Parysche bruiloft
(1958)–Reyer Anslo–
Auteursrechtelijk beschermdDerde bedryf.
Karel.
1015[regelnummer]
Myn hert, door moeders drift te heftig opgeblazen,
Nu krimpt van anxt in een. de moordt kan my verbazen
Eer ikze noch bedryf. de schrik komt voor de daat,
En als die is volvoert, 't berou dan veel te laat.
Nu klemt my 't voorberou, en ik heb niet bedreven,
1020[regelnummer]
Dan hier in al te veel myn moeder toe gegeven.
Ik ly meer dan ik doe. een vrou heeft my vermant.
Nu is myn hert, gelyk een holle rots op strandt,
Myn moeder als de wint, Guise en Anjou de baren,
Die schent ze my op 't lyf en weet van geen bedaren.Ga naar voetnoot1024.
1025[regelnummer]
Hoe stuit ik dit gewelt? nu slurp ik niet dan bloedt.
Nu jaaght een zachter raadt die wreedtheit van 't gemoedt.
Nu ben ik in een zee van moordt en bloedt verzonken.
| |
[pagina 118]
| |
Nu heb ik weêr de wraak door d' aadren opgedronken.
Zoo heb ik in myn hert al teffens, eb en vloedt.
1030[regelnummer]
Nu valt, nu ryst weêr op die bloedtstorm, heel verwoedt.
Nu zoek ik bet bedaart daar tegen aan te streven,Ga naar voetnoot1031.
Maar wordt te rug gekeert. ik dryf en wordt gedreven,
Tot dat op 't lest een buy van heil of ongeval,
My smyten zal met kracht aan hoog' of lager wal.
1035[regelnummer]
Al gryp ik weder moedt, ik moetze voort verliezen.Ga naar voetnoot1035.
Ik ly van twee gewelt, met geen van twee te kiezen,
De moordtuur is bestemt. ik kan niet weer te rug.
En trede ik voort, zoo bou ik my een looze brug,Ga naar voetnoot1038.
Waar op, indien ik ga, ik haast zal blyven steken.
1040[regelnummer]
Nu vindt ik my bezet, en nergens deur te breken,
Maar 't is noch best gekeert. 't is laat maar niet te laat.
Catryn. Karel.
Wel hoe, myn zoon, gy suft? wie geeft u deze raadt?
't Is nu geen suffens tyt. de raadt is vast besloten,
De Wraakboog uitgerekt.
karel
De pyl noch niet geschoten.
catryn
1045[regelnummer]
Het moet 'er nu mee deur. zyn leven is uw doodt.
karel
Dat 's t' onrecht recht gezocht.Ga naar voetnoot1046
catryn
Men recht hier met de noodt,
Die alles vry bestaat. Wie kan het dan beletten?
karel
Myn eedt, het recht, de wet.
| |
[pagina 119]
| |
catryn
De noodt breekt eedt en wetten.
Zy past op trou noch woordt, die 't alles onderstelt,
1050[regelnummer]
Of door geveinst bedrog, of ongeveinst gewelt.
En wort een Vorst gehoont dan mag hy, vol van toren,
Gewapent met de wet de wet wel weer verstoren.
Gerechtigheit en trou zyn deugden voor 't gemeen,
Niet voor een opper hooft die tronen moet betreen.
karel
1055[regelnummer]
Maar ik bedrieg my zelf, eer ik hem heb bedrogen.
catryn
Wel hoe, myn zoon, dit stuk is ernstig overwogen
By 't geestelyk gezag, zy geven ons ten roof
Het heilloos Ketterdom, ten dienste van 't geloof.
Dat houdt het al in dwang. men veilt de ryxgebreken
1060[regelnummer]
Voor deugden, alsze zyn met deze glimp gestreken.
Die daar zich meê behelpt, komt noit in maght te kort.
karel
Ik brou hem quaat, en voel dat het my eerst bestort.
catryn
Men wacht nu op uw woordt. gy moet het werk bestellen.
karel
De strik, nu aangehaalt, begint my eerst te knellen.
catryn
1065[regelnummer]
Noit vindt gy rust in 't ryk indien gy van my gaat.
karel
Ik zoek niet dan na rust.
| |
[pagina 120]
| |
catryn
Die vint gy in myn raadt.
Gy hebt in 't dit beleit recht toe recht aan te treden.
karel
Daar boven heerscht het recht.
catryn
Een Koning hier beneden.
Ziet dat gy wel gemoedt die huispest helpt van kant.
karel
1070[regelnummer]
't Is Vrankryx Ammiraal.
catryn
Een ryx plaag voor uw landt.
karel
Maar nu een wisse steun, met ons getrou te blyven.
catryn
't Is vast bestemt dit quaat ver uit het hof te dryven.
karel
En dat met meerder quaat?
catryn
Op hoop van meerder goet.
karel
Wien mag dit van het hert?
catryn
Die nu niet mag die moet.
1075[regelnummer]
Gy slaapt op uw geluk. ik zoek u op te wekken.
karel
Om nieuwe swarigheit?
| |
[pagina 121]
| |
catryn
Om uit nw voet te trekken
Die doren, bits van tandt, die my het meeste smert
karel
Ik voel 't niet in myn voet.
catryn
Maar ik wel in myn hert.
Maak my voogdes van 't werk.
karel
Licht zal het niet gelukken.
1080[regelnummer]
Gy kryght die knoop niet los.
catryn
Men haktze maar aan stukken.
karel
Ik schaam my dat, Mevrou.
catryn
De schaamte is quaadt voor 't ryk,
Wanneer 't de noodt vereyscht. zy neem nu vry de wyk.
Wie heeft u omgezet?
karel
Die 't alles weet te buygen.
catryn
Wie geeft u ongelyk?
karel
Myn hert met haar getuygen.
catryn
1085[regelnummer]
Wie spreekt dat vonnis uit?
| |
[pagina 122]
| |
karel
De vierschaar van 't gemoedt.
Myn bloedt was heel verhit.
catryn
Dat koelt men best met bloedt.
karel
Zal ik myn eyge ziel en myn geweten schennen?
catryn
Ziet dat gy 't niet belydt.
karel
Kan ik het haar ontkennen?
Myn tong en myn gemoedt staan in een vast verbondt.
catryn
1090[regelnummer]
Wanneer uw hert het melt, zoo klop het op de mondt.
karel
Het valt de mondt te zwaar de stem van 't hert te smoren.
catryn
Uw mondt sprak maar dien eedt. uw hert heeft niet gezworen.
karel
Moet dan uw Karels naam gespelt zyn als een vloek,
In ieders hert en mondt, een nooit versleten boek.
1095[regelnummer]
Ik vrees de nydt.
catryn
ô Zoon, daar moet geen Vorst na vragen,
't Is d'eerste kunst van 't ryk die rustig te verdragen,
De twede, veinzery. hebt gy die niet geleert,
Zo denk dat gy in 't ryk de maght van 't ryk ontbeert.
| |
[pagina 123]
| |
Met recht wort by de Zon de ryxkroon vergeleken,
1100[regelnummer]
Wie gaat ooit in de Zon, zoo prachtig uit gestreken,
Dat hem geen schaduw volg? wanneer gy zit ten troon,
Denk dat de nydt dan is een schaduw van uw kroon,
En laat gy u van haar in uwe maght bepalen?
Gy kunt de nyt noch ook uw schadu achter halen.
Guise. Karel. Catryn. Anjou.
1105[regelnummer]
Het volk is by der handt, en wacht na'et werk met smert.
De zegen is aan ons zoo wy maar hebben 't hert.
Nu dient gy, in 't beleit, van hoger handt gedreven,
Door 't Koninglyk gezach dien handel klem te geven.
karel
Ziet watge u onderwindt, en ook op wien en waar.
1110[regelnummer]
Gy dinght hem na den hals maar met uw halsgevaar.
guise
Hebt gy dan by u zelf een andre raadt besloten?
karel
't Geen t'onrecht was bestemt zoek ik weer om te stoten.
catryn
Dit is het recht der noodt. 't is best dat gy alleen
De raadt van dryen volght dan drie de raadt van een.
anjou
1115[regelnummer]
Uw moeder blyft u by, en zult gy haar begeven?
karel
Zy gaat nu niet met my, die by u is gebleven.
catryn
Gy hebt het zelf bestemt. uw raadt zy u een wet.
| |
[pagina 124]
| |
guise
Denkt dat men u verwint als gy wort om gezet.
anjou
De wraak geeft u de maght, en wort gy niet bewogen?
karel
1120[regelnummer]
In 't quaat doen is de daat slimmer dan 't vermogen.
Ik vrees de maght van 't volk, als 't zich hier tegen zet,
En wreekt zich van de moordt en teffens van de wet.Ga naar voetnoot1122.
catryn
Is dit volstandigheit? is dit zich wel gequeten?Ga naar voetnoot1123.
karel
Volstandigheit? met recht hertnekkigheit geheten.
catryn
1125[regelnummer]
Die is in tyt van noodt veel nutter dan berou.
karel
't Is nodig voor myn eer dat ik myn woorden hou.
catryn
Wat houwt gy haar geloof die niet met u geloven?
karel
Kan 't ketterdom myn eedt van zyn waardy beroven?
guise
Men leg haar maar te last als of zy toegeleit,Ga naar voetnoot1129.
1130[regelnummer]
Zelf hadden op verraadt.
| |
[pagina 125]
| |
karel
Dat is wel haast gezeit,
Maar noch niet blyx genoeg, om daarom zoo te woeden.
catryn
Al zynze buiten schult, men straft wel op vermoeden.
karel
Zy quamen, maar op trouw. ik schrik.
catryn
Wat schrikt ge toch?
guise
Men speelt hem geen bedrog die lust heeft aan bedrog.
anjou
1135[regelnummer]
Gy mooght u, is 't u nut met recht of onrecht wreken.
catryn
En wordt de wondt geheelt, zoo blyft nochtans het teken.
guise
Ten zy gy garen straft, zoo komt gy nooit aan rust.
karel
Die al te garen straft, schynt zelf op quaat belust.
catryn
De Vorst gebruikt het quaat om 't zich noch te bedanken,Ga naar voetnoot1139.
1140[regelnummer]
Gelyk een arts 't vergift tot welstandt van de kranken.
anjou
Die huispest, d'Ammiraal, moet dalen in het graf,
Door een verdiende loon.
| |
[pagina 126]
| |
karel
Door al te straff een straf
Indien ik 't niet belet. ik kan uw raadt niet loven.
catryn
Gy zyt'er boven op, zeilt gy die hoek te boven.
karel
1145[regelnummer]
Ik acht het niet voor goedt, en hem voor onbezindt
Die zelf het quaadt mispryst, en 't nochtans zelf begint.
catryn
Gy sammelt veel te lang. dees traagheit zal ons schaden.
karel
Men kan op iemandts doodt zich nooit te lang beraden.
catryn
Dat hebben wy gedaan, en nimmermeer verflaauwt
1150[regelnummer]
Van d'opgezwoore moedt, en dikwils 't stuk erkaauwt.Ga naar voetnoot1150.
karel
De schrik van dit besluit doet al myn adren kloppen.
Wie kan 't gerucht den mondt en 't volk hun ooren stoppen?
Al dwing ik hem met maght, noch zal by dien dit smert
My loven met de mondt en vloeken met het hert.
1155[regelnummer]
De lasterende Faam zal my geduurig plagen.Ga naar voetnoot1155.
Zy wast van handt tot handt en groeit in 't overdragen.
Nu zit zy op myn hof, en hoort eer 't iemandt hoort,
Dat ik myn zegel hang aan deze burgermoordt.
Dan zal zy opgewekt, dees vuyle lasterwerken
1160[regelnummer]
Verspreyen door het volk, op 't gieren van haar vlerken,
Zoo veer daar menschen zyn. ja zelf de bange lucht
Zal yzen voor 't geluidt van 't yslyk moordtgerucht.
| |
[pagina 127]
| |
Nu steekt zy haar trompet. strak zal zy hene vliegen.
En zou ze zich ontzien om mynen 't wil te liegen,
1165[regelnummer]
Die onder my niet staat? ik graav my zelf een kuil.
Myn handt is schoon van bloedt, maar 't hert besmet en vuil.
Daar snort ze voor my heen. wat zalze quaats verwekken
Met deze tyding noch ten breedtsten uit te rekken!
Betoon toch uw gena.
catryn
Die heeft hier uitgedient.
1170[regelnummer]
Ik neem de felle wraak en wreedtheit nu te vriendt.
karel
Ik vrees,
catryn
Ik hoop,
karel
Voor quaadt,
catryn
Op goedt.
anjou
Ey wilt bedaren.
catryn
Roemt gy u voor myn zoon?
Slapmoed'ge zacht van hert, ondienstig tot de kroon.
1175[regelnummer]
Gy bastert van gemoedt, gy zult het zoo noch maken,
Dat ik uit vrees van smaat zal moeten u verzaken.
| |
[pagina 128]
| |
Verwyfde Konings kint, gy vrou van moedt en geest,
Ik schoey een manlik hert op vrouwelyke leest.
Gy blode suffert, foei, waar zyt ge toe vervallen?
karel
1180[regelnummer]
Helaas, Mevrou, ik vrees voor alles en voor allen.
katryn
't Zal voor u nodig zijn, dat gy te flaau te laf,
Of afstaat van die vrees, of liever van de staf.Ga naar voetnoot1182.
Natuur was onbedocht toen ze u bestondt te kiezen;
Maar 't is u meerder schande indien gy moet verliezen
1185[regelnummer]
't Geen zy u heeft vergunt, dan ofze u nimmermeer
Dus hoog tot in een troon hadt opgehaalt in eer.
Mijn Zoon, 'k heb u zoo lang niet onder 't hert gedragenGa naar voetnoot1187.
Dan deze kans, en zult gy 't nu niet willen wagen?
Zy vliegt u in de mondt. maar gy die 't al verquist,
1190[regelnummer]
Met sukkelen, denk vry dat gy uw ty vergist.Ga naar voetnoot1190.
karel
Wat 's dit? zult gy my met slapmoedigheit betygen?
Mijn inborst is te fors. ik zal u niet ontzijgen.Ga naar voetnoot1192.
't Zal 't eerst niet zijn voor my te handelen in bloedt.
Daar hebt gy my, Mevrouw, van jongs in opgevoedt.
1195[regelnummer]
Ik, die geen lusten acht dan slechs de lust van 't jagen,
Heb menig wilt vermoordt, en voor de vuist verslagen,
En 't zelf daar na ontwaait, en, dikwils vuil bemorst,Ga naar voetnoot1197.
Het lillende ingewandt getrokken uit de borst.
Ik zal een mensche moordt wel onvertzaaght gedogen.
1200[regelnummer]
De schrik vlie van my af. ik zie nu onder d'oogen
| |
[pagina 129]
| |
Mijn vyandt zonder schrik, het dier- en menschenbloedt
Is eveneens van verf, ik schat het even goedt,Ga naar voetnoot1202.
Het komt aan 't purper 't naast: wil daar een vorst meê pralen
Dat krijght een schoonder glans met door het bloedt te halen,
1205[regelnummer]
Waar op ik ben belust. men vaar 'er voort meê voort.Ga naar voetnoot1205.
catryn
Nu dient het uitgevoert. men heeft des konings woordt.
Men roer de klok van 't hof.
karel
Dat zal ik zelf gebieden.
Mijn overlopendt hert is nu geraakt aan 't zieden.
De nieuw ontsteeke lust, die in mijn boezem raast;
1210[regelnummer]
Zich spoeit niet na de moordt, maar zellef na de haast.
Op, Guise, toon uw hert, en dapperheit in 't strijden.
Betoon u groot van moedt, maar niet van medelijden.
En gy, Anjou, treê voort, op datmen 't veldt behoud'.
Baat gaat voor trou.
catryn
Wat zoo. dat is een woort van goudt.
karel
1215[regelnummer]
Gy hebt my moedt in 't lijf gestampt, met zoo te spreken,
En onder mijne riem een manlijk hert gesteken.
Hier op wort de klok geroert en de moordt begonnen.
rey van navarroische maagden
Waar zullen wy ons nu verschuilen
In donker hol of duistre kuilen?
| |
[pagina 130]
| |
Maar al vergeefs. het ongeval
1220[regelnummer]
Is over al.
Wie hoort niet aan die droeve klachten
Dat ons het zelve staat te wachten?
Wien breekt het koude sweet niet uit
Op dit geluidt?
1225[regelnummer]
Ey hoor dat kermen. hoor dat gillen.
De doodtsnik moet dit jammer stillen.
Zijn dit de vruchten van de vreê?
O hartewee!
Gelijk een harder by zijn schapen,
1230[regelnummer]
Die, in een dal geraakt aan 't slapen,
Wordt dikwils met de slag gewaarGa naar voetnoot1231.
Het doodtgevaar:
Wanneer de hoge watervlieten
Heel schielijk van een berg afschieten,
1235[regelnummer]
En zetten hem met al zijn vee
In bare zee.
Zoo onzacht worden wy eylacy!
Gewekt, op 't eindt der bruiloftstacy,
Nu ons de slaap bevangen hadt,
1240[regelnummer]
Lang afgemat.
Och hadtmen toch gehoor gegeven
Conde, in Staatkunst welbedreven,
Dit lag hem, lang al voor de smert,Ga naar voetnoot1243.
Als loodt op 't hert.
1245[regelnummer]
Wy zijn wel uit een landt gesproten,Ga naar voetnoot1245.
En speel- en droeve drukgenoten,
Licht zijn zy nu al om gebracht
Ons waardtst geacht.Ga naar voetnoot1248.
| |
[pagina 131]
| |
Zoo gy uw broeder, gy uw vader
1250[regelnummer]
Verloort, licht komt de ramp my nader,
Indien in 's moorders klaauwen viel
Mijn tweede ziel:Ga naar voetnoot1252.
Die ik heb gistren trou gegeven,
Om trouw met hem in d'echt te leven.
1255[regelnummer]
Toen heeft hy 't eerst en 't lest het woort
Van, lief, gehoort.
Ik meende u morgen af te bidden,
Of ik mocht tusschen u in 't midden
Te trouwen gaan, op 't feestgety
1260[regelnummer]
Al dichte by.Ga naar voetnoot1260.
En och het zal my nu ontschieten,
Dat ik mijn bruygom mag genieten.
Myn vier, eer 't noch ontsteken was,
Is nu al asch.
1265[regelnummer]
Wat is voor my (is hy gebleven)
Nu in dit leven te beleven?
Nu ik eer weduw ben dan vrou,
Vol druk en rou.
Komt laaten wy ons t'zamen mengelen,
1270[regelnummer]
En handen met onze armen strengelen,
Zoo trekken wy gelijk een endt
Van moordtellendt.
O hemel, wilt toch d'eer bewaren
Van onze onnoosle maagdescharen;Ga naar voetnoot1274.
1275[regelnummer]
Op dat zy ongeschonden blijf
Zoo lang als 't lijf.Ga naar voetnoot1276.
|
|