Bibliografie van de literaire tijdschriften in Vlaanderen en Nederland. De tijdschriften verschenen in 1981

[p. 325]

Tirade

Opgericht in 1957

Redaktie: Jaap Goedegebuure, Herman Verhaar

Redaktiesecretariaat: Tirade, Loethe 15, 2381 BL Zoeterwoude

Administratie: G.A. van Oorschots's Uitgeversmaatschappij B.V., Herengracht 613, 1017 CE Amsterdam

Jg. XXV,	nrs. 262-271^1,	724 pp.
	nr. 271:	december 1981 = W.F. Hermans

1 In april-mei: het dubbelnummer 265-266; in juli en aug. verschijnt Tirade niet

I. Poëzie

ANKER, Robert Twee gedichten, 264, pp. 176-179 Kleine Geschichte des historischen Materialismus (De val van Icarus): ‘Geen boer die ooit begrijpt’ p. 176 Seigneur? Drieluik, pp. 177-179 ‘We zitten in de trein, zij en ik., p. 177 ‘Koel albast de balustrade.’ p. 178 ‘Dit is het laatste seizoen. Mijn boom’ p. 179

CONINCK, Herman de Bas-Oha, 269, pp. 496-498 Begin maart: ‘Nevel en een witte zon. Niet het soort’ p. 496 2. ‘De zon staat op de einder als een nul. Gestraald’ p. 497 3. ‘Regen en tegelijkertijd een zich woest en fel’ p. 498

EIJKELBOOM, J. Drie gedichten, 262, pp. 9-11 Wolwevershaven, pp. 9-10 1. ‘Verstrooid keek ik naar buiten’ p. 9 2. ‘Mist sluit de ruimte buiten’ p. 10 Ansicht: ‘Een plein zo bleek van licht,’ p. 11

EREBOS, Dirk Geel stof, 262, pp. 46-50 Vlucht: ‘In zijn khaki uniform,’ pp. 46-47 Jongenskamp, p. 48 1. ‘De zon stond hoog en hard’ 2. ‘Terwijl de heersers in hun hol’ Vlinders: ‘Bomen’ p. 49 Overgave: ‘Geel stof’ p. 50

GAARLANDT, Jan Geurt Vier gedichten, 263, pp. 111-114 ‘Ik blader terug in de stilte van schriften’ p. 111 ‘We worden langzaam aan gereduceerd’ p. 112

[p. 326]

‘Het is gaan sneeuwen’ p. 113 ‘Ik wandel met de avond mee’ p. 114

HILLENIUS, D. Zeven gedichten, 262, pp. 25-31 Messe des pauvres: ‘er is geen einde’ p. 25 ‘een zin uit een gesprek gevallen’ p. 26 ‘onwaarschijnlijk waren de dagen’ p. 27 ‘leven is vastgroeien en vluchten willen’ p. 28 ‘daar was een plek’ p. 29 Trouw: ‘oude koolmezen hebben een langer lied’ p. 30 ‘als je niet in mijn droom komt’ p. 31

HOORE, Cees van [Gedichten] Groot licht: ‘'s Nachts jakkerend in een wagen’ 265-266, p. 283 Cherbourg: ‘De eerste druppels’ 265-266, p. 284 Het Academisch: ‘van hieruit kun je het zien liggen’ 265-266, p. 285 Basso continuo: ‘Wind tégen over het jaagpad.’ 267, p. 382 Bad- en zweminrichting ‘De Regentes’: ‘De badknecht had een oor’ 267, p. 383 Zomeravond: ‘Beneden rinkelen weer messen. Don 't fence me in’ 267, p. 384

KOPLAND, Rutger Drentse A, 268, pp. 415-418 1. ‘Morgens aan de rivier, morgens waarin’ p. 415 2. ‘Alsof hij opnieuw zou willen beginnen,’ p. 416 3. ‘Alsof hij verder zou willen gaan’ p. 417 4. ‘Morgens aan de rivier’ p. 418 Verder, 269, pp. 486-487 1. ‘Nu we weten dat we verdwaald zijn’ p. 486 2. ‘Onze kaarten hebben we achtergelaten,’ p. 486 3. ‘Op het punt nu van verder te gaan’ p. 487 4. ‘Onze gezichten zijn koud en strak,’ p. 487 5. ‘Grijs-groene golven van bos na bos,’ p. 487

KORTEWEG, Anton [Gedichten] Angst: ‘Geen duizend angsten, maar één vrees:’ 263, p. 83 Beetje later: ‘Als poedel, in een geur’ 263, p. 84 De grijsaard en de jongeling, vijftig jaar later: ‘Knaap, een gevoelige ziel be-’ 263, pp. 85-86 Sorry: ‘Dat het voor alles te laat is, niets’ 263, p. 87 Familieportret I (Libelle, 17 aug. 1979): ‘Het gezin is’ 264, pp. 144-145 Familieportret II (Libelle, ooit): ‘Het gezin is’ 264, pp. 146-147 Uitzicht: ‘Steeds weer diezelfde straat:’ 264, p. 148 ‘Geen hand door het haar meer.’ 267, p. 357 ‘Men verplaatst zich, maar’ 267, p. 358 ‘Wie was verplaatste zich, verdween. Wie zich bevond’ 267, p. 359 ‘Het was weer eens zo ver dat er’ 268, p. 449 Verlaten: ‘Als we elkaar nog eens ontmoeten, je’ 268, p. 450

KROL, Gerrit Vijf gedichten, 267, pp. 331-335 Ontologie: ‘Zo schiep God hemel & aarde’ p. 331 Brief, ontvangen: ‘kruis van het heelal’ p. 332 De slechtvalk: ‘De snavels scherp, in legers’ p. 333 ‘De handen voor de ogen’ p. 334 Hardware: ‘Niets ervaar je dat je’ p. 335

[p. 327]

MELISSEN, Sipko Vijf gedichten, 265-266, pp. 228-233 Tekens: ‘Zoveel tekens zwierven door mijn huis’ p. 228 Hekwerk: ‘Het sneeuwde en de tuin werd nieuw.’ p. 229 Correspondent^1, pp. 230-231 1. ‘De regels die je op mij stapelt’ p. 230 2. ‘We komen samen in het gras’ p. 231 Twee wandelingen, pp. 232-233 1. ‘Op deze wandeling word ik een steen.’ p. 232 2. ‘Op deze wandeling ben ik met licht’ p. 233

MESTEROM, Harry Vijf gedichten, 267, pp. 370-374 Een bruid in de winter: ‘Ze brandt haar vingers’ p. 370 Dooi: ‘Niets dat nog houvast biedt’ p. 371 Wind: ‘Droom van een bewogen foto,’ p. 372 Dorst: ‘Een hand op de tast’ p. 373 Was getekend: ‘Dit zou, bij wijze van spreken,’ p. 374

SCHOUTEN, Rob Vier gedichten, 269, pp. 509-512 Hemelstraat 40, Antwerpen: ‘Kijk eens, in deze kamer ben ik alles’ p. 509 Natuur: ‘Niet langs een kronkelpad in de natuur’ p. 510 Bezonken moment: ‘Hier in dit druppelflesje zit het schone’ p. 511 Beeldentrekkertje: ‘Niets doe ik maar ik sluimer in de schoot’ p. 512

TRAPMAN, J. Scheveningen, 268, pp. 443-445 1. ‘Na overweging en heroverweging is’ p. 443 2. ‘Klassieke vorming schijnt haar invloed’ pp. 443-444 3. ‘En dan de cycloop. Hoe dikwijls’ p. 444 4. ‘Voor de patatkraam staat de reus,’ p. 444 5. ‘Na avond en nacht werd het’ p. 445 6. ‘Ieder seizoen worden de strandtenten’ p. 445

VROOMEN, Noriko de & RIDDER, Leo de Gozo Yoshimasu, Een bejaard dichter. Vert. uit het Japans: N. de Vroomen & L. de Ridder, 269, pp. 519-528

1 Voor Hans van Wissen

II. Proza

BROUWERS, Jeroen Bezonken rood (romanfragment), 269, pp. 466-485

HART, Maarten 't Het Muiderslot^2, 263, pp. 88-110

IDEMA, W.L. Shen Jiji, De geschiedenis van vrouwe Ren. Inl. & vert.: W.L. Idema, 264, pp. 158-159; 159-170

2 Voor Carel Peeters

[p. 328]

KOOLHAAS, A. Een snoek als een veerman, 267, pp. 322-330

PESKENS, R.J. Voor de armen van Gouda, 268, pp. 402-414

IV. Kritische bijdragen

ANSTADT, Milo De horde van de dertigste april. Een bespiegeling over gezag en vrijheid, 265-266, pp. 208-227 Beschouwingen over vrijheid en macht als referentiekader voor een beoordeling van de incidenten van de 30ste april 1980 bij de troonswisseling

BRONZWAER, W. Bordewijks ‘Noorderlicht’, 268, pp. 419-442 Typering van deze roman uit 1948, voorafgegaan door een situering ervan in het oeuvre

BROUWERS, Jeroen Literatuur en zelfmoord. Aantekeningen bij mijn lectuur^1 II. De ‘trage zelfmoord’, 262, pp. 59-64 Weerlegging van Marnix Gijsens uitspraak ‘Er zijn wel veel schrijvers aan de drank dood gegaan, dat is ten slotte een trage zelfmoord’; met voorbeelden uit de Nederlandse en de wereldliteratuur III. ‘Niet omdat ze dood wou zijn’..., 263, pp. 120-128 Over A. Alvarez' zelfmoordstelling, getoetst aan Joszef Atilla, Cary van Bruggen, Malcolm Lowry IV. ‘En - wie zal zeggen of...’, 264, pp. 180-192 1. O.a. over N.V. Oespenski, Dop (Adolf) Bles, pp. 180-182 2. Louis Couperus, pp. 182-184 3. Adwaita en zijn ‘trauma’, pp. 184-186 4. Pé Hawinkels en Roger van de Velde, pp. 186-187 5. Het geval Ido Keekstra, pp. 188-190 V. ‘Een onnatuurlijke bleekheid’, 265-266, pp. 307-318 1. Gevallen van zelfmoord zoals in een van hun werken beschreven: Heinrich von Kleist, pp. 307-308 François Haverschmidt, pp. 308-309 Cornélie Huygens, pp. 309-310 Jan Arends, pp. 310-311 Jotie T'Hooft, pp. 311-312 Menno ter Braak, pp. 312-313 2. [Literaire zelfmoordgevallen], pp. 313-316 bij S. Vestdijk, W.F. Hermans, Harry Mulisch Bellen blazen, 265-266, pp. 234-238 Dagboeknotities, o.a. over het boekenweekgeschenk in opdracht van de CPNB door Henri Knap; over Elly de Waard; Hannes Meinkema = Hannemieke Postma = Hannemieke Stamperius en Chrysallis Vlaamse flaters, 267, pp. 375-381 Dagboeknotitie (3.4.1981): De niet begrepen minnaar en de famossissimus doctor N.a.v. het interview van Myriam Ceriez met Jozef Deleu o.m. over culturele integratie en Freddy de Vree's verslag van de academische zitting te Antwerpen t.g.v. het bezoek van Koningin Beatrix en Prins Claus, met Marcel Janssens’ ‘toespraak vol clichés en algemeenheden’ - beide teksten in NRC-Handelsblad 3.4.1981

1 Het eerste deel verscheen in nr. 261, pp. 668-672

[p. 329]

COHEN, H.F. De formatie van het tweede kabinet-Van Agt, 270, pp. 558-567

CONINCK, Herman de Roland Jooris: het niets en het alles, 265-266, pp. 265-282 Adriaan Morriën: gewone wonderen, 267, pp. 391-399 Over diens Avond in een tuin Wat er niet is, blijft, 270, pp. 568-578 Ed Leeflang, Bewoond als ik ben

COSIJN-GOUDA, A. Dennis Wood, Isabelle de Charrière, Benjamin Constant en de roman. Vert.: A. Cosijn-Gouda, 267, pp. 336-356 ‘... een paar van de onderwerpen... die in Isabelle de Charrière's romans naar voren komen en die heel duidelijk vanuit een diepe en eeuwigdurende bron in haarzelf komen’ en over ‘de belangrijkste vriendschap in haar leven, die met Benjamin Constant’ en over de invloed die ze op elkaar gehad hebben Lezing, gehouden voor het Genootschap Belle de Zuylen, op Slot Zuylen, 18.10.80

DEEL, T. van Een gedicht schilderij, 269, pp. 488-495 Over Rutger Koplands gedichtenreeks Schilderij (uit: Al die mooie beloften), geinspireerd op Het Teniersplein te Antwerpen van Henri de Braekeleer

FRERIKS, Kester De geldigheid van het verleden, 269, pp. 513-518 Over foutieve interpretaties van de historische roman, zo door Daan Cartens van Willem Brakmans De blauwe-zilveren koning (Bzzlletin, 85, pp. 59-62) en door Marjan Groenewegen van M. Yourcenars werk (Lit. Paspoort, XXXII, 1981, pp. 744-747)

GALEN LAST, H. van Waarom tijdschriften? 262, pp. 12-24 ‘Niemand hoeft van die tijdschriften de redding van de wereld te verwachten, maar zij zouden belangrijker knooppunten van intellectuele, literaire en artistieke stromingen kunnen zijn dan nu en bovenal plaatsen, waar de dingen nog werkelijk ter discussie worden gesteld’ (p. 15)

GOEDEGEBUURE, Jaap Niet personalistisch, wel persoonlijk, 263, pp. 115-119 Tom van Deel, Recensies Het ondenkbare denken, 264, pp. 130-143 Harry Mulisch, De compositie van de wereld In gesprek met W.F. Hermans, 268, pp. 451-464 ‘... een vrijwel woordelijke weergave van het grootste deel van het gesprek dat ik met Hermans had tijdens een door De Populier op zondag 7 juni 1981 georganiseerde “literaire ontmoeting” in het Amsterdamse theater De Krakeling. Desgevraagd weigerde Hermans deze weergave te autoriseren, o.m. omdat ik niet heb aangegeven “waar iets is weggelaten”’ (p. 451) Het herkennen van intenties (Over de kritische en wetenschappelijke standpunten van H.A. Gomperts), 270, pp. 545-557 Artikel gebaseerd op een lezing, gehouden t.g.v.H.A. Gomperts afscheid van de vakgroep Nederlands van de Rijksuniversiteit te Leiden, op 24 sept. 1981

[p. 330]

HAMELINK, Jacques Register II (notities), 267, pp. 360-369 Beschouwingen en uitspraken

JONG, Oek de De zonneklep van Goethe, 262, pp. 5-8 Dankwoord bij de ontvangst van de Bordewijkprijs 1980 van de Jan Campertstichting voor zijn eerste roman ‘Opwaaiende zomerjurken’

LAUXTERMANN, P.F.H. Boedha en Prometheus, 265-266, pp. 286-306 Over het causaliteitsbeginsel en de huidige sceptische houding er tegenover; over het wereldbeeld van het oorspronkelijk Boedhisme met het Nirwana; over het humanistisch streven der Prometheus-figuur met tragische gevolgen; ‘het prometheïsch avontuur van de wetenschap en de geschiedenis laat zich, eenmaal aangevangen, niet terugdraaien, en het kan er alleen om gaan, er het beste van te maken’ (p. 300-301)

MEYER, Josine W.L. Herinneringen aan Jaap van Hattum, 269, pp. 668-672

OORSCHOT, G.A. van Mededeling, 262, pp. 2-4 Bij zijn aftreden als redacteur van Tirade

PEETERS, Carel Tegen de ideologie van de ‘deviante vorm’, 270, pp. 530-545 Over Witold Gombrowicz, Roland Barthes en Menno ter Braak ‘gepreoccupeerd door het verschijnsel vorm in zijn pyschologische, maatschappelijke en culturele gedaanten’ en een pleidooi houdend voor ‘het onthullende karakter van de literatuur en het denken’ (p. 535); over Walter Benjamins lezing uit 1934 ‘De auteur als producent’ en het gebruik dat ervan wordt gemaakt door J.F. Vogelaar, A. Mertens, Graa Boomsma en C. Offermans bij de beoordeling van de literaire productie; de meeste (Nederlandse) schrijvers ‘kozen voor een individuele vorm waarin al die literaire technieken van de avant-garde zijn verwerkt... maar niet ten koste van een noodzakelijk minimum aan... “Verhaal”’ (p. 544)

TIMMER, Charles B. Russische notities, 262, pp. 32-45 1. Een Leidse vertaling, pp. 42-45 Kritische beschouwingen bij de collectieve vertaling van Poesjkins ‘De stenen gast’ o.l.v. en met een voorwoord van Karel van het Reve (De Tweede Ronde, 1980, 2, pp. 134-160). Met een reactie van K. van het Reve o.d.t. Die Timmer (264, pp. 149-156) en commentaar van Ch.B. Timmer (264, pp. 156-157) 2. Russische roulette en georganiseerde zelfmoord, pp. 40-45 Over zelfmoord van Russische auteurs Russische notities, 263, pp. 66-82 1. Dostojewski en het Joodse vraagstuk, pp. 66-77 N.a.v. een brief van Dr. P. Hijmans over het weglaten van alle dagboekfragmenten over o.m. de Joodse kwestie in het door Paul Rodenko bezorgde deel X van Dostojevski's Verzamelde werken. Deze brief verwijst naar Hijmans bijdrage in Maatstaf (XXVII, 1979, 12, pp. 78-88) over D.I. Goldstein et les juifs, wat hier nu kritisch bekeken wordt; met een repliek van P. Hijmans (268, pp. 446-448) 2. De mantel van Tamar, pp. 77-81 Over het probleem van de betrouwbaarheid van vertalers en de vraag of een bepaalde zin aan het eind van Gogols verhaal De mantel juist is vertaald of niet - vraag van Tamar in Vrij Nederland 17.1.1981

[p. 331]

Russische notities, 265-266, pp. 239-255 1. Over Dostojevski en zijn romantechniek, pp. 239-254 2. Over Majakowski en ljoebljoe Joe B., pp. 247-254 Over Ann & Samuel Charters boek I love over de liefdesepisode van 15 jaar tussen de dichter en Lilja Brik, de vrouw van Osip Brik Het onbehagen aan de vrouwelijke vorm, 267, pp. 385-390 ‘Moeten wij als gebruikers van de(ze) taal niet eisen dat er voor bepaalde begrippen adequate vormen worden ingevoerd?’ (p. 385); maar ‘ook voor de taalkundige is de spontane aanhechting of afstoting van suffixen nog steeds een mysterieus fenomeen’ (p. 376), met tal van voorbeelden Met een reactie van E. Ruysendaal o.d.t. Het onbehagen vanuit de vrouwelijke vorm (270, pp. 589-591)

VERHAAR, Herman Bulhof over Ter Braak, 262, pp. 51-58 Francis Bulhof, Menno ter Braak. De artikelen over emigrantenliteratuur (1933-1940) voorafgegaan door het boekje Politicus zonder partij van Menno ter Braak; over het gebrek aan inzicht bij Bulhof zodat geen ernstige Ter Braakbehandeling geboden wordt Aantekeningen over literatuurkritiek, 264, pp. 171-175; 265-266, pp. 194-207 ‘Met schrijvers en dichters [en academici] aan het woord valt er over de kritiek niet veel goeds te vernemen’ (p. 194); over de opvatting van Jan Wolkers, ‘een berucht agressor jegens zijn critici’ (pp. 194-201); met een Naschrift: De duivel op zijn staart getrapt (pp. 204-207) n.a.v. Jan Wolkers, Cyankali voor de critici (De Tijd, 27 maart 1981)

VERSTEGEN, Judicus De brede maatschappelijke discussie en de technische ontwikkeling, 265-266, pp. 256-264 Overwegingen bij de technische vooruitgang en uitvindingen n.a.v. discussies over de toepassing van kernenergie

WIENER, L.H. Het blijft oppassen met die flikkers. De literatuurkritiek van F. de Roover, 270, pp. 579-588 Reactie op F. de Roovers recensie van Wieners boek Bomen die te mooi zijn moeten worden omgezaagd (Vrij Nederland. Boekenbijlage, 28.2.1981)

Bijzonder nummer

W.F. Hermans
(nr. 271, pp. 594-721) - Met prt.)

BENDERS, Raymond J. In gesprek met W.F. Hermans, pp. 594-607

CUMPS, Dorian Een voorproefje van ‘De god denkbaar’: ‘De teddybeer’, pp. 632-642 ‘Een verhaaltje dat ... praktisch onopgemerkt is gebleven, is het grappige, op een vuurwerk van nonsensikale humor gebaseerde De teddybeer uit Een landingspoging op New-Foundland, 1957’

[p. 332]

GOEDEGEBUURE, Jaap Iets over de moraal van het cynisme, pp. 689-693 ‘Hermans ... cynisme, met alle gevoel voor tragiek dat er in besloten lag, is verschraald tot een zurige wrok’ (p. 691)

HERMUS, Antoon Hermans met een kuifje, heel uit de verte, pp. 694-700 Hermans en Hergé, de auteur van de Kuifjes-albums, hebben heel wat gemeen

KALEIS, Huug Vijf en dertig jaar W.F. Hermans of: Forum overtroffen, pp. 669-684 Over het vader/zoon thema en het zuster/incest-motief tot en met Nooit meer slapen (1966); over W.F. Hermans en Forum; over Uit talloos veel miljoenen en de Nederlandse critici, o.a. Carel Peeters en Jaap Goedegebuure

MORRIËN, Adriaan Een hangertje met een gevoel van eerbied (fragment uit de roman Onder literatoren), pp. 656-668

PEETERS, Carel Getrouwd of niet getrouwd met W.F. Hermans, pp. 685-688 Reactie op Huug Kaleis (pp. 669-684) die ‘zo langzamerhand zou moeten weten dat er mensen zijn die Willem Frederik Hermans niet beschouwen als het fenomenaal genie dat altijd gelijk heeft en evenmin als de schrijver waar iederéén zijn leven wil mee vullen’

RAAT, G.F.H. De verstandhouding met de lezer. Over de presentatie van de werkelijkheid, in Conserve, pp. 643-655 ‘De kennistheoretische scepsis die keer op keer in Hermans' oeuvre tot uitdrukking komt, is nauw verbonden met zijn opvattingen over de aard van de literaire werkelijkheid’ (p. 644)

REVE, Gerard Veel genoegen, pp. 608-610 ‘Hij is, zeker in de Nederlandse letteren, uniek’ ... ‘Een eigen woordgebruik heeft hij bijna niet. Heel zijn artistieke effekt komt voort uit zijn stijl, dat wil zeggen uit het rhythme en de logica ... waarmede visie en gedachte ontvouwen worden’ (p. 609)

VEEN, Adriaan van der Zijn eigen bondgenoot, maar niet door dik en dun, pp. 624-631 Over Hermans ‘vete met Nederland’; over Hermans en Criterium vanaf 1945

VERHAAR, Herman Het gelijk van de fotograaf, pp. 701-721 Over Hermans als criticus en over zijn houding tgo. Ter Braak; met correspondentie tussen Verhaar en Hermans i.v.m. Hermans' visie van de fusie van Criterium en Libertinage (Mandarijnen op zwavelzuur); over De raadselachtige Multatuli en correspondentie erover met Verhaar; over Nooit meer slapen

VREE, Freddy de Over verbindbaarheid, pp. 611-623 Over de romancier en zijn ‘intersubjectief romanmodel dat een onderlaag van verbindbare elementen veronderstelt’ getoetst aan Uit talloos veel miljoenen