Sûnder garânsje

[p. 5]

1.

Der hong in broeierige sfear yn 'e keuken, sawol letterlik as figuerlik. In sfear dy't jin wrantelich makke. Wylst Hilda even fansiden seach nei Selma, fielde se oanstriid de skaal dy't se yn 'e hannen hie troch it rút te soalen, mar as mem, as ferstannich evenredich minske, die men soks net. Men besocht it earst mei praten. Se luts it gesicht yn in neutrale ploai en sei: ‘Glimt it noch net genôch?’

Selma reagearre net. Automatysk draaiden har hannen it kopke yn 'e teedoek om en om. Se seach ta it rút út, wylst dêr, trochdat it beslein wie, amper wat te sjen wie.

‘'t Wurdt yn alle gefallen goed skjin en dat is noait wei.’ Selma seach fersteurd op. ‘Hm? Wat sei mem?’

‘Dat kopke.’

‘Wat is dêr mei?’

Hilda glimke wylst se har dochter skodholjend oanseach. ‘Dêr wriuwst no al in kertier op om.’

‘Mem oerdriuwt wer ris.’

‘No goed, fiif minuten dan, mar dat is likegoed ryklik lang foar ièn kopke, foaral as der noch achtentritich steane te wachtsjen.’

‘Achtentritich!’ Selma snúfde ris. Achteleas sette se it kopke op 'e ferkearde planke yn 'e kast, naam hastich wer ien fan it oanrjocht en wer ien en wer. It wie oft se al har oandacht dêr no by nedich hie en dat as ekskús brûkte om net hoege te praten. Want dat se net prate woe, wie Hilda no wol dúdlik. Wat hie dat bern dochs? Oars hiene se altyd hiele ferhalen tegearre. Wêr prate it makliker as ûnder it ôfwaskjen, as men neist elkoar stie en elkoar net oan hoegde te sjen? Der wiene al hiel wat ûnderwerpen boppe it ôfwasktobke behannele, fan priveesaken oant en mei wrâldproblemen. Selma mocht dan wat eigensinnich wêze en net gau benaud, se wie tagelyk hiel iepen. Mannich mem soe it har winskje sa'n goede relaasje mei har dochter te hawwen.

[p. 6]

Wer seach se fansiden, Selma die oft se neat murk.

‘By Brandsma ha se opromming,’ besocht se. ‘'k Ha dêr fan 'e middei even sjoen.’ Se hie it foar itselde yn it Russysk sizze kinnen, Selma hearde it dochs net. Wat koe der no wêze? Rûzje hiene se net hân. Foar safier't Hilda har yn 't sin bringe koe, wie der neat foarfallen dat in ferwidering ta gefolch hawwe moast. Soe der op it wurk wat wêze? Wêrom sei se dat dan net? Dat die se oars altyd. Mar, hie se de lêste wiken al net stiller west as oars? No't Hilda dêr oer neitocht wie se dêr wis fan. Selma hie minder drokte hân, minder praat, minder lake, mar hie elk net wol ris sa'n rite?

‘Wy krije oar waar, neffens de berjochten.’ Wat sei se dêr foar ûnsin, se hie de hiele dei gjin waarberjocht heard. Se besocht Selma oan te sjen. Even metten harren eagen inoar, doe't Selma sei: ‘Dat is dan mar moai.’

De toan sei genôch: Mins, hâld op fan eameljen.

Noch hastiger droege se ôf. De smelle hannen mei de readlakte neils griepen automatysk boardsje nei boardsje. De lippen hâlde se demonstratyf stiif op elkoar. Sa like se âlder as njoggentjin jier. Se wie trouwens sûnt se wurk hie in stik folwoeksener wurden. Sûnt trije moanne hie se wurk as resepsjoniste-telefoniste op in bedriuw yn 'e stêd. Wurk dat har lei, sjoen de entûsjaste ferhalen dêr't se mei thúskaam. Ut Selma's libbene beskriuwings koe Hilda in tal lju fan it bedriuw, wist se wa't al en wa't net aardich wie: ‘It haad fan 'e boekhâldôfdieling is wol sa'n kwal, mem! Hy hat altyd fan dy ûnmooglike strikken foar en rûkst him fan fierren al oankommen. Hy tinkt dat er populêr is by ús en komt withoefaak even mei in boadskipke. Dan hâldt er syn búk yn en spilet de man fan 'e wrâld foar ús as simpele telefonistes. Wy spylje it mei, dogge krekt oft wy danich fan him ûnder de yndruk binne en gûle ús letter dea om dy kwast!’

Hilda har hannen bleaune even stil healwei it tobke hingjen. De lêste tiid kamen der noait mear sokke ferhalen, eins hielendal gjin ferhalen mear. Of like dat mar

[p. 7]

sa trochdat se it sèls sa drok hân hie? Hiene se gewoan minder tiid hân mei-elkoar te praten? Nee, dy tiid hie der wol west, dat wie it net. Der moast wat bard wêze mei Selma en as mem woe se dat witte. Sûnder op te sjen frege se sa neutraal mooglik: ‘Is der wat Selma?’

't Wie krekt oft dy even kjel waard, in fraksje fan in sekonde, mar it ûntgie Hilda net.

‘Wat soe der wêze,’ sei se doe ûnwillich.

‘'k Wit net. Hast pine yn 'e holle, problemen op it wurk, in lykdoarn, in pestbui, ik neam mar wat.’

‘Der is neat.’ Wer dy fijannige toan.

‘Moai sa. Ik tocht even... no ja, in minske kin ek tefolle tinke. Ik ha dyn nij blûske strutsen. Hinget boppe. Moatst jûn noch fuort?’

‘Wy soene te stappen, ja.’

‘Do en Joke?’

‘Nee, Renny giet jûn wer mei.’

‘Komt Renny hjir ek wer ris mei hinne?’

‘Ik sliep by Renny.’

‘Sy hat hjir yn gjin moannen west.’

‘Dat is net wier.’

‘No, moannen is miskien tefolle sein, mar ik ha Renny hjir yn gjin wiken sjoen.’

‘Se giet de lêste tiid net sa faak fuort. Se hat it drok mei har stúdzje.’

‘Renny past better by dy as Joke, fyn ik.’

‘Mei ik dat sels beslisse? Ik bin gjin lyts bern mear!’

Skerp wie de toan, kil de blik. It rekke Hilda. Se besocht dêr trochhinne te sjen. Wat hie dat bern? Selma bûgde har foaroer om de messen en foarken yn it laad te lizzen.

‘Wêrom dochst sa Selma?’

‘Hoe, sà. Wat bedoelt mem?’

‘Sa...eh, sa nuver.’

‘Ik doch net nuver.’

‘Wol! Do slútst dy ôf, wolst net mei my prate. Dochst sa...eh, sa fijannich. Sis dan wat der is. As ik wat fer-

[p. 8]

keard doch, of dien ha, sìs dat dan!’ Hâld dy yn, tocht se, net lilk wurde, dêr berikst neat mei. Wer seach se fansiden. Selma stie no mei de rêch nei har ta. ‘Wy hawwe dochs altyd prate kinnen, Selma,’ sei se sêft.

Ut 'e keamer wei kaam it lûd fan 'e tv dy't oan set waard, yn 'e keuken bleau it stil. Se wachte.

‘Der is neat! Ik wol allinne dat mem my mei rêst lit. Ik bin gjin lyts bern mear!’ Selma seach net om wylst se dat sei.

‘Sa ha ik dy ek noait behannele, tocht ik.’ Se fielde in frjemde lilkens opkommen. Dit wie ûnreedlik.

Selma die in taast nei de transistor. In yrritant fleurige disckjockey wauwele ûnbenullige sinnen de keuken yn. Hilda die in stap tichterby en drukte him likehurd wer út. Doe gong se sa ticht foar Selma stean, dat dy har wol oansjen moast. ‘Ik freegje neat ûnridliks, Selma. Ik fiel dat der wat mei dy is en ik freegje dy as mem, as kammeraat, hoest dat mar neame wolst, om my dat te fertellen. Net om my, mar om dysels. Hâldst my net foar de gek fanke, do rinst ergens mei om. Lit my dy helpe. Wy ha dochs altyd earlik tsjin elkoar west?’

Selma smiet de teedoek del en gong foar it sydrút stean. Hilda fielde hoe't se mei harsels stried. Se wachte ôf, sei neat. Rêstich droege se it lêste guod ôf en burch it op. Se fage it oanrjocht ôf, hong de teedoek op en wist doe neat mear te betinken. Noch altyd stie Selma ûnferweechlik foar it rút, de smelle skouders justjes oplutsen. Op itselde stuit dat se har nei Hilda omdraaide gong de telefoan.

‘Ik nim him wol,’ rôp Selma, suver opluchte. Doe klapte de doar achter har ticht.