Bibliografie van de literaire tijdschriften in Vlaanderen en Nederland. De tijdschriften verschenen in 1990

[p. 313]

Maatstaf

Opgericht in 1953

Redactie:

Peter de Boer, Koen Koch, Gerrit Komrij, Ethel Portnoy, Harry G.M. Prick, Henk Romijn Meijer, Martin Ros, Rob Schouten, Th.A. Sontrop, Bart Tromp

Redactieadres:

Maatstaf, t.a.v. Ellen Schalker, Singel 262, 1010 AC Amsterdam

Uitgever:

bv Uitgeverij De Arbeiderspers, Singel 262, Amsterdam

Jrg. XXXVIII^1,	nr. 1-2:	jan.-febr. 1990, 160 p. = Thema reizen
	nr. 3:	maart 1990, 88 p.
	nr. 4:	[april] 1990, 84 p.
	nr. 5:	mei 1990, 84 p. = Reizen
	nr. 6:	juni 1990, 88 p.
	nr. 7:	juli 1990, 80 p.
	nr. 8:	augustus 1990, 80 p.
	nr. 9-10:	sept.-okt. 1990, 168 p. = De biografie
	nr. 11:	november 1990, 84 p.
	nr. 12:	december 1990, 88 p.

1 Met gegevens over de medewerkers achterin elk nummer, behalve in nr. 1-2

Artikel van de redactie

[Korte voorstelling van Rein Dool], 11, p. 35 - Met portfolio, p. 36-48 Schrijversportretten: J. Bernlef, Maarten Biesheuvel, J. Eijkelboom, Maarten 't Hart, Ed. Leeflang, Adriaan Morriën; zelfprt.

I. Poëzie

BECKERS, René Panoramisch, 3, p. 71 ‘Op de tast herken ik haar’

BEGHEYN, Paul Gerard Manley Hopkins, De schipbreuk van de ‘Deutschland’. Eerste deel, 1-35. Vert.: P. Begheyn, 6, p. 1-9

[p. 314]

EIJKELBOOM, J. Gedichten, 11, p. 64-67 Wijziging van uitzicht 1: ‘De laddersteile trap,’ p. 64 Wijziging van uitzicht 2: ‘Van hieruit klein stuk lucht’ p. 64 Modesties (naar Philip Larkin): ‘Woorden gewoon als kippevleugels’ p. 65 Lied: Daar in de verste vleugel’ p. 66 Vooroorlogs 1: ‘Rechtvaardig aan tafel, hij,’ p. 67 Vooroorlogs 2 ‘Het hondje kijkt in de lens’ p. 67

ENT, Anton Meidoorn, 5, p. 24-28 1. ‘Bij jou begon het ingehouden spreken.’ p. 24 2. ‘Wantrouwend zat je stevig overeind.’ p. 24 3. ‘Of God bestond. Een vuile invalshoek.’ p. 25 4. ‘Aan deze tafel schampert rode wijn:’ p. 25 5. ‘Ik ben de tuinman maar mevrouw zaagt om.’ p. 26 6. ‘Je rode wangen gloeiden van de walging’ p. 26 7. ‘Je hield het inzicht in bedwang, ik boog’ p. 27 8. ‘De haat verdween toen vingers streelden.’ p. 27 9. ‘Je streelde me van kind tot man, bijna’ p. 28 10. ‘Ik voelde deemoed en het deed me goed.’ p. 28

GELLINGS, Paul Gedichten, 3, p. 12-14 Narcissen: ‘Deze bloemen heb ik lief, want ze zijn’ p. 12 Betovering: ‘Er zit een zwarte kat voor het raam’ p. 13 Angoulême: ‘Decor waar ik niet was, gevels nooit’ p. 14 Gedichten, 6, p. 21-23 Kuipersdijk: ‘De vraag breekt door waarom een straat’ p. 21 In de Morvan: ‘De uilen weten zelf niet waarvan’ p. 22 Augustus: ‘Ik lees dit jaargetijde in fragmenten’ p. 23 Gedichten, 12, p. 78-79 Vooravond: ‘Voor wie veel denkt is alles’ p. 78 Lambada Montparnasse: ‘Op dit station komt het hart uit’ p. 79

GERLACH, Eva Gedichten, 8, p. 44-45 Kastanjes: ‘Plukten ze af in de tijd dat de vogels ze aten’ p. 44 Langs de weg: ‘Een groot veld vol zuring.’ p. 44 Na de storm: ‘Een hert draafde weg uit de rand’ p. 45 Een geritsel: ‘Iemand loopt over het tuinpad’ p. 45

HARTEN, Jaap Letterkundig Museum in de Juffrouw Idastraat, 8, p. 72-73 1. ‘Beneden steeds die astmahoest van Gerrit Borgers’ p. 72 2. ‘vaste baan van 9 tot 5 maar’ p. 72-73 3. ‘op zolder schreef ik’ p. 73 4. ‘beneden nog altijd’ p. 73

HEYTZE, Ingmar In memoriam, 5, p. 60 ‘Mijn vader leeft.’

[p. 315]

HODINIUS, Ad Gedichten, 4, p. 22-25 Oktober: ‘Schuilgelegen hotels, badplaatsen’ p. 22 Makelaar in ivoren torens: ‘Dit staat als een huis, zei je’ p. 23 Poëtica: ‘Geen nood, er blijft nog zoveel’ p. 24 Uitzicht: ‘Gedachten vallen uiteen’ p. 25

JANSMA, Esther Gedichten, 3, p. 23-25 Tucson, Arizona: ‘Het is avond, de laatste bergen branden,’ p. 23 Vorstelijk vermaak: ‘In de schemer van mijn rok’ p. 24 Pandorra: ‘Ik druk kristallen’ p. 24 Mooi bloot: ‘In een aureool van tonen’ p. 25

KLOK, Kees Gedichten, 4, p. 81-82 Lissabon: ‘De stad ligt blozend aan’ p. 81 Voor een vriend: ‘Eens bezochten we in Haarlem’ p. 82 Gedichten, 8, p. 54-57 Opa: ‘Wanneer hij bij ons was’ p. 54 Dordrechts Museum: ‘Hier spiegelen de wanden soms nog’ p. 55 American dreams: ‘Had ik maar beter opgelet,’ p. 56 Jaarwisseling in Saloniki: ‘Guur waait de wind nu over de Nikis,’ p. 57

KOK, Pieter Gedichten, 3, p. 67-70 Vluchtelingen, p. 67 ‘Drie negers, in dunne zomerkleren, lopen over de land-’ p. 67 Vlucht, p. 68 ‘Langs spiegels en brandende kaarsen kwam ik. Ik voelde’ (Not) nice, p. 69 ‘In het verre Zuiden liep ik over een boulevard,’ Tocht, p. 70 ‘Mag ik met u mee rijden door de velden en langs de’ p. 70

LAMBREGHTS, Jean Luc Buitenlucht, 8, p. 7-10 1. ‘'s Zondags schat de boer zijn kansen’ p. 7 2. ‘Ingelijste ademruimte,’ p. 7 3. ‘“Het houdt niet op,” zegt de man,’ p. 8 4. ‘Blijven mag, de boer heeft vrij,’ p. 8-9 5. ‘Een listige gast.’ p. 9 6. ‘Ik bedenk een pand langs het kanaal.’ p. 9-10 7. ‘De troost van een verzonnen onthaal:’ p. 10 Gedichten, 11, p. 77-78 Visite: ‘Mijn knieën knikken, ik slik, bel aan.’ p. 77 Genese: ‘“Vader Dient Gedood,”’ p. 78

LAMERIKS, Jacques [Gedichten] Papa: ‘Zijn tempel groeit geduldig, snaar’ 4, p. 56 Zwartstad: ‘Vanavond staat zij in de amateursfinale’ 4, p. 57 Onbevlekt: ‘De dame in die rode mantel’ 5, p. 77

[p. 316]

LEEFLANG, Ed Uit: Begroeyet met pluimen, 11, p. 16-22 Roerdomp in de winter: ‘Hij steekt bevroren wegdek over’ p. 16 Het binnenland: ‘De afgunst in dit land steekt diep.’ p. 17 Dwaalgast: ‘Omdat de wereld wil vergaan’ p. 18 Aalscholverkolonie 1944: ‘Achter de kragen van dofgroen riet’ p. 19 IJsvogel: ‘Een zondagmorgen, altijd ruist de beek;’ p. 20 Over de schoonheid: ‘De koekoek is een mongool van de mei’ p. 21 Gelijk: ‘Als je gelijk hebt, zweven de meeuwen’ p. 22

MORRIËN, Adriaan Gedichten naar tekeningen van Lena Shafir, 3, p. 45-52 - Met portfolio Liefdesspel: ‘Het speelse kind telt zijn vingers’ p. 45 Het kindermeisje: ‘Zij neemt mij tussen haar dijen’ p. 46 Robinson Crusoe: ‘Wie van ons heeft hem niet benijd,’ p. 47 Verkenning: ‘Kerstmis was dat jaar uitzonderlijk zacht.’ p. 49 Oh Abendstunde!: ‘In de stilte van de nacht’ p. 49 Bedehuis: ‘De kathedraal, op haar marmeren wieken,’ p. 50 Afscheid: ‘Wanneer er maar iemand was’ p. 51 Ezelsoren: ‘Laat haar maar struikelen.’ p. 52

NIEMATZ, Max [Gedichten] Kapper: ‘U mag het vreemd noemen,’ 5, p. 23 Kärntnerstrasse: ‘Van flik en fondant bezie’ 7, p. 63 Café Votiv: ‘Je moet je extra druk maken.’ 7, p. 64 Kraai: ‘Jammer, zeg je, dat de kraai’ 7, p. 64

NOOTEBOOM, Cees Michael Krüger, Gedichten. Vert.: C. Nooteboom, 7, p. 17-21 1. ‘daar heb je de hond zonder baas weer,’ p. 17 2. ‘vandaag blijft hij, legt zijn verwilderde kop’ p. 18 3. ‘ik blijf zitten, kijk hem een hele tijd na.’ p. 18 1. ‘achter de loods, waar een kalig grasveld’ p. 19 2. ‘en verder naar boven, al dichter bij de zon,’ p. 19 ‘bravo! De dans van de zondebokken doet’ p. 20 ‘nog niet opengesneden boeken, bezetenheden,’ p. 20 ‘bezoek van de waarheidszoeker. De man’ p. 21

O'LOUGHLIN, Michael Gedichten, 6, p. 65-68 Death of a poet: ‘Why did I find it so hard to talk to you?’ p. 65-66 Afterimages: ‘I looked out the kitchen window’ p. 67 Dublin: ‘Broken and sad as dusk in an Asian city’ p. 68

RAWIE, Jean Pierre [Gedichten] Uitzicht: ‘Hoe dikwijls ik dit eendere traject’ 3, p. 10 Herdenken: ‘Ik weet niet wat ik nog verwachten mag’ 3, p. 11 Bevlogen: ‘Ik weet niet zeker of het zwanen waren;’ 11, p. 32 Juan de Tasis, ‘Verzonken in de somberste gedachten’. Vert.^2: J.P. Rawie, 11, p. 31

2 Vertaling tegenover Spaanse tekst van Juan de Tasis (1582-1622)

[p. 317]

SCHOUTEN, Rob [Gedichten], 4, p. 58-60 Conversatie: ‘Misschien is leven iets te ontoereikend...’ p. 58 Bewonderaars: ‘Je zou het 's avonds wel eens willen zien,’ p. 59 Natuurkunde: ‘Vast lichaam dat uit losse windsels’ p. 60 Supergod, 7, p. 37-44 - tekeningen: Herman Pott = portfolio ‘God, type Klaas, troont, naar bekend,’ John Berryman, Vier dreamsongs. Vert.: R. Schouten, 11, p. 49-52 96. ‘Onder de tafel, nee. Die laatste was volmaakt,’ p. 49 132. ‘Het was maar een klein droompje van het Gouden Rijk,’ p. 50 275. ‘Toch ben ik nog in staat, dit dieptepunt,’ p. 51 326. ‘Mijn rechtervoet kouder dan mijn linkerknie’ p. 52

SPINOY, Erik Hölderlins ontwaken, 8, p. 23-29 1. Het witte hert, p. 23 ‘Een grenspaal stond waar terugkeer was.’ 2. Brood en wijn, p. 24 ‘In kringen rust de stad, het licht is zoek’ 3. Onder Saturnus, p. 25 ‘De la puilt uit. De vloer met meel bezaaid’ 4. Tristitiapost, p. 26 ‘In wintertijd beklemt de bloei alleen.’ 5. Orpheus in Biedermeier kostuum. Silvester '97, Frankfurt a.M., p. 27 ‘De eeuw dooft uit en broertje lief, hoe’ 6. Schoolmeisjesrapport, p. 28 ‘De meester is volmaakt voor mij.’ 7. Oud verhaal, p. 29 ‘Haast bliksemend, zo wijst de ragebol’

STARKENBURG, Ilse Gedichten, 4, p. 49-54 Daddel: ‘we hadden een feest georganiseerd’ p. '49 ‘mijn dagen zijn van tevoren’ p. 50 Op andere gedachten komen: ‘toen ik zes was, waren zij zestig’ p. 51 Straf: ‘ik heb iets verkeerd gedaan’ p. 52 ‘de zwarte knopjes op de deuren’ p. 53 ‘je was de kleinste en daarom de liefste in het hok’ p. 54

TIEGES, Wouter Donath Jeans Angels, 6, p. 72-74 ‘Onder engelen stelde ik me’

VELTMAN, Martin Quintijnen, 11, p. 82-84 Amsterdam: ‘Sneeuw had de stad een lief gezicht gegeven.’ p. 82 Van Baerlestraat: ‘Meisjes zagen verschrikt de klok op twee’ p. 82 P.C. Hooftstraat: ‘Dure mevrouwen liepen langs de fraaie,’ p. 83 Leidse Bosje: ‘Verkeer ging als een waaier dicht en open.’ p. 83 Stadsschouwburg: ‘De muzikant onder de balustrade’ p. 83 Spui: ‘Achter het hoge raam: de nieuwe boeken;’ p. 84 Kalverstraat: ‘Het winkelend volk versloeg met bonte kleuren’ p. 84 Damrak: ‘De obers openden de bovenlichten.’ p. 84

[p. 318]

VROOMKONING, Victor Gedichten, 11, p. 75-76 Roeping: ‘Van taal en nog eens taal’ p. 75 Meisjes: ‘Lente in de klas. Achterin probeert’ p. 76

WETERING, Th.J. van de Bezoek aan Den Haag, 4, p. 55 ‘wat mij verontrust’

WIJK, Willem Jan van Gedichten, 8, p. 41-43 Hoorn najaar: ‘Klamme zeesagen’ p. 41 Winter gezichten: ‘Deze winter’ p. 41 Koop: ‘Soms is hij weer terug’ p. 42 Ruwenberg: ‘Hij keerde langs zijn pen’ p. 42 Gang: ‘De schietbaan die men slechts betreedt’ p. 43

WILLIGENBURG, Hans Beleven, 3, p. 77 ‘dat ik dit nog mag beleven’

WIND, Harmen De cultuurdrager (een antifoon), 8, p. 74-75 1. ‘Het raam mag dicht.’ p. 74 2. ‘Hij voert zijn kinderkruistocht’ p. 74 3. ‘Een leraar zweert’ p. 75 4. ‘Nog eenmaal troont hij op’ p. 75 Carré, 12, p. 54-57 [1]. Voorwendsel: ‘Zo wellicht denk jij ook -’ p. 54 2. Voorbedachten rade: ‘Maar word je gezocht door’ p. 55 3. Wandeling: ‘De helderheid van’ p. 56 4. Geluk: ‘Wie omhoog kijkt stuit op’ p. 57

WOLF, L. Stadsgezicht, 5, p. 50 ‘Ik wil hier blijven zitten’

II. Proza

EIJKELBOOM, J. Craig Raine, Een zilveren plaat^3. Vert. & aantekening: J. Eijkelboom, 8, p. 11-22; 22

HEYKAMP, Nelly Wandelen op zee, 12, p. 80-88

HOUDIJK, Jaap Tante, 3, p. 26-44

3 Autobiografisch fragment uit de poëzie-bundel Rich [1984]

[p. 319]

Zoetwater, 7, p. 22-36

MEIJSING, Geerten Pleidooi van de liefdeloze minnaar, 8, p. 1-6

POINTL, Frans De val, 3, p. 53-58

STOUTE, René De tweede huid, 8, p. 46-53

VERPALE, Eriek De laatste romanticus, 7, p. 45-57

IV. Kritische bijdragen

BAKKER, Rudolf Gallische brieven (1-9) Gallische brief (1) - zie bijzonder nummer: Reizen Gallische brief (2), 3, p. 59-66 - Met krt. Over Jacqueline Romilly's installatie als lid van de Académie Française en de rede van Alain Peyrefitte; over de Provence, waar Rudolf Bakker nu woont, en Jean-Paul Clébert, La Provence mystérieuse Gallische brief (3), 4, p. 33-48 - Met portfolio: afbn. van St.-Rémy en ill.: Vincent van Gogh Over Marcel Bonnet, St.-Rémy-de-Provence. Le temps retrouvé; over Van Goghs schilderij De straatmakers Gallische brief (4), 5, p. 51-59 - Met afbn., krt. Een tocht naar Normandië, op zoek naar Bur-le-Roy en het kasteel van de Plantagenets, over Eleanor van Aquitanië en de geschiedenis van Engeland en Frankrijk in de 12de eeuw Gallische brief (5), 6, p. 10-20 - Met afbn., prt. Over Alain-Fournier en zijn roman Le Grand Meaulnes, de waarheid over zijn ‘verdwijning’ in 1914 zg. ‘op het veld van eer’, dank zij het werk van Daniel Leuwers: een fotoalbum en een inleiding tot de jubileumuitgave n.a.v. de 100ste verjaardag van Alain-Fourniers geboorte (1886) Gallische brief (6), 7, p. 1-9 - Met afb. Over de radioreclame van RTL en Europe 1 Gallische brief (7) - zie bijzonder nummer: Biografie Gallische brief (8), 11, p. 53-63 - Met afbn., krt Bechouwingen over ‘bosjes’ in Nederland; tocht naar bosjes in de Vexin Gallische brief (9), 12, p. 1-10 - Met afbn. Zijn ontmoetingen met Mildred uit Galveston, hun gesprekken over en tochten in het spoor van leden van de Amerikaanse kunstenaarskolonie in Frankrijk in het interbellum

BERG, W. van den Hoe verveelde mij die Geel!, 12, p. 58-69 Over het conflict Nicolaas Beets/Jacob Geel n.a.v. Geels aanval in de Voorrede tot Onderzoek en Phantasie (1838) op het onder pseudoniem Hildebrand verschenen artikel Vooruitgang in De Gids, (I, 1837, [2, p. 345-351]; met publikatie (p. 60-62) van Beets' open brief aan Geel van 17 dec. 1837, die Beets evenwel niet inzond, maar waarvan het bestaan bekend was; onlangs werd die teruggevonden met andere Beetsiana in de Universiteitsbibliotheek te Leiden

[p. 320]

BIJVOET, Th.A.P. Een volstrekt verloren leven? Adriaan Venema over Albert Kuyle, 5, p. 70-77 In: Schriivers, uitgevers en hun collaboratie. Deel II: De harde kern, p. 341-392; tevens over de receptie van Venema's werk (p. 70-71)

BLOKLAND, Hans Vrijheid, emancipatie en cultuurpolitiek, of: Hoe men mensen serieus neemt, 4, p. 61-80 Aangetoond wordt hoe de tegenstanders van cultuurspreiding ‘een bedreiging vormen van de individuele vrijheid’(p. 62)

CORNETS de GROOT, R.H. De robot en het woord, 3, p. 1-9 ‘het verhaal van een hartinfarct’ en de lectuur van Luceberts bundel ‘Troost de hysterische robot’ tijdens de behandeling te Leiden, in juli 1989

DAALDER, H. Autocratie en democratie: vergankelijkheid en stabiliteit, 12, p. 70-78 Bewerkte tekst van een voordracht op 7 mei 1990 in een voordrachtenreeks ‘De chaos getemd’ van de Rijksuniversiteit te Leiden Over de ondergang van autoritaire stelsels, met verwijzing o.a. naar Karl W. Deutsch die in Cracks in the monolith:possibilities and patterns of desintegration in totalitarian systems (in: Totalitarianism, 1954) de veranderingen in Oost-Europa voorspelde voor ca. de jaren '70 of '80

HERBST, Werner Manabe Anton, 12, p. 35-44 - Met portfolio, p. 37-44 Met diens gedicht ‘Hier liegt der holzstock auf dem wort’ (p. 35)

HUBERTS, Willem Adriaan Venema's labyrint van onbegrip en onkunde, 5, p. 78-83 Over diens werkwijze in Schrijvers, uitgevers en hun collaboratie.; met voorbeelden uit de passage (dl. 2, p. 417-421) over George Kettmann jr. aan wie Huberts een studie wijdde Met een reactie van A. Venema: Antwoord aan W. Huberts, 6, p. 61-65

IPEMA, Jan Tweemaal ‘Garten und Strassen’, 3, p. 78-86 - Met afbn. De opmars die hij als subaltern officier met zijn troepen in mei 1940 maakte, beschrijft Ernst Jünger in het eerste deel van zijn dagboeken, nl. Garten und Strassen; verslag van de tocht die Ipema in juli 1989 overdoet, althans van Bouillon tot Laon Ernst Jünger - Het leven van een conservatieve revolutionair, 11, p. 68-74 - Met groepsfoto Pleidooi voor ‘het analyserende zowel als beschrijvende boek over Jünger en zijn tijd’

KEMPERINK, M.G. Gegrepen vervoering van hoogst-enkele momenten. De ‘Gedachten en verbeeldingen’ [1906] van Gerrit Jan Hofker, 6, p. 24-33 Over diens levensbeschouwing en literatuuropvattingen aan de hand van de verzamelbundel met de artikelen verschenen in De Nieuwe Gids van 1889 tot 1899 onder het pseudoniem Delang

[p. 321]

LEEFLANG, Ed Niets ergers dan nieuwsgierige omstanders. Tekeningen van Heidi Damen, 5, p. 36-44 - Met portfolio, p. 37-44

LEMM, Robert De stoomboot uit Spanje, 5, p. 45-50 De Spaanse prozaschrijvers tegenover de Latijns-Amerikaanse: waar blijft de Spaanse kunst na Franco's dood?

LIESHOUT, Nico van De metamorfosen van een hond, 5, p. 29-35 Het motief van de ‘dwalende hond’ bij Umberto Eco (De slinger van Foucauld), Gustave Flaubert (L'éducation sentimentale, Bouvard et Pécuchet, Madame Bovary), Goethe (Faust), James Joyce (Ulysses)

MAAS, Nop Diversités du passé, 11, p. 1-16 - Met ill.: Cornelis Veth Over de homosexuele auteurs P.C. Boutens, Louis Couperus, Jacob Israel de Haan Over H. Pyttersen Tz., Blanke slavinnen. Algemeene beschouwingen over de thans heerschende zedeloosheid (1885), met fragmenten (pp. 12-15) Karikaturen door J. Braakensiek, Alexander de Haas, Louis de Leeuw, Herman Ockers, J. Rotgans, F. Valloton

MEIDEN, G.W. van der Raspoetin voor en tegen. Een bio-bibliografische beschouwing, 11, p. 79-82 - Met prt. Van der Meiden, die zelf een een boek over Raspoetin voorbereidt, bespreekt enkele werken, nl. door Andréï Amalrik (1982), Michel de Enden (1976), Jack J. Fuhrmann (1990), René Fülöp-Miller (1927), Alex de Jonge (1982), Maria Rasputin & Patte Barham (1977), Alexander Spiridovitsj (1935), Colin Wilson (1964)

MEULENKAMP, Wim Dead funny: George Durant en de waanzin, 12, p. 19-34 - Met afbn. Over het ‘biografiebedrijf’ en de ‘dedain voor de misdaadbiografie’ in Nederland tegenover de Engelse traditie; met een verslag uit de praktijk (p. 21-34): resultaat van zijn opzoekingen in Engeland over de familie Durant en George Durant (1776-1844) in het bijzonder

MOERBEEK, Toine ‘Ik wil dat mijn schilderijen “dansant” zijn’, 8, p. 30-40 - Met portfolio, p. 33-40

OSTA, A.P.J. van Benito Mussolini en de mythe van de fascistische revolutie, 11, p. 23-29 - Met karikatuur: Ettore Viola De levensloop van Mussolini en toelichting bij zijn ideeën, met verwijzing naar de biografie in 6 delen (waarvan de eerste 5 reeds zijn verschenen) door Renzo de Felice

PRICK, Harry G.M. Met Lodewijk van Deyssel naar Aken, 3, p. 15-22 Over Van Deyssels veertig dagen durend verblijf in Grand Hotel Rosenbad te Burtscheid (Aken) in mei/juni 1897, waar zijn vrouw een kuur volgde ter leniging van haar reumapijnen en waar hij bezoek kreeg van Frederik van Eeden, Isaac Israëls, Jacqueline (Rooyaards)-Sandberg; met een onuitgegeven tekst van Van Deyssel van 3 juli 1897 (p. 21-22)

[p. 322]

Kanttekeningen bij Adriaan Venema, Opus II, hoofdstuk II, 4, p. 1-21 Over het hoofdstuk over De Nieuwe Gids in Venema's Schrijvers, uitgevers en hun collaboratie. Deel II: De harde kern, p. 78-176, en in het bijzonder over de passages over Van Deyssel De bloemen van Gerrit Jan Hofker door Van Deyssel en [Willem] Witsen tot een ruiker geschikt, 6, p. 34-48 - Met facs., prttek.: W. Witsen Over Van Deyssels bewondering voor Hofker, van wie schetsen verschenen in de Nieuwe Gids onder ps. Delang; over Van Deyssels en Witsens inspanningen voor de publikatie van de verzamelbundel Gedachten en verbeeldingen (1906), waarvoor Theo Nieuwenhuis de lay-out verzorgde en de band ontwierp voor de luxe-uitgave (ill.) ‘Hij zag de lichten daar gegleden zijn’. Lodewijk van Deyssel over Frans Hals, 8, p. 58-71 Over Van Deyssels belangstelling voor Frans Hals, zoals o.a. blijkt uit zijn ‘De gerestaureerde Hals’(geschreven dec. 1919 en verschenen in De Nieuwe Gids, XXXV, 1920, juni, p. 895-903) en zijn notities over het gesprek met museumdirecteur G.D. Gratama op 10 jan. 1920 over het restaureren van het schilderij Maaltijd der Officieren van den Sint Joris Doelen te Haarlem (1606), waarover Van Deyssel in jan.-febr. 1920 nog een tekst schreef die hier voor het eerst wordt uitgegeven (p. 62-71)

ROMIJN MEIJER, Henk Geaquarelleerde pentekeningen van Carel van Eeden, 6, p. 49-60 - Met portfolio, p. 53-60

RENDERS, Hans De schim van het magisch realisme, 12, p. 45-53 Over Criterium (1940-1942) en de band met het magisch realisme, al werd het woord niet gebruikt

SCHOUTEN, Rob Poëziekroniek, 3, p. 72-76 Armando, De veldtocht, p. 75-76 Frans Budé, Nachtdroom, p. 73-74 Paul Claes, Rebis, p. 74-75 Neeltje Maria Min, De gedichten, p. 72-73 Poëziekroniek/Kleingoedin puin, 7, p. 58-63 Over de grote hoeveelheid poëzie en de ‘subpoëzie (dat is poëzie die zich maar niet door de zeef van grotere uitgeverijen en gevestigde tijdschriften weet te wurmen’), zoals: Leen Borrie, Speelruimte. Strofen apart/together Hans Danker, Nooit van gehoord Rob Goswin, Indien ik kon vliegen Ton Luiting, Terra incognita Cor van der Wijk, Wat gedachten gedicht Fred Portugies Zwart, Gegijzelde gedichten

STOUTE, René Tristessa Dolorosa, Tristessa der Smarten. Jack & the mad Mexican Fellaheen Blues, 6, p. 75-82 Over Jack Kerouac, leven en werk, o.a. Tristessa en Mexico City Blues

[p. 323]

STRATEN, Hans van Het drama van de student, 6, p. 69-72 ‘Stel dat een student een academische verhandeling wil schrijven over Du Perrons verhaal Het drama van Huize-aan-Zee (1929), hoe zou hij dat doen?’(p. 69)

TROMP, Bart Obiter dicta(4), 4, p. 26-32 Episch filmen, p. 26-27 Michael Cimino: The deerhunter; Heaven's gate Sergio Leone: Once upon a time in the West Een nieuw revisionisme in de wieg gesmoord, p. 27-28 Robert Conquest, The great terror. Stalin's purge of the thirties (1968) De affaire [Victor] Kravchenko, p. 28-29 Guillaume Malaurie, L'affaire Kravchensko (1982) over het proces tegen Les lettres françaises i.v.m. zijn I chose freedom (1946) De strijd tussen [Honoré de] Balzac en [Auguste] Comte, p. 29-31 Of de strijd tussen literatuur en sociologie n.a.v. Thomas Wolfe, The vanity of bonfires CS met de broek op de enkels, p. 31-32 N.a.v. Reinjan Mulders recensie van Tromps Een frisgewassen doedelzak in het Cultureel Supplement van NRC/Handelsblad, nu Mulders K.L. Poll zal opvolgen als leider van het cs Obiter dicta (5), 6, p. 83-87 De eindeloze oorlog, p. 83 Steeds weer publikaties i.v.m. collaboratie Toneelwerk, p. 83-84 Hartzeer met Monique van der Ven; King Lear met Sam Bogaerts; Becketts Happy days met Billy Whitelaw Het gelijk van Philomena Essed, p. 84-85 Op basis van persberichten over haar doctoraat ‘Alledaags racisme’ Anna Bolena, p. 85-87 Nederlandse Opera: Hansel und Gretel/muziek van Engelbert Humperdinck; eerste opvoering van Gaetano Donizetti's Anna Bolena Obiter dicta(6), 8, p. 76-82 Jacques de Kadt, p. 76; 77-79; 79; 80-81; 81-82 Diens autobiografie; herinneringen; de begrafenis; Joop den Uyl over De Kadt in een interview van 24.09.'87; Tromps toespraak bij de begrafenis op 20.04.'88 Obiter dicta (7), 12, p. 11-18 ‘De een-partijstaat Nederland’, p. 11-12 Over J.W. Oerlemans artikel in NRC/Handelsblad (14 febr. 1990) Holland Festival 1990, p. 12-13; 14-17; 18 20 juni. Thema: invloed van kunst en cultuur op de politiek, door: Norbert Leser, Nikolas Meienberg, Fritz Raddatz; Bart Tromp zelf; de discussie; een nabeschouwing

VENEMA, Adriaan Over Thomas Leeflang, ‘De bioscoop in de oorlog’, 5, p. 61-69 Over Henrik Scholte als filmproducent en regissseur, Anton Koolhaas als filmcriticus, Egbert van Putten, als oprichter van Nederland Film in 1941, wier ‘bedenkelijke’ rol niet voldoende aandacht krijgt in Leeflangs studie; tevens over Egbert Bartens gelijkaardige artikels, zoals ‘Ik ben iemand die in dromen leeft’ (De Groene Amsterdammer, 15 juni 1988) als voorpublikaties uit zijn doctoraat

[p. 324]

WILTERDINK, Nico Europa als ideaal. Een beschouwing over Europese en nationale identiteit, 7, p. 65-79

ZICKHARDT, Klaus Het gat dat God is en zijn fitter, 7, p. 10-17 Analyse en interpretatie van Gerrit Achterbergs Ballade van de gasfitter

Bijzondere nummers

Thema Reizen
(nr. 1-2, 160 p.)
Gastredacteur: Emile Brugman

BAKKER, Rudolf Gallische brieven, p. 56-72 Parijs met bezoek aan De pyramide van Pei en de gemoderniseerde vleugel van het Louvre met de gehandicapte Therese, werkzaam in een Bretons instituut voor gehandicapten

BAKKER, Sjoerd Geld, drank en vrouwen, p. 140-141 Bangkok, Tokio

BROKKEN, Jan Ik geloof niet dat gorilla's glimlachen, p. 2-27 - Met afbn. Ervaringen in Afrika, met uitweiding (p. 8-17) over Paul Belloni du Chaillu, Explorations and adventures in Equatorial Africa, 1861

BLAISSE, Mark Freud, koeivlaaien en de ongemakken van reizen, p. 142-146 Over toiletten in verschillende landen

BÜCH, Boudewijn De museale reiziger. Aantekeningen van een gedeformeerd naturalist, p. 107-118 - Met afbn Zijn voorliefde voor opgezette dieren en zeldzame planten, en zijn ervaringen in tal van musea: voorpublikatie uit: Reizen Voorpublikatie uit boek in voorbereiding: Reizen

DONKERS, Jan Amsterdam Noord, p. 151-159

HART, Maarten 't Straat Magelhaen, p. 93-97 Over ‘het gevoel’ dat hem bij reizen overvalt

HEIJDEN, Chris van der Harder dan steen. Ontmoeting in de Mani, p. 98-106 Gedateerd: Encinar del Alberche, aug. '89

[p. 325]

ISTENDAEL, Geert van Over de grens, p. 49-55 Gedateerd: Sluis/Brussel/La Plaine, juli-aug. 1989

JORIS, Lieve Médecin de nuit, p. 28-32

KEULEN, Mensje van De ziel op reis, p. 63-67 Voor de eerste maal in Rome

LOUTER, Jan Richard Burton [1821-1880] in Triëst, p. 147-150 - Met afbn.

ROMIJN MEIJER, Henk Reisvragen, p. 77-92 Per auto en trein door de V.S. in augustus

SLOOTEN, Ernest René van François Haverschmidt, Op reis. Ingeleid en van korte toelichting voorzien door E.R. van Slooten, p. 1-2; 2-22; 22-23 - Met facs., tekn.: Fr. Haverschmidt

VOETS, Wilbert Uit de Oostmongoolse brieven van pater Alwin Goossens [1868-1943], p. 119-139 - Met afbn., krt., prtn. De brieven (p. 121-139) dateren van 1900-1901 en verschenen in Annalen, 1901

VOS, Peter In Eilat. Vacantiedagboek 29. III- 15. IV. 1985. Opgedragen aan zijn zoon Sander, p. 33-49 = portfolio Enkele bladzijden, met tekst en tekeningen, fotografisch gereproduceerd

WINKELS, Peter ‘De vele indrukken maken een schrijver van me’. Reisbrieven van Jacobus van Looy, p. 68-76 - Met facs., ill Brief aan Jan (Piet) Veth, d.d. Roma, 9 maart 1885, p. 71-74 Brief aan Wi(lle)m (Wimpje) Witsen, d.d. Roma, 6 april 1885, p. 74-76 - Met de gedichten: Aan den Tiber en Avond op het Foro Trajano (p. 76)

ZOMEREN, Koos van Naast mijn schoenen, p. 1 - Met ill.: Peter Vos

De biografie
(nr. 9-10, 168 p. ) - Met ill.⁴

BAKKER, Rudolf Gallische brieven (7), p. 96-104 - Met groepsfoto Opzoekingen over Léon Daudet voor een biografie, waarmee hij halverwege ophield; o.a. overJean-Paul Clébert, Une famille bien française Les Daudets 1840-1940; An-

4 Voor het nummer ontworpen linosneden Het willige boek door Peter Yvon de Vries: omslag, p. 7, 21, 63, 82, 85, 109, 113, 122, 133

[p. 326]

dré Maurois, Ariel ou La vie de Shelley; A.J.A. Symons, The quest for Corvo; Garmt Stuiveling e.a., Literaire gids voor Nederland, België en Luxemburg

COUTTENIER, P. Pleidooi voor een portret in een lege zaal, p. 43-45 ‘Vlaanderen kent geen traditie op het gebied van de biografie, terwijl het personalisme op allerlei vlakken hoogtij viert’(p. 43); wat Gezelle betreft heeft de idealiserende vermenging van leven en werk geleid tot mythevorming en een moderne, leesbare biografie ontbreekt nog steeds

DRESDEN, S. De biografie als valstrik, p. 46-52 Een lezer van een levensbeschrijving ‘verwacht het geheel als zodanig voor zich uitgestald te zien, daarin voorbeelden te vinden en lessen te leren’(p. 46) en de biograaf die dit bereikt lokt de lezer in een val

ESTER, Hans ledere tijd zijn eigen Fontane, of: De terugkeer naar de begrafenispreek van dominee Lorenzen [in: Der Stechlin, 1899], p. 134-144 - Met afbn., prt.: Max Liebermann Over de werkzaamheden van de nalatenschapscommissie en de brievenuitgave in 1910; over Fontane studies door Thomas Mann (1910), Conrad Wandrey (1919), de marxistische visie van Hans-Heinrich Reuter (1968) weerlegd door Kurt Schober (1980) en Peter Wruck op de Fontane-Conferentie te Potsdam (1986)

GOEDEGEBUURE, Jaap Zee, berg, rivier (Ouverture tot een biografie), p. 64-76 -Met afb. Over H. Marsman en de biografie die hij over hem voorbereidt

HANSSEN, Léon Over moderne helden en medeplichtigheid, p. 110-113 ‘De biograaf probeert het geheim, het raadsel achter zijn held in al zijn kracht op te roepen’(p. 110) maar ‘ook in zijn meest theoretische en objectiverende uitspraken laat hij zijn “ideologie” en “normativisme” tot uiting komen’ (p. 112)

LEEUWEN, Anja van Het experiment in de Nederlandse biografie, of: De obstakels van een genrecode, p. 77-82 Tegenover de eisen van o.a. Angenies Brandenbug - chronologische opbouw, degelijkheid, een neutrale verteller - worden experimentele buitenlandse biografieën geplaatst: Wolfgang Hildesheimer, Mozart (Du.: 1977); Julian Barnes, Flauberts papegaai [Eng. 1985]; Peter Härtling, Hölderlin. Ein Roman (1987) en enkele Nederlandse die ‘een aanzet tot non-conformisme laten zien’: Nelleke Noordervliet, Tine of De dalen waar het leven woont (1987, over Multatuli's vrouw); Elisabeth Keesing, Het volk met lange rokken. De vrouwen rondom Constantijn Huygens (1987); Pieter van Oudheusden/Herbert Verhey, De Mensch Deelder (1986

LEISTRA, Gerlof Ab Visser: biografie van een vergeten schrijver, p. 83-85 ‘Werkend aan zijn biografie begin ik één ding steeds meer te betreuren: dat ik Ab Visser nooit in levenden lijve heb ontmoet’(p. 85)

LEMM, Robert De korte biografie, p. 53-63 ‘dat de biografie van tegenwoordig lang moet zijn en van een groot of beroemd persoon vooral datgene moet benadrukken wat gewoon, zwak of slecht is, bepaalt de

[p. 327]

mode’(p. 54); ‘om de mens te leren kennen.. is een korte schets... voldoende’(p. 56). Ter illustratie: John Aubrey's Brief lives; Thomas Carlyles heldenbiografieën; Marcel Schwobs Vies imaginaires

MARIS, Leo van Chateaubriand en Guillemin: van ideaal naar werkelijkheid, p. 123-127 - Met prtn. waarvan een door L. Girodet De ‘ontmaskering’ van de held door Henri Guillemin in zijn L'homme des ‘Mémoires d'outre-tombe’ (1964)

MEIJSING, Geerten Rolfe/Corvo in de biografie. De zaak Symons, p. 22-31 A.J.A. Symons, The quest for Corvo (An experiment in biography, 1934) - een ‘pseudo-biografie’ en een ‘aanklacht’ Donald Weeks, Frederick Rolfe. Saint or madman? (1971) - ‘een verdediging’ Miriam F. Benkovitch, Frederick Rolfe: Baron Corvo (1977) - ‘een academisch product zonder stellingname’

OOSTHOEK, Andreas Een schaduw als een journaal, p. 32-42 - Met facs., prtn. Dagboekaantekeningen uit de jaren 1967-1989 over contacten met A.H. (= Netty) Nijhoff, Martinus' eerste vrouw, en haar zoon Wouter Stephan Nijhoff met het oog op een biografie van Martinus Nijhoff

PEEREBOOM, J.J. Lachend naar het einde, p. 128-133 Een beeld van Laurence Sterne, n.a.v. de biografie in twee delen door Arthus Cash: The early and middle years (1975) en The later years (1986)

PORTNOY, Ethel Het korte leven en de onzalige dood van Peter Gelbard, p. 105-108 Hoe zij onder de gefingeerde naam Peter Gelbard geregeld artikelen over het Parijse toneel schreef voor het Amerikaanse tijdschrift Drama Survey en hoe zij Peter Gelbard tenslotte liet verdwijnen

RAVEN, Wim Oude Arabische levensbeschrijvingen, p. 145-149 Over Het leven van Mohammed. De vroegste Arabische verhalen door [Muhammed] Ibn Ishaq (704-767)(Eng.: 1955; Ned. (een keuze): 1980. Herdruk); naast de profetenbiografie bestaan ook levensverhalen van de ‘Gezellen’, waaronder enkele vrouwenlevens zoals ‘A'ishah, the beloved of Mohammed’(Engelse bewerking door Nabia Abbot, 1942, 1985^2)

ROMIJN MEIJER, Henk Richard Holmes een vernieuwend beschrijver van levens - een gesprek, p. 8-21 N.a.v. diens Footsteps. Adventures of a romantic biographer (1985)

ROS, Martin Een nieuwe toekomst voor de biografie, p. 2-7 Over het bestaan van een verhaal-traditie en kritische traditie in Engeland en in Frankrijk; over Nederland, waar ‘eindelijk een biografie-boom is losgebarsten’ (p. 6)

[p. 328]

SCHILDERS, Ed Onversmaadbaar - de ‘Historiettes’ van [Gédéon] Tallemant des Réaux (1619-1692), p. 114-122 ‘Tallemant wilde... juist die details bewaren die in zijn tijd [in de Parijse salons] wel gefluisterd werden, maar die de drukpers niet haalden’(p. 118) (Een complete uitgave verscheen eerst in 1960 (reprint: 1971, 1986)

SIEGEL, Klaus Hubert Fichte en August Graf von Platen-Hallermünde. Nog steeds geen biografie, p. 150-166 Over Hubert Fichte, ‘Deiner Umarmungen süsse Sehnsucht’. Die Geschichte der Empfindungen am Beispiel des Grafen August von Platen-Hallermünde(1985), waarin ook de houding ter sprake komt van Goethe, Heine, Thomas Mann (met correcties hierop op basis van Hans-Joachim Teuchert, August Graf von Platen in Deutschland. Zur Rezeption eines umstrittenen Autors, 1980) Met Postsciptum (p. 162-165) over het zojuist verschenen boek van Peter Bumm: August Graf von Platen. Eine Biographie

VERSTEEG, Jan André Maurois of de biografie als ‘comédie humaine’, p. 86-95 Maurois' opvatting van de biografie in zijn Aspects de la biographie (1928), de evolutie in zijn biografieën vanaf 1949