Bibliografie van de literaire tijdschriften in Vlaanderen en Nederland. De tijdschriften verschenen in 1983

[p. 320]

Tirade

Opgericht in 1957

Redaktie: H.F. Cohen, Herman Verhaar

Redaktiesecretaris: Gemma Nefkens, p.a. Uitgeverij G.A. van Oorschot, Herengracht 613, 1017 CE Amsterdam

Jg. XXVII, nrs. 284-289, 792 pp.

nr. 289: november-december 1983 = Gerard Reve

I. Poëzie

BERGHOUT, Cathrien Drie gedichten, 284, pp. 94-96 Luchthaven: ‘Blauw, waarin de zon een rol speelt’ p. 94 ‘Kan er in vuur een breuk ontstaan?’ p. 95 ‘De molshoop staat tot het gazon’ p. 96

BUWALDA, Margreet Zeven gedichten, 284, pp. 104-112 Requiem: ‘“Early closing day”. Een kleine Engelse stad’ pp. 104-105 Honeymoon: ‘Hoe zal het Judocus zijn vergaan?’ pp. 106-107 Toen dacht ik...: ‘... toen dacht ik: ik wil voor jou’ p. 108 Boat trip: ‘De bronzen boot in mijn venster vaart zonder’ p. 109 ‘Het tekenen van kisten’ p. 110 Verhaal: ‘Het verhaal van de horizon’ p. 111 ‘Vroeger dacht ik: wie tekent,’ p. 112 Acht gedichten, 287, pp. 399-406 Dode vrijdag: ‘Een hospitaal aan de stadsrand’ p. 399 Honingpot: ‘Wat rest nog van die morgen?’ p. 400 Later: ‘Later, zei je. Later zullen we, kunnen we’ p. 401 Overleven: ‘Uiteindelijk overleeft het leed zichzelf -’ p. 402 Archeologie: ‘Dit merkte ik, alleen in de lege tuin’ p. 403 Ruimte: ‘In het midden welk midden’ p. 404 Levensecht: ‘Opgaand in en deel uitmakend van’ p. 405 Verjaardag: ‘In oude agenda's herlas ik’ p. 406

DONCK, Peter Woestijnen, 287, pp. 491-494 ‘Tot de lucht toe gevuld’^1 p. 491 ‘Hier recht toe’ p. 492 ‘Badend in een zee van zand’ p. 493 Zenith: ‘Ik sta op de rand’ p. 494

DUBOIS, Pierre H. Suite de la fuste^2, 285, pp. 153-157 1. ‘Door een dreigend infarct’ p. 153 2. ‘Simone werd wakker in tranen’ p. 154

1 Opdracht: Voor Stans

2 Gedateerd: Manosque, september 1982

[p. 321]

3. ‘Een dienstertje in het hotel’ p. 155 4. (briefje aan Elisabeth Eybers): ‘Lieve Elisabeth,’ p. 156 5. ‘Nu moet het maar gebeurd zijn’ p. 157 De bomen (tuin in Solérieux), 285, pp. 158-159 ‘Kon ik zo lang en onbeweeglijk leven als de bomen’

EIJKELBOOM, J. Gedichten, 288, pp. 540-541 Volkstuintjes langs de spoorbaan: ‘Overal langs de lijn’ p. 450 Zo oud als toen: ‘Jongen, bederf je ogen niet.’ p. 541

GIELKENS, Jan Günter Eich, Het staat bij Seume (O.t.: Nach Seumes Papieren). Aantekening & vert.: J. Gielkens, pp. 236; 237-242 Noordelijke zucht; Rand van de stad, Filologisch, p. 237; 238 Na het einde van de biografie, Optiek, p. 239 Namen; Belastingaangifte, Augsburg, p. 240; 241 Het staat bij Seume, Later, p. 242

HINRICHS, Jan Paul Vladisláv Chodasévitsj, Drie gedichten. Aantekening & vert.: J.P. Hinrichs, 285, pp. 216; 217-221 De apin; De molen, pp. 217-218; 219-220 Op de dood van de kater Murr, p. 221

KORTEWEG, Anton Vijf gedichten, 285, pp. 178-181 Hart: ‘Eindelijk los verlangd’ p. 178 Hoop: ‘Als ik ten minste die hand’ p. 179 Huwelijk, pp. 180-181 1. ‘Voor jou is het iets anders - na’ p. 180 2. ‘In de Horsten een bonte specht,’ p. 181 3. ‘Zoals in 't najaar van de balsemien’ p. 181 Met jou, 287, pp. 477-480 Na jou: ‘Daarna tevreden vastgesteld dat je’ p. 477 Buiten jou: ‘Nu ik verdreven en ontsnapt, valt’ p. 478 Zonder jou: ‘Zoals wie op 't perron’ p. 479 Samen: ‘Als jij je niet van me verlost, moet ik.’ p. 480

KUSTERS, Wiel Episode, 284, pp. 18-23 ‘Toen de avond viel, de dag’ p. 18 ‘Om het bewegen van de bomen’ p. 19 Overgeleverd: ‘Liften en gewichten’ p. 20 Kleine ballade: ‘Vingers van was’ p. 21 Falun: ‘Een vondst, ingewand’ p. 22 ‘Vogels stegen’ p. 23

MEEUWS, Paul Gedichten, 288, pp. 565-570 Wals: ‘Zonnige zaterdag, twaalf uur.’ p. 565 Mars: ‘Er slaat een stilte uit duizend hakken.’ p. 566 Blues: ‘Men wandelt op een veer’ p. 567 Een uitzonderlijk zacht gekraak: ‘uit Londen hield de natie bijeen.’ p. 568

[p. 322]

Voor strijkers: ‘Een cycladische god bouwde de vrouw.’ p. 569 Berceuse: ‘De kop gekromd maar stram’ p. 570 Vocalise: ‘Natuurlijk spreken vissen niet.’ p. 470

SANDERS, Cees Passagier in Holland, 284, pp. 40-43 Holland: ‘Van de polder draait de dijk naar de horizon’ p. 40 Een straatgod: ‘Het cafélicht streelt de nacht’ p. 41 Het hart van mijn schipper: ‘Mijn schipper draait mijn kade langszij’ p. 42 Waterspiegel: ‘Met de polderwind ben ik naar zee gefietst’ p. 43 Het lied van een jongen^1, 286, pp. 258-265 Mijn Lief: ‘Jou alleen zal ik vertellen’ p. 259 Vrouwen: ‘Toen aan de vermogende kant van de stad’ p. 259 Het huis: ‘In de tuinen van een heer stuurde’ p. 260 Meneer De Gruyter: ‘Het Heilig Hart verdonkeremaanden’ p. 261 Superplie: ‘Het internaat schuilde op een open plek’ p. 262 Vriend: ‘Hij schreed als een god waarschijnlijk’ p. 263 Vrouwen: ‘Een heilige toekomst fietste ik voorbij’ p. 264 Mijn Lief: ‘Mijn zinnen hebben het aangedurfd’ p. 265 De eenhoorn. Naar Rainer Maria Rilke^2, 287, pp. 457-459 ‘O, ik zie het dier, van zijn mythe bestaand.’

TELLEGEN, Toon Een mooie kamer, 285, pp. 199-203 Ik zat eens in een kamer, p. 199 Gleed van zijn stoel: ‘Gleed van zijn stoel en werd paars’ p. 200 Ik ving een glimp op van een ander: ‘Ik ving een glimp op van een ander, statig’ p. 201 In een kast: ‘In een kast, hij was zojuist overleden,’ p. 202 Ik zit in een kamer: ‘Ik zit in een kamer, de ramen zijn beslagen,’ p. 203

TIMMER, Charles B. Gennadi Ajgi, Gedichten. Vert. & aantekeningen: Ch.B. Timmer, 286, pp. 335-344; 345 Dag; Mijn eigen; Mensen; Geluk, pp. 335-336; 337; 338; 339 Stilte; Ochtend in Peredelkino, p. 340; 341-342 Requiem in de voorwinter; Bij reguiem in de voorwinter, p. 343; 344

VROMAN, Leo Het bed^3, 386, pp. 312-317 ‘Het was al weer vroeg. De zon stond nog laag’

VROOMEN, Pim de Drie gedichten, 287, pp. 495-497 Verdeelde ruimten: ‘Het glas bezet zich tot en met’ p. 495 Aan het strand: ‘De wolken hangen laag,’ p. 496 Op glas, twee glazen: ‘Een glas is maar van glas.’ p. 497

1 Opdracht: Voor Gerry

2 Opdracht: Voor Marie-Josée Heeren

3 Gedateerd: Brooklyn, 16 april 1983

[p. 323]

ZITMAN, Jan Negen gedichten, 284, pp. 60-69 Ansicht: ‘Korte berichten’ pp. 60-61 Een liefde: ‘Ik verdronk in haar ogen.’ p. 62 Lopende patiënt: ‘Spreekuren vroeger borden’ p. 63 Conservatief: ‘Ik kom wel na’ p. 64 Zelfportret: ‘Een schelp,’ p. 65 Cartogram, pp. 66-67 1. ‘We reizen af op de kaart. Shell AG.’ p. 66 2. ‘Tot minder dan een bladluis ingekrompen’ p. 67 Oud-Hortuszicht: ‘Halfvier al. Pas halfvier. Wat nu. De paarden’ pp. 68-69 In een bos: ‘Geen harder grond dan bosgrond. Korstig zand’ p. 70 Zeven gedichten, 287, pp. 421-429 Amandelen pellen of: kastanjes op water: ‘Illusie: in wat uit de keel komt wellen’ p. 421 ‘Wie brieven schrijft schrijft brieven aan zichzelf.’ p. 422 ‘In Vierzehnheiligen al in de kerk’ p. 423 Het middenland^1: ‘Gemeld wordt uit een hedenloos verleden:’ p. 423 Belijdend: ‘Wat bezielt je’ p. 425 Pup: ‘Zoveel dat hij niet weet nog. Al die poten’ p. 426 Zondag: ‘Er schijnt geen zon, maar 't is al uren dag.’ p. 427 Represaille 1944: ‘Nu is het onherroepelijk:’ p. 428 De bergen: ‘Het kind dat ik ben tekent een berg.’ p. 429

1 Opdracht: Voor Jacques Hamelink

II. Proza

BURNIER, Andreas Tussen Honolulu en de Westkust, 285, pp. 130-152 Fragment uit: De literaire scholen (roman in wording)

MEEUWS, Paul Het klavichord, 285, pp. 222-235

RAVEN, Wim Egyptisch dagboek, 288, pp. 528-539

IV. Kritische bijdragen

ANKER, Robert Krol en orde, 285, pp. 182-198 N.a.v. Gerrit Krol, Het vrije vers De opvattingen van Gerrit Krol m.b.t. poëzie (en roman) en die van de auteur; de procédés die G. Krol in zijn eigen werk heeft toegepast

BERGH, Hans van den De poppenspeler en zijn marionetten. Over retorische manipulaties in het drama, 286, pp. 365-384 Over de kunstgrepen die de toneelauteur binnen het illusionistisch kader van het drama kan gebruiken om zijn publiek te manipuleren

[p. 324]

BOKSHOORN, Frederik De rare Reed uit Reds, of de sluipwegen van de Oktoberrevolutie als kerstverhaal, 285, pp. 243-256 Over John Reed, zijn boek over de Russische Oktoberrevolutie Ten days that shook the world, en Mabel Dodge, die hem het revolutionaire pad opduwde, episode die ontbreekt in Warren Beatty's film Keynes en de ijdele gebruikers van zijn naam, 288, pp. 592-606 Over de epigonen en het eenzijdig gebruik dat ze maakten van Keynes' inzichten; tevens over de theorie van Nikolaj Dimitrijewitsj Kondratiew en John Maynard Keynes' General theory

BROUWERS, Jeroen Jan Emmens (1924-1971), 286, pp. 266-283

BURNIER, Andreas Een eenvoudige aanbidder van de eeuwige Boeddha, 287, pp. 430-456; 288, pp. 571-591 De zoeker naar zichzelf, pp. 433-456 De man van mededogen 1877-1880 (24-27 jaar), pp. 571-591 Vincent van Gogh is de bodhisattva-weg gegaan ‘een weg die leidt tot geestelijke verlichting, maar geheel ten dienste van medemensen’ (p. 431)

COHEN, H.F. Voor een onsentimentele politiek: de memoires van Henry Kissinger, 284, pp. 71-93 The White House years (1979) & Years of upheaval (1982) Kleuterklasmetafysica, 285, pp. 204-215 N.a.v. Martin Gardner, Science: good, bad and bogus Over Gardners scepticisme tegenover paranormale verschijnselen, dat de auteur deelt; over Rudy Kousbroeks mening inzake ‘beperking van het niet-falsibieerbare tot de kunst’ en ‘zijn uitbarsting’ tegen Andreas Burnier in zijn L.E.J. Brouwerartikel (NRC/Handelsbald 1 okt. 1982) Over aard en oorzaken van de 17e eeuwse wetenschapsrevolutie. Eerste ontwerp voor een historiografisch onderzoek, 286, pp. 346-364 Rede uitgesproken bij de aanvaarding van het ambt van hoogleraar in de historische aspecten van techniek en maatschappij aan de Technische Hogeschool Twente op 9 juni 1983 Aankondiging en toelichting van zijn onderzoeksproject: de in de loop der jaren gegeven verklaringen voor de oorzaken van de wetenschapsrevolutie kritisch onderzoeken Nog iets over Popper^1, 287, pp. 508-512 N.a.v.K. van het Reves Lezing over Popper... (nr. 284, pp. 2-17) en de reactie van J. Goudsblom (nr. 287, pp. 498-506) Over K. Poppers falsifieerbaarheidsbeginsel en de natuurwetenschap A. Kovacs, Vredesbewegingen in Oost en West. Vert.: H.F. Cohen, 288, pp. 542-555

DRESDEN, S. Ter herdenking van Hugo de Groot, 288, pp. 556-564 Toespraak in de Nieuwe Kerk te Delft op 9 april 1983

1 In rubriek: Weerwoord

[p. 325]

GELRE, Henk van Het geval Joseph Beuys, 286, pp. 284-311; 287, pp. 386-398 - Met prt., ill.

GOUDSBLOM, J. Over falsificatie en methoden^1, 287, pp. 498-506 Reactie op Karel van het Reve, Lezing over Popper... (nr. 285, pp. 2-17) Met een antwoord van K. van het Reve, pp. 506-507

JONG, Martien J.G. de ‘Devenir un auteur posthume’^2, 284, pp. 113-128 Over Maurice Gilliams' streven ‘niet alleen... naar het perfecte hermetische gedicht, maar ook om het image van de absolute en onbereikbare kunstenaar’ (p. 114); over de moeilijkheid met hem een ‘zinvol interview te maken’; met fragmenten van gesprekken (pp. 118-128) Fragment uit te verschijnen studie ‘Maurice Gilliams: een essay’

LAUXTERMANN, P.F.H. Marx zonder maskerade, 288, pp. 618-630 Bart Tromp, Karl Marx

MEIJER, Josine W.L. Eric Hoffer en zijn werk, 287, pp. 481-490 N.a.v. het overlijden van deze Amerikaanse havenarbeider en filosoof Aegidius Timmerman, een unieke figuur^3, 288, pp. 631-640 N.a.v. de derde druk van zijn Tim's herinneringen [aan de Tachtigers]; met een Nawoord van Harry G.M. Prick

NOORDZIJ, Gerrit De nieuwe letters van de keizer, 288, pp. 514-527 - Met afbn. Met tal van voorbeelden wordt aangetoond dat er geen grens is tussen handschrift en typografie en dat de Duitse typografische letter ‘Fraktur’ ontworpen is naar een Vlaams voorbeeld: de Bourgondische bastarda of het hoge Brugse schrift; ze werd voor het eerst gebruikt voor het gebedenboek van 1514 van Keizer Maximiliaan I

PRIES, Anne Lidia Kornejevna Tsjoekovskaja, 284, pp. 97-103 Haar bezoek aan de zieke L.K. Tsjoekovskaja in Moskou en hun gesprek over de vertalingen van haar Zapiski (herinneringen), over Valentin Raspoetin, Natalja Iljina en Anna Achmatova

REVE, Karel van het Lezing over Popper te Enschede op 23 oktober 1982, 284, pp. 2-17 Over Karl Poppers falsificatietheorie en zijn bewering dat er geen wetenschappelijke methode bestaat, waarmee Van het Reve akkoord gaat Afscheidscollege 3 juni 1983, 287, pp. 407-420 ‘een terugblik op 26 jaar hoogleraarschap (in de slavistiek) aan de Leidse academie’ met beschouwingen over studenten, houding tgo. collega's, ‘de universitaire revolutie’

1 In rubriek: Weerwoord

2 In rubriek: Dokumenten

3 In rubriek: Kroniek

[p. 326]

ROOSENSCHOON, Wies Wilfred Smit: een diepzinnig dichter, 288, pp. 607-617 N.a.v. Herman de Coninck, De speeldoosjes van Wilfred Smit (1982, 282-283, pp. 698-719)

SLUIS, I. van der De ontwikkelingsneuroloog en de volkscommissaris. Kritische kanttekeningen bij de medische vredesbeweging, 284, pp. 24-39 Enigszins herwerkte versie van het stuk geweigerd door Medisch Contact van de Koninklijke Nederlandse Maatschappij van Geneeskunde Over de discussietechniek van leden van de Nederlandse Vereniging voor Medische Polemologie (NVMP) en van de International Physicians for the Prevention of Nuclear War ‘niet veel meer dan een instrument van de Russische buitenlandse politiek’ (p. 32)

TIMMER, Charles B. Russische notities, 284, pp. 44-59 1. Een gedicht van Josif Brodski, pp. 44-52 ‘In memoriam T.S. Eliot (derde luik)’ in letterlijke overzetting en in eigen vertaling (pp. 46-47) naast de Engelse door George L. Kline (1962) en de Duitse door Vera Strassburger (1966) ter vergelijking 2. Een gedicht van Anna Achmatova, pp. 52-54 ‘Imitatie naar het Armeens’ in letterlijke overzetting en in eigen vertaling (p. 53) naast de Engelse door Stanley Kunitz en Max Hayward (1974) 3. Een gedicht van Wilfred Smit, pp. 54-58 Boris Pasternaks gedicht ‘Vesna’ door W. Smit vertaald als Voorjaar (p. 55) en door Ch.B. Timmer als Lente (p. 56) en hun verschil van mening. Met het gedicht ‘Een stupa voor zijn 65ste’ van W. Smit voor Ch.B. Timmer (p. 57) Russische notities, 285, pp. 160-177 1. Dwaalsterren in de Sovjetletteren, pp. 160-170 Over de novelle O Soebbota! van Dina Kalinovskaja 2. P.C. Hooft wordt nog gelezen..., pp. 170-171 Over een aangekondigde Russische editie van Hooft, Bredero e.a. 3. Oplagen en wat cijfers zeggen, pp. 171-175 Kwantitatieve analyse van oplagen en titels in het Russische uitgeversbedrijf 4. Uit de USSR of: een Russische Nachtwacht, pp. 175-177 Over een foto van de opgebaarde sovjetleider Leonid Brezjnev Russische notities. Gennadi Ajgi, 286, pp. 318-334 - Zie ook: Poëzie Russische notities. Andrej Voznesenski, pp. 460-476

Bijzonder nummer

Gerard Reve
(nr. 289, pp. 639-781)

REVE, Gerard De Voetjes van De Vloer, p. 641 ‘Wanneer, door de Genade,’

BERGH, Hans van den De viertakt-motor van de literatuur of: het romantisch decadent kunstenaarschap, pp. 711-723

[p. 327]

COHEN, H.F. Gerard Reve en de politiek, pp. 642-660 Over Reves uitspraken over Amsterdams (inmiddels ex-) burgemeester Polak en over Zuid-Afrika in het Parool-interview van 15.1. 1983 door Boudewijn Büch, waarop het gesprek met Aad van den Heuvel volgde, waarvan de tekst als Document hier is opgenomen (pp. 751-762)

COHEN, H.F. & NEFKENS, Gemma In gesprek met H. Verhaar over Gerard Reve. ‘De avonden’ en verder, pp. 763-781

DUBOIS, Pierre H. Een sprookje is geen jongensboek, pp. 724-731 Over Reves roman Wolf

HERK, Frank van & KESTEREN, Martin van Er moet een God zijn (want zoiets kan men onmogelijk zelf bedenken). Een onderzoek naar de religie in het werk van Gerard Reve, pp. 666-706

HEUVEL, Aad van den Gerard Reve ondervraagd, pp. 751-762 In de ‘Alles is anders-show’, KRO-televisie, 24 jan. 1983 n.a.v. het Parool-interview. Zie ook: H.F. Cohen

KICKIE Verjaars-brief voor Gerard, pp. 662-663 ‘Gerard, in hoeveel bochten ik me wring’

PIETERS, Ludo Gerard Reve, pp. 732-743 ‘wat Unzeitgemässe Betrachtungen bij een zestigste verjaardag’

RAVEN, Wim & WIGGEN, Wim van Abû al-Hassan al-Shustarî [1212-1269]. [Gedicht]. Vert. & [aantekening]: W. Raven & W. van Wiggen, p. 664; 665 ‘Ik ben geenszins gebouwd voor het werk van een ezel’

TROMP, Herman Welke recensie past bij Wolf?, pp. 744-750 Een keuzemogelijkheid uit vijf artikels

WALKER, D.P. Some memories of Gerard Reve, pp. 707-710 Herinneringen aan hun eerste ontmoeting in Londen in 1953 en over Reves zin voor humor