Die cronycke van Hollandt, Zeelandt ende Vrieslant, met die cronike der biscoppen van Uutrecht (Divisiekroniek)

Hoe dat coninc Rathbolt van Vrieslant van den duvel verleit wert ende haestlic starf.
Dat X capittel.

Dit wonderlicke werc ende mirakel die coninc merckende, begeerde van desen heiligen biscop gedoopt te zijn; mer want hi verduchtende was dattet die coninc mit goeder herten niet en meende, stont hi in twifel oft oerbaer waer den coninc te dopen, ende screef een brief tot Sinte Willeboort, zijn meninge hierof te weten. Willebrordus screef hem weder in deser forme: 'Hoe soude hi mi geloven, die minen heiligen broeder ende medebiscop niet geloeft noch betrout; want ic heb gesien dat hi mit een vuerige ketten gebonden was, waerbi dat ic verstae, dat hi condemneert ende verdoemt is.' Dit heeft

[p. 56v]

Wolfrannus sonder merren den coninc doen weten, mer hi heefter zijn spot mede gehouden, seggende aldus: 'Neen, ten sal also niet zijn, als Willeboort scrijft! Want ick hebbe in deser nacht een visioen gehadt, datter tot mi quam een engel, gecleet mit enen gulden cleet, hebbende op zijn hooft een gouden crone; ende sprac mi toe aldus: "O alre vroomste der mannen, coninc Rathbolt! Wye heeft u aldus bedrogen, dat ghi van den dienste der goden sceyden wilste? En wilt dit ymmer niet doen, mer blivet in den gelove dattu van dine ouders geleert ende ontfangen hebste, ende ghi sult comen totten gulden huse ende palayse, die ic dij in der ewicheit cortelic geven sal. Hierom so ontbiet morgen bi di te comen den biscop ende doctoer der kerstenen, Wolfrannum, ende vraget hem waer die husingen ende woningen zijn der ewiger claerheits, die hi di belovet heeft. Mer want hi dit niet bewisen en sal mogen, so sent uut van beyden siden legaten ende boden, ende ic sal hoer leytsman wesen."' Die biscop antwoorde ende seyde: 'O edele mogende coninc, het is die duvel die di in ene gedaente des goeden engels bedrieget!' 'Siet', seyde die coninc, 'Ic sal kersten worden ende dat doopsel ontfangen, ist dat mi van mijn god dese gulden woninge niet verthoent en wert.' Die heylige biscop, om den coninc te voldoen, heeft hi zijn dyaken uutgesent, mit een Vries van des conincs wegen. Dese ij, als si een weinich stucke weges uut Medenblic gegaen waren, soe vonden si bereyt staen hoer leytsman, als hi den coninc belooft hadde, seggende aldus: 'Haestet u seer, ende ick sal u wisen ende vertoenen die alre scoenste woninge, die den coninc Rathboldt bereyt is.' Gaende mit malcander doer een brede ende onbekende wech, quamen si op een straet van gladde marmersteen gemaect, ende sagen van veers een costlick huys van goude ende precieuse gesteenten gesticht. Comende int huys, sagen si daer binnen wonderlicke chyerheit van een coninclike throon ende onsprekelicker scoenheyt. Doen seyde hoer beyder leytsman: 'Siet, dit is die woenstat, die den coninc Rathbolt bereyt is.' Die heylige dyaken verwonderde hem seer, ende seyde aldus: 'Ist, dat dese dingen van God zijn, so bid ic, dat si ewelic aldus moeten bliven; mer zijn si van den duvel, so begeer ic van God almachtich, dat si terstont vergaen.' Ende dit geseit, segende hem die dyaken mitten teyken des Heyligen Cruys; ende siet, die leitsman is verwandelt in enen duvel, ende alle die costlicheit des palaes ende chyerheits in slick ende slijm. Ende si stonden int middel van een poel ende broecklant ende in rietsudden, ende zijn mit groten arbeyt na III dagen weder tot Medenblic gecomen, ende vonden den coninc Rathbolt schielicken gestorven wesende. Ende si vertelden den biscop ende allen diet horen wouden wat hen in den wege geschiet was; ende die Vriese is gedoopt. Dese coninc Rathboldt liet II sonen after: die ene was genoent Melgerus; ende dese, als hij gedoopt was, starf corts daerna. Die ander soen was geheten Adgillus; ende dese wert mede kersten, ende dede hem dopen, ende stont onder tribuyt des hertogen Kaerls Marteel, geliken zijn vader. Ende noch hadde hi een dochter, genoemt Theudelinda, die te man hadde Grimoalt, hertoge Kaerls Marteels soen, die van coninc Rathbolts dienre genoemt Mingaert vermoort wort tot Ludick, daer hi in sine devocie lach op Sinte Lambrechts graf; ende leyt aldaer in Sint Jacobs kercke begraven. Coninc Rathboldt van Vrieslant voornoemt starf int jaer ons Heren VII C ende XXIII of daer omtrent. Coninc Algildt hadde II sonen, als Gondebolt, coninc van Vrieslant, ende wert mitten vromen Roelant verslagen voer dat kersten gelove opten Roncevalle int jaer VII C ende LXX. Ende hiermede ghing dat conincrijc van Vrieslant te niet, ende het is voertan ghebleven onder dat conincrijc der Francken. Die ander soen van coninc Algildt was genoemt Rathboldt, ende was heer van Neder-Vrieslant, dat nu Egmont is. Mer hi en was van sulcker machte nyet als sijn ouders geweest hadden, want die coningen van Vrancrijc dat lant algeheel onder hem gebrocht hadden. Ende als sommige cronyken seggen, so was dese Rathbolt die eerste here van Egmont, daer die heren van Egmont in Hollant of gecomen sijn. Dese coninc Algilt hadde oec een dochter, genoemt Conowella; ende si was moeder van Sinte Frederick, den VIII biscop van Uutrecht, ende voer dye waerheit ghedoot werdt²³¹, als ghi

231 wedrt AB.

[p. 57r]

na horen salt. Ende Sinte Rathboldt, die die XIIII biscop van Utrecht was²³², is oec van desen coninc Rathboldt gecomen. Ten lesten, als die heylige biscop Wolfrannus V jaer in Vrieslant verkeert hadde, is hi weder in Francrijc getogen, ende heeft dat habijt der oerden angenomen int cloeser tot Fontanelle, ende heeft enen anderen dat bisdom resigneert bi consent des paeus van Romen, ende starf salichlic.

232 ontbr. AB.