Bibliografie van de literaire tijdschriften in Vlaanderen en Nederland. De tijdschriften verschenen in 1989

[p. 259]

Bzzlletin

Opgericht in 1972

Redactie:

Nrs. 163, 164:	Daan Cartens, Phil Muysson
Nrs. 165 - 170-171:	Dezelfden, met Koos Hageraats

Redactie- en administratieadres:

Stichting BZZTÔH, Stille Veerkade 7, 2512 BE Den Haag

Jg. XVII^1,	nr. 163:	febr. 1989, 80 p.
	nr. 164:	maart 1989, 80 p.
	nr. 165:	april 1989, 80 p. = Nynke van Hichtum
	nr. 166-167:	mei-juni 1989, 120 p. = Renate Dorrestein; Centraal- en Oosteuropese literatuur
Jg. XIX,	nr. 168^2:	sept. 1989, 96 p. = Cees Nooteboom
	nr. 169 okt. 1989, 80 p. = Theun de Vries
	nr. 170-171:	nov.-dec. 1989, 120 p. = Gerard Reve

1 De nrs. 158-167 vormen eigenlijk de 18de jg. Er staat abusievelijk 17de. In de bibliografie behouden we 17de zoals in het tijdschrift

2 Met Register van de achttiende jaargang. Nrs. 158 t/m 167 - 1988-1989, p. 93-96

I. Poëzie

BOEKRAAD, Mardoeke ‘De man is grijzer grijs.’, XVII, 163, p. 41

BOSKMA, Pieter Pauze in de wind (de nachtfilm). Uit: De Mexicaanse kust, XVII, 163, p. 42-43 ‘voeten op een asfaltweg als op een fakirbed.’

CARTENS, Daan Gedichten, XVII, 163, p. 44-45 Buitengaats: ‘Vannacht was weer de laatste dag, was’ p. 44 Sebastiaan, laat twintigste eeuw: ‘'t Was raak. Een hoge pijl in de lage kamer,’ p. 45

ELSHOUT, Ron 't Is laat in 't jaar, XVII, 163, p. 46-47 Close up: ‘Zozeer mens dat zijn geschonden’ p. 46 Infernale impressie: ‘In het koude daglicht zijn versteende’ p. 47

HOOFF, Marijke van Uit: Uiterwaarden, XVII, 163, p. 50-51 Afstand: ‘Tegenover elkaar aan tafel.’ p. 50 Vertrek: ‘Nog draagt de kamer sporen van aanwezigheid’ p. 50 Uitzicht: ‘Wij kjken over de rivier, zien hoe een schip’ p. 51

[p. 260]

HULZEBOS, Bram Twee gedichten^3, XVII, 163, p. 54 ‘Achter je ogen zag ik altijd al’ ‘Soms kon hij zo intens hopen haar ooit’

JANSMA, Esther Gedichten, XVII, 163, p. 52-53 Bevalling: ‘Maandagmorgen. Na de pijn van de weeën’ p. 52 Gesloten: ‘Het verhaal in je gezicht’ p. 53 Begrafenis: ‘Het wit van haar kist’ p. 53

LEMS, Mariet Gedichten, XIX, 169, p. 46-47 Onherroepelijk: ‘Buiten ligt een bed’ p. 46 Voortdurend: ‘Onder haar verjaarde oksels’ p. 46 Uitgang: ‘Al veertig jaar is zij’ p. 47

SWEDER, Enrik Gedichten, XVII, 163, p. 48-49 Beweging: ‘Zoals de wind er is’ p. 48 Ruimte: ‘Het is deze omtrek en de’ p. 49

VROOMKONING, Victor Gedichten, XVII, 166-167, p. 61 Dodenrit: ‘Moeder wekt de doden. Voorop’ Vijftig: ‘Ik heb een vrouw voor vrouwen’

3 De auteur werd najaar 1988 in een door Trouw en het cpnb georganiseerde poëziebe-vorderingscampagne uitgeroepen tot beste zondagsdichter van Nederland

II. Proza

BOOMSMA, Graa [Reisherinneringen] Americana in hogere sferen, XVII, 163, p. 71-73 De zucht naar het zuiden, XVII, 164, p. 72-74

IV. Kritische bijdragen

ALBERS, Ben Het verbond waarvan wij allen samen deel uitmaken. Over de roman ‘Mystiek lichaam’ van Frans Kellendonk’, XVIII, 165, p. 59-68 - Met foto: Chris van Houts

BAAL, Ingrid De poëtische stemmen van Emily Dickinson, XVII, 163, p. 24-30 - Met ill., facs., prt. Over haar poëzie-opvatting en haar gedichten die modern blijven

[p. 261]

BOMBET, L.C. Drama in het kwadraat. Gilles de Rais door de eeuwen heen, XVII, 164, p. 42-50 - Met prtn. Eind 19de eeuw, periode van de dandy, van de liefde voor het toneel en van de voorliefde voor al wat glanst (Louis Couperus' Eline Vere, Oscar Wildes Dorian Gray), verschijnt de eerste biografie van Gilles de Rais door abbé Eugène Bossard (1885) (p. 46-49); Hugo Claus' monoloog Gilles (p. 50) lokt in Vlaanderen reacties uit alsof geen Gilles de Rais traditie bestaat

BROEK, Diana van den & BORMANS, Peter De duivelsverzen [van Salman Rushdie] als moderne metamorfosen, XIX, 169, p. 48-57 - Met foto: Steye Ravicz; karikatuur: Leo Eland Met Nawoord van de vertaalster: Marijke Emeis, p. 58

ELSHOUT, Ron In het hoofd, op de lippen. Over de poëzie van Gerrit Kouwenaar, XVII, 163, p. 31-35 - Met foto: Hans van den Bogaard Juwelen van pijn. Notities over poëzie van Stefan Hertmans, XVII, 164, p. 32-41 - Met foto: J. Revis

ENK, Frits ‘Je moet zoeken naar andere motieven’. Peter Coret over zijn bundel ‘Vanitas’, XVII, 163, p. 36-39 - Met foto's: Theo Jennissen Met diens gedicht Nieuwe dood (uit: De muze vermomd, 1987), een pastiche van P.C. Boutens' De goede dood (beide gedichten, p. 40)

HOF, Kees van 't Hetzelfde en toch anders, XVII, 163, p. 59-62 - Met foto: Bert Nienhuis J. Bernlef, Geestgronden

HOVEN, Peter van den De ordening van een ruitjesschrift. Over ‘Zwart op wit’ van Akky van der Veer, XVII, 164, p. 64-71 - Met prt.

KROON, Dirk De dichter en de stad, XVII, 163, p. 18-23 - Met ill.: Johan Kuipers Aangepaste tekst van een causerie gehouden voor het Goethe-Institut te Rotterdam op 10 nov. 1988 In de 20ste eeuw is de stad geen symbool meer van geborgenheid, integendeel - o.a. bij Marsman, Van Ostaijen, Slauerhoff, Nijhoff, Achterberg, Kouwenaar; veel dichters verlaten de stad, en toch is nu een tegenbeweging merkbaar, o.a. bij Martin Veltman en in zijn eigen gedicht ‘Zadkine’

NEERVOORT, Hans ‘Schrijven is tijdelijk God spelen’. In gesprek met André Brink, XVII, 164, p. 2-15 - Met foto: Chris van Houts André Brink en de Zuidafrikaanse paradox, XVII, 164, p. 16-26

NIEMÖLLER, Joost ‘Je kunt niet één draad vertellen’. In gesprek met Annie van den Oever, XVII, 163, p. 2-10 - Met foto's: Gerrit Serné

[p. 262]

‘Tegen het vergeten’. Aantekeningen bij het lezen van de nieuwe bundel van Hans Faverey, XVII, 163, p. 55-58 - Met foto: Steye Ravicz ‘Sobere teksten vind ik vaak de beste’. In gesprek met Wanda Reisel, XVII, 165, p. 69-74 - Met foto Gerrit Serné ‘Ik ben met tien romans tegelijk bezig’. In gesprek met Alfred Birney, XIX, 169, p. 75-80 - Met foto: Hapé Smeele N.a.v. het verschijnen van Bewegingen van heimwee

OEVER, Annie van den Coito ergo sum. Over de literaire gewoonten van Monsieur Kundera, Mr. Roth en Mrs. Woolf, XVII, 163, p. 11-17 - Met prtn. Tekst van een voordracht in het kader van het Bloomsbury-project van de slaa over het schrijverschap van Virginia Woolf op 25 sept. 1988 Na een citaat van Philip Roth en van Milan Kundera over hun personages, wordt Virgina Woolfs schrijverschap geïnterpreteerd als ‘een aanhoudend verzet tegen haar vader en tegen de 19de eeuw’ en dit op basis van de roman To the lighthouse, de lezing Mr. Bennett and Mrs. Brown en het essay Modern fiction

REITSMA, Anneke ‘Alles is pas aangevangen’, XVII, 163, p. 63-70 - Met foto: Ab van der Kloot Ida Gerhardt, De adelaarsvarens

SCHEEPMAKER, Nico & KRABBÉ, Tim Droit de réponse, XVII Geheugen en eigen geschriften, 163, p. 74-76/77-79 Voorkeur voor non-fiction/Voorkeur voor crime non-fiction zoals de Ted Bundyboeken, 164, p. 78-79/75-77 Poëzie in Carré-boek (1966)/Wielrennen, 165, p. 75-76/77-79 Gebruik van een tekstverwerker, 166-167, p. 117-119/114-116

SWART, Peter Gerben Hellinga: ‘De terugkeer van Sid Stefan’, XIX, 169, p. 67-69 - Met ill.: Leo Eland ‘Vorm en inhoud moeten samenvallen’. In gesprek met Gerben Hellinga, XIX, 169, p. 70-74 - Met foto: Fran van der Hoeven N.a.v. het verschijnen van ‘De terugkeer van Sid Stefan’ onderscheiden met de ‘Gouden Strop 1989’ = prijs van de beste Nederlandstalige misdaadroman

TODD-KOOY, Winnie Richard Todd, Salman Rushdie's De duivelsverzen en de vernieuwing van de studie Engelse letteren. Ned. bewerking: W. Todd-Kooy, XIX, 169, p. 59-66 - Met foto: Taco Anema; karikatuur: Leo Eland

VULLINGS, Jeroen De tijd en de dood. Over recent prozawerk van A.F.Th. van der Heijden, Gerrit Krol en Harry Mulisch, XVII, 164, p. 51-63 - Met foto's: Theo Jennissen, Chris van Houts, Rico D'Rozario Over de lineaire en de cyclische tijdsopvatting, de tijd en literatuur en de discussie rond M. Vasalis' gedicht De tijd uit Parken en woestijnen (1967); over hun ‘drie parabelachtige werken in kort tijdsbestek’ verschenen, respectievelijk: Het leven uit een dag (p. 54-55), Een ongenode gast (p. 56-58) en De elementen (p. 58-62)

[p. 263]

WIJMAN, Erwin De column als literair genre, XVII, 164, p. 27-31 Ook over de kritiek op en de waardering van de column in Nederland; met tabel: auteur, krant, prijs, bundeling

ZWART, Dirk Een wanhopige brug naar de gestorven moeder. In gesprek met Leo Pleysier, XVII, 165, p. 54-58 - Met prtn. N.a.v. Wit is altijd schoon, genomineerd voor de AKO-prijs 1989

V. Illustratie

Geven, Fred, XVII, 163, p. 21, 66, 69; 164, p. 5, 11, 14, 17, 21, 25, 27, 28, 30, 70; 165, p. 62-65

Bijzondere nummers/gedeelten

Nynke van Hichtum
(XVII, 165, p. 1-53) - Met afbn., facs., ill.⁴, prtn.

HOLTROP, Aukje De pedagogische motieven en inzichten van Nienke van Hichtum, p. 38-48

KINGMANS, Hugo Illustraties in het werk van Nynke van Hichtum, p. 49-53 Illustrators: o.a. Tjerk & Tjeerd Bottema, Pol Dom, Cornelis Jetses, Berhardina Midderigh-Bokhorst, Jan Wiegman

RIEMERSMA, Alex M.J. Sprookjes, door Nynke fan Hichtum in het Fries bewerkt, p. 31-37 De sprookjes van Ludwig Bechstein (1801-1860), Richard Leander (1830-1889), Jean Macé (1815-1894); tevens over haar pseudoniem (p. 31-32)

SCHAAF, Wim van der De bewerkingen van volkssprookjes door Nienke van Hichtum, p. 22-30 O.a. de sprookjes van Grimm (p. 23-26) en Russische sprookjes (p. 26-29)

STEENMEIJER-WIELENGA, Tineke ‘Courage’ en ‘pose’, een portret in woorden van Nynke van Hichtum, p. 2-13 Biografie van Sjoukje M.D. Bokma de Boer, eerste vrouw van Pieter Jelles Troelstra

WEG-LAVERMAN, Jant van der Nienke van Hichtum en haar boeken-kinderen, p. 14-21 Het kindbeeld in de boeken: Afke's Tiental (1903), De jonge priiskeatser of Jelle van Sipke-Froukjes (1932), Schimmels voor de koets, of... vlooien voor de koekepan? (1936), Drie van de oude plaats (1939)

4 Leo Eland, p. 1, 36

[p. 264]

Renate Dorrestein
(nr. 166-167, p. 1-60) - Met afbn., ill.⁵, prtn.

DORRESTEIN, Renate Suiker, p. 48-56

HAASSE, Hella S. Bij de ‘gothieke vertelsels’ van Renate Dorrestein, p. 36-42 Voorafgegaan door een artikel van Robert-Henk Zuidinga: Over broeierige atmosferen, psychische onevenwichtigheden en diabolische sprookjes. De ontwikkeling van de ‘female gothic’, p. 32-35

MOOR, Wam de ‘Mijn woede richt zich op stereotiepen’. In gesprek met Renate Dorrestein, p. 3-15

MOURIK, Ineke van De vergruizing van het perpetuum mobile of Renate Dorrestein in Wonderland, p. 16-31 Over de invloed van Lewis Carrolls Alice in Wonderland, dat ze las als achtjarige, en over haar feministisch wereldbeeld

ZUIDINGA, Robert-Henk Biografie [van] Renate Dorrestein, p. 2 Het Dorresteiniaans. Notities bij het taalgebruik in de columns en romans van Renate Dorrestein, p. 43-47 Bibliografie Renate Dorrestein, p. 57-60

5 Leo Eland, p. 2, 13, 26, 60

Moderne poëzie en literatuur uit Centraal en Oost-Europa
Samenst.: Fons Elders
(nr. 166-167, p. 62-113) - Met ill.⁷

Inleiding

ELDERS, Fons Zeven fragmenten over Vrijheid en Taal, p. 63-74

7 Foto's: Walter Bloem, Eddy Posthuma de Boer, Nico Jesse, Piet Keijser, Egbert Munchs, Simone Sassen

Kritische bijdragen

BERANOVÁ, Jana De groteske glimlach van de geschiedenis. Over Milan Kundera en zijn werk, p. 96-105 - Met facs., prt., tek. David Levine Portret van een dichter. Over Jaroslav Seifert, p. 106-113 - Met prtn.

⁶

6 Leo Eland, p. 62, 81, 85, 90, 102, 103

[p. 265]

ELDERS, Fons ‘Het vasthouden aan de menselijke stem, die illusie’. In gesprek met Martin Mooij [over Poetry International], p. 75-82

GRADOV, Kirill Het sprookje van staatsreclame, p. 83-86 Sovjet-schrijvers en de ideologie

RASCH, Gerard ‘En alleen onze dromen zijn niet vernederd’, p. 87-95 De Poolse literatuur/de traditie/de oorlogservaringen/de ideologie en het autoritair gezag

Cees Nooteboom
(nr. 168, p. 1-92) - Met prtn.

NOOTEBOOM, Cees Basho I-IV. Cyclus uit: Het gezicht van het oog, p. 18-21 Ingeleid door Daan Cartens; Duitse vertaling door Erwin Peeters (uit: Akzente, 1988, nr. 3); Engelse vertaling door Leonard Nathan

BOLL, Michel Het oeuvre op reis. De buitenlandse reacties op het werk van Cees Nooteboom, p. 86-91 ‘Beslissend voor zijn internationale “doorbraak” is het moment geweest dat hij voor Rituelen de Amerikaanse Mobil Oil Pegasus Prize voor Literature 1982 kreeg’ Met overzicht van vertaald werk per titel (p. 91)

CARTENS, Daan Een uiterste gestrengheid tot stilte. Cees Nooteboom over ‘Het gezicht van het oog’, p. 3-10 De inleiding tot het nr. (p. 2) wordt gevolgd door de samenvatting ‘onder enkele steekwoorden’ van hun gesprek

GEVERS, Arie & KREGTING, Marc De koning is dood! Leve de koning!, p. 29-40 Over het laatste verhaal De koning is dood uit De verliefde gevangene (1958; 1964)

GLADDINES, Niels Bernard Levin, Tussen droom en werkelijkheid. Vert.: N. Gladdines, p. 91-92 Iets ingekorte tekst van Levins recensie van In Nederland in de Sunday Times, 24 mei 1987

HOF, Kees van 't ‘Het breken van ogen’. Analyse van ‘I Maschi’ uit Aas (1982), p. 22-28 - Tekst, p. 22 - Met ill.: Canaletto; Pietro Longhi

KOSSMANN, Ernestine Postmodern avant la lettre. Over De ridder is gestorven (1963), p. 41-44

LAFEBER, Gaby ‘Wie niet kiest, zal in het moeras omkomen’. De existentiële problematiek in Rituelen, p. 45-58 Citaten uit de vierde druk van 1981

[p. 266]

NIJS, Pieter de Camera in camera. Het verlangen van de voyeur, p. 74-79 In een voor hem als Westerling ‘wezensvreemde wereld’ ‘objectiveert Nooteboom zijn waarnemeing door zichzelf tot oog, tot camera te reduceren... om des te scherper te kunnen waarnemen’

PALMEN, Connie De schrijver als schenner. De schrijver, de filosoof, de tekst, p. 59-67 Over J. Derrida's filosofische kritiek en tekstanalyse als inleiding tot beschouwingen over In Nederland, het boek dat gaat ‘over de grenzen van de literatuur en hoe de literatuur door haar grenzen en door het schenden en overtreden daarvan juist tot literatuur wordt’ (p. 61)

STEENBERGEN, Hans Een Don Quichotte tegen het uurwerk. Nootebooms vergeefse passages naar het voorbije, p. 80-85 ‘de zoektocht naar het voorbije’ is ‘het voornaamste thema van al zijn reisverhalen en van de reeks Voorbije passages in het bijzonder’ (p. 80)

STEENMEIJER, Maarten ‘Een laboratorium van bewaarde tijd’. Cees Nooteboom en Spanje, p. 68-73 Over diens reisverhalen en de ontwikkeling erin

WITTEVEEN, Albert Het oog van de poëzie. Over Het gezicht van het oog, p. 11-16

Theun de Vries
(169, p. 1-45) - Met prtn.

VRIES, Theun de Saint-Georges, p. 42-45 Uit de onvoltooide roman: 1789 of De nachten van Saint-Georges

KOSSMANN, E.H. Theun de Vries en het Franse absolutisme. Over ‘Baron’, p. 28-32 Enigszins bewerkte vorm van de lofrede n.a.v. Theun de Vries' 80ste verjaardag en het verschijnen van Baron Theun de Vries en de geschiedenis, p. 33-36 Lofrede van de promotor bij het verlenen van het eredoctoraat in de Letteren aan de Universiteit van Groningen op 13 juni 1979

MAERE, Jaak de 34 Friese parels. Over de Wilt Tjaarda-verhalen, p. 21-26 De tegels van de haard (1941); De namen in de boom (1967); De vogels om het erf (1978) Met het zwerfgebied van Wilt Tjaarda in kaart gebracht door Anne Wadman, p. 27 - een fietsroute

VLIET, Eddy van Contouren van de schrijver en communist Theun de Vries, p. 12-20

[p. 267]

VRIES, Sandra de De kracht van Winnie de Poeh, p. 37-41 Herinneringen aan haar jeugd en aan de reis naar Moskou van 1953

WAARSENBURG, Hans van de Beknopte bio-bibliografie van Theun de Vries, p. 2 ‘Mijn hele werk is één grote liefdesverklaring’. In gesprek met Theun de Vries, p. 3-11

Gerard Reve
[Samenst.⁸: Hanneke Eggels]
(nr. 170-171, 120 p.) - Met afbn., facs., ill.⁹, prtn.

BOLL, Michel ‘Mijn enige criterium is: een goeie film maken’. In gesprek met Rudolf van den Berg, regisseur van de speelfilm De Avonden, p. 5-11

DOLMAN, Margreet Gerard Reve kan zelfdoding voorkomen, p. 3-4 M. Dolman, lid van de jury, over de toekenning van de eerste Mens & Gevoelensprijs

HOFFMAN, Thom Brief aan Frits van Egters (d.d. 31 dec. 1988), p. 23-26 T.g.v. de première van De Avonden schreef Thom Hoffman, die de figuur Frits van Egters vertolkte, een aantal brieven

KREGTING, Marc De wereld is een groot gekkenhuis. Over De laatste jaren van mijn grootvader, p. 52-62 Verhaal uit de eerste periode (1946-1956)

MEIJER, Josine W.L. Van oude vrienden en een veranderende wereld, p. 113-118 Herinneringen en beschouwingen, in de vorm van een brief aan Hanneke Eggels, liever dan haar verslag van twee gesprekken

MEIJER, Maaike Reve's geestelijke liederen, p. 80-90 Over ‘de polyfonie en de intertextualiteit van Reve's poëzie’

NIJHOF, Jos Tragedie in een burgermanswoning. Over het dramatische karakter van ‘De ondergang van de familie Boslowits’, p. 35-51

OEVER, Annie van den Gerard Reve en Fritzi Harmsen van Beek, p. 99-112 Over tal van punten van overeenkomst

8 Voorwoord, p. 2

9 Leo Eland, p. 71, 83, 92

[p. 268]

PAARDEKOOPER, Jos Kattebellen voor de eeuwigheid. Over de brievenboeken van Gerard Reve, p. 72-79

PRANGER, Burcht Over Reve, God en Bernardus van Clairvaux, p. 91-98 Bernardus en de Mariaverering en het katholicisme van Reve

RAAT, G.F.H. Over de roman en het filmscenario De avonden, p. 12-22

RADSTAKE, Jos Korrespondent van Avondblad. Over de ontvangst van De avonden, p. 28-34 Podium wijdde in maart 1948 een speciaal nummer aan De avonden en het nummer kreeg de titel Avondblad

STURM, Arie Achter alles is behang. Over Winnih-de-Poeh en Gerard Reve, p. 63-71 Over overeenkomsten tussen de verhalen van A.A. Milne en het werk van Reve