Westindische triumphbazuin op de verovering van de zilveren vloot

[fol *2r]

Voor-rede, ende toe-eygen-brief

Aende erentfeste, wijse, seer voorsienige, ende bescheydene Heren Bewindhebbers van alle de Kameren der Geoctroijeerde West-Indische Compagnie, inde Vereenigde Nederlanden: mitsgaders de E. manhafte, strijdbaere, onverzaegde, ende kloekmoedige Heren See-helden

Pieter Pietersz. Heyn, van Delfs-haven, Generael,

Heynrick Kornelisz.Lonk, van Amsterdam, Admirael over een magtige vloot schepen der gemelde Compagnie.

Miine Heeren,

God Almagtig, die sich doorgaens in sijn Heilig Woord den Here der Heyrscharen¹ noemd, die de krijgen in al de wereld stuerd, de bogen breekt, de spietzen ontwee slaet, ende de wagenen met den vuere verbrand, als de 46. Psalm getuygd, die de koningen af ende aenset. Dan. 2.21. en magt heeft over der menschen Koninkrijken, Dan. 4.22. naer de lere des Heiligen Daniels, heeft na den val des menschen opentlijke oorloge tuschen den Duyvel, ende sijn saed, ende

1 Esa. 52.15. en 54.5. etc. Oorloge tuschen Christus, ende den Satan, ende hunner beyder saed.

[fol *2v]

tuschen den Here Jesus Christus, ende sijne ledemaeten uytgeroepen, seggende: Ik wil tuschen u ende het wijf, ende tusschen uw saed ende haer saed vijandschap setten. Gen. 3.15. Dit is voords van den aenbeginne der wereld gebleken, ende waerachtig bevonden. Dit word met den geduerigen heyligen krijg tuschen gemelde partijen so in den Ouden als Nieuwen Testamente gansch overvloedig bewesen. Ik segge heyligen krijg, niet in sich; also hy niet veel heyligheyds en geeft, ende niet veel goeds in sich en heeft, ja daer en tegen wel groote verstoringe ende onheyl aenbrengt, ende veroorsaekt: maer ten aensien datze van den Duyvel tegens Gods heyligen om hunne heylige sake ende de Christelijke religie word by de hand genomen, ende gevoerd, ende van God tegens den Duyvel ende sijnen aenhang voorgestaen, ende verdedigd. ² So sijn wy ook om het getuygenisze van Jezus met den Duyvel nu schier eene eeuwe van jaeren in eenen swaeren ende bloedigen oorlog, ende worden van sijne instrumenten, den Roomschen Antichrist, ende Spaenschen Senacherib sonder ophouden bestookt, ende hard aengevochten, ende bestreden, ende van God almagtig door de wettelijke wapenen deser vrije Vereenigde Nederlanden, onder de souveraine ende hooge sorge ende beleyd vande Hoog-Mogende Heren Staeten, als Vaders van het Vaderland, beneffens het gouvernement ende de regeringe van de strijdbaere Gods-Helden, ende Naszousche Josuen, Gedeons, ende Macchabeen, de Doorluchtige ende Hoog-Geborene Vorsten, de Prinzen van Oranjen, so hoog-loffelijker ende eeuwig-gesegender gedachtenisze, als noch van sijne tegenwoordige Princelijke Excellentie, onder de schaduwe van sijne vleugelen, tegens dien grooten verschrickelijken Monarch, ende dat vaste ende woeste Rijk van 't Roomsche Babylon, als by myrakel, te land ende te water, beschermd, ende staende gehouden tot groote verwonderinge van de geheele wereld. Ende gemerkt het inden wettelijk oorlog niet genoeg en is sijne eyge landen te verdedigen, ende voor te staen; maer ook nodig, de palen

2 Oorloge der Vereenigde Nederlanden met den Koning van Spanjen.

[fol *3r]

der vijanden selfs aen te grijpen, ende te bekrijgen, om hem te meer te quellen, ende te eer moede te maken, te verduren, ende uyt te harden; gemerkt ook dese onse Landen by den koophandel ter see meest bestaen; ende wy den vijand ook nergens meer in sijn vaer-water wesen, nochte sekerder ende merkelijker afbreuke doen en konnen, dan door den inval in sijne Indien, ende het gebruyk der koophandelinge met ³ die natien, ende volkeren: so is al voor eenen goeden ende geruymen tijd van jaeren vande Vaders van ons Vaderland daer op met een wakend oge acht genomen, ende gelet; ende de Oost-Indische Comapgnie tot dien eynde geoctroijeerd, opgericht, ende aengesteld, niet sonder de aldergrootste segening des Almagtigen, ende een ongelooflijk voordeel voor dese Landen, ende geen minder interest ende schade van onsen dood-gesworen vijand, in spijt van alle sijne magt, ende pragt, van al sijn geweld, ende hoogmoed. God verlene hun meer ende meer sijne heylige segeninge om sijns naems wille! Het en waer nu niet minder, maer ongelijk meerder profijtelijk ende voorderlijk voor dese Landen, konden wy eenen vinger inde West-Indien krijgen, ende daer so met der tijd met het geheele lijf inboren. So is het eyndelijk daer ook op aengesien, ende het schip over dien boeg gewend, door de selve trouwe sorge der Hooge Voedster-Magten deser Landen: wanneer onlangs inden jaere 1621. uwer Edele West-Indische Compagnie voorgenomen, goed gevonden, ende in 't werk geleyd is, onder uwer Edele beleyd, bewind, ende regeringe, met sulken heyl als wy alle weten, ende de Spanjaerd best verneemt, ende gevoeld. Ende gewiszelijk daer en is niet aen te twyfelen, of God almagtig sal aen dat groote werk sijne almogende hand houden, in vaderlijke segeninge, tot ondergang van dien vermeynden Pauselijken ende Antichristischen Monarch, tot beschaminge van sijnen trotzen hoogmoed, ende rechtvaerdige wrake van sijne bloed-dorstige tyrannije, tot nut ende besten van ons lieve Vaderland, ende sijne gansche Christelijke

3 Vereenigde Oost-Indische Comapgnie. Anno 1602.

[fol *3v]

Kerke, tot sijns naems ere, indien 't ons maer aen boete ende dankbaerheyd niet en ontbreke, ende wy met God door hertelijke ende vuerige gebeden in sijne vrese altijd te rade gaen . ⁴ Want hoe kan dat anders wesen, of God die geen onschuldig bloed ongewroken en laet, sal die see des vergoten bloeds van die arme naeckte onnosele menschen vande Spaensche krone eyschen, ende dat bloedig Koninkrijk sijn gewiszen ⁵ loon geven. Ik en wil hier nu, om der kortheyd wille, niet verhalen, wat grouwelijke tyrannije de Spanjaerds aldaer niet als menschen, maer als verscheurende wilde beesten, hebben aengericht, het welke de Christelijke Leser in den Spiegel der Spaensche Tyrannije inde West-Indien van Bartholomeus de las Casas, Spaensch Bischop, ende ogengetuyge der gemelde feyten, overvloedig kan lesen: alleen moet ik dit hier maer tot dese sake seggen, dat die barbarische menschen aldaer over de twintig milioenen sielen, dat is twee honderdmael honderd duysend menschen door alderhande grouwelijke pijnen, ende dooden, in onmenschenlijke wreedheyd, seer jammerlijk vermoord ende omgebragt hebben, verwoestende meer dan drie duysend mijlen lands, ende daer in tien Koninkrijken die meerder ende magtiger sijn als Spanjen selfs, die van volk krielden, so datmen ettelijke honderd mijlen reysen konde sonder een eenig mensche te vinden, daerse nochtans van die luyden vrundelijk gewellekomt, wel onthaeld, ende ontfangen waren, so seer als sy ter wereld hadden konnen wenschen: waer over dan gemelde Bischop niet sonder reden uytroept: Het is grootlijkx te besorgen, dat God Spanjen verwoesten sal, om de groote sonden die de Spaensche natie in Indien gedaen heeft. wederom: Het Koninkrijk van Spanjen is in groot perykel van verloren te gaen, ende van andere vreemde natien verheerd, verwoest, beroofd, ende verdruckt te worden: de reden is: om dat God die rechtvaerdig, warachtig, ende de opperste Koning van allen is, seer vergramd is, om de groote misdaeden, ende sonden, die de Spanjaerds door gansch Indien bedreven hebben, quellende, verdruckende, tyrannise-

4 Gen. 4.10. ende 9.5. etc.

5 Spaensche Tyrannije inde VVest Indien.

[fol *4r]

rende, rovende, ende moordende so veele luyden, ende sulken volk, sonder reden, ende recht, binnen so weynige jaeren, verwoestende so veele ende sulke landen, steden, ende vlecken, welk volk al redelijke sielen waren, naer het beeld Gods ende gelijkenisze vande alderhoogste Drievuldigheyd geschapen, alle Gods vaszaelen, ende door sijn dierbaer bloed verlost, die rekeninge houd, ende niet een van die en vergeet, ende die Spanjen verkoos voor eene dienaeresze ende instrument om haer te verlichten, ende tot sijne kennisze te brengen. &c. Hier uyt is dit dan ook ⁶ ontstaen, dat de Spanjaerd, door dien West-Indischen roof nu verrijkt sijnde, een magtig Monarch van Indien geworden, Dominator in Asia, ende Africa, als hy sich roemd, van 't Oosten in 't Westen, ende van de eene see tot de andere heerschende, middel ende magt gekregen heeft de gelovigen inde Christenheyd ellendig te verdrucken, ende aldaer ook geen minder bloed te vergieten als water, wanneer het de Babylonische Hoere, die hy sijne magt gegeven heeft, door ⁷ haeren wijn der toverije beschonken, ende dronken gemaekt, naer Gods vaderlijke ende rechtvaerdige voorienigheyd, beliefd heeft eenen algemeynen oorlog tegens de waere gelovigen, ende lidmaten der rechte Katholijke Kerke inde gansche Christenheyd uyt te roepen, ende tegens de heyligen ⁸ krijg te voeren, op datze dronken werde van het bloed der heyligen, ende der getuygen van Jesus, naer de voorsegginge der Heilige Openbaringe. Wat staet-er dan al bloed op de rekeninge ende kerf-stock van Romen, ende Spanjen, dat God eenmael van hunne handen eyschen wil, gelijk hy dan ook beveelt Apoc. 18.6. Vergeldet haer, gelijk sy u ook vergolden heeft, ende dobbelet haer dobbel naer haere werken. In den drink-beker daer sy u in geschonken heeft, schencket haer dobbel. So veel als sy sich selven verheerlijkt heeft, ende weeldig geweest is, so veele pijnen ende droefheyd gevet haer. Ongetwyfeld uwer Edele Compagnie is ter rechter tijd aengesteld, ende opgerecht, om in de rijpicheyd der oordeelen Gods over Spanjen uwen zickel in sijnen goud-oogst ende schat-ka-

6 Spaensche Tyrannije in de Nederlanden.

7 Apoc. 17.13.

8 Apoc. 13.7. ende 17.6.

[fol *4v]

mer te werpen, ende sijnen roof rechtvaerdiglijk te maeijen, ende in uwe schuren in te samelen, ende onder u uyt te delen. So spreekt de Here door sijnen Propheet: Wee dij! gy verstoorder: meyndij, gy en sult niet verstoord worden? ende gy verachter, meyndij men en sal dij niet verachten? wanneer gy het verstoren geeyndigd hebt, so suldij ook verstoord worden: wanneer gy des verachtens een eynde gemaekt hebt, so salmen dij wederom verachten. De Here is onse Richter, de Here is onse Meester, de Here is onse Koning, die helpt ons. Laetze hunne stricken spannen, sy en sullen toch niet houden: also en sullen sy het vaenken op den mast-boom ook niet uytsteken: dan sal veel kostelijk roof uytgedeeld worden, dat de lammen ook roven sullen. Ende geen inwoonder sal seggen: ik ben swack: want het volk dat daer in woond, sal vergevinge der sonden hebben. Dit is de dag der wrake des Heren; ende het jaer der vergeldinge, om Zion te wreken. Esa. 33.1.22.23.24. ende 34.8. Sien uwe ⁹ Edele alrede niet, dat God tot uwer Edeler voornemen sijnen rijken segen so vaderlijk verleend, ende dat hy de Indische Schatten van Spanjen inde grabbelinge geeft? Heeft de Here door uwer Edele toegeruste ende uytgesondene Vlote onder het beleyd van de Edele manhafte, strijdbaere, onverzaegde, ende kloekmoedige See-Helden Pieter Pieterszen Heyn, Generael, ende Heynrick Korneliszen Lonk, Admirael, de Spaensche Silver-schepen uwer Edele niet in handen gegeven, ende alrede daermede de vermeynde Spaensche Monarchie geweldig gekrackt, ende geswackt, ende uwer Edele kantooren ongelofelijk gestijfd, om hem noch nader onder de ogen te sien, ende sulke slagen, met Gods hulpe, meer te voegen, na 't herte te steken, ende aen de krone te ternen, ende te plucken, ja die in den dreck te werpen? Het en heeft niet sonder groote oorsake sijne rechtvaerdige bedenkinge, dat onder desen Mexicaenschen schat eene Goude Krone, den Spanjaerd toegesonden, van de onsen bekomen, ende alhier in Holland gebragt is: als mede dat het Spaensche Beeld in 't Hof van Madril door eenen grooten Donder-storm de Krone van het

9 Voorspoed des VVest-Indische Compagnie. Veroveringe der Spaensche Silver-Vlote.

[fol **r]

hoofd is geslagen,ende de schepter uyt de hand geruckt, het beeld voords ongeschend blijvende, als wy uyt die quartieren onlangs veelvuldig sijn bericht geworden. Ik en wil hier geene prognosticatie ofte voorsegginge maken: maer overmits daer niets by geval, maer alles naer Gods Voorsienigheyd geschied, ende God ook niets te vergeefs en doet, ende voornamelijk sulke teykenen niet sonder gewichtige oorsake en geeft: so sullen wy het met geduld in hope uytwachten, wat God almagtig daer mede heeft willen voorbeduyden. ¹⁰ Edoch nademael over dese onverwachte ende onwaerdeerlijke Overwinninge by alle oprechte Patriotten ende Liefhebbers van ons gemeyne Vaderland, ende ongeveynsde Religions-verwanten met allen recht eene sonderlinge vreugde ende herten-lust is ontstaen: so en hebbe ik geenzins willen nochte konnen nalaten, met eenige Poetische Dank-gedichten, en Lofsangen, naer het exempel der oude heyligen van Moses, ende Mirjam, Debora, ende Barak, ende andere, dese groote Victorie naer mijn vermogen te vereren: so om mijne dankbaerheyd voor mijn hoofd aen God Almagtig daer mede te bewijsen, die mij het herte ende het merg in mijn gebeente hierdoor sonderling vequickt heeft; als ook om uwer Edele van herten geluck te wenschen over so gesegende Overwinninge: mitsgaders ook om alle vroome herten van de wettelijkheyd ende billijkheyd deser sake inde rechtvaerdigheyd van onsen krijg gegrond, te berichten, ende dan ook met mijn exempel voor te gaen, ende tot gelijke dankbaerheyd ende geluck-wenschinge aen te porren, ende op te scherpen. Ende also ik vastelijk vertrouwe, dat uwe Edele ¹¹ desen mijnen geringen, doch getrouwen, arbeyd, ende blijkelijk getuygenisze van mijne hertelijk genegenheyd tot den welstand van uwer Edele Compagnie, sich wel sullen gevallen laten: so hebbe ik mij ook verstout, mijn gemeld werkxken uwer Edele seer gedienstelijk toe te eygenen, en op te dragen, ende uwer Edele daer mede hertelijk geluck te wenschen: God Almachtig ootmoedelijk biddende, dat hy uwer Edele personen

10 Oorsaken ende oogmerk van dit tegenwoordige werk.

11 Ende dedicatie, ofte toeeyginge.

[fol **v]

met de aenslagen van uwe Edele groot begonnen werk, ende dapper voornemen, met syne goddelijke segeninge altijd wil overschudden, ende diergelijke manhafte Tochten al meer ende meer laten geluckelijk uytvoeren; ende ook uwe Edele o strijdbaere ende kloekmoedige Helden! met sijne kragt uyt den hoogsten aendoen, ende onder sijne goddelijke ende vaderlijke vleugelen voor allen onheyl beschermen, ende lang gesond sparen, tot grootmakinge van sijne Heilige Waerheyd onder die blinde Heydensche ende Paepsche afgodische Indiaenen, tot afbreuke ja vernielinge vande magt ende pracht van Spanjen, ende de geheele vertredinge van die bloedige Krone tot verstoringe van die groote Babylonische Hoere, die op de seven Roomsche bergen sit, ende de eyndelijke omkeringe van dat gods-lasterlijke Antichristische Rijk der tyrannije, ende afgoderije, tot heylsame verloszinge van Gods bedroefde, verdruckte, ende uytgeplonderde Kerke in de gansche waerde Christenheyd, tot nut ende beschuttinge van ons lieve Vaderland, ende ook eyndelijk tot tijdelijke rijke segeninge ende welvaren van alle de participanten ofte medestanders van uwer Edele geoctroijeerde gesegende Compagnie, tot een genadig loon ende vergeldinge van uwer aller getrouwicheyd aen Gods Kerke, ende het Vaderland: wenschende uyt den grond mijns herten, dat dit nieu-aengevangen jaer, daer wy nu in getreden sijn, het oude, ende alle de voorgaende, in geluck ende segen noch wijd mag overtreffen, ende dat het heyl der Compagnie met de jaeren, ja dagen, al voord ende voord mag waszen, ende vermeenigvuldigen: waer over ik ook niet ophouden en sal, so opentlijk, ende ampts-halven, als ook in 't bysonder, God Almagtig van ganscher herten ende vueriglijk te bidden: blijvende ook ondertuschen ten allen tijden ende ten eeuwigen dage

Erentfeste, wijse, seer voorsienige, ende bescheydene Heren,

Vwer Edele ten hoogsten toegedaen ende dienstwillige Vrund, ende Dienaer

Samvel Ampzing, van Haerlem.