Bibliografie van de literaire tijdschriften in Vlaanderen en Nederland. De tijdschriften verschenen in 1980

[p. 233]

De Gids

Opgericht in 1837

Redactie: G. van Benthem van den Bergh, A.L. Constandse, A. de Froe, Rudolf Geel, S.R. de Groot, Gerrit Kouwenaar, Harry Mulisch, A. de Swaan

Redactiesecretarissen: G. van Benthem van den Bergh, Rudolf Geel

Redactieadres: De Gids, p.a. Meulenhoff Nederland B.V., Postbus 100, 1000 AC Amsterdam

Jrg. CXLIII, 10 nrs., 813 pp.

Nr. 3-4 = Onze moedertaal

Nr. 9-10 = De Arabische wereld

I. Poëzie

BERGHE, H.C. ten Drie tijdstippen, 5, pp. 311-316 Acres Road 7.1.75 9.15 u.: ‘Uit de ooghoeken gezien’ p. 311 Gedicht met stotteraar 7.1.79 9.15 u.: ‘Stof ruimen, sneeuw’ pp. 312-313 Carla House 7.1.80 9.15 u.: ‘Ik had gedacht de dag’ pp. 314-316

BERNLEF, J. Vier gedichten, 7, pp. 497-500 Een forens, omkijkend: ‘Op een punt van weggaan keek hij om’ p. 497 Verjaardag: ‘Ik weet niet eens hoe oud hij wordt’ p. 498 Mijn broer Piet: ‘Het verleden heeft hij in zijn vingers’ p. 499 Golden delicious: ‘Mijn moeder zit aanvallig in de tuin’ p. 500

BEURSKENS, Huub Vijf gedichten, 8, pp. 548-551 ‘de vanger draait van de vis’ p. 548 ‘tegen de koelte van een mes’ p. 549 ‘de vis met een hazelip’ p. 550 ‘de vis zwemt in het water en vergeet zich’ p. 551 ‘sluitend in holling in lucht op holling in water’ p. 551

BIJSTERBOSCH, Willem Drie gedichten, 8, pp. 570-572 In de bus: ‘Dode vogels in de sneeuw:’ p. 570 Lovesong for the room on number fourteen: ‘Omdat je gebloemd bent van binnen’ p. 571 Gedicht voor Michel K.: ‘Ik zal bij je zijn’ p. 572

BOCCAROSSA Zes gedichten, 3-4, pp. 251-254 ‘onbekend en ongezien’ p. 251 ‘dit zijn mijn verkrachters’ p. 252 ‘dit lichaam is al gebruikt’ p. 252

[p. 234]

‘ik die deze bewegingen’ p. 253 ‘er is een speigel’ p. 254 ‘een gouden dood’ p. 254

EERENBEEMT, Gerard Leonard van den Acht gedichten, 8, pp. 540-547 ‘het paard dat ik naloop’ p. 540 ‘een ets als een brug’ p. 541 ‘de maan, dat is pas zichzelf’ p. 542 (sifr): ‘herinnering aan een streling’ p. 543 ‘het objectief’ p. 544 ‘niets helpt vechtvliegers’ p. 545 ‘geen dans’ p. 546 ‘in de wind wil zo'n afgerukte vleugel nog wel’ p. 547

FAVEREY, Hans Dichtheid, rimpeling, het ruisen, 6, pp. 407-411 ‘Zich aan de golfslag onttrokken’ p. 407 ‘Zulke tronk, zulke roos’ p. 408 ‘Maar waarom geen winde-’ p. 409 ‘Branding noch stokroos’ p. 410 ‘Dagelijks een brandende stokroos’ p.411

FROE, A. de ‘Wat treurt Gij Hoogstgeleerde Geel’ 1, p. 2 Van kerst naar paas, van paas naar kerst, 3-4, pp. 233-235 ‘De Heer is waarlijk opgestaan’ p. 233 ‘Het geschiedde in die dagen’ p. 234 ‘Al het schepsel kon het horen’ p. 235

HAFT, Lloyd Tsjou Meng-tiè, Zeven boeddhistische gedichten. Inl. en vert. en aant.: L. Haft, 5, pp. 333-342 Februari; Boom; Eenmaal het water voorbij, p. 335; 336; 337 Winterzonnewende; Omhelzing van de leegte; Op de pont, p. 339; 340; 341

HAMELINK, Jacques Vijf gedichten, 8, pp. 531-535 Dode meeuw: ‘In het brosse sneeuwijs’ p. 531 De meermin: ‘De geluksvogel die drijft op lucht’ p. 532 Zeezwart: ‘Ik verwacht niets meer van de bergen’ p. 533 Wennen: ‘Het blijft wennen, gewoon zijn’ p. 534 Strandbeeld: ‘De zee schittert niet meer’ p. 535

KUSTERS, Wiel Hoofden, 7, p. 480 ‘Een mand vol hoofden wiegde daar’

VELTMAN, Martin Zes zakensonnetten, 7, pp. 520-525 New York: ‘Nippend van mijn champagne in de Boeing’ p. 520 Directeur: ‘Soms, beroepshalve, loop ik door de gangen’ p. 521 Zakenlunch: ‘Het restaurant heeft kreeft op het menu’ p. 522 Conflict: ‘Dit is het onrustbarende van boeken’ p. 523 Praatje: ‘Luisteren wil ik naar het mateloos’ p. 524 Dilemma: ‘Langzaam splitst het conflict zich toe: de dichter’ p. 525

[p. 235]

VLIET, Eddy van Vijf gedichten, 6, pp. 417-419 1980: ‘Tot over de oren in de ziekte’ p. 417 Sotto voce: ‘Sotto voce, dit is fluisterend of met zachte stem’ p. 418 Foto: ‘De beet van zuur, de beet van de magneet’ p. 418 Vreemd is de gedachte: ‘Vreemd is de gedachte, onmogelijk was de gedachte’ p. 419 De leeuwin: ‘Niet de antilope maar de haat’ p. 419

WAARD, Elly de Twee gedichten, 3-4, pp. 177-178 ‘Zo ver ben je terwijl je naast me zit’ p. 177 ‘Mijn liefde hongert naar je en ik honger’ p. 178

II. Proza

ANBEEK, Ton De Theorie, 1, pp. 41-55

MENDELS, Josepha Liefde, 2, pp. 96-99

PANNEKOEK, Yvo Afscheid, 6, pp. 412-416

IV. Kritische bijdragen¹

ABRAHAM - VAN DER MARK, Eva E. Enkele opmerkingen over Antilliaanse literatuur*, 1, pp. 56-64 In hoofdzaak over de op Curaçao en Anuba ontstane literatuur in het Nederlands; Over het thema dood en het thema vrouw o.a. bij Cola Debrot, Boeli van Leeuwen, Tip Marug, Luc Tournier, Frank Martinus; over dichters uit de jaren '70 en hun thematiek

BEIJK, J. De cognotieve revolutie in de psychologie 1. Opkomst en ondergang van het behaviorisme, 5, pp. 317-332 2. De attributietheorie, 6, pp. 427-445

BENTHEM VAN DEN BERGH, G. van Norbert Elias, Over de dood en de eenzaamheid van de stervenden in onze tijd. Vert.: G. van Benthem van den Bergh, 7, pp. 451-479

BOSCH, Dick van den Vergelijken is menselijk. 29 gedachten over problemen van vergelijken, 7, pp. 501-519 ‘Vergelijkingen, waarnemingen en interpretaties zijn de basiselementen van onze oriëntatiemiddelen’ (p. 519)

1 De titels met een * behoren tot de rubriek: Kroniek en kritiek

[p. 236]

BRAKMAN, Willem Jeugd als bouwstof, 8, pp. 536-539 Over de eigen jeugd als thema in de literatuur, o.m. bij S. Vestdijk

BRUNT, Emma & BRUNT, Lodewijk Op zoek naar bevrediging*, 1, pp. 64-76 ‘Seksualiteit is dus: jezelf zijn. Maar wat dat is weet niemand. Met ons allen zoeken we naar seksuele bevrediging in een tijd dat iedere inhoud aan het begrip seksualiteit ontvallen is’ (p. 76) Op zoek naar het lijf*, 2, pp. 120-128 Over de postmoderne lijfbeweging en het feminisme Op zoek naar ouderschap*, 3-4, pp. 268-279 ‘De veeleisendheid van het postmoderne leven roept de vraag op: wie moet voor de kinderen zorgen?’ (p. 269); over kinderloosheid

CONSTANDSE, A.L. Raadselen van het Midden-Oosten*, 5, pp. 357-360 Over Iran, de gijseling van de Amerikanen en de reactie Een nieuwe strategie*, 8, pp. 584-587 Over het plan van de VS. de eerste slag toe te brengen (‘met zogenaamd strategische kernwapens, als de Sowjet-Unie ergens met conventionele strijdmiddelen een aanval zou hebben geopend’ (p. 584)

DEKKER, R.M. De fatale voet in de literatuur van de negentiende eeuw, 6, pp. 420-428 Uitwerking van een opmerking van Mario Praz over voetfetisjisme; over de ontwikkeling van het thema van de fatale voet in de eeuw voor Octave Mirbeau's Het dagboek van een kamermeisje (1900)

DIJKINK, G. De topografische verbeelding, 5, pp. 295-310 Over ‘de geografische structuur van de verbeeldingswereld van de auteur’ (p. 296); Over Austin T. Wright, John K. Wright, Thomas Hardy, Alex. Pope, William Faulkner, Marcel Proust, Michel Butor

DROSTE, F.G. Het werkelijkheidsgehalte van literatuur, 5, pp. 343-351 ‘Het literaire werk wordt werkelijkheid op het moment van lezen en blijft dat zolang het lezen duurt’ (p. 350)

FRANSMAN, Jurriaan De journalistieke kunstkritiek*, 3-4, pp. 263-268 ‘de functie en de taal van journalistieke muziekkritiek’ en de toestand in Nederlandse kranten

GEEL, Rudolf De ondergang van de verbeelding*, 2, pp. 145-147

GOUDSMIT, Jaap & WAALS, Fransje van der De baring van een wangedrocht*, 3-4, pp. 285-286 Reactie op Emma & Lod. Brunt, Op zoek naar het begin (CXLII, 1979, 9-10, pp. 670-677) over verloskunde: met een Commentaar van Emma en Lodewijk Brunt (p. 287)

[p. 237]

GROOT, Sylvia W. de Boni's dood en Boni's hoofd. Een proeve van orale geschiedenis, 1, pp. 3-15 - Met afbn. Over eigen onderzoek in Suriname over de relatie tussen de Marrons (= weggelopen slaven) en de plantagekolonie

HAFT, Lloyd De terugkeer van Bian Zhilin*, 2, pp. 115-120 Over de Chinese schrijver Zhilin, die na 20 jaar, opnieuw publiceerde, nl. vertalingen van Paul Valéry

HOEFNAGELS, Peter Antilliaanse spreekwoorden*, 5, pp. 352-356

LEK, Bram van der Het kernwapendebat [in Nederland]*, 2, pp. 128-144 Procederen namens slachtoffer? Dat gaat zo maar niet. Over recht en rechtsgevoel*, 3-4, pp. 280-285 Over Nederlandse wapenleveringen en Oost-Timor en over het niet ontvankelijk verklaren van aanklacht daartegen door de Haagse Arrondissements-rechtbank Nieuwe levensstijl, theorie en praktijk*, 5, pp. 360-364 Over het gebruik van een auto en energieschaarste Over eerlijke opvoeding, of: geen hulde aan de valse hoop. Een antwoord aan professor Lea Dasberg* 8, pp. 573-584 Reactie op haar oratie Pedagogie in de schaduw van het jaar 2000, of Hulde aan de hoop

LUKKENAER, Pim Van Frankfurt tot Leiden. Gomperts, de maatschappij en de literatuurwetenschap*, 3-4, pp. 255-263 Over H.A. Gomperts, Grandeur en misère van de literatuurwetenschap

MASUCH, Michael Hoe kon het in Marx' naam? De paradox van het stalinisme, 2, pp. 100-114 Kritiek op A.W. Gouldners bijdrage in De Gids (CXLII, 1979, 8-9 = Stalinisme nr., pp. 559-603)

PIJPER, Alfred Tolstoj versus Clausewitz, 1, pp. 16-27 Over het verschijnsel oorlog als cataclysme volgens L. Tolstoj's Oorlog en vrede (1869) en als strategie volgens Carl von Clausewitz, Vom Kriege (1832)

POPKEN, J. Over aanraken en het vermijden van aanraking, 1, pp. 28-40

SPERNA WEILAND, J. Een nieuwe Copernicus van de godsdienst, 2, pp. 79-88 R.F. Beerling, Niet te geloven

SUTTORP, L.C. Het eerste Vaticaanse Concilie (1869-1870), 8, pp. 552-569

[p. 238]

TEULINGS, Ad Vervlechting van belangen en collaboratie met de vijand. Ondernemersgedrag in de tweede wereldoorlog in Nederland, 3-4, pp. 236-250

VEER, Rob van der Frits Staal, Wat het Oosten ons kan leren. Vert.: R. van der Veer, 2, pp. 89-95 ‘net als in het Oosten (wordt) ook in het westen een deugdelijke praktijk gekoppeld aan een ondeugdelijke theorie’ (p. 94), maar ‘van Oosterse meesters kunnen we iets leren over onszelf, ons lichaam, onze geest en het feit dat het niet goed is ons zelf op te delen in een lichaam en een geest’ (p. 94)

VRIES, Erik K. de Notities in Japanse krijgsgevangenschap, 6, pp. 371-406 - Met afbn., ill., prt. Dagboek 26 jan. - 5 aug. 1944; met inleiding (p. 371) en een Naschrift 1980 (p. 406)

WOUTERS, Cas Informalisering in het rouwen en in de omgang met doden op de snijzaal, 7, pp. 481-496 ‘Het anatomische practicum’ (pp. 487-494) werd geschreven in samenwerking met Herman ten Kroode

Bijzondere nummers

Onze moedertaal
(nr. 3-4, pp. 151-232)
Gastredacteur: Frida Balk-Smit Duyzentkunst

BALK-SMIT DUYZENTKUNST, Frida Inleiding, p. 151 De macht van het woord, pp. 152-158 Taalbeheersing is macht, macht kan leiden tot misbruik; over het gevaar van ondoordacht woordgebruik, waardoor taboes alleen maar vervangen worden, niet doorbroken

EEMEREN, F.H. van & KONING, W.K.B. De taalgebruiker in de beklaagdenbank, pp. 179-203 Over taalachterstand, taalgebruik en taalbeheersing

GEEL, Rudolf Wie is er zo knap als zijn documentatiemap? Of: Hoe we de computer een opstel leren nakijken, pp. 216-232 Beschouwingen bij en kritiek op het advies van de Commissie Modernisering Moedertaalonderwijs met betrekking tot schrijfvaardigheid en het vervangen van het traditioneel opstel door Gericht Schrijven en Schrijven op feiten, waardoor het verzamelen van dokumentatie en zakelijk rapporteren alle aandacht krijgen, maar het ‘creatief’ schrijven geen enkele kans krijgt

HERMANS, Willem Frederik Bederf door vervaging, pp. 174-176 ‘Taalbederf ontstaat vooral door het in de mode raken van onduidelijke taal’; met voorbeelden

[p. 239]

HETEREN, Ida van Nieuwspraak? 159-167 Beschouwingen van een lerares Middelbare Technische School die voor het probleem ‘motivatie’ van de leerlingen te rade ging bij de Vereniging van Onderwijsgevenden in het Nederlands (VON) en de artikels in haar tijdschrift Moer

HORST, Joop van der Veranderend taalgevoel, pp. 168-173 Omgewerkte versie van een voordracht gehouden t.g.v. het eeuwfeest van het Nederlandse dialectologisch onderzoek Over de vernieuwing in de taalkunde en in de dialectologie in de jaren 1870, met de verschuiving van ‘schrijven primair naar spreken primair’, en de nawerking ervan in het onderwijs

MAUREAU, J.H. Van verzorgd naar begrijpelijk taalgebruik. Een analyse van recente en minder recente schrijfadviezen, pp. 204-215 Over de taalverzorgers die correct taalgebruik nastreefden en descriptief/prescriptief te werk gingen tgo. de huidige taaladviseurs die het ‘snel begrepen worden’ propageren

De Arabische wereld
De geschiedenis en betekenis van de Islam. Arabische taal, poëzie en politieke herrijzenis. Nederlands koloniaal verleden
(nr. 9-10, pp. 595-813)
Gastredacteur: J.J. Witkam

BROUWER, C.G. Willem de Milde, Kani Shalabi en Fadli Basha, of: Een dienaar van de VOC op audiëntie bij de beglerbegi van Jemen, 1622-1624, pp. 713-742 - Met afb. en krt. Een episode uit Nederlands koloniaal verleden

BRUGMAN, J. De Islam anno 1400, pp. 597-605 Over de Islamitische staten nu 1400 moslimse jaren na de stichting van een wereldrijk door de Profeet Mohammed

CONSTANDSE, A.L. Arabische politieke herrijzenis; een fictie, pp. 756-762

GELDER, G.J.H. van Arabisch, I.bn., II.zn.o, pp. 606-615 Over het Arabische nationale bewustzijn en over de Arabische standaardtaal en de dialecten Het Adab-complex, pp. 673-682 Over de literatuuropvatting van de Arabieren - de Duizend-en-één-nacht-verhalen gold als tweederangs-literatuur - en de Arabische literaire productie

GRAF, L.I. Christiaan Snouck Hurgronje en zijn critici, pp. 807-813 W.F. Wertheim over Hurgronjes werk en gedrag, inzonderheid diens optreden in de Atjeh-oorlog; P.S. van Koningsveld in Oriëntalistiek vanuit Leiden in gebruik

[p. 240]

als koloniale hulpwetenschap (Mare, Leids Universitair Weekblad, 13 maart 1980) ‘die een ongunstige indruk van het karakter van SH bij de lezer moet opwekken’

GROOT, A.H. de De messias van de Islam, pp. 628-638 Over het geloof in de Mahdi = de door God Rechtgeleide Voorganger, vanaf de eerste eeuw van de Islam, na de dood van de Profeet Mohammed in 632 A.D. tot heden; met verwijzing naar Jan Matthijsz. van Haarlem die zich ca. 1533 voorstelde als de profeet van de nieuwe leer en over zijn apostel Jan van Leiden

JANSSEN, J.J.G. Ibrahim Abduh of Egypte zoals slechts weinigen het zien, pp. 659-672 Over leven en werk van Ibrahim Abduh (^o1913), journalist en polemist

JONG, F. de Islamitische mystiek (tasawuff). Iets over de aarde en de betekenis van haar reglementering in Egypte in verleden en heden, pp. 743-755

JUYNBOOL. G.H.A. Westerlingen in Mekka en Medina, pp. 648-658 - Met afbn. Over avonturiers en wetenschappelijke ontdekkers die de heilige steden van de Islam hebben bezocht: o.a. de Portugees Pero de Covilhâ (ca. 1500), de Engelsman Joseph Pitts (^o1662), de Fransman Claude Sicard S.J. (^o1677); in de 19de eeuw: o.a. de Spanjaard Domingo Badia y Leblich (= Ali Bey al-Abbasi), de Rus Ulrich Jasper Seetzen (= Musa al-Hakim), de Zwitser Johann Ludwig Burckhardt (= Sjeikh Ibrahim b. Abdallah), de Engelsman Richard Francis Burton (vermomd als arts uit India), de Nederlander Christiaan Snouck Hurgronje (= Abdalghaffar) en hun beschrijvingen van Mekka en Medina en de bedevaarten

KONINGSVELD, P.S. van Snouck Hurgronje zoals hij was. Een bijdrage tot de waardering van de Nederlandse oriëntalistiek, pp. 763-784 Over de Verspreide geschriften van C. Snouck Hurgronje uitgegeven, voorzien van een bibliografie en registers door A.J. Wensinck (1923-1927), waarin wijzigingen van geringere omvang, zonder vermelding, zijn aangebracht en over recentere uitspraken over zijn werk

KRUK, Remke Arabische poëzie, enkele thema's en motieven, pp. 639-647 Met tal van gedichten in vertaling

NIEUWENHUIJZE, C.A.O. van Amerikanen, Russen en ‘radicale’ Islam: twee driehoeksverhoudingen, pp. 690-698

OTTEN, Roel Abu ‘l-Ala’ al-Ma'arri (973-1057 AD), Dwanggedichten. Uit het Arabisch vert. en toegelicht: R. Otten, pp. 699-712

SCHRÖDER, F. Oriëntalistische retoriek: Van Koningsveld over de vuile handen van Snouck Hurgronje, pp. 785-806 ‘Van Koningsveld (zie pp. 763-784) had een interessante oriëntalistische zelfkritiek kunnen schrijven als hij Snouck in de juiste traditie had geplaatst, die van de Verlichting’ (p. 785); tevens kritiek op W.F. Wertheim (zie sub: Graf, L.I.)

[p. 241]

WITKAM, J.J. Ten geleide, pp. 595-596 Over de samenstelling van het bijzonder nummer Sadiq Galal al-'Azm, De valsheid van het westerse christelijke denken van deze tijd. Vert. uit het Arabisch en nawoord^1: J.J. Witkam, pp. 616-627 Vertaling van een hoofdstuk van diens De kritiek op het religieuze denken (1969) waarin de opvattingen van W.A. Visser 't Hooft, Francis Dvornik en Hans Küng aan kritiek onderworpen worden Usama ibn Muniqidh, Het temperament en karakter van de Franken. Inl^2. en vert.: J.J. Witkam, pp. 683-689

1 Nawoord (pp. 626-627) over de auteur en de reacties op zijn De kritiek...

2 Inleiding (pp. 683-684) over de auteur en zijn werk waaruit vertaald wordt: Kitab al-I'tibar = De les van het leven