De Ystroom
(1671)–Joannis Antonides van der Goes–
Auteursrechtvrij
[pagina 101]
| |
De ystroom.
| |
[pagina 102]
| |
De pracht van Amsterdam bespieglen, en van ver
Begroeten met ons oog, de hooge Zevenstar
Van haere toornen, die zoo weits het hooft vertoonen,
Ga naar margenoot+Als in het myrtewout de dennen haere kroonen
Verheffen, en de beuk het kreupelbosch beneên
Zijn loofwerk daelen ziet, en zweeft'er overheen.
Hier nood ons het stadhuis, het uiterste vermogen
Der boukonst aen te zien, in zijn verheven boogen,
En kapiteelen, en het beeldwerk rijk van stant
En konst, in 't marmer hooft der gevelen geplant;
In beelden, die den top versieren, en van boven
Het oog slaen over 't Y, de Zuiderzee, de hoven,
De lustwaranden, en kasteelen, elk om prijs,
Door al de Diemermeer, des Aemstels paradijs,
Verspreit, en tot vermaek in dreven afgeschoten:
Des Aemstels zilvren vliet, beploegt van sloepen, booten
En speeljacht, tochtschuit, kogge en ponten, en wat meer
Geen' grooten stroom betrout, noch ongestuimig veer;
Met al de dorpen en gebuurten, door de veenen
En rijke velden, voor 't gezichte in 't eind verdweenen:
Dar zelf verflaeuwende, het al beneên de kim
Ziet nederstruiklen, en verdwijnen als een schim.
Nu blinkt de heerlijkheit der kerken ons in d'oogen.
Dan hout de ruime kreits der stede ons opgetogen,
En schijnt van hier maer een paleis, een hooftgebou,
't Geen oorlogsonweêr, vier noch oudheit sloopen zou.
Ga naar margenoot+Sardam, ter rechterhand des ringdijks afgeweeken,
Braeut vast de kielen, die de kruin ten hemel steeken,
Haer armen aen de lucht verheffen, als uit lust,
Om Amsterdam, zoo preutsch en heerlijk uitgerust,
Niet meer van verre, maer aen 't voorhooft zijner paelen
Te zien, en speelen in den scheepshof van deGa naar voetnoot* Waelen,
| |
[pagina 103]
| |
Met voorraet opgepropt van schepen kleen en groot,
Te zenden op hun tijt, rondom den werreltkloot.
Hier mengt de traege Zaen zijn vlietnat met de barenGa naar margenoot+
Van 't Y, in ruimer wedde en boezem uitgevaren,
De breede scheepswerf en den boog van 't vlek voorby,
En voert de frisschen geur der linnebleekery
En weiden, Oost en West bekroonende de zoomen
Van 't reine waschbad, en blanketsel zijner stroomen:
Nu menigmael, gelijk een' zomerdaeu, gespreit
Op 't kostlijk lijnwaet, in den bleekhof uitgeleit,
En door het zonnevier, dat alles plag te roosten,
En geel te tanen, als haer fakkel uit het oosten
Opklimmende, den Kreeft ontsteekt, en dollen Hond,
En blakert vee en mensch uit zijn' verbranden mond,
Geloutert, met een zaght en blank sieraet beschonken,
Daer koninginnen in haer staetsie zelf mê pronken:
Daer Venus hare koets en ledekant mê spreit,
Wanneerze Mars den toom van zijne dartelheit
Volkomen viert; of, in het paviljoen van elzen
En vrolijke akoleie, Adonis pleeg t'omhelzen.
O zilvre Zaen, zoo dier aen 't zomerzonnelicht,Ga naar margenoot+
Op uwen wenk gereet, gehouden en verplicht,
Die Febus dwingt en 't gout van zijne zonnestraelen
Met andre werking op uw boorden neêr te daelen;
En daer hy 't alles met een donker masker dekt,
Hier 't af te lichten, en het aenzicht, bruin bevlekt,
Weêr op te helderen en luister by te zetten,
Terwijl gy't zuiver wascht en leenigt met blanketten.
Waer 't uwe bleekmaegd, en den knaepen meê gegont
Dus 't hooft te huldigen van bruine Rozemont,
Met rijp Moerellebloet de leden overstreken,
Ik zag uw vlietkruik leeg, de webben van uw bleeken
Gevaegt, een werrelt van Jongvrouwen, zy aen zy,
De blankheit wachten op uw maegdenbleekery.
| |
[pagina 104]
| |
Ga naar margenoot+Maer d'Ystroom schijnt het zich te belgen dat wy weiden.
En niet aen eene reex alleen zijn lof verbreiden.
Wy streeven dan recht door, en eere ik andre vloên,
't Is tot zijn schildery maer lijstwerk en festoen.
Ga naar margenoot+Het Y komt uit de borst der Zuiderzee gevlooten,
En valt in 't Wijkermeer. van daer te rug geschooten,
Begroet het Sparendam; en, moedig op zijne eer,
Ontfangt de golven van het Haerelemmermeer,
Dien strengen waterwolf, die met verwoede tanden
Zijn eigen moeder schend en scheurt haer ingewanden,
En mengt zich met den vorst des Aemstels hand aen hand,
Tot weêr de zuiderzee hem welkoomt aen zijn strand.
Maer zulk een lange streek heeft haer vermaeklijkheden.
Eer d'Ygod uit zijn kil te Beverwijk gereeden,
Te rugge keert, draeit hy zijne oogen aen geen' kant
Of heeft verandring van gezichten. hier is 't land
Bezaeit met koren, en versiert met boompluimaedjen.
Daer rijzen hofwarande en vruchtbre lustbosschaedjen.
Gins straelt de duinbeek met een ader van kristal
Door helm en Santorye in 't boomgaertrijke dal.
Nu weent hy op 't gezicht der afgestormde slooten,
Die hy voorhenen 't hooft zagh aen de wolken stooten:
't Geweldig Merestein en Banjaert, wijd ontzien,
Vryslooten van beroemde oudhollandsche Edelliên,
Door vier en zwaerd vernielt, met torens en rondeelen
Te gronde weggerukt, in 't barnen der krakkeelen:
Het stamhuis van Heer Lem, de wijk van kermerland,
Een wonder van die Eeu, om zijn gebied en stant,
Nu deerelijk getrapt, gerekt uit al zijn leden,
En 't grof gebeente met het kouter doorgesneden:
't Huis Heemskerk, erfgebiet van 't adelijk geslaght,
En Brederoe verwoest, toen 't gantsche land verkraght,
Van burgeroorlog, al de maght der Baenderheeren
En Edelen in 't velt elkandre zagh braveeren,
| |
[pagina 105]
| |
Den stamboom snoeien der geslachten, en den zoon
De moeder vliegen in haer graeffelijke kroon.
Hy ziet de werrelt aen gelijk de speeltoneelen,
Daer Alexander trots den hooftmonarch komt speelen,
Den blixem slingren, en van hoogmoet zwelt om 't hooft,
En onverwacht, van rijk en leven wort berooft.
Het hoog toneel dat flus met marmre hof kolommen,
Op 't schuiven der gordijn, zoo moedig voort brommen,
Verwisselt schielijk van dat dartel aengezicht.
Een bystre nachtstorm dooft het bloedig fakkellight.
De pijlers schudden, en de zaelgewelven kraeken,
Als Samson Dagons kerk in puin stort met haer daeken,
Den Vorsten, grootscher op het schimpfeest uitgerust,
De schenkels kneust en stampt, en zijnen wraekgloet blust
In eenen bloetstroom van geplette Filisteenen.
Elize ziet de zon haer 's levens dootgescheenen,
En van de kim gerolt in 't midden van haer pracht;
Zoo draGa naar voetnoot* Astrates, daer haer kroon en trou op wacht,
In weêrwil van zijn min, uit wreeden plicht en wetten,
Moet lijden datmen haer de voeten dwars durf zetten,
Haer bonze uit Tyrus troon, en ziet, in die hy mint,
Zijn 's vaders moorderes, die 't bloedig rijxbewint
Veroverde met zijn' geslachtboom uit te roeien.
Niet anders zagh de vorst van 't Y de maght besnoeien
Van baenderijen en doorlughten adeldom,
Die schielijk storte, en meer dan hondert jaeren klom.
Dan wenscht hy, om niet meer tot zijn verdriet t'aenschouwen
't Rampzaelig overschot van zoo veel hooftgebouwen,
Met zijne hoorens in te booren door het zant,
Te wassen met zijn' vloed die schandvlek van het land,
En 't allersmalste deel van Hollant door te knaegen,
Om vry in volle zee te streeven op zijn' waegen.
| |
[pagina 106]
| |
Ga naar margenoot+Het Sparen groet den god, als hy langs Haerlem streeft.
Hy kust zijn' bontgenoot nu vreedzaem en beleeft,
En d'oude wrok is lang vergeeten en verbannen,
Toen Haerlem, met de maght des Kermers aengespannen,
De hutten, schaers verdeelt in 't groeiende Amsterdam,
Tot puin verwoeste, en zette al 't land in lichte vlam.
Nu wil hy zich alleen de brave heldendaeden
Ga naar margenoot+Erinneren, hy kan zijn lusten niet verzaden
Wanneer hy zich verbeelt, hoe 't Sparen, trots van moet,
De zaeg klinkt voor den boeg, en barstende in den vloed,
Ten bitteren verwijt der kristnen uitgelaeten,
De haevenketen scheurt van 't machtig Damiaten,
Streeft over schaekels en den draeiboom van den Nijl.
Ga naar margenoot+Gelijk Hippolijte met d' Amazoonsche bijl
Den snellen Thermodon, gewelft met marmervloeren,
Plag op te bijtten, en haer leger door te voeren.
Aldus hangt Haerlem noch het graefelijk geweer
In 't midden van 't gestarnt, tot onverwelkbare eer.
Ga naar margenoot+Geen minder glory heeft de druk kunst haer gegeven,
Toen Koster, wandelende in breede beukedreven,
De lettervormen sneed in 't zachte beukenhout,
En vond de wetenschap, die 't alles voed en bout,
Dat letterhelden, lang verstorven en verslonden
Door ongenaê des tijts, doorluchtigh ondervonden,
Die, als hun graf kruik barst in scherven, en de wind
De stuivende asch verstroit, noch leven, en bemint,
In volgende eeuwen, op des naneefs dankbre tongen,
En pennen zweven, van gewelt noch graf gedwongen.
Ga naar margenoot+ô Drukkonst! die alleen de wijsheit, in den nood
Van schipbreuk hebt gered, geherbergt in uw' schoot,
Geveiligt voor den storm der woestheit en barbaren,
Nu reets met onbescheit haer in de kroon gevaeren,
Wat blijft de werrelt aen uw' nutten vond verplicht.
Gy leerde Ovidius herleven in zijn dicht,
| |
[pagina 107]
| |
Nae 's mans elende, alleen niet by den Geet verbannen,
Den straffen klaeu ontrukt der Poëzytierannen,
En mooglijk noch gedoemt ter erfvergetelheit
Had niet uw milde hand het overal verspreit.
Maer heeft de Faem den lof van koster wijt verheven,Ga naar margenoot+
Zy loof de Blaeuwen nu, die, heerlijker danGa naar voetnoot* Steven
En Aldus, en Plantijn, de konst der drukkery
Volmaeken, zetten haer een kracht en leven by,
En nemen 't aerdrijk in door letterregementen,
Wanneer zy Atlas met den kloot des hemels prenten
En hemelgordels, en den Dierenriem gelaên;
En daer hy 't aertrijk met zijn groote komt beslaen,
Zijn grove voeten zet op twee paer werreltdeelen,
Begrepen in een ry van veertien boekjuweelen;
Een werkstuk, uitgewrocht door 't konstigGa naar voetnoota Negental
Der Zanggodinnen, 't geen de rijt verduuren zal;
't Geen 't Y, en aenzien van de vrye Nederlanden,
Verheerlijkt, en bazuint haer lof op alle stranden.
Het Huis ter Hart, de stoel des Heemraeds van den Rijn,Ga naar margenoot+
Houd meê den Ystroom op, wanneer hy, zijne lijn
Vervolgende rondom den oever van zijn stroomen,
Zoo prachtig met een lijst van Dorpen ziet bezoomen.
De zuiderzeekant toont ten westen, in 't verschiet,
Edam, en Hooren, het Noordhollantsch hooftgebied,
De rijke zuivelmarkt, die Nederlant kan aezen
Met voedzaem dischbanket van vette Edammer kaezen,
En ziet met vrolijkheit de trage Beemsterkoe
In malsche klaver treên tot aen den kossem toe,
Het dartel Vroonlandsch kalf, met vet op 't lijf gegooten,
Het vroeggras scheeren, hier zoo dartel opgeschooten
| |
[pagina 108]
| |
Uit vroonens edel graf, bestroomt van borgerbloet,
De hartâer ingetrapt met ongestuimen voet,
En, om 't verbrijzlen van plakkaeten en verbonden,
Door 't Graeflijk vier verbarnt en 't schoone hooft geschonden.
Ga naar margenoot+Maer aen den oosterkant verheft zich 't Muiderslot,
Befaemt door Floris doot, hier van zijn kroon geknot,
Toen Velzen, zoet op wraek met zijne vloekgenooten,
Den Graef zijn wettig Vorst den dolk in 't hart dorst stooten,
En Goiland verwen met het bloed van zynen Heer,
Dat wraek riep, daegende heel Holland in 't geweer.
Toen Woerden en Renesse en andre wraekverwanten,
Op 't hooge Kroonenburg vergeefsch hun standert planten,
Alsamen jammerlijk gesneuvelt in ellend.
Zoo valt hy in zijn straf die 't reght der Vorsten schent.
Ga naar margenoot+Maer 't Hooft, dat, uitgeleert in staethistoryschriften,
Zoo net de waerheit wist van loogentael te schiften,
De duitsche Tacitus en deftige Lukaen,
Die menigmael de Vecht met zijn gedicht hielt staen,
En 't Y, wel meer gewoon in 't zeeperk uit te springen,
Omhoog getoogen op zijn zielberoerend zingen,
Heeft d'eer van 't waterslot vereeuwigt door zijn geest.
Het zy hy, schoeiende op een Sofokleeschen leest,
De wraek van Velzen zingt en Batoos ongelukken;
Her zy 't hem luste op 't land het veltgewasch te plukken,
Granidaes drooge borst te laven, uit een bron
Door 't boschtapijt bedekt, voor 't steeken van de zon,
En in zijn moedertael de Poëzy te bouwen,
Die met haer eige schoonte en pennen stant kan houwen.
Ga naar margenoot+De brave Vlooswijk zwicht dien grooten voorzaet niet,
En Goiland eert zijn wijs en rekkelijk gebiet:
Terwijl hy moedig volgt de loffelijke stappen
Zijn 's Vaders, afgeslooft in Burgermeester schappen,
Ten dienst van Amsterdam, Europaes kooptooneel.
De zuiderzee ontfangt de Vecht met open keel.
| |
[pagina 109]
| |
De ziel van Hooft eet mann' met haere hemelsche ooren,
Als Papekop den klank van haer gedight laet hooren,
En steekt de treurtrompet met zijn' geleerden mond,
Die 't hart verrukt van d'aerde, en lieflijk d'ooren wont.
Zoo hoortmen Filomeel, wanneer de zon in 't daegenGa naar margenoot+
De vochte kimmen droogt op haren Lentewagen,
Haer eigen treurspel met een goddelijk geschal,
En Tereus zusterkracht door 't omgelegen dal
En bergh uitschateren, dan krijgt de boomgaert tongen.
Wort van den Drossaert eens mijn stroomliet opgezongen,
Dan steekt mijn zanggodin, hoe nederig van trant,
De borst vooruit, gelijk een zwaen die aen den kantGa naar margenoot+
Des Aemstelvliets, gewoon in stillen stroom te baden,
Zoo drae hy wort genood in wijder zogh te waeden,
Zichzelven vleit, en eer hy 't roeien durft bestaen
De wieken klapt, als was hy ruimer ingegaen:
Dan schijnt mijn dicht niet laeg langs d'aerde neêr te daelen,
Als kruipende kamil; maer buiten zyne paelen
Verheven, 't hooft om hoog te beuren in het licht,
En in de zon te zien met onverdraeit gezicht.
Het vond van outs geloove, en uit de landkronykenGa naar margenoot+
Der Goiers, zou misschien noch elk de waerheit blyken,
Indien de zeissen van den tijt en oorlogsbrant
Het niet had afgemaeit: hoe aen den Muiderkant,
Daer 't hooge zeekasteel bespoelt wort van de baren,
Een schoone zeemeermin, met ongevlochten haeren,
Vast golvende op haer' rug, gelijk een stille zee
Van goutdraet, uit den gront opborrelde aen deez' ree.
Zy was een Heroutin, hier van Neptuin gezonden.
Een kostelijk karkant was om den hals gebonden
Met witte parelen van schelvisoogen, net
En geestig geschakeert. de sluier hechtze met
Een paerlemoederhaek op 't schouderblad na boven.
Aen d'ooren wapperden, om geestiger te hooven,
| |
[pagina 110]
| |
Twee Esmerouden, met een groene strael van vier,
Zy volgde met haer keel de klanken van een lier,
Uit vischbeen opgemaekt. nu kon zy lieflijk daelen:
Ga naar margenoot+Dan scheenze, als in een' rei doorluchte kerkkoraelen,
Alleen den Bovenzang te houden, dat die toon
Door trans en daken klonk, en 't zangkoor zijne kroon
Ga naar margenoot+Gewillig overgaf:Ga naar voetnoot* Een ander magh beklijven,
Maer 't nedrig Muiden zal voor eeuwigh Muiden blijven.
Een grooter wasdom blijft alleen aen 't Y verpant,
En Amsterdam, eens milt te zeegnen door zijn hand.
Ga naar margenoot+Dus zongze, en schoon het Goy dit scheen aen 't hart te raeken,
Noch luisterde 't om niet te steuren dit vermaeken.
Het Y hielt altemael zijn golven streng in tucht.
Het heesche strant wiert stom. men hoorde geen gerucht.
Ga naar margenoot+Nu hief zy weder aen: gy zult my spellen hooren
't Geen in den breeden raet der goden leit beschooren.
Het wankelbaer geval, 't geen met een' dartlen voet
Op 't hart der rijken trapt, de staeten ommewroet,
En alle banden plag t'ontrennen op zijn vleugelen
Wort eens de wiek gefnuikt, en voelt zijn wulpscheit teugelen.
Het heeft een eeuwige eer den Ystroom toegestaen:
Hoewel het overal de wisselbaere maen
Ga naar margenoot+Gelijk is, die zoo licht haer hoorens kan veranderen.
Nu dreigenze van ver, dan sluitenze in elkanderen
En geven daegelijks de maen een ander oog;
Die sluit een' ronden ring, en flus een' halven boog:
Dan met een teering om het flaeuwe hart geslagen,
Verdwijntze, en smelt als wasch voor 't vier van febus wagen.
Fortuin belooft het Y een vriendelijk gelaet,
En onverdeelde gonst. wat hangt dien stroom een staet
En glory over 't hooft! wat zal hy zijne baren
Befaemt zien boven 't perk van Herkules pilaeren!
| |
[pagina 111]
| |
Wanneer de boukonst, 't hooft opsteekende aen zijn' kant,
Een nieuwe werrelt schept van kielen, die gemant
Met watervorsten, stout het zeeperk uitgestooven,
Alom het ziedend schuim der blaeuwe golven klooven.
En gy o Aemstel, die met kabbelenden vloed
Zijn kruik stoffeert, en dien doorluchten broeder groet,
Hoe diep is 't u gegont in zijn geluk te deelen!
Hoe moedig zal uw vliet langs rijke graften speelen,
Als eens de Hooftstad, hier te stichten aen zijn wal,
Het merk van uwen naem op 't voorhooft voeren zal.
'k Zie reets dien gouden tijt met wijde schreeden komen,Ga naar margenoot+
Dat een geweldig bosch van omgekeerde boomen,
Zoo diep de wortels neêr zal schieten in 't moeras,
Als 't met zijn torens hoog tot aen des hemels as
Staet op te vaeren, 't geen verheerlijkt, allen rijken,
En koningsteden zelf de boukroon af zal strijken.
Dan giet de Koopfortuin en Welvaert, milt van hand,
Haer rijke zegeninge u toe van allen kant.
Gelijk 't rivierendom uit allerlei gewesten,Ga naar margenoot+
Zijn daelend stroomnat geest den Oceaen ten besten,
Zoo drae het bergsneeu, nu gesmolten in de zon,
Ten bergkruin af bruischt, zwelt en overgaept zijn bron.
Dan strektge ô Stad, zoo trots te bouwen op twee stroomen,Ga naar margenoot+
Een wijk, voor die gedrukt verleegen tot u komen,
Een herberg zoeken in het nijpen van den nood.
Gy zultze koestren en ontfangen in uw' schoot;
En meermaels afgebrant, geplondert en vertreeden,
Verrijzen uit uw asch met schooner stal van leeden.
Tot op 't gehengen van den Zeemonarch, het Y,
Aen mijn orakelzang en diepe profecy
Gedachtig, u gebiet zijn' breeden vloed te bouwen,Ga naar margenoot+
En op een zeilend vlot uw leven te betrouwen
In wilde zee, getroost dat Nereus dit bestemt.
Wat wondren zultge zien, wanneerge uitheemsch en vremt
| |
[pagina 112]
| |
Een andre werrelt zoekt door onbekende plassen,
En zonder graedboog en de lely der kompassen
Den werreltgordel snyt, en werpt, met rijken buit,
Voor 't zwaere paelwerk van uw' stroom het anker uit.
Dan moetge leeren de gestarnten onderscheien,
Die veilig by den nacht uw vloot in zee geleien,
Of licht bedriegen op de zorgelijke plas.
De wreede Beeren, dicht aen 's hemels uiterste as.
De Paeu, die haeren staert wyt uitspreit in het Zuien.
Orion, zwart om 't hooft gezwollen van de buien.
De Boer Arktofilax, die met met zijn zwaere leên
Het wed der zee beroert, wanneer hy moê gereên
Op zijn besneeude sleede, al hijgende af komt treeden,
En weêr met stormen dreigt, ten wolken ingereden.
Ook zultge letten op het vreesselijk Serpent,
Dat, als een breede stael van vier, zich krult en went
In 't Noorden, als gy 't ziet van blaeuwen zwavel gloeien,
Hael in de schoot, 't zeil neêr. een nachtstorm aen het loeien
Steekt van de Noordpool op, en mengt de zee en lucht.
De Regenstarren, bleek en kout van waterzucht,
Staen op den norssen kop des Hemelstiers te grimmen.
Maer als de Pleiades beginnen op te klimmen,
En snoeren 't haer met gout, of Pollux uit zijn' trans,
Of Kastor 't water kust met tintelenden glans,
Dan zal de Dolfijn zich niet kronkelen in boghten,
Noch 't pekel schuimen van ontuimlende gedrochten.
De zeeman zet gerust dan alle zeilen by,
En troost zich met de gonst der winden en 't gety.
Dus staen uw borgerye en gilden aen te groeien.
Ga naar margenoot+Gy zult gewetendwang en tieranny besnoeien,
De vrijheit voor blazoen omvoeren in uw' schild,
En teugelen, al wat te reukeloos en wilt
Durf steken na die kroon; dus leert gy 't volk bestieren,
Met na den eisch den toom te korten en te vieren,
| |
[pagina 113]
| |
O koopjuweel! want in den ring van Nederlant
Noemt u mijn zanggodin met recht den diamant.
Maer eer gy vierwerf zult uw oude wallen sloopen,Ga naar margenoot+
(Want zulk een' wasdom laet u 't noodlot toe te hoopen)
En springen verder uit, moet menige oorlogsvlaeg
Afstuiten op uw borst: nu zal de de goude Taeg
U vaeren in den schild, en d'Iber met zijn Kraeken,
Begort van vier en vlam, als Kolchis toverdraeken,
Uw stranden dreigen, tot een Jazon, trots van moet,
Den stroom van Gibraltar verf met het Spaensche bloet,
De waterslang verniele en wreede roofharpije,
Met zijnen donder schokk' de kust van Barbarije,
En slae Toledo met een dootschrik voor het hooft.
Nu heeft de Teems zich zelf de waterkrans belooft,Ga naar margenoot+
En hecht van Doever en zijn' krijtberg, te vermeten,
Op Schevelingen den metaelen waterketen.
Hoe ist? ik voelme 't bloet ontroeren, en 't geluit
Bezwijken in mijn keel, maer neen! het moet'er uit.
Wat zultge hooren, ô doorluchte waterlingen!
Als weêr Kartage en Rome elkander hier bespringen.
Op Ystroomgod. beman uw vlooten, voort in zee.
De vyand blixemt vast afgrijslijk op uw ree.
Ruk aen. de Vriesche Leeu, de Maes en Zeeusche baren,
Uw bontgenooteu zijn bereit hem in te vaeren.
Daer dondert zee en strand. ik zie 't, zy rukken voort.Ga naar margenoot+
Kanonnen, zwanger van salpeter, vier en moort,
Aen 't baldren in een' storm; de blixemgloet, geschoten
Uit monden van metael, drijft dolle donderklooten
Door buik en ribben van de kielen, scheurt en rijt,
En steekt het water aen. de korst der stranden splijt.
De strandduin davert, als de losgeborste zwavel
Het marmer schokt in zee tot op des afgronts navel.
De buskruitrook bedwelmt de zonne, die het bloet
In d' oogen spat. men ziet hier niet dan vier en gloet.
| |
[pagina 114]
| |
Een schriklijk krijgsmuzijk van trommels, zeetrompetten,
En scheepsklaroenen, en kortouwen en musketten,
Wort met een' naeren toon en heeschen kreet verzelt
Van stervenden, gewont, geblaekert, neêrgevelt,
En 't kleed van 't lijf gezengt, en in de lucht gevaeren,
Zoo drae de scheepsmijn springt, weêr plompende in de baren,
Halflevende, en verminkt, en nu in deeze ellend
Te spaê vervloekende het oorlogselement.
Ga naar margenoot+Stae vast: u staet noch meer t' onworstlen. 't zal gebeuren
Dat eens de Zont, met toegebonsde waterdeuren
Aen 't pruilen in zijn kil, uw vloot zijn' stroom ontzegt,
Dan moet de zeekortouw weêr pleiten voor uw recht.
Het Deensche Zeelant, en de Zontsluis, opgebroken,
Getuigen ofge uw eer manhaftig hebt gewroken.
'k Hoor d'onderdrukte Belt, belegert op zijn' grond,
En d'armen op den rug gevleugelt door de Zont,
Uw machten, daer hy zucht, in zijn paleis beslooten,
Om bystant roepen. voort te water met uw vlooten.
Verlos den rijxstoel. red uw bontgenoot. ruk uit
De kramme en grendel die den waterdraeiboom sluit.
De sleutel van kanon zet alle poorten open.
Dus moogt gy overal op d'overwinning hopen,
En zien den lauwer der triomfe te gemoet,
Hoe fel een oorlogsstorm op uwe grenzen woed,
O Ystroomgod, zoo lang uw hooftstad het geweeten
Den vryen teugel viert, en God, in 't licht gezeeten
Op 's hemels troon, alleen de straf der zielen laet,
Die, niet schoffeerende het lichaem van den staet,
Indien zy dwaelen, uit onnozelheit geweken
Van 't rechte pad, den mond des lands noit wederspreken.
Zoo lang gerechtigheit de hand slae aen het roer
Der stede, en in 't gericht den gouden septer voer',
En Eendracht haer verbind met haere bontgenooten,
Is alle maght te zwak haer grootheit om te stooten.
| |
[pagina 115]
| |
Maer och! wat heeft uw stad niet uit te staen te land',Ga naar margenoot+
Als zy allengs begint te groeien aen uw strand!
En gy, ô Muiderslot, wat zultge van uw' tooren
En prachtig burgtkanteel gekerm en jammer hooren!
Hoe deerlijk zal de Vecht, met bloetkoraalen root
Besprenkelt en geverft, beschreien zijnen noot:
Wen 's lands Andromeda, geklonken met een' keetenGa naar margenoot+
Aen barren rots, en voor het ongediert gesmeeten
Ten roof en schouspel, met erbarmelijk gezucht,
Vergeefs de handen wenscht te steeken naer de lucht,
(Zy zijn geboeit) vergeefs haer naekte leên te dekken,
Daer vast de kluisters haer gewricht en spieren rekken,
Zy afgemartelt, en gedoodverft van de schrik,
Den muil van 't strandgedrocht verwacht alle oogenblik.
'T is uit met haer. 't en zy een Perseus, uitgekooren
Door 't zeeorakel, tot haer hulp en troost gebooren,
Op zijne pennen aen koom streeven, hare smart
Verlichte, en stoot zijn zwaert het monster in het hart.
Schep moet. gy moogt gerust op zulk een' wachter slaepen,
Die onbezweeken, en geduurig in de wapen,
Zijn' krijgsleeu weiden laet in een Oranjen velt.
Den fellen landdraek, die noch van venijnen zwelt,
De blaeuwe kam verheft, begint den staert te krollen,
Te schuifelen, en slaet van bloetdorst voort aen 't hollen,
Zal hy met kracht de pan inklinken, onverzet,
En d'eerste Heiland zijn die uwe paelen red.
De Staeten, en des lands gewettigde overheeden,
Op 't bloetspoor van Tarquijn, de hoofden afgesneeden,
Uit haeve en erf geschopt, en 't vaderland ontzeit,
Verrijzen weêr op 's Mans vernuft en dapperheit.
De forsse Tuinleeu, met vergifte tooverdranken
In slaep getoovert, hoort van ver de wapenklanken;
Verrekt de spieren, slaet en slingert met den staert,
Schud zijne maenen, en opspringende onvervaert,
| |
[pagina 116]
| |
Rukt met de klaeuwen om verwaten moortschavotten,
Noch rookende van 't bloet der trouste patriotten,
Ga naar margenoot+Staetmartelaeren, schelms met landverraet beticht.
Dan wort de tieranny de wreede voet gelicht,
De groote Welhem, door de keur en stem der Staeten,
Die nu 't ondraeglijk juk des dwingelands verlaeten,
De schoone Zevenstar, die met een heilig licht
De Nederlanden noch zal straelen in 't gezicht,
Ten veltheer ingewijt, drijft voor zijn leeusbannieren
't Ontuchtigh roofgespuis van havikken en gieren,
Groothartig op de vlucht. maer duikt vry in uw bron
O vlieten, en verbergt het aenschijn voor de zon,
Die u, zelftoegedamt, uwe afgestormde steden
Zal toonen, binnen van de hongersnood bestreden,
Van buiten met den brant en borgermoordery,
En plondering gedreigt. dan gaetge zelf niet vry
Vermaekelijke Vecht. een weerwolf, tuk op loogen,
En met een schaepevacht het lichaem overtogen,
Dreigt uwen schaepestal, betrouwende op zijn woort;
Hy rust niet, voor hy 't al bloetdorstig heeft vermoort.
De lammers, veel gewoon te watren in uw vloeden,
Staen voor zijn tanden bloot, geen blaeten schut het woeden.
En gy, t'onzacht gewekt door 't vreeslijk moortgerucht,
Hebt niets tot haere hulp, als traenen en gezucht.
Wat krijgt de stormbok werk! wat zalmen muuren rammen,
Wat steektmen steden aen met oorlogsblixemvlammen!
Hoe menig stroomgod zal, verkropt van borgerbloet,
Opstuiven naer zijn bron met aerzelenden vloed?
Apollo zelf wil weêr, in zulk een vloek beladen,
Den dissel wenden, en met ongerukte raden
Te rugge spoên, als op Thyëstes moortbanket.
Ga naar margenoot+d'Onmenschlijke Alba mest zich woedend geil en vet,
Hy slint den zuuren oogst des landmans met zijn tanden,
Slokt gansche steden in zijn gulzige ingewanden,
| |
[pagina 117]
| |
En tapt den borger 't bloet met zijne tranen af.
Gelijk een winterbeer, geborsten uit zijn graf,Ga naar margenoot+
En nare sneeuspelonk al grommende aen koomt stuiven,
En grijpt d'onnosle kudde en harders in zijn kluiven,
En knaegt en en zuigt het merg uit schenkels en gebeent'
Zijn wreetheit holt, en kreunt zich niet wie dat'er weent,
Maer zoo een bergleeu, daer hy weid, en onverdrooten
Plast tot den buik in 't bloet, hem komt op 't lijf geschooten,
Uit zijnen schuilhoek, op den driesprongh, hem verrast,
Dan druipt hy bevend wegh, en trekt, van vrees vermast,
Den staert van achtren in; de ruige borstels rijzen
Van dootschrik overend; hy zelf verloopt zijn spijzen,
En wenscht alleen nu 't lijf te bergen in dien nood.
Dus wil het Alba gaen, en alle die te snood
De vryheit kneevlen, en opgroeiende in het woeden,
Den borger taisteren met Inquisitieroeden.
Meer heeft de Waermont uit zijn koor my niet gespelt.Ga naar margenoot+
Maer gy ô Vecht, die 't Y zoo hoog ziet opgestelt,
En zelf d'orakelkerk en waterwichelaeren
Hem kroonen tot een hooft der Nederlandsche baren.
Verheug u, en begroet dien grooten bloetverwant,
Wiens zegen rijklijk toe zal stroomen aen uw strand.
Hy neemt uw' staet ter harte, en voor zijn bontgenooten
Is zijne milde hand en schatkist noit gesloten.
Hier zweeg de Poëters en waterprofeetin.
Waer vlugtge, riep het Y, waer vluchtge ô wichlaerin?
Och! keer die nooden af, die donkere onweêrvlagen;
Of zoo een bloetstorm tot ons onheil op moet daegen,
Zalf onze wonden met uw godlijke artzeny.
Hy riep vergeefs. zy zonk nu neêr, om in den ry
Der vorsten, 't werk van haer gezandschap te vermonden.Ga naar margenoot+
Gansch Neêrlant heeft hier nae, al zuchtende bevonden,
Hoe die gedreigde orkaen van oorlog heeft gewoet;
Toen zy haer vryheit op moest wegen tegen bloet.
| |
[pagina 118]
| |
Die rampen zijn voorby. maer in de dapperheeden,
Door wien dat groot gewelt zoo braef is doorgestreeden,
Heeft d'Ystroom meê zijn deel gelijk in 's krijgsgevaer.
Het staet hem levend voor, hoe een vrybuitenaer,
Gewoon langs zijne kust te plonderen en rooven,
Ga naar margenoot+Quam met een handvol volks ter dijkbresse ingestooven,
En nu geen Hoen geleek, maer Engelandsche haen,
De scherpe spooren durft in 's vyands spieren slaen.
Hy wacht een leeger af van meer dan hondert paerden,
En werpt zich midden in de blixemende zwaerden;
Treed zoo veel dooden en gevaeren in 't gezicht,
Als oorlogshelden, op een' krijgstoght afgericht.
Noch houd hy de kornet begreepen, daerze kleeven
In 't zuigend veen, en zich te spaê ter vlucht begeeven.
Ga naar margenoot+Zoo stuite Schanderbeg, door Amurath getergt,
En wreeder Mahumet, in 't woest Albaensch gebergt,
Met weinig oorlogsvolk, de dolle razernyen
Van Schïobargen, met Janissars en Spahijen:
Een leeger, stortende in zijn rijk met meer geweld
En grooter meenigte, als de sprinkhaen op het veld
In eenen droogen herfst. hy slaet hun in de lenden
Van achtren, keert het spits, d'aenhortende oorlogsbenden,
Door wanhoop aengevoert, en strijdende op hun graf,
Van vooren trots op zijn' bebloeden sabel af.
Hier is geen uitkomst aen. de neêrgehouwe lijken
Beletten hun weêrzijds dien Herkules t' ontwijken.
Ga naar margenoot+En gy Bossu, al zagh de zuiderzee uw vloot
Verslagen, zult uw' lof noch hooren naer uwdoot.
Ik wensche u op papier te schetsen naer het leven,
Daer gy, lafhartig van uw oorlogsvolk begeven,
De waterleeuwen van Noordholland op uw' schild
En yzre borst verwacht. wat wort' er bloet gespilt,
Hoe staet gy voor de mast! als waertg'er aen een' keeten
Gebonden. elk is op den Amirael verbeeten.
| |
[pagina 119]
| |
Nuzetten op zijn vlagge al d'oorlogskoggen aen.
Noch houd hy 't heel de nacht op zijne krijgshulk staen.
De norssche Voerman van den noorder Beerewagen,
Hoe styf van kou, vergat zijn traeg gespan te jaegen,
Om 't eind der slagh te zien van zijn bevrozen as.
De zon verspreide nu haer straelen door het glas
Der Indiaensche zee, op 't aengezicht der volken,
En schoof de nachtgordijn van 't vochtig oog der wolken;
Toen d'onversufte helt, geëntert en belet,
Gelijk een boschzwijn, van het jachtgespan bezet:Ga naar margenoot+
Vergeefs zich weerde, tot de middagh aengeronnen,
Den oorlogsman eer zagh gevangen als verwonnen.
Och! hoe veel schooner blonk uw glory uit aen 't Y,Ga naar margenoot+
Zoo gy, geen deelgenoot van Albaes tieranny,
Den Waterlander niet waert in den schild gevaeren
Met handen, klam van bloet der Rotterdammenaeren!
Een wreetheit die al d'eer verdonkert, boven drijft,
En uwen naem met bloet in 's lands kronijken schrijft.
Zoo wischt een misdaet uit een' reex van heldendaeden:
Men etst het ongelijk in koper, en op blaeden
Van eeuwig parkement, en voed het als een wond'
In 't hart: maer weldaet valt op een onvruchtbren grond,
Die wort als op een blad van water aengeschreven,
En teffens metten stroom in doode zee gedreven.
Noch was 't den Ygod niet genoeg der helden moetGa naar margenoot+
Te zien in zijn gebiet; hy zelf wil zijnen vloed
Verdadigen, en nu gedenkende aen de zangen
Der Zeesibil, zijn stad, die noch verstrikt blijft hangen
In 't Spaensche net, het oog verlichten, om de zy
Te kiezen van Oranje, en leeniger voogdy.
Hy walgde van 't gezicht der raden, galgen, staeken,
En 't vreesselijk geloei der stervenden in 't blaeken
En branden. 't doodsche strand en al de vogelwijk
Verstrekt een moorttoneel, gevult met lijk op lijk,
| |
[pagina 120]
| |
Ga naar margenoot+De bloetraed brult gelijk een Tiger, die gewrongen
Door d'yzre tralie, en de ketenen ontsprongen,
Zijn tuchtheer aenschent, vult het huis met roof en moort:
Dan gaet d'onnoosle wieg niet vry, hy slaet al voort,
En voed den wreeden dorst en honger met verslinden.
Ga naar margenoot+Hy sprak in 't worstlen van die donkere onweêrwinden,
Verslagen in 't gemoet, den zuiderzeegod aen.
ô Vader, 't is met u en mijnen stroom gedaen.
De kroon van Amsterdam aen 't waggelen, zal vallen,
En wy, bedrukt het puin der omgewroete wallen
Aflekken van den grond, en lijden in ons hof
Een' stooker van 't noordwest, vast kaatzend' met het stof
Der hooftstad, ons ten trots. gy ziet aen alle kanten
Het land in oproer, en de maght der eedverwanten
Aen 't groeien; yder zweert Borgonjes standert af,
En offert aen Nassau den vrijen veltheerstaf.
Noordholland heeft den toom lang in den nek gesmeeten,
En houd zijn vryheit vast. de Vlissinger, verbeeten
Op bloetplakkaeten en den brandtol, is nu moê
Te zwoegen onder 't juk. noch wort de vette koe
Van Holland, bloet en vleesch ten jadders uitgemolken.
En zou eens Amsterdam de kruin tot aen de wolken
Opsteeken, gantsch Europe, en Afrikaenschen Moor,
Japonner, en Javaen verstrekken een kantoor,
En zijne wisselbank geduurig aen zien groeien,
Met een gewenscht getijde, in 't ebben en in 't vloeien,
Een zilverty, dat stroomt met baren klinkklaer gout:
Dan most het uit den dwang gereddert, eer die stout
Hier zijnen zetel vest, terwijl het hart der heeren
En borgren twijffelt aen wat zijde 't zich wil keeren,
Ga naar margenoot+En, als een onrust, door gewight noch vêer gestuit,
Vast wankelt, noit gerust noch zeker in besluit.
Ga naar margenoot+Gy moet Enkhuizen, en de Waterlandsche vlekken
Gebieden, met hun vloot tot op mijn' stroom te trekken,
| |
[pagina 121]
| |
De Stad in d'oogen te braveeren op mijn rijk.
Die wil ik flux den moed ontvonken, tegelijk
Haer hulpe bieden, en verdrukken; en betoonen
Dat wy met eigen keur haer vyanden verschoonen,
Op 't punt, dat alles scheen gevallen in haer hand,
En in een toght vernielt de hoop van Waterland.
Dit wil den bontgenoot den moet intop verheffen,
Den Amsterdammer als een donderkogel treffen,
Te rugge leeren zien, en toonen, dat een god
Zijn vryheit hanthaaft, en de Spaensche hoogmoet knot.
De Zeevorst, op de komst des Ygods afgestegen,Ga naar margenoot+
Van zijne schulpkoets, toont zich vaerdig en genegen,
En geeft zijn' schoonzoon 't woort. [want vader Oceaen
Had zelf hem tot die trou genood en aengerâen.]
Hy prest de vlooten op, die over Pampus streeven,Ga naar margenoot+
En dicht voor Amsterdam ten anker zich begeeven.
Nu stremt de blaesbalg van 't Noordoosten, streng en guur,
Al 't water tot een vloer van ys, een dikke muur
Van marmer, en beklemt de schepen in de schotsen
Van 't grondys, vast gegroeit als blinde waterrotsen,
Op een geschoven in den ysgang, met gedruis
En hol gemor: elk ziet bestorven naer zijn huis
En kindren om, de doot begrimtze aen wederzijen:
Hier dreigt hun 't stael den draet des levens af te snyen,
Daer steekt de winter op met hagel, ys en sneeu.
De Kreeft verstijft van kou. de felle Hemelleeu
Is grijs berijpt om 't hooft. de zon, de koude ontweken,
Vreest herwaerts aen 't gezicht uit haer karros te steken.
Wat raet? de stad valt uit met vierwerk, brandgeweer
En pektoorts en harpuis, hier is geen uitkomst meer.
Maer d'Ygod zorgt voor u, hy zal het marmer sloopen,Ga naar margenoot+
En bonzen met zijn' arm den breeden ysdam open.
Ik hoor van ondren 't ys vast bommen, 'k zie van ver
Hoe 't splijt en dreunt, en staet bezaeit met star op star,
| |
[pagina 122]
| |
Of eer een regenboog van starren, met koleuren
En straelen geschakeert. daer is het glas aen 't scheuren,
En laet door d'open byt den Waterlander uit.
Een springvloed zet hem voort, daer hy op Pampus stuit;
En mits hy 't dreigement der Hooftstede is ontkomen,
Sluit dadelijk de bres der opgereeten stroomen.
D'aenzienlijke Raed terwijl, en borgery
In 't wonderwerk verstomt, beginnen aen d'een zy
Te wankelen. men roept; de hemel is ons tegen;
Maer eermen zulk een heir van zielen kan bewegen,
Dien grooten oversprong te waegen, en van heer
Te wislen, draeit het werk noch jaeren hene en weêr;
Eer 't uit den winkelhaek bewogen onder 't draelen,
Met open poorten 't huis van Nassauw in durft haelen.
Ga naar margenoot+De scheepsboukonstenaer helpt dus het oorlogsvlot
Eerst aen 't bewegen, viert weêrzijts het slagbed bot,
Daer 't nu aen 't wiegen door gewelt van dommekrachten,
Vast op zijn rollen schokt: al d'ommestanders wachten
Met smart dit draelen af, tot dat het lang gesolt,
Getuimelt en geschrangt, met kracht voorover rolt,
En spoelt den mont in 't Y, en scheurt het water open.
De ronde kimmen en rantsoenen zijn beloopen
Van schuim, door zulk een' slagh oprijzende uit den grond:
Terwijl 't nu aerdig strookt, en prijst des bouheers vond.
De vryheit, t' Amsterdam zoo lang een tijt verschoven,
Stak eindlijk dus haer hooft met grooter aenzien boven.
Ga naar margenoot+Gelijk de zonnebloem, verslingert op 't gezicht
Der zonne, moeder van het albezielend licht,
Geduurig op ziet met zijne oogen van beneden,
Haer volgt, van daerze in 't Oost ten wolken uitgereden,
In 't root scharlaken praelt, tot daerze met een kroon
Van diamanten en karbonkels, uit haer' troon
Getreên op d'avontkim, met eene mai van roozen,
De blakende oogen dekt en wangen, die nu bloozen
| |
[pagina 123]
| |
Van hitte, en gloeien door het floers der wolken heen.
Zoo zet de Vrystad aen het Y, noit afgestreên,Ga naar margenoot+
De vryheit op 't altaer, ten trots der dwinglandyen,
Die ditGa naar voetnoot* Palladium noch wenschen eens t'ontwijen.
Dat Godsbeeld, hier in 't land, als een verborge schat,
Ten hemel afgedaelt een heiligdom, de stad
Zoo dier vertrout, beschermt de macht der Amstelaeren.
Die is het te gering hun eigen grond en baren
Te veiligen, zoo zy niet al den oceaen
Ontsluiten, weigerende in vreemden dienst te staen.
Toen 't Oosten, ziende allengs de schat van Holland groeien,Ga naar margenoot+
Verraderlijk bestont haer scheeepvaert te besnoeien,
Beslaet in Pomeren en Pruissen, Zont en Belt,
De koorenvloot van 't Y, en rooftze met gewelt:
Dorst Amsterdam (hoe klein 't zich toonde voor twee eeuwen.)
Zich met meer koggen, dan gantsch Holland met de Zeeuwen
Te samen rukte, in zee begeven, en het strand
Der roovers plonderen, hun vlotten in den brand
Vernielen, en gekeert met zege, en trots gewroken,
Heeft op het hoog toppet den bezem opgestoken,
Als die de ruime zee, van schuimers lang geplaegt,
Nu zagh door haren moet geveiligt en gevaegt.
't Heeft sedert menigmael, eer 't zulk een' milden zegen
En rijkdom door de hand des hemels heeft verkregen,
In 't oorlogsvier de proef en loutring uitgestaen.
Nu dwingt het Barbarye, en Hagars halve maen:
Dan slaet de waterleeu, al brullende opgeschoten,
Zijn klaeuwen reis op reis in Londens oorlogsvlooten.
En 't Y bezwijkt met zijn drie kruissen, voor geen maght
Van zoo veel kroonen, in dien storm te veld gebraght.
Ik zwijg, hoe ver het met zijn vlooten door durf dringen,
In andre werrelden den Indiaen bespringen,
| |
[pagina 124]
| |
En Tarter en Sinees, en wie, verhit op buit,
Met Oorlogsjonk en Praeu op't water rooft en ruit,
Braveeren, en de vlagh voor Holland leeren strijken,
En draeien op den duim d'oostindiaensche rijken.
Zoo mannelijk een reex van Oorlogsdaden kroont
Mijn' vloed met eeuwige eer. de koopvaerdye loont
Hem rijklijk met haer winst. elk schenkt hem hare gaven,
En rust in zijnen schoot als een gewenschte haven.
Ga naar margenoot+Maer 't geen oneindlijk meer zijn' grooten naem trompet,
Is Amsterdam, zoo breet langs zijne kust gezet,
Daer Y en Amstelstroom, geklemt in nauwer boghten,
Met hondert aderen om stryt de Stad bevochten
En laven, met hun versch en vlietend stroomkristal.
Ga naar margenoot+Veneedje trouwe vry, om 't jaer, het zeegeval
Met 's Hertogs ring, wen hy, op 't prachtigste uitgestreeken,
Op 't feest der Hemelvaert, die werpt in zee, ten teeken
Van 't eeuwigh echtverbond, met Thetys aengegaên:
Dan steek' het Wapenhuis, Sint Markus oorlogsvaen
Te trotser uit, en mann' galeien, galeassen
En krijgsfeloeken, om de Turken te verrassen,
En hael' de zeeslag van Lepante weêr intop.
Wy heffen met meer recht den waterstander op:
Want Amsterdam verbont noit waetren met geschenken.
De Zeegoôn vliegen zelf gewilligh van haer wenken,
En trekken gonstigh met de Stad een zelve lijn.
ô Heerlijk kooppaleis, hoe lust' hetme in dees schijn,
Verslingert op uw schoonte en keur van rijke gaven,
Met heerelijker trant den zangberg op te draven,
Zoo niet mijn zangheldin, nu met een laeger toon
En waterlucht gedient, ontzagh na zulk een kroon
Te steken, die alleen vergunt aen fenixpennen,
Gewoon met vluggen zwier de steilten op te rennen,
My d'oogen met haer' glans en weêrlicht slegs verblind;
Noch is de knoop zoo nau die u aen 't Y verbind,
| |
[pagina 125]
| |
Dat ik my niet onthouw, al schijnt het buiten reden,
Ook menigmael in uw waranden in te treeden.
Of zou mijn stroom gedicht wel aerden nae den stroom,
En luistren op zijn' trant te minder na den toom?
Met welk een recht magh 't Y op zulk een Hooftstad pratten,
De ware stapel van al 's werrelts koopmanschatten.
Hoe lustig weid het oog der vreemden, aen zijn' kant,
In zulk een' rijken beemd van huizen, hier geplant,
En in den grond zoo diep gewortelt, als hun kroonen
Ten hemel rijzen, en een marmerrots vertoonen.
Geen min sieraet zet weêr de ruime vaert van 't Y,Ga naar margenoot+
Als in vergelding, 't Hooft der watersteden by:
Het zy men zich vergaepe aen zoo veel lange rijen
Van havenpaelen, die bequaeme havens snijen
En deelen, elk een plaets vergunnen naer zijn soort,
En even vol rondom met schepen zijn geboort.
De Noordsche handelaer heeft hier zijn plaets verkooren,
Daer, die de wilde kust uitplondert van haer Mooren.
Gins die noch ruiken na de geurige Levant.
Hier zietmen laeden, daer weêr lossen, al het strand
En 't water grimmelt van matroozen, vremdelingen
En koopliên, die hier uit alle oorden samendringen.
Het zy men schemere op de schoone regenboog
Der zyde vlaggen, zoo wellustig voor het oog,
Zoo dartel uitgespreit, de goude paeuwevêeren
Niet ongelijk, wanneer de paeu aen 't triomfeerenGa naar margenoot+
Met opgesteeken borst hoogmoedig prijkt en draeit,
En d'oogen toont, in 't velt van haren staert gezaeit:
Of eer komt met een schat van diamanten pronken,
Weêrlichtende in de zon met tintelende vonken,
En duizent kleuren, weêr opgloeiende en vergaen,
En domlende ondereen. hoe vrolijk zaegtge 't aen
ô Ystroomgod! hoe trots spanseerden uwe stroomen,
Toen Holland van den Teems met zege weêr gekomen,
| |
[pagina 126]
| |
Uw' vloed bedekte met een gloeiend paviljoen
Van wimpels, geschakeert tot een triomffestoen,
Verlicht door duizenden van vieren, langs de stangen,
En marssen vast gehecht; terwijl kortouw en slangen
Matroos verquikten met hun dreunende muzyk.
Ga naar margenoot+Wanneer de zonnekloot, vermoeit zoo lang te pryk
Aen 's hemels tent te staen, begint in zee te daelen,
En kort den teugel in van d'uitgediende straelen,
Dringt hier een werrelt aen van menschen, die gelaên
Met zak en koopmanschap, en voor hun gelt voldaen,
Vertrekken naer hun huis en vrou, en lieve panden:
Die zien verlegen uit, of noch geen schepen landen,
En waer de beurtman toeft. 't heeft schyn, dat menighmael
De moeder hen vertroost, en met een breet verhael
Van Amsterdam, haer groote en schat en kostlijkheden,
Hun vrees bedriegt, daer zy verstommen op haer reden,
En yder zich de Stad verbeelt na zijn begrip,
En schildert nae een boot een maghtig oorlogsschip.
Een deel doet Vriesland aen, en haer beruchte steden.
Een deel wenscht aen den zoom des Yssels uit te treden.
Een menigte vertrekt met kagen, smak en jaght,
Na 't Vlie en Tessel daer hun d'oorlogsvloot verwacht.
D'uitheemsche, die al dat gewoel ziet op de baren,
Meent Amsterdam is van dien avond leegh gevaeren.
Wien 't liever lust, terwijl de wolken aen de lucht
Hem hope geven van een koelte, dit gerucht
Ga naar margenoot+t'Ontvlieden, en voor wind door 't zilver heen te streeven.
Van 't bruisschend Y, kan zich in sloep of jacht begeeven.
De havens, tot vermaek geschikt en afgedeelt,
Zijn rijk voorzien, indien hem d'eenzaemheit verveelt,
't Zal hem in zoo veel keur op geene vrienden steeken,
Bereit op zijn verzoek, om mede grond te breeken.
Zijn Rozemont verzelt hem lichtlijk op dien toght.
Wanneer de wind hem dan heeft op het ruim gebroght,
| |
[pagina 127]
| |
En 't jacht na zijnen zin recht door den vloed gaet strijken,
Hoe zal hy haeren hals by blank yvoor gelijken,
Het hair by goude drâen, de kaeken by een bladGa naar margenoot+
Van witte lelïen, met rozebloet bespat;
De lippen by den daeu van kerssen en moerellen;
De borsten, half ondekt, en lieffelijk aen 't zwellen,
By hemelsche appels, waerd van goden afgeplukt.
Wat spelt hy hem een vreugd, dien 't eindelijk gelukt
Te smelten in haer' schoot, en op die lieve wangen,
En frissen mond, verrukt van min te blijven hangen.
Met hoe veel traenen smeekt hy haer het jawoort af.
Zy wankelt nae het schijnt, en valt hem minder straf.
d'Ygoden maeken hem welspreekender in 't minnen.
De schoone Venus zelf ontvonkt haer borst van binnen
Met een geheime vlam. nu ziet hem Rozemont
Verliefder aen, en voed een diepe minnewond.
Och, zeght hy, ziet gy niet de zwarte lucht verdwijnen,
En 't zonnelicht ons weêr met schooner glans beschijnen;
En wint die donkre wolk van strengheit, zoo verwoed,
ô wreede maegt, noch veld in uw versteent gemoed?
Ach laet een wenschlijk licht van troost en mededoogen,
Eens straelen op mijn ziel uit die aldwingende oogen.
Hoe weinig hebtge, en och! hoe veel weêrom gemeen
Met dezen stroom, daer wy nu glippen over heen.
Die is eens uitgewoed, hoe fel hy opgestooven,
De kielen dreigt, en brult en roert de gronden boven,
De tijt strijkt eenmael zijne oploopentheit van 't hart.
Maer gy blijft even wreet, en groeit in mijne smart.
Leer eindlijk van den stroom, mijn schoone, leer bedaeren;
Gelijk gy leert, niets van mijn zuchten te bewaeren,
Maer in den wind te slaen mijn klaght en minnebeê,
Vergeeten eer gy 't hoort. gy ziet de golven meê
Dus weinig houden 't spoor, zoo diep hen ingeschreven
Met d'yzre kiel, en weêr ten eersten uitgewreven.
| |
[pagina 128]
| |
Dus weid de minnaer uit. gelukkig zoo een lach
Van zijn godinne, een lonk hem eens gebeuren magh.
Ga naar margenoot+De winter zelf belet den Amsterdammenaeren
Geen vreugd, wanneer het Y, met toegevrozen baren.
De rossen op zijn' rug laet streeven, zoo gezwint
Als een Tartaersche pijl, geschooten voor de wind.
Zy snuiven vier en rook ten neuze uit, onder 't noopen
Der jeught, en schynen nu zich zelf voorby te loopen.
De schoone Jofferschap, gedekt met kostlijk bont,
Streelt hen in 't jaegen met het orgel van haer' mond.
Met ziet'er andre, met de vleugels aen de voeten,
Voortvliegen als een schim, 't godinnendom begroeten
Met duizent zwieren; nu laveeren heel in ly
Op d'eene schaets, en voort gezwiert aen d'andre zy,
't Omwerpen, sneller als een arend op zijn pennen,
En sneller als door 't sneeu de Samojeeden rennen.
Mijn oogen scheemren door dat dryven hene en weêr:
En daer ik hier meê sprak, zie ik nu nergens meer.
Hoor Rome, en hoor Atheen, wie dorst oit stouter liegen,
Als datmen menschen zagh met yzre wieken vliegen?
Hier zeggen wy 't met recht: en gy denkt uit de wijs,
Hoe snel het glippen moet, glad yzer op glad ys.
Ga naar margenoot+De welvaert van de Stad is mede aen 't Y gebonden.
De minste vlieten zijn bequaem tot ankergronden,
En dikmaels van den stroom en barrening verheert;
Die loeiende uit den grond, afgrijslijk gaept, en keert
Het zwaere zeegevaert, of stampt het uit zijn naeden.
Hier vintmen rotsen, die geblint, matroos verraeden,
Daer riffen, banken en zandplaeten steil en breet:
De havenstroomen staen veel open, en gereet
Voor elk, die recht uit zee hun boezem in komt streeven,
En vriend of vyand zich ten anker durft begeeven.
Maer d'Yrivier heeft met die havens niet gemeen.
Zijn ziekbed Pampus zet de kielen door haer veen
| |
[pagina 129]
| |
En slijm gemaklijk door, en hindert geene vlooten:
Hy zelf komt eerst in 't rijk der zuiderzee geschoten
Met zijnen waterval, en streeft van daer, door 't nat
Des zeegods (die hem dit vergunde tot een schat
En Bruitsgaef) mijlen verre, en ziet de Vriessche kusten;
Tot dat hy eindlijk blijft in Nereus golven rusten:
Nae zulk een langen toght, die niemant kan bestaen
Uit vyandschap, 't en zy hy zeker wil vergaen.
Ook houd hem ebbe en vloed geduurig in bewegenGa naar margenoot+
Op haren tijt, en weet d'onreinheit weg te vegen,
En scheit het slijm en veen, eer dat het samen kleeft,
Terwijl het Leidsche Meir een' snellen doorvloed geeft;
Dat kort getuchtigt met gewelt van zwaere sluizen,
En posten, sterker woed en arbeit door te bruizen,
En schuimt, als 't in zijn plas de woeste golven braekt,
Het grontveen open, dat al d'oever beeft en kraekt.
De Vogelwijk, de schrik der schelmen, recht in d'oogen
Der Stad gelegen, heeft op 't water meê vermoogen?
Dat hier in naeuwer kreek geschoten en geparst,
Met grooter schuuring weêr in ruimen boezem barst.
Dus haelt de ryke stroom, tot heil der Stad genegen,
Geduurig vlooten in, en kroontze met zijn' zegen.
Wat watren buigen nu niet willig voor het Y,Ga naar margenoot+
En stryken voor de vlag van zyne zeevaerdy?
d'Eufrates, zeker, schoon hy sneller voort komt breeken
Uit Nifas bronspelonk, en schuurt de vruchtbre streeken,
Van 't ryke Armenie, en, voortrukkende in dien spoet,
't Geblixemt overschot van 't oude Babel groet,
En opent zijne kil den moede Karavaenen,
Die, onder het gelei der Turkse standertmaenen,
Na Bagdad trekken, en den Tigris, twijffelt niet
Hem toe te staen den lof van maghtiger gebiet.
Want zoo veel leeuwen en gedrochten, als'er huilen
Aen zijn onveilig strand, en brullen uit hun kuilen
| |
[pagina 130]
| |
In starreloozen nacht, zoo menige oorlogsvloot
En scheepsmaght zend het Y rondom den werreltkloot.
d'Araxes, al te trots, om van een brug benepen,
Zijn' ongestuimen vloed met boghten na te sleepen,
Door naeuwe hoolen en gewelfselen, wanneer
Hy stort in 't bruischend zout van 't Kaspiaensche meir,
Ontzeght den Ystroom niet, hoe eng hy wort beslooten
Van paelen, hoe gedwee in zuiderzee gegooten,
Te wijken, en gelijk een' Koning, onbepaelt
Van rijk en heerschappy, te groeten, daer hy dwaelt
Met vloot op vloot, zoo ver Neptuin, van liefde onstoken,
Zijn Zuster d'aerde omhelst, die schooner opgeloken,
Om zulk een gunst, met vreugd zijn frisse lippen kust,
Hem vriendlijk d'oogen streelt, en in zyne armen rust:
Gelijkze beide dus gestrengelt, in het blaeken
Van kuissche zucht en min, den werreltkloot volmaeken,
En teikenen de ronde en omtrek van de Sfeer.
De Scytische Arar, ende Heber hoort nu d'eer
Des Ystrooms met meer lust en aendacht, als het speelen
Van Orfeus, wen 't hem luste een lier of harp te streelen,
Daer eene schouburg van geboomten om hem stont,
En zagh den zangheld bly de woorden uit den mond;
Terwijl hy leeu en beer by d'ooren hiel gevangen,
En 't alles aen den klank van zyne luit bleef hangen.
Hoewel de Faem getuigt, dat hy, uit rouw en zucht,
De traenen niet weêrhield, maer vulde zee en lucht
Met zyne klaght, toen 't hooft des zangers, van Bachanten
En wijnpaepinnen, die ontzint van alle kanten
Toeschoten, in zijn' vloed geworpen, mette tong,
Nu stijf bestorven, noch een droevig klaeglied zong,
En driemael flaeu, uw' naem Euridice, liet hooren.
De vlietgod dronk die klaght al schreiend met zyne ooren,
Om 't onheil van zijn' vriend te jammerlijk begaen.
Noch kittelt hem de roem, den Ygod toegestaen,
| |
[pagina 131]
| |
Gevoeliger, waerom hy traeger wenscht te vlieten,
En d'Arar sneller als voorheen in zee te schieten;
Hy, om zich langer te vernoegen in die stof,
En deeze, om dat hy groeit en dartelt in zijn' lof.
Zelf Acheloüs, schoon zijn hooren is gebroken
Van 't norsse voorhooft, en 't schandael noch ongewroken,
Erkent den staet van 't Y, misschien uit vrees, of weêr
Een sterker Herkules, verdadiger voor d'eer
Van zijn' geboortestroom, hem, stouter in 't bespringen,
Den andren hooren met den wortel af moght wringen.
De heilige Jordaen, zoo dier van God bemint
Voorheen, als nu helaes van 't ongeloof verblint,
Roem vry, als hy door 't kruid van Liban af komt stroomen,
Op 't riekend paviljoen van zyne Cederboomen;
De Rijn op wijngaerdloof, langs zynen boort geplant;
De slepende Paktool en Taeg op 't gouden zand;
De Betis op den geur van zyne olyvespruiten;
De zilvre Wijssel op zijn graenen, vee en fruiten:
De god des Yvloeds vaert ten hemel, met een woud
Van schepen, kostelijk en konstig opgebout
Aen zynen oever, en ontduikt de zonnestraelen
In een gehemelte van vlaggen, die hier praelen
En kraeken van de zyde, en goutdraet even schoon.
De Wijssel brengt zoo veel gewassen niet ten toon,
De Betis stammen van Olyven, noch de stranden
Van Tagus en Paktool getal van goude zanden,
De Rijn parst minder maght van druiven, de Jordaen
Ziet zoo veel Ceders niet om zyne bronnen staen,
En spieglen in zijn glas; als d'Ygod daeglijx kielen
Op zyne ruime kolk laveeren ziet, en krielen
En strooken ondereen: en zentze om Cederhout,
Om frisschen vernenwijn, en baren van root gout,
Den witten olie uit de Poelje, vee en kooren,
En wat hem d'Overvloet kan schenken uit haer' hooren.
| |
[pagina 132]
| |
Wie twijffelt aen mijn zangh, klim op dit schip om hoog,
Dit oorlogsslot, en laet van 't steil kampanje 't oog
Uitstraelen over 't vlak, van daer de witte duinen
Zich schijnen in de lucht te heffen met kun kruinen:
Of liever daer die streek een zilvre lucht verbeelt,
En al het duin, een wolk, daer 't zonnevier op speelt.
Tot daer de zuiderzee 't gezichte schijnt t'ontslippen,
En in het blaeu verschiet gesmolten, weg te glippen.
Wat zietge op 't vloedtoneel, zoo wijt en breet verdeelt,
Ga naar margenoot+Opdondren, dan een bosch van kielen? als een teelt
Van strandgevogelt, dat, gebroet in zomerdagen,
Nu eerst in eene vlucht de toght van strand durft waegen,
En spreit zich dichter dan een regen over 't zout
Der zee, en blint de zon, als 't zich geslooten hout,
In eene dichte zwarm, van niemant na te tellen.
Wat zietmen zeilen, wat bezaenen ginder zwellen!
Hoe groot een vloot leght daer met zijne rees gekaeit,
Wat vintmen hier een maght die op haer ankers draeit,
En wacht een voordewint om voort in zee te streeken.
Maer ziet gy verder nae de zuiderzeesche streeken,
Ga naar margenoot+By 't heerlijk Magazijn, die haven afgesneên
Met paalwerk? zietze niet als met ontsach. wy treên
Hier monsters op den nek en vreeslijke oorlogsdraeken;
Die uit hun mond de doot en vier, en donder braeken:
Wanneer de vryheit, dier bevoolen aen hun wacht,
En 't recht des Oceaens gekreukt wort en verkracht.
Hier leggen aen de bandGa naar voetnoot* Griffoenen, Tigerdieren,
En felle Leeuwen, elk verdeelt in hun bannieren.
Daer praelt de goude Leeu manhaftig in 't kasteel
Van 't zwaere zeegevaerte, en gaept met open keel
Nae 't vyandlijke bloet. gins drijft hy in de baren,
Of sleept een' bloetstreep langs zijn' wreeden muil en haeren.
| |
[pagina 133]
| |
Streek d'oorlogsgod hun eens deze yzre ketens af,
En bonsde 't gruwzaem Hok weêr open met zijn' staf:
Gy zoud den Olifant afgrijslijk hooren schreeuwen,
En een vermengt gebrul van Wateroorlogsleeuwen
En Luipaerts, vliegende en onzweevende op den vloed.
De Steden dansten zelf op 't water, lucht van voet.
De Harders dreigden met hun yzren stok de wolven.
De Staertstar sleepte een' strael van zwavel langs de golven:
Zy spelde met haer roede een' fellen storm op zee,
En blixemde 't gewelt des vyands van de ree.
Men zou de Bergen hier al brandende zien zweeven:
Ja, bergen, die van hout en yzer samenkleven,
Geen Etna wijken, noch den gloeienden Vezeef,
Wanneer hy donderde, en zijn' vlam ten hemel dreef
In eene vierorkaen, die, barstende aengewassen,
Leide al het Paradijs van 't vet Kampanje in assen.
De Spiegel zette weêr aen 't Kormantijnsche strand,
OpGa naar voetnoota Archimedes spoor, de schepen in den brant.
Ga naar voetnootb Oudshooren, tot behoud van stad en land gebooren,
Brak 's vyands heirspits in met zijn' metaelen hooren,
En trof hem op de borst, tot dat hy afgewoet,
De zee besmette, en hem vergulde met zijn bloet.
De Mauritaensche leeu, de snelle tigerdieren,
Die op Kaukaes en zijn besneeude klippen zwieren,
En wreede draeken in het Lybiaensch gewest,
Verdaedigen alleen met eenen mond hun nest.
Maer schoon een Hydra weêr ten poel quam uitgestreken
Met zeven koppen, elk gespitst om zich te wreeken,
En braekte Cerberus uit zijn drie muilen weêr
Een gansche zee van vier, zijn hoogmoet lagh ter neer:
| |
[pagina 134]
| |
Hy blafte, doot van schrik, de poort des afgronds open,
En zagh al 't ongediert verbaest het veld verloopen,
Als onze Zeeleeu, môe zijn' doodelijken wrok
Te kroppen, dreigde met den klaeu, en stak een klok
Al t'evens op uit meêr dan hondert kopre monden;
De Zeedraek antwoorde, en de dolle waterhonden
Uit zoo veel monden meê naebasten met een barst;
Dat aerde en hemel schokte, en Nereus zelf, geparst
In enger kil, ontdook de vlamme en donderklooten,
Ten kopren oven van hun keelen uitgeschooten.
Hier onder moght de Roos verschynen, op haer' steel
Zoo preuts en heerlijk opgelooken, maer geheel
Omzet met doornen van metael, niet aen te raeken
Als met ontzach en schroom, waer voor de Ridders waeken;
Gelijkze meê de Maeght beschermen, en een ry
Van Landen, die men zou spanseeren zien langs 't Y.
Maer veiliger is 't hen niet in den slaep te stooren.
Zy zijn oplopende en verslindende in hun' tooren.
En niemant, hoe gehart, viel in hun ongenaê,
Als tot zijn ongeluk en onherhaelbre schaê.
Hoe nader mijn gedicht aen 't einde schijnt te spoeien,
Hoe minder ik mijn' trant en rijkdom kan besnoeien.
Gy stroomt den dichter, die zich kittelt in uw' lof,
Geduurig ryker toe met eenen vloed van stof;
ô Stroomgod, daer gy op uw schulpkarros gereden,
Uwe enge boorden ziet gezegent met twee steden,
Aen uwe zuiderzy, en, daerge in 't noorden streeft,
Een kroon van Dorpen, die als gy, geen weêrgae heeft.
Het scheeprijk Nieuwendam, de Schellingwousche velden,
Buiksloot en Durgerdam, voorzien van waterhelden:
En geeft uw plas den lof, waer opze billijk praelt,
Dat zy Zuidholland van Westvriesland deelt en paelt.
Ga naar margenoot+Niet anders schijnt de zon veel grooter in onze oogen,
Wanneerze, 't aengezicht reets van een wolk betoogen,
| |
[pagina 135]
| |
Haer daghvaert heeft volend, en zinkt met weitser zwier,
En gloeiende om het hooft met breeder glans en vier,
In 't koelbad van de zee. noch moet ik voor u spreeken,Ga naar margenoot+
Al wenscht mijn zangheldin de dichtsnaer af te breeken.
'k Wil uw groothartigheit en eedlen moet, te blind
Van 't onverstant misduit, tot eigenbaet gezint,
Verdadigen. men zegt; dat gy uit bittren tooren,
Zomwijl de golven prest met uwen onweêrhooren,
En drijftze, daar geen sluis hun woesten oploop stuit,
Ter Hooftstede in, met een aenschennend stormgeluit,
Verdrinkt de kelders, parst de pakhuisdeuren open,
En komt tot voor de Waeg en 't heilig Raedhuis stroopen;
Om dat de Stad, zoo rijk van uwe gonst bestraelt,
Niet met uw wapen, maar den naem des Aemstels praelt.
Als ofge, dronken van de zoete nektartoogen,
Nu dubble zonnen zaeght met uw benevelde oogen,
En raezend van den wijn, zoud plondren in een' toght,
Het voordeel zoo bezorgt de koopstad toegebroght,
En op uw' eigen rug tot aan de wal gedraegen.
Neen! dat's uw grootsche ziel misverwen en belaegen.
Gy deelt de weldaên uit, en wacht op lof noch loon:
Dat 's goddelijk, dat voegt uw koninklijke kroon.
'Tis u genoegh de Stad te zeegnen met uw baren,
Dat vlecht een eeuwig loof om uwe grijze haeren.
En valt eens Amsterdam, ('t val noit) want niets met recht
Zich d'eeuwigheit belooft: het trots Kartage leght
Gedolven onder zee, en Rome, in top gewassen,
Als 's aerdrijks monarchin, begraven in haer asschen,
Door 't woeden van den tijt; noch blijft uw deugd in stant,
Die lacht de jaeren uit en waternood en brand.
Maer was alleen uw naem aen Amsterdam gebonden,
Ik zach met haer uw faem van 't zelve vier verslonden.
Maer 't schijntme toe, en ook bevestigt het gerucht
Mijn gissing, dat uw plas verbaest te rugge vlucht,
| |
[pagina 136]
| |
Als een noordwesterstorm komt op zijn vlerken gieren,
Zet al de kust in brant, en dooft des hemels vieren:
Zy vlucht, uit hoogen noot gedwongen en geparst,
Wanneer die stoker in den mond van Tessel barst,
En steekt d'alarmtrompet. dan rukken Nereus baren
Byeen, en in den schoot der zuiderzee gevaeren,
Vervullen schielijk met een springvloed zijne kolk;
Die overstortende, als een zwangre zomerwolk,
Den Ystroom dwingt voor dat gedrang te rug te wijken,
Te springen over 't perk van burgwal, boort en dijken,
En in een ruimer kil te schuilen, tot de zee
Den aftocht blaest, en sleept het doolend water mee.
Men ziet uw stroomnat zelf schoorvoetende verdwaelen,
Als 't wort geparst zoo wijt te springen uit zijn paelen,
d'Ondankbre laster byte op hare tong voortaen,
En tuig, dat d'Ygod naer geen titel heeft gestaen.
Ga naar margenoot+Het zuivelrijk Edam bevestigt, 't geen wy zongen;
Dat, door het dier verzoek des rijken vloeds, gedwongen,
Den naem van Ydam heeft verwisselt in Edam.
Ga naar margenoot+Maer wiert de Hooftstad eens gedreigt met vier en vlam.
En in een krijgsverraet van vyand overvallen,
Dan zoudge zelf het Y zien blank staen voor de wallen,
Tot heil der Stad, door zijne oplopentheit gered:
Men zagh hem over beer en schutsluis voortgezet,
En boven zoom en dijk van 't platte lant gewassen,
Het aerzelende heir vervolgen met zijn plassen,
En schempen op den rug de vluchtelingen nae.
Dus gaf zijn inbreuk nut, al wiert hem die tot schaê
Verweeten, van ondankbre en hatelijke tongen,
Die liever zagen 't land van tieranny gedwongen,
En d'onderdrukte Stad verdronken in het bloet,
Als eigen kroft en wei te wed gaen in den vloed.
Ga naar margenoot+Gy moogt ô Amsterdam op uwen Hooftstroom boogen,
Zoo ver uw zeilen, al de winden onder d'oogen
| |
[pagina 137]
| |
Laveeren, en van moet gezwollen op dien naem,
Vermoeien met zijn' lof den hooren van de faem.
Hy zet u glory by, en schat, vermaeklijkheden
En sterkte, en wijd u in tot koningin der Steden,
En met den Aemstelstroom (die nu zijn broeder groet
Uit liefde, en valt om hem u williger te voet)
Zich spreiende op uw' grond met onbekrompe toomen,
Boud uw verheven troon op 't harte van twee stroomen.
Daer al de naebuursteên, die d'edle Maesstroom schaeft,
En in wiens oog de Rijn zich onder 't zand begraeft,
Die 't zuiderzeenat zien bevloert van uwe kielen,
En daer de Vechtstroom rolt met zilvre waterwielen,
En die de Merwe, Lek, en Yssel deelt en kust,
U eeren, en bezien uw heerlijkheit met lust.
Gy Vaders, die ten top van Staetbewint gehevenGa naar margenoot+
In Gijsbrechts waterstad, zoo ver de kielen streven,
Een lieffelijken geur van uw rechtvaerdigheit,
En onbesproken zorg en trou, door 't aertrijk spreit;
Voor wie zich d'Ygod buigt, en luistert nae uw reden,
Gelijk hy zelf wort op zijn zetel aengebeden,
Van andre vlieten, om zijn deugden en gezagh:
Gy stelt alleen zijn' naem zo heerlijk in den dagh.
Hy schept zijn' glans uit u. de koningin der vieren,
Die's nachts om 's hemelskloot en starreriemen zwieren,Ga naar margenoot+
Heeft dus haer' gloed tot een schenkaedje van de zon,
Die bintze aen haren wenk, als aller lichten bron.
Had uw beleit, en zy, die moedig voorgetreeden,
Uw loflijke ampten meê ten dienst van 't land bekleeden,
In hunnen tijt, (terwijl hun zielen van om hoog
Uw vlijt begunstigen met een vervroolijkt oog)
Niet opgewaekt, den vloed geschuurt, verdeelt met paelen
En havens, en een ry van gadelooze Waelen,
En 't nat in naeuwer wed gedreven, om den toom
Te vieren, aen den bouw der Hooftstede op den stroom;
| |
[pagina 138]
| |
Dan klonk de naem van 't Y, in 't ongestuimig woeden
Van vlot noch schip bezocht, niet verder als zijn vloeden;
En zijne krans van riet, was noit door Nereus hand
Verwisselt, in een kroon van gout, met diamant
En paarlen ingeleit: gelijkze noch haer straelen
Verspreit op kruissen, die in 't goude schiltveld praelen,
Aen zijn vermaerde plas en Amsterdam gemeen.
Dus houd hy zijnen lof van uw verstand te leen.
Op dien doorluchten naem schijnt my het Y, ten teeken
Van zijne eerbiedigheit, beneden 't peil geweeken,
Met nederiger zwier te ruisschen langs het strand.
Ga naar margenoot+Gelijk mijn zanggodin, hier eindlijk meê gelant,
Geen maghtiger gestarnt kan met haer' graedboog schieten,
Als 't geen de heirbaen wijst door alle zeen en vlieten,
En kemt de golven glat, en streelt het woedend meer.
Dies werptze, in schaduw van dien glans, het anker neêr.
UIT. |
|