten hem te handelen ende te oerdelen saken dye erfnissen ende besterfnisse angaen, dat hen doch niet bevolen en is; want hen allene bevolen is ende verhengt saken te rechten die schentlic, boes ende quaet zijn tegen den gelove ende gheboden der keyserlicker rechten ende wetten.

304 vermanen AB.

305 en AB.