|
| |
| |
| |
Vyfde bedryf.
Eerste tooneel.
Karel, Rikardo. Gevolg van edelen.
WY zyn hier op de plaats, Heer Karel, daar gy heden,
U zult zien wreeken, van den hoon, door u geleden.
Rikardo, hebt gy al wat nodig is, bereid?
Ja, alles is gereed, en wonder wel beleid.
Daar agter staat zyn Troon. Hy meend te zegepraalen,
Doch zal in eenen poel van rampen, nederdaalen.
't Was eerst bestemd dat wy hem dooden zouden, maar
Heer Hendrik, vind nu goet, dat hy, om hem daar naar
Te straffen door de beul, gevangen word genoomen.
Gevangen! vreest men nier dat hy het zal koomen?
Dat is onmoog'lyk; 't is te wel beleid, myn Heer.
Hem straks te dooden, zoude ons strekken, tot veel meer
Hendrik wil, dat hy een wyl gevangen
Zal blyven, op dat hy, als hem de boeijens prangen,
Lyd eene wreder straf, als een verhaasten dood.
Wanneer hy zich zal zien van staat en macht ontblood,
Zal hem 't herdenken van zyn boosheid, schrik'lyk plaagen,
| |
| |
En zyn geweten onophoudelyk door knaagen.
Ja, ieder oogenblik dat men hem leeven doet,
Zal hem een bangen dood doen lyden in 't gemoed.
Ook zyn wy te eel om in zo snoode bloed te baaden.
Is dit zo goed gekeurd? Ik wil my laaten raaden;
En zal volkomen doen, al wat gy my gebied.
Maar zal de Hartogin, met Lodewyk, hier niet
Wy wenschen haar te aanschouwen,
Heer Hendrik, heeft hen beide in zyn Paleis gehouwen,
En heeft iets met hen voor: maar heeft ook vast beloofd,
Dat zy met Lodewyk, ons Vorst, en opperhoofd,
Zich voor uwe oogen zal noch dezen dag vertoonen.
Wilt onze drift verschoonen.
Voorts heeft hy ons belast dat ieder ernstig waak
Omtrent den Troon, op dat die niemant en genaak,
Wie 't ook mag zyn Hy zal, wanneer het tyd zal wezen,
Ons door Ferucio waarschouwen doen. Geen vreezen,
Noch schroomen heeft meer plaats: 't is met den schelm gedaan.
Daar komt Ferucio, die zal ons doen verstaan,
Hoe 't in het Hof gaat: en ons, Hendriks wedervaaren,
Omtrent den dwingeland, wat nader openbaaren.
| |
| |
| |
Tweede tooneel.
Karel, Rikardo, Ferucio. Gevolg van edelen.
MYn Heeren, alles gaat naar wensch; Heer Hendrik zend
My herwaarts heenen, op dat ik u maak bekend,
Hoe Galeasso, met zyn komst niet lang zal beiden,
En dat hy hem zal met zyn lyfwacht herwaarts leiden,
Die al te zaamen zyn verwittigt van het stuk.
De dwingland, als bed welmd, door zyn gewaand geluk,
En ingebeelde macht, schynd nergens voor te schroomen.
Zyn opgeblaazen moed kan hy niet meer betoomen.
En met onlydzaamheid, hy't oogenblik verwacht,
Dat Karel knielen zal, voor hem, en zynen macht
Voor wettig kennen. Hy kan in zyn Hof naau duuren.
Zyn hovaardye zal hy heden dier bezuuren.
Al 't volk is op debeen omtrent het Hof. 't Gerucht
Der krygstrompetten klinkt, en vult alom de lucht.
Men ziet voor zyn Paleis, zyn hovelingen zwerven,
Die ieder, om zyn gunst en achting te verwerven,
Zich hebben op het schoonste, en heerlykste verciert.
Dees met gesteenten pronkt, en die met pluimen zwiert.
In 't kort, de pracht is groot, ik kan 't niet al verhaalen.
Ik hoop de Hemel zal dien trotschen haast doen daalen.
Zo haast den gantschen hoop in orden was geschaard,
Steeg Galeasso zelf, op een hoogmoedig paard,
| |
| |
Dat, na zyn 's meesters aard, terstond begon te steig'ren,
Aan toom en spooren scheen gehoorzaamheid te weig'ren.
Het briest vervarelyk, en schuimbekt zo verwoed,
Dat hy 't halstarrig dier, verbaast, verlaaten moet.
Een ieder staat verzet. Hy 't meest van al bewoogen,
Laat zyne ontsteltenis klaar blyken uit zyne oogen.
Elk mompelt, en voorspeld een naakent ongeval,
Dat hem, gelyk ik hoope, ook zeker treffen zal.
Hy nadert vast, myn Heer, en kan niet lang verbeiden.
Gy Heeren, wilt u dan tot tegenweer bereiden,
Wy 't overgroot gevaar de wraak gevaarlyk maakt.
Hoe grooter het gevaar, hoe meer het harte ons blaakt.
't Is maar een bloden hoop van laffe hovelingen,
Pluimstrykers, ongewoon den vyand te bespringen:
't Zyn yd'le snorkers, die zich zullen, op 't gerucht
Van onraad, elk om 't eerst begeeven op de vlucht,
De wacht ook door myn last, een hinderpaal zal strekken
Voor 't muitent graau, en ons voor overval bedekken.
Hy nadert vast, en treed in zyn verderf.
| |
| |
| |
Derde tooneel.
Galeasso, Hen drik, Rikardo, Ferucio, Karel. Gevolg van edelen. Gevolg van soldaaten.
Myn Hendrik, zeker was, dat niemant myn gebied,
Belaagen durft, men zou iets heiloos kunnen spellen
Uit 't diers hartnekkigheid. Maar zou zich iemant stellen
Ontroeren uw gemoed, en hoogverheeven geest?
Den Hartog heeft geen vrees, in 't allerminst geen reden;
'k Verzeker hem, van al zyn's volks getrouwigheden.
Maar ducht ge voor iets kwaads, Hendriko?
Doch wie ook wankelt, ik zal steeds doen zien, hoe zeer
Ik mynen Hartog min: en mag myn wensch geschieden,
Geen ander zal, als hy, op dezen Troon gebieden,
Haast zult gy van myn trou noch beter zyn bericht.
| |
| |
Hoe, zie ik Karel daar? En legt hy niet geboogen,
Kan ik zulk een trots gedoogen,
Hoe, wat 's dit? Halstarrige, zyt gy
Hier niet gekoomen, om my, in myn heerschappy,
Te erkennen voor uw Heer?
Betoonen van myn moed, en voor geen dwingland wyken.
Gy zult, hoe zeer 't u smart, myn zien op mynen Troon
Verheven, en moet tot vergrooting van uw hoon,
Een voetbank, om daar op te klimmen, my verstrekken,
Of deeze plaats met uw ontzielden romp, bedekken.
Kniel neder, ouden schelm, of 'k zweer dat ik u zal...
Gy dreigt my, en staat zelf gereet tot uw en val.
Meinedigen, 't is tyd, uw hoogmoed af te breeken.
'k Zeg, Hendrik, wilt den schelm op staande voet doorsteeken.
Myn Heer, ik ben al te eel van moed,
Als dat ik myne kling, zou verven met het bloed
Gy moet het dan voltrekken,
| |
| |
'k Bid verschoon me, ik zou zyn beul verstrekken;
Ik uwen last voldeê: 'k ben ook al te eel gebooren,
Vreest niemant mynen tooren?
Is dit getrouwigheid? Hoe, draagt men geen ontzag!
'k Zal hem dan zelf gaan doôn, en deeze ontbloote dag,
Hem booren door het hart.
Hendrik, hem tegen houdende.
Wilt uwen toorn bedaaren.
Spaar zulk een edel hoofd, verschoon die gryze haaren.
't Is Karel Sfortia. Gy zoud door hem te doôn,
Al d'adel kwetzen, met eene onuitwisb'ren hoon.
Hoe, Hendrik, wat is dit? Zult gy myn arm weerhouwen?
Vergeefs is zulk een misvertrouwen.
Vaar voort, hoogmoedigen, doch weet, uw straf genaakt,
Tot Hartog hebt ge u zelf, door uw bedrog gemaakt,
En 't wettig bloed gezocht tierannig te doen sneeven.
Maar, schelm, Hipolita, is heden noch in 't leeven:
Ook leeft haar bruidegom, den dapp'ren Lodewyk,
Den wettige erfgenaam, die op u 't ongelyk,
Aan onzen stam gedaan, zal wreeken; u ontrukken
Zyn staf, en voor zyn arm uw hoogmoed neer doen bukken.
| |
| |
Ik zweere u andermaal... 'k Zeg, Hendrik, laat my gaan.
| |
Vierde tooneel.
Izabel, in mans kleederen. Galeasso, Hendrik, Karel, Rikardo, Ferucio, Gevolg van edelen. Gevolg van soldaten.
MEinedigen, laat af. Trouwloozen, zie my aan.
Kend gy haar wel, die gy zo schandig hebt bedroogen?
Kunt gy de wraakzucht niet zien branden in myne oogen?
Zie hier voor uw gezicht, uw grootste vyandin,
Die zich komt wreek en van haar schesms geschonde min.
'k Ben Izabel. Was 't u noch niet genoeg verrader,
Dat gy my had misleid? Moest gy myn lieve vader,
Noch kwetzen in zyne eer? En durft ge naar zyn bloed
Noch dorsten, voor myn oog?
De toorn maakt my verwoed!
Vlie myn gezicht, of 'k zweer, gy zult het u beklaagen.
Ik vlieden? Neen, 'k ben hier, om u voor 't staal te daagen,
Gekoomen. 'k Eisch uw bloed, verrader: nu betoon
De krachten van uw arm. Verweer u.
Hendriko, laat my los. Laat my myn lust verzaaden.
Rikardo, hem den degen outneemende.
Ha, schelmen, 'k ben verraaden.
| |
| |
Myn dochter, houd u stil, Hoe, hier in zulk gewaad
'k Bid verschoon, Heer vader deeze daad.
Ontrouwe, zult ge uw plicht op zulk een wys betrachten?
Durft gy me ontwapenen? Gy myn geboôn verachten?
En my beletten dat ik een verrader straf?
Men doet versturvene, herleeven uit het graf,
De dooden reizen, om myn mogentheid te hoonen!
Doch zyn ze in 't leeven, dat zy zich voor my vertoonen.
Heeft myne hand gemist in 't donker? 'k Zal by 't licht
Niet missen, neen; myn moed voor geen verraders zwicht.
Deez' arm is sterk genoeg, om zonder pook of degen,
Te dooden wien ik wil: 'k ben om geen staal verlegen.
Zy zullen myn geweld, noch krachten, niet ontvliên,
Wel aan gy zult hen zien.
| |
Vyfde tooneel.
Naar 't ophaalen van een verschiet doek, ziet men Lodewyk, en Hipolita, op den Troon, met gevolg van edelen, by de voorgaanden.
NU oordeel, of men u ook heeft door waan bedroogen.
Zie daar, tiran, zie daar.
| |
| |
Wat 's dit? En welk een schrik maakt myn gemoed bevreest!
Wat zyt gy, schim, of spook? Of een vervloekte geest?
Wat maakt ge op mynen Troon? Hoe zyt gy hier gekoomen?
Ik ben geen geest, noch 't geen gy ziet, en zyn geen droomen.
Neen, 't is Hipolita, verrader, die gy ziet,
't Is uwe Hartogin, door u uit haar gebied
Verstooten. Wilt nu vry voor myne weerwraak vreezen.
Uw vonnis is geveld, gy zyt ter straf verwezen.
Meineedig, wrevel, en staatzuchtig dwingeland,
'k Zal in uw heiloos bloed uitblussen zien de schand
Van uwen hoogmoed. 't Staal zal u de borst doorstooten,
Tot wraak van 't bloed, dat gy reeds docht te zyn vergooten.
Wat moet ik zien! Ik blaak! Ik brand van ongeduld!
Treed af van mynen Troon, of 'k zweer dat gy hem zult
Wien zyt gy, schelm, die zich durft tegen my verzetten?
Wie 'k ben, verrader? 'k Ben uw vyand, Lodewyk
Ik schrik, wat zie ik! Ik bezwyk!
| |
| |
Men spaar geen dwingeland.
Beneem den schelm het leeven.
Gy my dus schelms verraân?
Ja dwingeland, ô ja, nu is 't met u gedaan.
Ik ben het, die u heb uw val en dood gebrouwen.
Ik, die de Hartogin, het leeven heb behouwen,
Uit uw geweld gered, en weer in vryigheid
Gesteld. ô Ja, tiran, het is door myn beleid,
Dat all' deeze edelen uw ondergang bezwooren.
ô Spyt! ô Razerny! Moet ik dit zien, en hooren!
Verrader, moet ik u noch zien voor myn gezicht?
'k Ben geen verrader; 'k heb myne eer, myn eed, en plicht,
Alleen betracht, 'k heb voor myn wettig hoofd gestreden,
Dat, zonder my, door u voor lang al was vertreeden.
Door my zyt gy van alle uw heerlykheid beroofd.
Dus worde uw staatzucht, dus uw hovardy gedoofd.
Dus wreekt de Hemel my, dien gy dus bits dorst hoonen.
Dus ziet ge, aards dwingland, uw meineedigheid beloonen.
Gy hebt nu al te zaam, uw wensch, en uwen lust.
Maar waarom in myn bloed, uw wraak niet uitgeblust?
| |
| |
Myn dood verzekert u geheel: beneem my 't leeven.
Men zal u aan een beul, ô dwingland, overgeeven,
Op dat gy uwe straf, in 't openbaar ontfangt.
ô Vinnig hartenleed! ô Bitt're spyt, hoe prangt
Gy myn manhafte ziell Ik wensch, ik bidde om 't sterven,
Ik zoek den dood, maar, ach, ik mach het niet verwerven,
Als schelms te sterven, en van al myn magt ontbloot.
Kom dulle wanhoop, kom, en help my aan myn dood.
Dat's los, weg ketens die myn handen poogt te dwingen.
Dit staal, zal ik terstond, in mynen boezem wringen,
Dus maake ik my van u, en al myn rampen vry.
Hy wort zich zelf een beul door zyne razerny.
Geen beter zou men voor hem hebben kunnen vinden.
Verlaaten van 't geluk, ontbloot van staat, en vrinden,
Sterft hy zo goddeloos, gelyk hy heeft geleeft.
Wat is 'er, dat myn hart, den dood dus wederstreefd!
Moet ik myn vyandin dus trots zien zegepraalen!
Waar blyft den afgrond om myn bange ziel te haalen?
Ontfang uw prool; wel aan, ik offer u myn bloed.
Ik sterf! Wat is 'er dat uw komst vertraagen doet?
Hoe, lacht ge met myn druk, en zyt gy niet bewoogen?
De Hemel is my wreed, de Hel heeft my bedrogen.
Vaar voort. Wel aan, dat Hel, en Hemel, tot myn straf
Zich zaamen voegen. Kroon, en Troon, en Septerstaf,
En alles, wat wel eer myn zinnen kon bekooren,
Span nu vry zaamen, om my eeuwig te versmooren.
De gantsche waereld stort vry neder. 'k Voel myn kracht
Bezwyken. Spooken, kom uit de eenwig duist'ren nacht,
En voer myn ziel van hie rom ze eeuwiglyk te plaagen.
| |
| |
Wilt hem terstond naar binnen draagen,
En zien of hem noch iets in 't leeven houden kan.
Zo kort een dood, is al te zoet voor een tiran.
De twee soldaaten draagen Galeasso naar binnen.
| |
Zesde tooneel.
Lodewyk, Hipolita, Karel, Hendrik, Rikardo, Ferucio, Izabel. Gevolg van edelen. Gevolg van soldaaten.
ELk kan hier zien, wat loon de schelmeryen geeven,
Aan Galeasso, door verraad ten Troon geheven,
Zich went'len in zyn bloed. 'k Heb my voor u gewaagd,
Mevrou; en 't heeft zo 't blykt, den Hemel ook behaagd.
Ik zal u voorts, zo lang ik leef, getrouwheid toonen.
En ik, ô Hendrik, uw verdiensten wel beloonen.
Aan u manhaftig Prins, en waardige erfgenaam
Der Milaneesche Kroon, u wensch ik, dat de faam,
Vermoeid door uwe daân, en kloekheid uit te blaazen,
De heele waereld doet verwond'ren en verbaazen.
Dat al, wie u, in uw rechtvaardige gebied
Belaagen durft, het loon des dwingelands geniet.
En dat ge u zelve een weg tot eeuw'ge roem moogt baanen
| |
| |
Door uw rechtvaardigheid. Trouhartige onderdaanen
Die u manmoedig hebt van 't juk der dwinglandy
Ontslagen en gered, zyt vrolyk nevens my.
Wilt aan uw wettig hoofd blyk van uw blydschap geven.
Lang moet den Hartog, en de Hartoginne leeven.
Den Hemel, spaare lang het Sfortias geslacht.
En droeve duisternis van rampen, en van plaagen,
Een heugelyke zon van vreugde nu op daagen.
Milanen wederom een nieuwen dag geniet,
Mevrou, nu dat gy zyt hersteld in uw gebied.
Het volk wenscht u te zien, vertoon u voor hunne oogen,
Op dat, als Hartogin, zy u erkennen moogen.
Ik ben aan u verplicht, myn leeven, en myn Ryk;
Dies geeve ik alles weer aan, mynen Lodewyk.
Kom, wil u nevens my aan uw gemeenten toonen,
Daar zal ik uwe trou, u koninglyk beloonen.
Manhafte helden, die geen dwingeland ontzaagt,
Maar voor uw Hartoginne uw leeven hebt gewaagd.
Myne edelmoedigheid, zal de uwe geenzints wyken,
Maar doen myn dankbaarheid aan al de waereld blyken.
Tegen Izabel.
Mevrou, gy zultvoortaan, deelachtig aan myn luk,
En staaten wezen, 'k ben door u in mynen druk,
Zo minnelyk onthaald, en zag u zo bewoogen
Met myn verdriet, dat nooit zal zyn in myn vermogen,
| |
| |
Door uw genegenheid, Mevrou: en gy betoond
Uw edelmoedig hart, met al te hoog te achten
Zulk een gering bewys van gunst: al myn gedachten
Steeds bezig zullen zyn, om u myn dankbaarheid
Te toonen, voor 't geluk, my door u toegegezeid.
Heer vader, 'k heb my niet gelyk als 't hoord gedraagen,
Zyt daarom niet verslagen,
Myn dochter, ik bespeur uit zulk een fieren moed,
De tekens van uw stam, de vonken van myn bloed.
Stel u gerust, myn kind, het is u al vergeeven.
| |
Zevende, en laatste tooneel.
Eerste en tweede Soldaat, by de voorgaaanden.
MYn Heer, den dwingeland legt heden zonder leeven.
Zyne oogen had hy naau een weinig op gedaan,
Of hy begon 't gezicht, rondom, verwoed te slaan;
Zich ziende alom bezet, geen middel om te ontkoomen
Heeft hy wanhopende, zich nochmaals, 't licht benoomen.
En t'zaamen voegende zyn grimmigheid en kracht,
Zich zelf het hoofd verplet, in 't aanzien van de wacht.
Milanen, heeft dan voor geen dwingland meer te vreezen.
Noch zal nu niet meer't doel van zyne wreedheid wezen.
Dus wort de deugd, hoe zeer verdrukt, vervolgt, gehoond,
Noch eindelyk gered, verheven, en gekroond.
| |
| |
Dus straft de Hemel, hen, die steeds van staatzucht branden.
Rampzalig zy het eind van alle dwingelanden.
Einde van het vyfde, en laatste Bedryf. |
|
Auteursrechtvrij