|
| |
| |
| |
Joan galeasso:
Dwingeland van Milanen.
Treurspel.
Eerste bedryf.
Eerste tooneel.
Hipolita, half gekleed, met een brief in de eene, en een kaars in de andere hand.
ô NAcht, wiens stilheid elk tot rusten kan verwekken,
Laat uwe duisterheid my een beschutzel strekken:
Dek een rampzaalige, die in haar ongeval,
Niet weet, tot wien, of waar, dat zy zich keeren zal,
Helaas, wat rampen heeft my 't noodlot niet beschooren!
Wat baat het dat ik ben een Hartogin gebooren,
ô Hemel, nu ik word van een tiran verdrukt?
Nu my een onderdaan den Septerstaf ontrukt,
En my gevangen houd, zelf zonder schyn van reden!
Voorgeevende, dat ik gezind in d'echt te treeden
Met Napels Koning ben. ô Snood bedrog! Daar gy
Myn vader, dat zo dier verboden hebt aan my,
Voor uwen dood, op dat geen vreemd'ling zyne voeten
Zou zetten op uw Troon! Wat zal my niet ontmoeten.
Verrader, dat ik u heb myne hand ontzeid,
Is d'een'gen oorzaak van uw woede en grimmigheid.
| |
| |
Meld niet deez' brief, my door een trouwen vrind geschreeven,
Hoe dat die dwingeland zelf toeleid op myn leeven?
Dat, om myn weigering op 't allerhoogst verwoed,
Hy zyn geleeden hoon wil wassen in myn bloed?
Hoe zal ik, Henderik, die my zyn trou komt toonen
Door dezen brief, die 'k noch eens leezen moet, beloonen?
Zy leest.
Schoon gy van ieder een verlaaten schynd, Mevrou,
Heuriko, zal nochtans nooit wauklen in zyn trou:
Noch nimmermeer uit zyn geheugenis verstooten,
De weldaan, die by van uw vader heeft genooten.
'k Heb naar gelegenheid, tot op dit uur gewagt
Om u te redden, maar vergeefs. Vandezen nacht,
Zal Galeasso, zelf in dezen Tooren wezen,
Doch onverzeld; dit doet my voor iets heiloos vreezen;
Wyl, sints by my den wagt van uw gevangenls
Heeft toevertroud, by nooit alhier gekoomen is.
Ook doet, het geen hy heeft op my verzocht my schroomen,
Dat hy iets schadelyks mogt hebben voorgenoomen.
Dewyl ik aw gevaar, dan al te klaar bespeur,
Heb ik, om dat te ontvlien, ontslooten de agter deur,
En daar doen leggen, om van kleedreu te verandren,
Eens Harderins gewaad. Weet voorts dat met elkandren,
Zich Galeasso, en uw Staatjuffrou verstaan;
Al 't geen gy doet, of zegt, brengt zy hem daatlyk aan.
Gy moet in alles haar geduuriglyk mistrouwen,
En voor een half vrindin, van uwen vyand bouwen.
Lizandra ongetrouw! Henriko, kan het zyn,
Dat zy, die my zo vleid, my slegts bemind in schyn?
Dat zy, die my verzeld, my trouwloos wil verraaden,
En helpen een tiran zyn wraak aan my verzaaden?
Hy komt gewis eens zien, of myn gevangenis,
Al wel geslooten, en genoeg verzekert is.
| |
| |
Of ligtlyk komt hy hier myn zuiverheid belaagen,
Om door geweld myn eer, of leeven my te ontdraagen.
Hoe wel heb ik gedaan te veinzen, dat een schrik
In 't droomen, my onsteld, en ieder oogenblik
Doet schroomen. 'k Heb daar door behendiglyk bedroogen,
Haar, die my wil verraân, en haar zo ver bewoogen,
Dat zy myn bedgenoot geworden is, daar zy
Reeds slaapt: zy merkte niet myn list noch veinzery,
Wyl haar onnozelheid zich alles wys liet maaken.
En nu myn treden haar niet hebben doen ontwaken,
Zal zich den dwingeland bedriegen, en in schyn,
Haar waanen, my die hy komt zoeken, zelf te zyn.
Ten minsten zal hy door zyn twyffeling my gunnen,
Gelegenheid, om zyn geweld te ontvlugten kunnen.
Getrouwe Hendrik, dien alleen uwe eer betragt,
Hoe weinig zult gy om myn loosheid zyn verdacht!
Doch eenmaal zal de tyd, de waarheid u ontleden.
Gy, die 'k in dit gevaar myn plaatze doe bekleeden,
Lizandra, door den slaap van alles onbewust,
Breek niet den zagten band van zulk een zoeten rust.
Want slappende, doet gy myn leeven zeker wezen,
Daar ik u waakende, als myn vyandin, moet vreezen.
Ik hoop met uw gewaad, bedekt den wacht te ontgaan.
En 't Harderinne kleed.... Maar, Hemel, 't is gedaan
Met my rampzaalige. Ik hoor Galeasso naadren.
Hy is 't, ô ja, hy is 't. Myn bloed bevriest in de adren.
Ach, Hemel, sta my by, en red my uit de hand
Van een bloeddorstig, en staatzuchtig dwingeland.
| |
| |
| |
Tweede tooneel.
Joan Galeasso, Hendrik, met een kaars.
WYI ge in zo langen tyd dees plaats niet hebt betreeden,
Ben ik verwondert, Heer, wat oorzaak dat u heden,
Op u, o Hendrik, wil ik my
‘'k Merk alree zyn snoo verradery.
‘'k Hou myn aanslag best verhoolen,
‘Tot dat hy is volbragt. 't Geen ik u had bevoolen,
'k Heb uw bevel volvoerd, tot in het minste deel.
Die gy my had belast te sluiten, is geslooten
Gy doet myn gunst tot u vergrooten.
Verschoon myn stoutigheid in 't vragen, wat, myn Heer,
Toch voorheeft in den nacht, alleen, en met 't geweer
Wel aan, 'k zal u de zaak geheel ontleden,
Maar luister met geduld en aandagt naar myn reden.
U is niet onbewust de twist, en 't misverstand
| |
| |
Der beide Sfortiaas, en hoe de tweedragts band,
Die twee gebroeders heeft zo heviglyk ontsteeken,
Dat ieder, om het zeerst, zich heeft gezocht te wreeken,
Onaangezien hun bloed. Dat Hartog Phlips den Troon
Bekleede, en Otto, heel versteken van de Kroon,
Beroofd van vrinden, volk, en schat, en onderzaaten,
In droeve ballingschap het leeven heeft verlaaten.
Verklaarende op zyn eind, dat hy een zoon van kant
Gezonden had, die by de boeren op het land
Wierd heim'lyk opgevoed. Voor 't einde zyner dagen,
Heeft my, de Hartog Phlips, 't bestieren opgedraagen
Van Vrou, Hipolita, zyn eenigste erfgenaam:
De welke, wyl zy was door jongheid onbekwaam,
Om straks naar zynen dood in 't Ryksbewind te treeden,
(Hoewel ze alleen met regt moest zyne plaats bekleeden,)
My toevertroud wierd, om wel toe te zien, dat zy
Geen vreemdeling verkoor voor haaren bruigom. My
Met een belastende, als in zyn gemoed bewoogen,
Met het geleede leet zyns broeders, myn vermoogen
In 't werk te stellen, om zyn naargelaaten zoon
Te zoeken, en dien aan zyn dochter, door de Kroon
Te doen verbinden, op dat eens naar zo verbolgen
Een haat, een vaste vreede en vrindschap mogte volgen.
Want hoe oploopende de haat is, hoe verwoed,
De vyandschap verliest haar krachten, in 't gemoed
Der menschen, als de dood ons komt voor de oogen zweeven.
De Hartog, heeft my voorts het Ryksbewind gegeeven,
Zich t'eenemaal, zo 't scheen, verlaatende op myn trou,
Op dat ik met myn raad zyn dochter stutten zou,
Die onder zulken last moest zonder hulp bezwyken.
'k Heb naar zyn dood, alom myne iever laaten blyken,
Om uit te voeren het bevel, dat hy my gaf.
Doch schoon men door myn last, zogt van den Tyber af,
Tot aan het Appenyns gebergt, 't is al verlooren.
| |
| |
Men heeft van Otto 's zoon, het minst niet kunnen hooren.
En wyl men deeze hoop geheel verdweenen ziet,
Wie is 'er nader om te treên in 't Ryksgebied,
En zich in 't huuwlyk met de Hartogin te binden,
Als ik? Ons beider volk, zyn al van outs af, vrinden
Geweest, wy bei gelyk in Adeldom en macht.
Ook heeft zich meer als eens des Sfortias geslacht,
Vereenigt met ons bloed. Daar van kan Lombardye
Getuigen; wyl ons huis daar de Opperheerschappye,
Heeft menigmaal gehad. Maar al myn waardigheên,
Al myn verdiensten, zyn de Hartogin te kleen.
't Schynt haar genegenheên, wort elders heen gedreeven,
Onaangezien 't gebod haars vaders, haar gegeven.
Zy bied aan, Napels Vorst, haar Kroon en regter hand.
Zal ik, d'Arragonnois, gedoogen in ons land?
Wie zal hier onder zulk een juk toch willen bukken,
En van een vreemdeling, zich laaten onderdrukken,
Daar de ingeboor'ne, Heer, en Prins, verstooten zwerft,
Gelyk een balling leeft, en all' het zynen derft?
Maar ik ben door myn zorg dat onheil voorgekoomen;
Want weetende, dat zy reeds vast had voorgenoomen,
Den vyand onzer rust, gelyk het Griekze paard,
Te ontvangen in 't gebied: zo heb ik onvervaart,
Om d'oorsprong, en de bron, van ons bederf te stuiten,
Haar aanstonts zelve doen in deezen kerker sluiten,
Van eene, Staatjuffrou, alleen verzeld. Zie daar,
Hebt gy den grond van 't werk. Doch 't genen gy hier naar
Zult weeten, zal van meet gewigtzyn. Weet uw leeven,
Bestaat in my getrouw te zyn: niet tegen streeven,
Het geene ik u gebie, schoon 't regt, of onregt is.
Gy ziet 'k vertrou me alleen in dezen duisternis,
En naarheid van den nacht, op u, en op de straalen
Van deeze kaars, 'k Zal uw verdiensten wel betaalen.
| |
| |
Zo gy volstandig blyft. Maar 'k heb genoeg gezeid,
Voor een als gy, die weet, dat de oppermogentheid,
De ontrouwe moet met straf, de goên met weldaân loonen.
'k Zal myn getrouheid, u myn leeven lang betoonen.
Verbeid my hier dan, Hendrik, op dat zy
Niet door 't gerugt en komt te ontwaaken.
Haar niet ligt vinden zult.
Daar schit'ren reeds de straalen
Van 't goude ledekant, waar op zy legt te praalen,
En slaapt, door 't blaaken van dees kaars, my in 't gezigt.
o Hemel, kan het zyn! De Hartogin, heeft ligt
Ik laat nu niet verlooren,
Dit luk, dat my toe lacht. Wie liet zich niet bekooren
Door zulk een schoone kans!
‘Te slaapen, daar men haar den doodslaap heeft bereid!
‘Ach, zou zy wel myn brief, niet hebben heel door leezen.
‘Verban dees yd'le schroom, myn hart, wat moogt gy vreezen?
‘Hy is onweetende, die myn bedryf misduid,
‘Dat steeds een groot geluk, vereist een groot besluit.
| |
| |
| |
Derde tooneel.
ZY heeft den brief niet, die ik aan haar had geschreven,
Gevonden, anders had zy my geloof gegeeven,
En zich dus zorgloos niet begeven in de rust.
Wat 's dit, de Hartog, heeft het kaarslicht uitgeblust.
Hy schaamd zich zelf voor 't licht, en zoekt de afgryslykheden
Van zyne gruuweldaân, door 't duister te bekleeden,
Te dekken het vergif van zyn ontmenscht gemoed,
Dat in zich zelf een nest van schelmeryen voed.
Hoe zal Italiën, noch 't zidderen en beeven.
o Staatzucht, hels gebroed, wat hebt ge niet bedreeven!
Gewisselyk, dat was een doodelyke zucht
Ach, was't een dwaaze vrees! Hoe zal ik het best maaken,
Op dat myn hart mogt uit dees twyfeling geraaken?
Ach, durfde ik eens gaan zien wat dit mogt weezen!
Myn moedigheid bezwykt voor 't dreigende gevaar.
Hoe laat myn dapperheid zich zelf dus overheeren,
En van een dwingeland, verbluffen, en braveeren!
Lyd ik dat een tiran dus stout en onverzaagt,
Der Hartoginnes deugd, en haare Kroon belaagd.
Maar, ach, ik ben alleen, en kan 't hem niet beletten.
Van dat hy in dees plaats haar deed gevangen zetten,
En my haar wagt beval, heeft by nooit toegestaan,
Dat iemant van haar volk heeft moogen by haar gaan.
In myn alleen, was haar noch schyn van hoop gebleeven;
| |
| |
Om haar behoudenis heb ik gewaagd myn leeven.
Maar 'k heb het middel al te laat gevonden, ach,
Gun, Hemel, dat ik my bedrogen vinden mag.
| |
Vierde tooneel.
Galeasso, Hendrik.
NU zal geen vreemdeling 't Milaans gezag bekleeden.
Nu zyn wy zeker, dat de vryheid niet vertreeden
Zal werden, Hendrik, door het Arragons geweld.
Ik heb het vaderland nu buiten zorg gesteld,
Door 's Hartoginnens dood.
‘Helaas, wel mogt ik vreezen.
‘Vervloekte moord. Myn Heer, schynt niet beducht te wezen,
Voor de agterdocht van 't volk, dat door de schielykheid,
'k Heb door de heele stat verspreid,
Dat haar een zwaare kwaal was schielyk aangekoomen,
Met groot gevaar des doods; dies hoef ik niet te schroomen
Van dat zy is vermoord, niet geeven eenig blyk?
Hierom is 't, dat ik heb met voorbedagte zinnen,
Het lyk zelf in de kist geslooten, die hier binnen,
Niet lang geleden, gy hebt door myn last gebragt.
Eer iemant 't lichaam ziet, zal ik 't met alle pracht,
| |
| |
In haar voorvad'ren graf, bestellen doen ter aarden,
Zo mooge ik onbeschroomd, des Hartogs staf, aanvaarden.
Maar, moogt ge op 't krygsvolk, en zyn hoofden zeker gaan?
Elk een zal, om het naast in myne gunst te staan,
My styven met zyn magt: 'k ben voor hen niet verleegen.
Het regt zal min by hen, als eige voordeel weegen.
Maar, zal 't gemeene volk, dat vaak naar oproer helt,
U wel erkennen voor zyn Hartog?
Bedwingt men 't graau. Ook zoekt elk by veranderingen.
Zich zelve in nieuwe gunst, en hoogen staat te dringen.
Elk is gereed om door zyn medeburgers val,
Echter, 'k vrees dat de oude, Karel, zal
Dat zal hy niet beginnen.
Hy heeft al lang getragt, dat om myn gunst te winnen,
In met zyn dochter my zou binden in den echt,
Waar van reeds tusschen ons de knoop is vast gelegt.
Het zonnelicht begint in 't oosten reeds te daagen,
'k Ben nu dus ver, en moet myn aanslag verder waagen.
'k Beproef dan myn geluk, en zal noch heden zien,
Of 't krygsvolk niet van my zal laaten zich gebiên,
De hoofden van myn wagt, die my alom geleiden,
Heb ik met voordagt hier doen voor de poort verbeiden.
Ik roep hen. Myn gevolg, en dienaars, herwaards aan.
| |
| |
| |
Vyfde too neel.
Galeasso, Hendrik, Rikardo, Ferucio. Gevolg.
MYn vrinden, weet 't is met de Hartogin gedaan.
Die hevige overval heeft haar beroofd van 't leeven:
Ik heb met droef heid haar de bange geest zien geeven.
Aan u hoord dan alleen het opperste gebied.
We erkennen u voor. Heer, en Hartog, en gy ziet,
Ons te uwen dienst bereid.
De waterpoort, myn Heer, die is door ons gevonden
Ontslooten, en het kleed eens Juffers, daar omtrend,
Het eenig teken daar men de eigenaar aan kend.
't Schynt dat van de Staatjuffrou te wezen,
Dat ze om haar kleederen van roovers is vermoord,
Die 't lichaam hebben, in den grond der stroom gesmoord,
En op het naderen van eenige soldaten,
Gevlugt zyn, en het kleed daar hebben leggen laaten.
| |
| |
'k Beklaag haar ongeval. ‘Dit luk komt onverwagt.
Met zal het doode lyk der Hartogin, met pracht,
Naar 't marmere eere graf van haar vooroud'ren leiden.
'k Zal alles, wat hier toe vereist wort, doen bereiden.
‘Met welk een listigheid, bedekt hy zyn verraad!
Aan Karel Sfortia, boodschappen dat ik heden,
Gereed sta naar zyn Hof, en woning toe te treeden.
En dat ik wensch dat-my, vrou lzabelle, de eer
Van haar te spreeken gun.
't Zal zo geschiên, myn Heer.
Lang moet, den Hartog, lang moet Galeasso leeven.
'k Ben u al t'zaam verplicht. Den last aan u gegeeven,
Volvoer, Rikardo. Dus ten top der heerschappy
Geklommen, streeld my elk om 't zeerst met vleiery.
| |
Zesde tooneel.
Galeasso, Hendrik.
‘'t GEweld bezit den Troon, hier baat geen tegenstryden.
‘Ik voeg my naar den tyd, en moet zyn hoogmoed lyden.
De dood der Staatjuffrou, heeft vry myn swarigheên,
Vermindert, en verligt. Nu zyt gy maar alleen,
Getuige, ô Hendrik, van myn misdaad. 'k Ben ontslagen
| |
| |
Van deandren. Wilt u in dit stuk voorzigtig draagen,
En zwygen, of het kost uw leeven; maar indien
Gy my behulpzaam zyt, gy zult myn mildheid zien,
En deelen in 't geluk, van 't lot my toegewezen.
Blyft gy my trou, zo hoef ik niemant meer te vreezen.
Schoon ik van eenigen wort in hun hart gehaat,
Hun haat zal smooren door 't gewigt van mynen staat.
Al wien zich maar beweegt moet voor myn degen wyken.
'k Zal myn getrouheid doen aan all' de waereldblyken,
'k Verlaat my dan op u. Vaar wel, bewaart de kist,
| |
Zevende tooneel.
Ik merk wanneer men van den Hemel is verlaaten,
Dat geen verzekering noch listen kunnen baaten.
Rampzaal'ge, Hartogin, die ik uit dezen nood
Te redden zogt, helaas, hoe drukt my uwen dood.
Myn trouheid port my aan om uwen moord te wreeken.
En 't schort me niet aan moed; maar 't zal me aan magt ontbreeken.
Doch 'k zou my op dit stuk niet langer meer beraân,
Zo 'k zeker was dat hy zou nevens my vergaan.
Maar waar vervoerd gy my, ô ydele gedachten?
Laat, laat ons met gedult van 's Hemels hand verwagten,
't Loon zyner schelmery. Ik zie de wraak te moed,
En hem reeds, zo my dunkt, versinooren in zyn bloed.
Einde van het eerste Bedryf. |
|
Auteursrechtvrij