Gedichten. Deel 2
(1685)–Joannis Antonides van der Goes–
AuteursrechtvrijLof der Geleertheit. Aen den Heere Johannes Georgius Grevius, Hoogleeraer der Historïen en Welsprekentheit tot Utrecht.
VAn welk een yver word mijn Zangheldin gedreven,
Om in uw schaduwe u van verre nae te streven,
Doorluchte Grevius! die, van een God geroert,
En boven het gespan der wolken opgevoert,
Gelijk een arend drijft op onvermoeide wieken,
Zoo loflijk achterhaelt den Fenix van de Grieken.
| |
[pagina 209]
| |
Gewaerdig u noch eens, gelijk gy pleegt voorheen,
Uwe oogen neêr te slaen op haer, die hier beneen
Vast kruipende langs d'aerde, en machtloos op te stygen,
Als met de wil alleen, schijnt grooter vaert te krygen,
En durft vermetel mee iets hoopen van de faem,
Nu zy zich dient van uw' onsterfelijken naem.
Gelijk de Donau, daer hy eerst komt voortgeschoten
Aen 't steil gebergte, wort in enger kil besloten,
En vaert met zachten stroom; tot dat hy aengevoed
Van smeltend bergsneeuw, en verrijkt met menig vloed
En dwalende ader, die hy inslorpt in zijn plassen,
En eindelijk zijn peil en oever verre ontwassen,
Den toom der golven viert, en schuurende over veld
En akkers heen, daer 't al verdrinkt in zijn gewelt,
En vee en landman in zijn kolken word bedolven,
Komt als een zee in zee aenbruischen met zijn golven.
Niet anders klomtge mee geduurig meer en meer
O Grevius, en wint gelukkig aen in eer.
Eerst wierd Heziodus, door uwe konst herboren,
Gehuldicht in zijn erf, het geen hy had verloren,
En van den roest des tijts geheldert, daer hy 't lant
En velden zegent met zijn dicht, en boomen plant
In Askraes vruchtbaer dal: of 's werelts mist ontvloden,
Speelt op zijn luit de stramregisters van de Goden.
Maer nu hersteltge in een' het gantsche Helikon,
In een' Homeer, die onuitputtelijke bron
Der wysheit, dien Monarch en vader der poeëten;
Die boven op den troon van 't hoog Parnas gezeten
In 't eeuwig zonnelicht, geen aerdsche dampen kent.
Noch had de vratige eeuw, die alles slijt en schent,
Zijn eeuwig heldendicht mee in haer klaeuw gegrepen,
En wist het heimelijk haer misslag aen te strepen:
Dat leed uw yver niet, die wrijft die smetten uit,
En onderscheit in die muzijk het valsch geluit.
| |
[pagina 210]
| |
Nu laet zijn krijgstrompet op nieu zich weder hooren,
En blaest met zuivren toon, Achilles strengen tooren.
Hoe weelig weid uw geest! hoe klapt gy als een zwaen
Uw vleugelen! en streeft dien aedlaer achter aen,
En schijnt in uwen ernst, hem, boven 's hemels boogen
En vast gestarnte, daer hy blinkt, voor by gevlogen,
Wanneer gy d'Ilias, die schoone diamant,
Geslepen naer den eisch, en zuiver van zijn zant,
Weer hebt in konstig gout gevat, en voor Latijnen,
Met heerelijken glans de straelen mee laet schijnen,
Hoe staptge Achilles nae in 't bloedig oorlogsvelt!
Wat voeltge een vier, wanneer hy Agamemnon scheld,
Of uitgelaeten om Patroklus doot te wreken,
Gelijk een blixem ten slagorden in komt breken;
Rukt ros en ruiter in verwoeden moet ter neer,
En schud de hooge muur van Troye met zijn speer.
Of stoppende met bloet de keel van Xantus plassen,
Sleept Hektor in triomf aen zijne rookende assen,
En kneust het bloedig lijk. hoe hangt den Grieken 't hooft!
Wanneer verbolge spijt hem knaegt, en hy berooft
Van zijn Brizëis, zit in d'oorlogstent gescholen,
Als Hektor met zijn toorts die kielen legt in koolen:
Daer Ajax pas hem stuit, en zijne schichten spilt,
Vooruitgetreden met zijn zevenvoudig schilt.
Gy kunt uw zelven van verwondring niet betoomen,
Als gy Ulysses volgt langs zoo veel land en stromen,
Van 's hemels scherpe roê vervolgt en voortgestouwt:
't Zy hy zijn ooren dicht met wasch gesloten hout
Voor meereminnezang, en mijt haer valsche lagen,
Of deerlijk omgesolt door dootsgevaer en plagen,
In 't naerste van den nacht moet zien, hoe schip by schip
Stampt uit zijn naden op de Kafareesche klip;
Daer Palamedes doot zoo bitter wierd gewroken.
't Zy dat hy Circe dwingt, haer toverye en spooken
| |
[pagina 211]
| |
Verydelt, en ontvlucht die dochter van de Zon,
Die hem door dreigement noch beeden houden kon.
Of Polifeem bezoekt in Etnaes bergspelonken;
Die tast zijn makkers aen, verscheurt gebeente en schonken
Al lillende van een, en sloktze levende op,
Dat brein en bloet hem spat al rookende om den kop:
't Geen hem Ulysses deed met zijn gezicht betaelen.
Of dat hy eindelijk ontslagen van het dwaelen,
Zijn Ithaka genaekt, en 't voorbeelt van de trouw
Vind in Penelope, zijn onbesproken vrouw:
Die in haer eigen hof verweldigt, en besloten
Van wulpsche minnaers, elk groothartig heeft verstoten.
Maer Grieken is alleen niet aen uw konst verplicht,
Nu gy, naer dat ge hebt Suetonius verlicht,
En mee Justijn met uw verbeetring uitgegeven,
De tong van Rome doet in Cicero herleven:
De ware guldemont, wanneer hy streelt en vleit
En lieflijk 't bugerschap van Archias bepleit;
En prijst den ouderdom; of leert ons 't leven richten
Naer zijne orakelen der onderlinge plchten.
Of schuimt en toetst met zorg het gout der Roomsche tael,
En weegt den aertkloot in zijn brieven op een schael.
Maer welk een donder scheurt den stoel en marmer boogen
Van 't kapitool, als hy in Katilinaes oogen,
Het vloekverbont ontdekt, en door zijn kloeken raet
De muitelingen dempt, en red den veegen staet.
Of als hy, om het spoor van Demostheen te volgen,
Antoni blixemt, die te doodelijk verbolgen
Door zijne moordenaers hem na het leven dong,
En dreef zijn guichelspel met d' uitgesneden tong
Des grooten Mans, die door zijn doot te klaer deed blijken,
Ga naar voetnoot* Dat meest de tabbert voor de wapens heeft te wijken,
| |
[pagina 212]
| |
Nu wacht geheel Europe, en moedigt vast u aen,
Om eens weer zuiver hem te hooren en verstaen.
Nu Grevius, nu eens uw geesten ingespannen.
Verlos dien Heilig van d'onweetende tierannen,
En red hem op 't gewijde autaer voor elk ten toon.
Dat kostelijk kleinoot ontbreekt noch aen uw kroon.
Dus laete uw glorie zich van perk noch tijd bepaelen,
Zoo lang de rijkdom der Latijnsche en Grieksche taelen
Bekent blijft, en in haer d'aeloudheit word geviert;
Die vruchteloos begrimt van 't nijdig ongediert,
Noch triomfeert, en zal geduurig triomfeeren,
Zoo lang men wijsheit op het aertrijk kan waerdeeren.
Dus wort de Hooge school van Utrecht weer gesticht
Op nieuw, en schept een glans en weerschijn van uw licht,
Dat af zal schitteren met noit bevlekte straelen.
Van haer gezegent hooft. zoo magze eens adem haelen,
En rijzen schooner nae haer jammerlijken val:
Toen hare stem bezweek voor Vrankrijks krijgsgeschal,
En d'overwonne Rijn, hier in zijn kil gedooken,
Zach bei zijn hoorens tot aen 't voorhooft afgebroken.
Vaer voort, en schoon gy door onafgesloofde vlijt
Reets van d'onsterflijkheit genoeg verzekert zijt,
Zoo zelfs de Woestheit met haer uitgelaeten benden
Weer 't aerdrijk overstroomde, en onderstont te schenden
Al wat de wijsheit eert als haer geheimen schat,
En dat de mot en 't vier den oegst der boeken at:
En schoon uw Naem, noch by den naeneef meer verheven,
(Als die door afgunst noch genegentheit gedreven,
De Lauwren uitdeelt nae verdienste.) in volle kracht
Zal 't hooft verheffen, by geleerden hooggeacht:
Noch mogen meer zich dat van hun verstant beloven.
Al gaet dat grooot geluk schier yders hoop te boven,
Maer 't is een voorrecht, daer g' alleen nu moogt nae staen,
Te zitten in den rang der wijzen bovenaen.
|
|