Die cronycke van Hollandt, Zeelandt ende Vrieslant, met die cronike der biscoppen van Uutrecht (Divisiekroniek)

Hoe dat Kaerl Marteel, hertoge van Brabant, oflivich worde, ende van den wonderlicken visioen dat van hem na zijn doot gesien wert.
Dat XV capitel.

Dese princelicke vorst Kaerl²³⁸ Marteel, als hi vele grote victorien tegen die Sassens, Friesen ende andere heydenen voer dat heilige kersten gelove hadde gehadt, als eens deels voerseyt is, overmits welke striden bi grote gebreken van penningen om sine soudenieren mede te betalen heeft hi den priesteren ende clercken die thienden ende andere geestlicke goeden benomen beroeft ende of gescattet, op condicien ende voerwaerden dat hij se den clercken ende priesteren op zijn eedt weder soude geven ende veel meer daertoe, indien hi lange leven mochte. Ende als hi den ongelovigen Gothen

238 Kaer AB.

[p. 58v]

ende Wandelen verdreven hadde, is hi int wedercomen van Francrijc sieck geworden, ende zijn lant zijn kinderen gedeelt, ende starf int jaer ons Heren VII C ende XL, ende wert tot Sinte Dionijs in een graf van alebaster, gemaect bi thoge altaer, begraven. Van denwelcken Kaerl Marteel die heylige biscop van Orliens, Eutherius, een vervaerlick visioen gesien heeft; want doe dese biscop comende als pelgrim tot Sinte Dyonijs mit groter devocien in sijn misse stont, isser een grijsselicke draeck oft serpent uut die kerck gegaen, daer alle dieghene diet sagen seer of vervaert waren. Ende siet, als dese heylige biscop quam in zijn stilte der missen is hi in den geest opgetogen, ende sach dat Kaerl Marteel in der hellen mit lijf ende siel gepinicht wert; ende die engel die den biscop geleyde, seyde dat Kaerl dese pijne leet, uuter sentencye ende oerdele alre heiligen alleen voer den dach des gemeen oerdels, omdat hi die geestlicke goeden ende thienden der priesteren hemselven ende sijn soudenieren hadde gegeven, ende worde also daer in der hellen niet alleen gepinicht voer zijn eyghen sonden, mer oec voer die sonden dergheenre die den priesteren haer aelmissen ghegeven hadden om voer hoer sonden te bidden, welke aelmissen van goeden ende thienden der ecclesie van desen Kaerl benomen waren. Ende siet, na der missen is dese heylige biscop Eutherius tot Kaerls graf gegaen, daer die grijselicke slange uutgecropen was; ende doe hi tgraf geopent hadde en vant hi daer vleys noch been in, mer het was van binnen al swart verbrant ende mit helschen voncken bestroyt. Uut welcken visioen Kaerleman, Kaerls Martellus' soen, tot Romen getogen is totten paeus Zacharias, ende heeft die heylige religie ende habijt int cloester van Cassinen van Sinte Benedictus oerde angenomen. Daerom ist seer periculoes ende sorchlick den princen ende lantsheren goede geestlicke personen te scatten, die haren regel wel houden, ende mit dye goeden hem behelpen ten oerloge oft anders niet anmerckende dat die geestlicke luden ende plaetsen daer of vry zijn, niet alleen bi den bescreven geestlicken rechten der Heyliger Kercken, daer bi, dat oec alle dieghene die se also scatten ende raet of daet, wille ende consente daertoe geven, in den ban gedaen worden, mer oec bi den waerlicken ende keyserlicken rechten. Ende het is dicwils bevonden voer ende in onsen dagen ende tijden, dat die princen die dat deden nyet lange daerna geleeft en hebben, oft ymmers geen voerspoet noch victorie gehadt, dwelck na der opinien der geleerder ende geestlicke mannen ende doctoren eens deels daerbi vermoet wert te comen, dat vele geestlicke ende devote personen te min beweecht worden voer alsulcken here ende prince te bidden, want hi hem priveert ende beroeft van der geestlicker aelmissen, daer si of leven souden, etcetera. Aldus waert ymmers jammer ende scade, dat dese vrome prince Kaerl Marteel verdoemt soude zijn, omdat hi die thienden ende scattingen nam van der kercken ende van den geestlicken goeden, ende hi dat doch dede in bescermenisse der cronen van Francrijc ende oec tegen die heyden. Dese Kaerl Marteel gaf der kercken van Uutrecht tot een ewige testament ende possessie alle die goeden die hi leggende hadde binnen ende buten der statmuren van Uutrecht, roerende ende onroerende mit allen sinen toebehoren; ende daertoe meer andere goeden in den Stichte van Uutrecht leggende, dat die eerwaerdige vader in Cristo ende here, here Willeboort, die eerste aertsbiscop van Uutrecht, ende sine successoren ende nacomers souden gebruycken ende besitten die voerscreven goeden in der ewicheit, als die brieven daer of gegeven dat innehouden ende begripen.