Bibliografie van de literaire tijdschriften in Vlaanderen en Nederland. De tijdschriften verschenen in 1976

[p. 224]

De Gids

Opgericht in 1837

Redaktie: G. van Benthem van den Bergh, A.L. Constandse, A. de Froe, Rudolf Geel, Gerrit Kouwenaar, Bram van der Lek, Harry Mulisch, A. de Swaan

Redaktie-adres: Postbus 100, Amsterdam

Uitgever: Meulenhoff Nederland B.V., Amsterdam

Jrg. CXXXIX, 10 nummers, 712 pp.

I. Poëzie

ARIAN, Max John Berger, Voor Orlando. Vert.: Max Arian, 9-10, pp. 688-690

DEELDER, Jules Gedichten, 3, pp. 196-198 De lijnvaart: ‘De lijnvaart vindt plaats’ p. 196 Made in Japan: ‘Het besneeuwde gezicht’ p. 197 Oorlog en vrede: ‘In 1913 trad de penningmeester af’ p. 198

FROE, A. de Hoe nu de vreemdelingen bejegenen?, 9-10, p. 646 ‘Wij raadplegen het Oude Testament’

GELDER, Alex van Gedicht, 8, pp. 649-552 ‘rond 12 uur’

GELDERBLOM, Arie Ziekenhuis, 5-6, pp. 305-311 1. ‘ik bracht je weg en droeg je koffertje’ p. 305 2. ‘jij noemde je naam en zij noemden’ p. 306 3. ‘thuis zag ik dat je nog’ p. 307 4. ‘ik was daar weer, had lang op je gewacht’ p. 308 5. ‘ik zag het ineens, die chinese roos waar’ p. 309 6. ‘in je schoenen stond niemand en niets’ p. 310 7. ‘je bent weer thuis, weliswaar’ p. 311

GILS, Gust Tien gedichten, 8, pp. 515-521 Gefotokopieerd: ‘eerst’ p. 515 Brood: ‘Ik stapte binnen bij de bakker’ p. 516 De scherpte van details: ‘juist doordat het een of ander’ p. 516 Het samenzijn: ‘hindert het’ p. 517 Het kleerscheuren: ‘hij maakte zich zo grondig’ p. 517 Genezing door wraak: ‘wreek je gezond!’ p. 518

[p. 225]

Een prijzenswaardig inisiatief: ‘een hoge ome’ p. 519 En inderdaad: ‘in het hartje van het sombere woud’ p. 519 Terapie: ‘de vreugde om het dagelijks ontbijt’ p. 520 Tot algemene verbazing: ‘eerlijk gezegd’ p. 521

HARTEN, Jan van De stilte, 3, pp. 179-180 Het brons: ‘Het holle brons sloeg fel uit’ p. 179 Buiten: ‘Achter de muur stonden sparren donker’ p. 180 De gebruiken: ‘Bij kremeren is er geen open groeve’ p. 180 Begraafplaats: ‘Het regent vandaag. Het stille fluisteren’ p. 180

HOEFNAGELS, Peter Aan M.C. Escher, 3, pp. 210-212 Dag en nacht: ‘Vissen’ p. 210 Oog: ‘Oog’ p. 210 Klimmen en dalen: ‘De trap’ p. 210 Hol en bol: ‘Bol’ p. 210 Hand met spiegelende bol: ‘Levens’ p. 211 Stereometrische figuur: ‘vier’ p. 211 Tekenen: ‘Hand’ p. 211 Boven en onder: ‘Net’ p. 211 Waterval: ‘Een’ p. 212 Belvédère: ‘Ha’ p. 212 Ontmoeting: ‘Moeten’ p. 212 Balkon: ‘Toen’ p. 212

KOUWENAAR, Gerrit Drie heldenzangen, 4, pp. 215-218 Eerste zang: ‘Zing mij, o muze, op houthoudend’ p. 215 Tweede zang: ‘pezen en ijzeren botten verbrijzelde zonder erbarmen’ p. 216 Derde zang: ‘Daags voor de vrede zond onze almachtige’ p. 217-218

KUSTERS, Wiel Gedichten, 3, pp. 193-195 Wachterlied: ‘de wekker ontploft en hij daalt’ p. 193 Vader, p. 194 ‘zelden dravend’ ‘een vrouw streek’ Zelfportret in as: ‘Hij staat geheel tevreden’ p. 195

KUYPER, Sjoerd De woorden, 7, pp. 455-457 ‘Zie hoe de man aarde verschuift en omwerpt’ p. 455 ‘Zo ga ik voort: reiziger’ p. 455 ‘Jij moet leven, ik moet leven. Jij als plant’ p. 456 ‘Er ligt geen sneeuw. Een vrouw’ p. 456 ‘De stem van de vrouw is de stem van de sneeuw’ p. 456 ‘Witte jongen was de tijd te snel’ p. 457 ‘Je denkt: Er was een tijd, niet lang geleden, waarin’ p. 457 ‘Er ligt geen sneeuw. Maan’ p. 457 ‘- Soms denk ik dat ik je niet ken omdat ik’ p. 457

[p. 226]

MARK, Peter L.L. van der Vier gedichten, 5-6, pp. 392-393 Lastige Amsterdammers: ‘Geef mij mijn vrijheid en ik zal’ p. 392 Vader tijd: ‘In zichzelve rustend’ p. 392 Even onkwetsbaar: ‘De grauwe hemel zweet regen’ p. 393 Vanaf verre gekomen: ‘Het zachte ronken van een vliegtuig’ p. 393

MENDIZáBAL, Jaime Drie gedichten. Uit: En la selva, 5-6, pp. 349-351 Liliane: ‘Mijn dochtertje, het werd net lente’ p. 349 ‘Zes sterren’ p. 350 ‘De maan kwam naar de aarde’ p. 351

MULISCH, Harry Kind en kraai, 4, pp. 231-238 Boezem: ‘vaak naar zijn moeders borst’ p. 231 Pop: ‘de moeder brengt haar lieve kind’ p. 232 Vertrek: ‘het kind roept: kijk eens wat ik kan’ p. 232 Zorg, p. 233 1. ‘de baby in zijn wang’ 2. ‘het kind stoot aan een stoel’ 3. ‘het meisje haar vriendin’ 4. ‘de vrouw wordt door haar man’ 5. ‘de vrouw zich aan het zijn’ Gelag: ‘het was een warme zomerdag’ p. 234 Aanzoek: ‘ik wil met mijn moeder trouwen’ p. 234 Spel: ‘'t is takkenweer’ p. 235 Verzoening: ‘op een late avond’ p. 236 Samenhang: ‘de moeder vluchtte met haar zoon’ p. 237 Vergezicht: ‘in het kind, daar ligt een steen’ p. 238 Spiegel: ‘de jongen zoekt bij de kapper baat’ p. 238

NIJMEIJER, Peter Paul Celan, Dertien gedichten. Vert.: P. Nijmeijer, 5-6, pp. 330-339 Lof der verte; De helling; Spreektralie, p. 330; p. 331; p. 332 Bloem; Psalm; Er was aarde in hen, en, p. 333; p. 334 p. 335 Twintig voor altijd, p. 336 Dauw. En ik lag met jou, jij in 't afval; Iers, p. 336; p. 337 Hoorresten, zienresten, in: Kom, stap schuin, p. 338 Ik hoorde de bijl heeft gebloeid; Een blad, boomloos, p. 339 Zes gedichten, 5-6, pp. 379-382 Tableau in stilstand: ‘Een slapende meeuw, de lucht’ p. 379 Een ding tegelijk: ‘In de tuin na de regen (het was’ p. 380 ‘Begraven in dit vreemde’ p. 380 Reisdrift: ‘Hier, d.w.z. hier’ p. 381 Open: ‘De mond staat stil’ p. 381 Het geheim van Duchamp: ‘De beweging ontleden: hoe stof’ p. 382

POORT, Margriet Gedichten, 3, pp. 175-178 Consumptie: ‘Warmvingerige vrouwenhand’ p. 175 Mijn god bespeelt zich met vingers, p. 176 ‘Ik raak mij zelf nergens’ ‘Mijn god bespeelt zich met vingers’

[p. 227]

Honden ruiken mijn schaamte, p. 177 De Zevende Dag: ‘Mijn minnaar rust niet’ p. 178 Het sluwe gras splijt gevingerd het water: ‘Mijn vlees groeit warmer vast’ p. 178

STEEMERS, Wijnand Zes gedichten, 7, pp. 471-474 Luchtballonnetjes: ‘Wie telt zijn tranen’ p. 471 Het vissertje: ‘Als ik wat mummel in een kreek nemen’ p. 472 De sinaasappel hield het meisje vast: ‘Wantjes met een koordje aan haar mouw’ p. 472 Jaloezie: ‘Daarna betreed ik door het deurgat’ p. 473 Zomeravondconcert: ‘Een bouquet strijkers verbeeldt de milde regen’ p. 473 Madonna: ‘Haar lippen zijn getekend als de vaarn’ p. 474

VLIET, Eddy van Gedichten, 3, pp. 145-148 ‘uit hoeveel gesprekken heb ik geleerd’ p. 145 ‘niet ik’ p. 146 ‘ik vraag niet meer’ p. 147 ‘Vastgeklemd tussen taal & gebaren’ p. 148 Vier gedichten, 9-10, pp. 680-183 ‘Twee derden lucht’ p. 680 ‘De kustlijn verandert niet voor de visser’ p. 681 ‘De opgebaarde aarde beweegt de vingers’ p. 682 ‘Na de wetten van afscheid & herfst’ p. 683

II. Proza

BERGE, H.C. ten Brief aan de Barrens, 9-10, pp. 684-687

GEEL, Rudolf Bretons dagboek (3.7.-30.7.1976), 9-10, pp. 647-651

GILS, Gust Als personages gaan denken, 8, pp. 563-565

MOER, Maria van der Een roze wolkje, 5-6, pp. 320-326

TIEGES, Wouter Donath De kleine triomfen, 5-6, pp. 383-391

TOURNIER, Luc De papegaaien sterven, 9-10, pp. 708-712

UYL, Bob den Een zwervend bestaan (fragment), 9-10, pp. 629-634

[p. 228]

III. Toneel

GEEL, Rudolf Wimbledon. Toneelspel in drie bedrijven, 3, pp. 149-174

IV. Kritische bijdragen¹

BENTZEN, Emiel Keizer Menelik II en het Ethiopisch imperium, 4, pp. 288-294 Over ‘het ontstaan van het land en de redenen waarom keizer Menelik niet alleen de basis heeft gelegd van het moderne Ethiopië, maar ook van talloze bijzonder netelige problemen’

BRINKGREVE, Christien & KORZEC, Alex Minnenijd, 4, pp. 219-230 Over het wezen van (erotische) jaloezie en de motieven ervoor, en over afgunst

CAMPO, Joep à Graven naar macht. Kritiek of kif**, 5-6, pp. 437-440 Reactie op M. Fennema, Graven naar macht (1-2 (bijz. nr.), pp. 96-106). Met een antwoord van M. Fennema, Nogmaals ‘graven naar macht’, 7, pp. 506-511

CONSTANDSE, Anton François Rabelais - een geleerde pornograaf, 5-6, pp. 299-304 Heeft Jezus ooit geleefd?, 9-10, pp. 673-679 N.a.v. Rudolf Augstein, Jesus Menschensohn en Pierre Krijbolder, Jezus de Nazoreeër. Een studie over de historiciteit van Jezus en de oorsprong van het christendom, wordt tevens een bondig overzicht gegeven van 19e en 20e-eeuwse studies, o.a. door D. Fr. Strauss, Ernest Renan, K.H. Roessingh en J.P.J. Bolland

CRUSON, Cees & ZWAAN, Ton Gesprek met Johan Goudsblom, 9-10, pp. 635-645 N.a.v. de toekenning van de essay-prijs van de stad Amsterdam voor Balans van de sociologie

DIS, Adriaan van Bij ‘Een blik van buiten’, 5-6, pp. 312-313 Bij Breyten Breytenbachs gelijknamige toespraak (opgenomen pp. 314-319) gehouden op de Universiteit te Kaapstad in de week van 12-16 februari 1973, over de schrijver en de apartheid in Zuid-Afrika

DIJKHUIZEN, Guus Landelijk leven en wat er nog van over is*, 5-6, pp. 426-436 Over Nyeholtwolde, een van de 23 dorpen van de gemeente Weststellingwerf

1 Bijdragen met * behoren tot de rubriek: Kroniek & kritiek; bijdragen met ** tot de rubriek: Correspondentie

[p. 229]

Een landelijk schoonheidsfoutje*, 7, pp. 503-506 Met een interview met het hoofd van de Provinciale Friese Schoonheidscommissie, S. van der Veen, over o.a. milieubeleid Rechts van mij, dus links van u*, 8, pp. 570-572 Humoristisch stukje over ‘links’ en ‘rechts’

DRAAK, Maartje Lampo's Kroniek van Madoc: bezwaren van de vakman, 5-6, pp. 417-425

DROSTE, F.G. Over wreedheid, oorlog en taalgebruik, 7, pp. 475-485 Over de betekenis van de taal bij groepsvorming en bij oorlogsvoorbereiding en -voering

EMDE BOAS, Magda van Operaregie tussen gisteren en morgen, 5-6, pp. 366-378 ‘Deze beschouwingen... stoelen uitsluitend op een halve eeuw operabezoek en de daarbij gemaakte aantekeningen van uitzonderlijk gelukkige, maar ook van bijzonder storende ervaringen’ i.v.m. het toneelaspect van de opera

ESMEIJER, Loek Arbeidsmigratie: ramp of zegen voor de mediterrane landen?, 9-10, pp. 691-707

EVENHUIS, J.R. Munten en mensen: inflatie tussen willoos verstand en domme wil, 5-6, pp. 340-348 Over inflatie en inflatiebestrijding in verschillende landen en tijden

FROE, A. de De mens, een vraag zonder antwoord, 1-2, pp. 113-118 Afscheidscollege als hoogleraar in de antropobiologie aan de Universiteit te Amsterdam. O.m. over de academische docent als ‘begeleider van zijn studenten’

HAZEU, Wim Vijfentwintig jaar televisie*, 8, pp. 566-569 Over gevallen uit de laatste vijf jaar ter illustratie van zijn opvatting ‘de televisie is net begonnen’ tgo. de opvatting van Gerrit Komrij ‘de televisie is oud’

HOLTERMAN, Tom De minimale staat*, 1-2, pp. 126-129 R. Nozick, Anarchy, state and utopia

JAFFE, H.L.C. Stefan Morawski, Kunst en politieke censuur. Vert.: H.L.C. Jaffé, 5-6, pp. 394-416 Na ‘een schematische tegenoverstelling’ van kunstenaar en politicus, wordt gehandeld over de mogelijkheid de censuur af te schaffen in het

[p. 230]

‘socialistische systeem’ en over de redenen voor het uitblijven van de afschaffing; over de opvatting van Karl Marx en A.V. Lunacharsky; over het geval A. Solzjenitsyn

JONG, Martien J.G. de De beperkte tijd van R. Blijstra*, 4, pp. 285-287 N.a.v. diens Mijn tijd is beperkt

KOSSMANN, Alfred Das Land der Griechen mit der Seele suchend, 9-10, pp. 662-668 Verslag van zijn kennismaking met Philip Ramp in Griekenland in het voorjaar 1976, als inleiding tot drie anti-Nederland gedichten, nl. Jotting, A nice place to be from, I wish I could be fair (pp. 669-672) jaren geleden door Philip Ramp geschreven en thans opgenomen in de bundel Near & Far

KRAAYEVELD, Ruud Schrijven zonder bewijs*, 7, pp. 499-502 J. Kruithof, Zegge en schrijve

LEK, Bram van der De vergeefse strijd van de ‘illegalen’ tegen een redeloos productiesysteem, 1-2, pp. 119-126 Over de legalisering van het verblijf van gastarbeiders in Nederland De strijd tegen fluoridering, principe of paniekzaaierig?, 7, pp. 487-498

LIER, Hans van Zigeuners en de muziek in Hongarije, 7, pp. 458-470 Over zigeunermuzikanten, vanaf de 13de eeuw; tevens over de opvatting van Frans Liszt in Des bohémiens et de leur musique en Hongrie

MEIJER, Pieter de Intellectuelen en politiek in Italië, 8, pp. 522-532 N.a.v. Alberto Asor Rosa's studie in Storia d'Italia IV, 2: Dall' Unita a oggi. Lo-cultura

NIJMEIJER, Peter De poëzie van Paul Celan, 5-6, pp. 327-329 - Zie ook: Poëzie

ROSS, Leo Inleiding bij een Nerveuze vertelling, 8, pp. 541-542 De ‘Nerveuze vertelling’ uit Levensrecht (1907) van Jacob Israël de Haan is opgenomen pp. 543-548

ROVER, Frans C. de Twee vrouwen over tijd. Een receptie-esthetische analyse van H. Mulisch' Twee vrouwen, 5-6, pp. 352-365

POLET, Sybren Het stark; Het Sensorium, 8, pp. 533-536; pp. 538-540 Taalfilosofische beschouwingen

[p. 231]

SCHELLEN, Fernando Over ‘Operaregie tussen gisteren en morgen’**, 8, pp. 573-576 Reactie op de gelijknamige bijdrage van M. van Emde Boas (5-6, pp. 366-378). Met een Nawoord (p. 576) van M. van Emde Boas

SCHöNBERGER, Elmer Rondom Reinbert de Leeuw, 3, pp. 181-192 Bekorte versie van het artikel in Key Notes (1975, 1)

STUIVELING, Garmt Een vat vol tegenstrijdigheids, 9-10, pp. 652-661 W.F. Hermans, De raadselachtige Multatuli

STUURMAN, Siep De crisis van de neopositivistische wetenschapstheorie, 4, pp. 260-284 Over de ‘verhouding tussen wetenschap (= natuurwetenschap) en filosofie’ n.a.v. het debat Popper-Kuhn: Karl Popper, Objective knowledge: an evolutionary approach en T.S. Kuhn, The structure of scientific revolutions

USSEL, Jos van Wie houdt er niet van kinderen? Bespiegelingen over de ontwikkeling van de westerse houding tegenover het kind, 7, pp. 443-454

WESTRA, Mieke & CLASTRA VAN LOON, Aline Julio Cortazar, Reis rondom een tafel. Vert.: Mieke Westra en Aline Glastra van Loon, 3, pp. 199-209 Rede gehouden voor de rondetafelconferentie ‘De intellectueel en de politiek’ tijdens de manifestatie ‘Latijns-Amerika officieus’ (Parijs 1970); over de opvatting van de Peruaanse schrijver Vargas Llosa en van hemzelf

WIELEK, H. De Bondsrepubliek Duitsland op weg naar een politiestaat, 3, pp. 135-144 ‘hoe politiek geïnteresseerden... bij ons (nl. in Duitsland) de ontwikkeling van de Bondsrepubliek beoordelen en hoe zij hierop reageren’ (p. 135)

WITKAM, J.J. Tewfik Al-Hakim, Bewustzijn herwonnen. Vert., inl. en naschrift: J.J. Witkam, 4, pp. 239-258 Over diens politieke opvattingen van en in Egypte ten tijde van Nasser en de reacties op zijn werk en houding in de periode 23 juli 1952-23 juli 1972

ZONNEVELD, Peter van Goethe en de Romantiek, 8, pp. 553-562 Nagegaan wordt ‘hoe Goethe dat woord “romantiek” nu eigenlijk gebruikt (pp. 556-559); de receptiegeschiedenis van Goethes literair werk in Frankrijk, Engeland, Nederland, Spanje en Rusland (pp. 556-559)

[p. 232]

Bijzondere nummers

Staatstheorie
(1-2, pp. 3-112)
Gastredakteur: Herman van Gunsteren

BENTHEM VAN DEN BERGH, G. van De familie van staten, pp. 19-28 Over de ontwikkeling van ‘de staat der Nederlanden’ als voorbeeld om inzicht te verkrijgen in het functioneren van de huidige staatssamenlevingen

CONSTANDSE, A.L. De rol van de staat, pp. 107-112 De staat is ‘een organisme dat zich meester maakt van een aanzienlijk deel van het nationaal inkomen, bij de herdistributie ervan een ongekende macht vertegenwoordigt, en door zijn bewapening onaantastbaar schijnt’ en ‘aan de andere kant wordt er steeds meer een beroep gedaan op de beschermende, ondersteunende en sociale functies van de staat’ (p. 107)

FENNEMA, Meindert Graven naar macht. Enkele opmerkingen bij de theorie en de praktijk van het onderzoek naar de machtspositie van de economische en politieke elite in Nederland, pp. 96-106 N.a.v. het resultaat van een onderzoek naar dubbelfuncties tussen grote bedrijven in ‘Graven naar macht. Op zoek naar de kern van de Nederlandse ekonomie’

GUNSTEREN, Herman van De staat bij het woord. Een bijdrage vanuit de analytische filosofie, pp. 3-18 Over de betekenis van het woord ‘staat’ en over staatstheorieën met de vraag ‘of de verschillende staatstheorieën, waarvan er hier enkele genoemd zijn, éénzelfde fenomeen benaderen?’ (p. 14)

HEIDE, J. ter Staat en antistaat, evolutie of revolutie?, pp. 29-34 ‘De staat moet veranderingen op gang brengen in plaats van ze, met een beroep op een evenwichtstheorie, te verhinderen’

KORVER, Ton Déjà vu, pp. 59-72 Over de opvattingen van Th.W. Adorno als representant van de kritische theorie

LEHNING, Percy B. Een filosoof van de vrijheid protesteert tegen gelijkheid, pp. 73-95 Een onderzoek van Robert Nozicks opvatting over de bevoegdheden van de staat m.b.t. sociale rechtvaardigheid in zijn ‘Anarchy, state en utopia’, met verwijzing naar John Lockes opvatting ‘dat individuen onvervreemdbare natuurlijke rechten hebben’ en naar John Rawls opvatting in zijn ‘A theory of justice’

[p. 233]

LOCK, Grahame De Franse filosofie en het Chinees raadsel, pp. 48-58 ‘de verschuiving in het denken over de staat (plaatst) zeer vele zaken die eens vanzelfsprekend schenen nu in een ander licht, en dat geldt zowel voor de Westerse als voor de socialistische wereld’ (p. 57). Over de opvattingen van Fr. Engels, K. Marx en Lenin, en de theorieën van Louis Althusser en Etienne Balibar over de overgang naar het communisme en de klassenstrijd

SWAAN, A. de De mens is de mens een zorg: over verstatelijking van verzorgingsarrangementen, pp. 35-47

Lockheed-affaire
(9-10, pp. 579-628)

FUCHS-VAN MAAREN, Nelleke H.M. Ruitenbeek, Vorsten op de sofa. Vert.: N. Fuchs-van Maaren, pp. 623-628 Een psychoanalytische kijk op enkele elementen uit Prins Bernhards biografie

HULSMAN, L.H.C. De affaire Bernhard als spiegel voor strafrechterlijke systemen, pp. 610-622

KOEKKOEK, A.K. De Koningin en haar Huis in een parlementaire democratie, pp. 581-587

LEK, Bram van der Zwendelaffaire, koningskwestie, of kapitalistisch symptoom?, pp. 602-609

MEULEN, Jak van der Het zegevieren van de doofpot, pp. 588-592

SCHUYT, Kees Meten met twee maten: redeneerpatronen en klassejustitie, pp. 593-601

SWAAN, A. de Over het prinsenkwaad, pp. 579-580 Inleiding op dit nummer dat grotendeels gewijd is aan het rapport van de commissie-Donner over Prins Bernhard en de Lockheed-affaire