Logo DBNL
De Puiterveensche helleveeg (1720)

De Puiterveensche helleveeg

(1720)–Abraham Alewijn–rechtenstatus Auteursrechtvrij

Vorige Volgende

Derde bedryf.

Eerste tooneel.

Het Tooneel verbeeld een kaamer in de Herberg.
Piet en Jan aan een tafel gezeten, met een kan wyns tusschen beide, elkanderen toebrengende; op tafel ziet men meêr kannen en glazen staan; Coen en Flip met de hoeden onder den arm, achter Jan; Swaantje met een krytje aan d'eene krytje aan d'eene zyde van de tafel, in stilte het gelag reekenende; Fobert achter haar met de hoed op bey zyn handen voor 't lyf houdende; Foppe met een halfpints roomer in de hand, en de kist met geld van Jan de Rolder aan d'eene zyde van het Tooneel. In de schutscherm is in 't midden een deur, dienende tot den, ingang van Hartje en Saartjes kamer.
Jan.
 
HO, Foppe Drieslag, hou.
Foppe.
 
Alhier.
Jan.
 
Sa, repje wat.
 
Wy moeten voor de nacht noch slaapen in een stad,
 
Kom, tuigje paarden op, en haal me fluks de wagen
 
Hier voor de deur. Je zult wat dienen aan te jaagen,
 
't Word laat.
Foppe.
 
Als 't doet, 'k ben in een amery compleet.
Jan.
 
Waar wachtje na?
Foppe.
 
Ik gae, maak jy jou maar gereet;
 
Ik zal 't jou onderweg wel helder laaten voortgaan,
 
Zit jy maar vast, voor my ik waag'er mee myn poort aan.
Jan.
 
Sa, sa, rappalje, neem myn kist op.
Coen.
 
Goed, myn Heer.
Jan.
 
Breng z'in de wagen, maar keer jylui aanstonds weêr.
Flip.
 
Het zal geschieden.
Foppe, Coen en Flip met de kist bezyden het Tooneel binnen.

Tweede tooneel.

Jan de Rolder, Piet Pothuis, Swaantje, Fobert.
Jan.
 
LAat my nu 't gelag eens weeten.
Swaantje.
 
Vooreerst, je hebt van daag met vier man hier ontbeeten,
 
En noch drie paarden; dat 's voor soopjes, haver, gras,
 
Tabak, ontbyt, en noch aan alsem wyn, dat pas
 
Geschonken, wel geteld, correct twee ducatonnen.
Jan.
 
Dat kan wel toe.
Swaantje.
 
Zo is 't.
Jan.
 
Dat hebje wel verzonnen.
 
'k Heb daar niets tegen; maar, wie gaf u order, dat
 
Jy zoud dien wagenboef zyn luije lekk're gat
 
Met soopjes, en dan noch met alsem wyn opvullen?
Swaantje.
 
Wat, wat, Heer Capitein, een reizend man moet pullen.
 
Neem dat zo mislyk niet.
Jan.
 
't Is wel, vaar jy maar voort,
 
En doe my reekening van 't verder; als 't behoort.
Swaantje.
 
Ik zal. De maaltyd nu met strikken, jeu en straalen,
 
Met wyn en bier, en 't geen de wagenaar kwam haalen,
 
Doch voor uw reekening, bedraagt tien gulden net,
 
Dit nu te zaamen maakt, als of het was gewed,
 
Juist zestien guldens en zes stuivers.
Jan.
 
'k Zal 't je geeven;
 
Want, ik verk laarje, dat ik nooit van al myn leeven
 
Ben zo discreetlyk....
Jan steekt zyn hand in de broeksband, kwanswys of hy zyn goudbeurs daar uit wilde haalen, en Piet schielyk opreizende, wil hem zulks beletten.
Piet.
 
Maar, myn Heer, wat wilje doen?
 
Ik bidje, laat dat na; 't stryd tegens myn fatzoen,
 
Zou ik, myn beste vriend, daar ik logeer, gedoogen,
 
Dat gy betaalen zoud; 'k verklaarje, 'k zou myn oogen
 
Niet durven opslaan, om u weder aan te zien.
 
't Is maar een bagatel.
Jan.
 
Myn Heer, 't zal niet geschiên,
Hy steekt weder zyn hand in de broeksband, en maakt raare figuuren.
 
Verexcuseer my, zou ik zelf hier commandeeren,
 
En gy betaalen, 't geen ik hier kwam te verteeren?
 
Waar wil dit heenen? uw beleestheid is te groot.
 
Ey laat my maar begaan.
Piet.
 
Myn Heer, 'k was liever dood,
 
Eer dat ik zulks zo liet passeeren.
Jan.
 
'k Zal 't niet leijen;
Piet.
 
Ik bid, geef my verlof.
Jan.
 
Uw groote Courtoisyjen.
 
Myn Heer, en waarde vriend, die maaken my beschaamt.
Piet.
 
Vergeeft myn vryheid, Heer, ik weet wat my betaamt.
Jan.
 
Wyl 't u dan zo belieft, zal ik obedieeren,
 
En uwe hoflykheid niet langer querelleren.
Swaantje, tegen Fobert.
 
Waar blyf jy, lompen boer, jy staat daar als een staak,
 
Of steene beeld, zo styf en roerloos, zonder spraak;
 
Kom, groet my ook eens op zyn stee's; zo buig je lenden.
Fobert groet Swaantje op zyn Boers.
 
Je bent een bok, 'k mocht jou wel mee naêr 't hof toe zenden.
Jan.
 
Waar of 't Canalje van myn volk zo lang vertoeft.
Swaantje.
 
Daar koomen zy, de kist was zwaar.
Jan.
 
Dat snood geboeft
 
Is lui en traag van aart, men moet haar zomtyds stryken
 
Met rotting oly.

Derde tooneel.

Piet, Jan, Swaantje, Fobert, Coen, Flip.
Jan.
 
HOe! stae jy hier noch te kyken,
 
Daar 't reeds zo laat werd; waar's de kist?
Coen.
 
Al vast gemaakt,
 
En op de wagen.
Flip.
 
'k Meen my 't ribstuk heeft gekraakt,
 
En, dat wy met ons tween wel lustig moesten tillen.
Jan.
 
Jou beesten, 'k zal je straks verleeren tyd te spillen.
 
Kom, volg my aanstonds na.
Flip.
 
Het zal geschiên, myn Heer.
Jan.
 
Vaar wel dan, Hospita, in 't najaar kom ik weer.
Swaantje.
 
'k Zal u verwachten, Heer, en als een Prins onthaalen.
Jan.
 
Ik ben te vreên; dien Heer zal myn gelag betaalen.
Swaantje.
 
Wis, wis, dien Heer is goed, had ik maar van dat soort
 
Een heel scheepslading, dan zo raakten wy wel voort.
Piet.
 
Dat hebje wel; want, om in 't korte voort te raaken,
 
Heb jy zulk volk van doen, als wy, die ons vermaaken,
 
En altyd vrolyk zyn, nooit kniezig, 't gaat hoe 't gaat,
 
Want, wyl een ander treurt zo weeten wy noch raad.
 
Nou, Hospita, tot flus, ik zal myn vriend geleijen
 
Tot aan den wandelaar; wil d'avondspys bereijen;
 
'k Ben in een aêr halfuur weerom, maar, sluit vooral
 
Myn kamer deur, want 'k vrees altoos voor ongeval.
 
'k Heb daar een goudbeurs in myn koffer, daar de guiten
 
Op zouden loeren, en my, eer ik 't merkte, snuiten.
Swaantje.
 
Vrees daar niet voor, myn Heer, 'k hou altyd goede wacht.
Fobert, en Swaantje, te gelyk, tegens Jan.
 
'k Wensch jou geluk op reis.
Jan.
 
Ik jou lui goeden nacht.

Vierde tooneel.

Fobert, Hartje, Saartje door de deur van de Schutscherm op het Toneel koomende.
Fobert.
 
DAt is een nobel volk, dat leeft noch uit den treuren,
 
Och! mocht my maar een reis in 't jaar die vreugd gebeuren,
 
Wat nood was 't? maar, ik heb in een geheel rond jaar,
 
Niet een dag, of myn wyf die zit my dicht in 't haer.
 
Wat is 'er onderscheid in 't een en 't ander leeven!
Hartje.
 
Ho, Hospes, is dien Heer vertrokken?
Fobert.
 
Ja, zo even,
 
En d'een is d'anderen slechts uitgelei gaan doen,
 
Hier dichte by.
Saartje.
 
Dat's goed; want, luiden van fatsoen
 
Zyn dat gewent.
Fobert.
 
Had ik van zulke braave gasten
 
Maar eenen koppel 's weeks, 'k wou aan myn oor niet tasten,
 
Om in een jaar twee, drie, zo groote kist met geld
 
Te winnen, als jou kist, al was 't noch eens geteld.
Saartje.
 
Dat hebje wel, vaêr, maar, hoe duinen, kan jy weeten,
 
Van buiten, wat 'er wel van binnen is geseeten?
Fobert.
 
Dat weet ik aan 't gewicht, ik heb 'er aan getilt
 
Vaar wel, 'k hoor daar myn wyf, 'k word aers licht weêr gedrilt.

Vyfde tooneel.

Hartje, Saartje.
Hartje.
 
HOe dat ik 't overleg, 'k weet geen besluit te maaken,
 
En hier dient kort beraad.
Saartje.
 
Al weêr kwae neuten kraaken?
 
Wat helpt toch 't kniezen? peur met my maar op een pad,
 
Naêr Brabant, beste maat.
Hartje.
 
ô Saar, jy praat zo wat,
 
't Is daar niet veilig; want, daar veel parthyen loopen,
 
En al de reizigers haar geld en goed afstroopen;
 
Men brand daar hoorens; 'k heb in Brabant toch geen zin.
Saartje.
 
Ik wel.
Hartje.
 
Ik niet.
Saartje.
 
Ik al, wat weg wil jy dan in?
Hartje.
 
Ik wil naer Gelderland.
Saartje.
 
Ik niet.
Hartje.
 
Ik al. Gantsch vyven,
 
Hoe! toon j'alree jou kop, en meen jy 't door te dryven?
 
Dat zal niet gaan.
Saartje.
 
Niet gaan? jy bent kryn onverstand,
 
Zou jy me tegens dank vervoeren naêr een land,
 
Daar 't doods en eenzaam is, hoe droes is 't hier geleegen?
Hartje.
 
Wat zegje, Saar?
Saartje.
 
Wel ja. En wat heb jy daar tegen?
Hartje.
 
Dat jy myn zin doet, al zou 't onderst boven staan,
 
Of met, of zonder wil, 'k verstaa jy mee zult gaan.
Saartje.
 
'k Zal niet.
Hartje.
 
Wel hoe, wat 's dat? dan meug jy zitten blyven
 
Voor het gelag, terwyl ik opkrui met de schyven.
Saartje.
 
Dat zal jou missen. Ey, wou jy zo met de poen
 
Maar heen gaan stryken? zoet, ik heb ook geld van doen.
 
Wel hoe! 't is niet genoeg een dochter te vervoeren,
 
En dan sleehts heen te gaan; ik laat me zo niet loeren.
 
Jy hebt my trouw belooft met eede, en 'k heb jou hand;
 
Wat droes beeld jy jou in? daar is noch recht in 't Land.
Hartje.
 
Hoe spreek jy dus op 't mes?
Saartje.
 
Zou ik niet moogen spreeken,
 
Daar ik gelyk heb? neen, dat zal m'in 't minst ontbreeken.
Hartje.
 
En wat wou jy al doen?
Saartje.
 
Wat zotter vraag is dat.
 
'k Zal schreeuwen, dat je my vervoert hebt uit de Stad,
 
En dat je met myn geld wilt deurgaan.
Hartje.
 
Watte nukken!
Saartje.
 
Wel, foei! meen jy my als een slet reeds t'onderdrukken?
 
'k Zal 't niet verdraagen.
Hartje.
 
Sus, houd smoel; ik zie daar Swaan.
Saartje.
 
Dan moet jy morgen vroeg met my naêr Brabant gaan.
Hartje.
 
't Is goed, 't is goed, ik zal.

Zesde tooneel.

Hartje, Saartje, Swaantje.
Swaantje.
 
JElykt gestoort van zinnen.
 
Wat scheelt'er?
Saartje.
 
Niet met al, maar, wat jaagt jou hier binnen?
Swaantje.
 
Ik kwam eens kyken, of j'iets had van nooden.
Hartje.
 
Neen.
 
Als noch niet, Hospita; maar, wyl ik morgen meen
 
Voor dag en dauw op reis te gaan, zo laat eens vraagen,
 
Of hier niet ergens te bekoomen is een wagen,
 
Die ons kan voeren naêr den Bosch.
Swaantje.
 
Zo ga je vast?
Hartje.
 
Gewis.
Swaantje.
 
't Is goed; 'k zal doen, 't geen gy me daar belast.
Hartje.
 
Maak ook 't gelag eens op.
Saartje.
 
En laat ons vroegjes eeten.
Swaantje.
 
Het zal geschieden, als ik slechts jou zin mag weeten,
 
Ik wacht maar naêr dien vriend, die aan de Wandelaar
 
Is uitgelei gaan doen; de kost is aanstonds klaar.
 
'k Wou hy al t'huis was, want ik ben het meest verleegen,
 
Dat hy een ongeluk mocht krygen onderweegen.
Hartje.
 
Dat denk ik niet; maar wel, dat door die Kapityn,
 
Den vriend met Rinse Vocht zo wel onthaald zal zyn,
 
Dat hy aldaar wel voor een poos zal blyven luimen,
 
Want, 't leek een nobel Heer, die nooit als uit een ruimen
 
En onbekrompen beurs te markt gaat, en den aêr
 
Zal om geen ey al mee een struif bederven. maar,
 
Je zoud wel iemand naêr die Herberg kunnen stuuren.
Swaantje.
 
Dat meen ik ook te doen.
Hartje.
 
Al was 't maar van je buuren.
 
Daar zit een vetjen op.
Swaantje.
 
Neen, daar moet Meeuwis heen.
 
Die jongen is zo rat, gelyk een zweep ter been,
 
Maar, als de droes gezet op smullen en op likken.
Hartje.
 
De maats van dat consoort, die houden veel van pikken,
 
Als ze om een trantje zyn.

Zevende tooneel.

Swaantje, Hartje, Saartje, Fobert.
Fobert.
 
MAar, Swaantje, laat je my
 
Zo schreeuwen, daar je bent nochtans zo dichte by?
Swaantje.
 
Hoe maak je zulk bohaai, wat is 'er weêr te kwikken?
 
Moet ik voor jou altoos de kruiken gaan beschikken,
 
Wat is 'er gaans, dat jy zo tiert, of is dien Heer,
 
Die flus den Kapitein uitleide, daar ook weêr?
Fobert.
 
Neen.
Swaantje.
 
Is 'er dan vreemd volk uit Stee?
Fobert.
 
Neen.
Swaantje.
 
Moet j'ook tappen?
Fobert.
 
Neen, zeg ik.
Swaantje.
 
Wil men ook met het gelag ontsnappen?
Fobert.
 
Dat was de kneep; daar zit een dronke boer drie, vier,
 
Te zuipen aan de bank, en maaken daar goed cier,
 
Zy smyten alles stuk, en spreek ik van betaalen,
 
Zo dreigen zy 't gelag met kerven aan te haalen
 
Op 't smoelwerk met een mes; dies koos ik 't haazepad.
Swaantje.
 
Jy bent een schytebroek, een bloodaart, een Jangat.
 
Schud uit den bokzen, want, die zal my beter passen,
 
Als jou; maar, laat ik eens dat varken daar gaan wassen.

Achtste tooneel.

Fobert, Hartje, Saartje.
Fobert.
 
JA, ga jy maar, je meugt. want, 't ziet daar lelyk uit;
 
Men slaapt nooit beter, als met een geheele huid.
 
Wat dunkt jou, goede vriend, heb ik 't niet wel begreepen?
Hartje.
 
Byzonder; maar, jy denkt om slagen? noch om streepen
 
Die op jou rug staan van die lekk're bezemstok,
 
Die zo mooiklonken op de voering van jou rok.
Men hoort van binnen een geluid van mans stemmen, en stokslagen daar onder; en Fobert vlucht achter een der pilaaren, die op de voorgrond van het Tooneel staan.
Fobert.
 
Daar zyn s'al handgemeen, ik gae myn zelfs versteeken,
 
Hier ergens in een hoek, om niet den kop te breeken,
 
Met al die bruijery 'k Hou daar niet van, ô neen.
 
't Hart zakt my in den schoe, als ik noch om die sneên
 
Van flusjes denk; myn wyf haar bakkes kan daar tegen,
 
Maar, 't myne niet; ik ben ook om geen snee verlegen
 
De droes, daar komt zy met een knuppel, die 't geschil
 
Heeft bygeleit; ik hou my in dit hoekje stil.

Negende tooneel.

Swaantje, Fobert, Hartje, Saartje.
Swaantje, met een knuppel.
 
DAt is weêr afgedaan, stabytje deed zyn dingen,
Zy wyst met haar knuppel.
 
Dat het wat docht. Die eens die boeren had zien springen,
 
Hy had zich wel bevuilt 't Mes vloog 'er uit de hand,
 
Hier in een hoek, en gints ter vlucht weêr aan de wand.
 
't Was stok in 't honderd; maar, ik meen, zy moesten bloejen,
 
En de geleden schaê wel schoon met geld vergoejen,
 
Eer ik haar vry liet. Maar, waar liep myn traanbok heen?
Swaan hem ziende.
 
Ho! ben jy daar? voort, voort, of'k breekje hals en been.
Fobert.
 
ô Bloed, waar berg ik my? 'k bid, wil toch voor me spreeken,
 
Goe luitjes, laat my nou niet in de peekel steeken.
Swaantje.
 
Wat 's hier te peekelen? kom, scheerje naer den haard,
 
Zet pot en pan te vuur, en helpme metter vaart.
 
Terwyl ik Meeuw is naêr den wandelaar zal stuuren
 
Om onze vriend, of aers mocht dat gepooy licht duuren
 
Tot morgen, en al wat men by een aer verteert,
 
Daar rookt myn schouw niet van. Dat blad dient omgekeert.
 
Nou, jonge luitjes, 'k zal aanstonds de tafel dekken,
 
Maak jou wat vrolyk, 't zal den appetyt verwekken.

Tiende tooneel.

Hartje, Saartje.
Saartje.
 
MAar, waarom wil jy naer den Bosch, en niet veel eer,
 
Recht naer de Moerdyk, om zo vorder over 't veer
 
Antwerpen aan te doen? want, dit 's een myl op zeven.
Hartje.
 
Op zeven, of op acht, dat is jou net om 't even,
 
Hoe jy in Braband komt? maar, wat is daar te doen?
 
Daar leit m' iets zwaars op 't hert.
Men hoort eenig gestommel van binnen, en de Schout dringt met twee Dienders tegen Swaan aan, de kamer in; Justus Spaarpot volgt de Schout dicht van achteren, en houd hem by de rok vast.

Elfde tooneel.

Swaantje, De Schout, Justus Spaarpot, Hartje, Saartje, twee Dienders.
Swaantje.
 
't IS tegen het fatsoen,
 
Heer Schout, een vry vertrek zo slechts maar in te dringen,
 
En eerelyke lui by onty te bespringen.
Schout.
 
Dat zal men jou wel aers beduijen, watte praat!
 
Of meen jy dat ik niet die fynman die daar staat,
 
Aan 't zwarte rokje ken? en hou jy zo mooi guiten
 
En dieven op, die met eens anders geld gaan fluiten?
Swaantje.
 
Wat zegje?
Schout.
 
Wat ik zeg, dat zal je in 't kort verstaan.
Hartje.
 
Waar berg ik my?
Schout tegens de Dienders.
 
Kom, kom, pak jy die lichtmis aan.
De Dienders vatten hem.
 
Dat is een rechte wolf in 't schaapsvel.
Saartje.
 
'k Bid, myn Heeren,
 
Het is myn man.
Schout.
 
Jou man? dat zal men hem verleeren.
Justus, met een hevende stem.
 
Maar, zyn wy al te recht.
Schout.
 
Och! twyffel daar niet aan.
 
Het is den gauwdief, die zyn hand heeft durven slaan,
 
Aan jou comptoir en geld, zet maar de fok op steven.
Justus Spaarpot den Schout van achteren by den rok vasthoudende, en over deszelfs schouderen ziende naer Hartje met vreemde grimassen, en een groote bril op zyn neus gezet hebbende, maakt al bevende allerley postuuren, en Hartje valt op zyn kniên.
Justus.
 
Ik doe 't al; maar, voorwaar, ik moet het my ontgeeven.
 
Dat pruikje, en dat gewaad zyn my gantsch onbekend,
 
Spreek, jongen, uit den borst zo weet ik of jy 't bent.
Hartje.
 
Ja, vader, 'k ben het zelf. Wil myn misdryf vergeeven?
Justus.
 
Jou, bengel, waar is al myn schoone geld gebleeven?
Hartje.
 
't Is alles wel bewaard. 'k heb 't noch niet aangeraakt.
Schout.
 
Waar is de kist, op dat zy open werd gemaakt?
Hartje.
 
Daar in myn kamer.
Schout, tegens de Dienders.
 
Gae, en wil ze by ons sleepen.
 
De sleutel?
De Schout tegens Hartje.
Justus.
 
Ziet, hoe staat den bengel nou beneepen.
De Dienders de deur van Hartjes kamer openende haalen de kist daar uit, en sleepenze tot voor aan het Tooneel.
Hartje.
 
Ik bid je, vader, laat jou toorn toch overgaan.
 
Vergeef my deze maal.
Justus.
 
Jy hebt te veel misdaan.
 
Waar blyft de sleutel?
Hartje in al zyn zakken zoekende, haalt eindelyk de sleutel daar uit.
Hartje.
 
'k Bid, wil u zo niet ontstellen,
 
Daar is ze.
Justus.
 
Schout, doe op, en wil de zakjes tellen.
 
Ik meen 'er tien zyn.
Schout, de kist openende.
 
Ja, tien keyen groot en zwaar;
 
Stort uit de kist, daar leit het zootje by malkaar.
Justus.
 
Och! help my, ik bezwym.
Swaantje, hem ondersteunende met den Schout.
 
Een stoel, een stoel, ey zet je
 
Wat neer, myn ouwe bloed, daar 's Brandewyn kom betje
 
Daar mede, en neem zomtyds een klokje daar van in,
 
Om 't hert te sterken.
Een der Dienders brengen een stoel op 't midden van het Tooneel, en Swaantje Justus daar op zettende, neemt een glaasje Brandewyn van tafel, en daar de neusdoek in doopende, vryft hem daar mede 't aangezicht rondom af. Justus laat onder 't spreeken 't eene klokje voor en 't ander na door de keel loopen.
Justus, al stamelende, en met interposen.
 
Och! dien Zeun, die 'k zo bemin....
 
Moet die op zulk een wys my, ouden man, bedriegen?...
 
Eerst steelen zo veel gelds .... en dan zo schelms noch liegen ....
 
't Is onverdraaglyk....
Hartje.
 
Ik zweer't je Vader lief,
 
Het is myn schuld niet, maar, den een of d'and'ren dief
 
Heeft in myn afzyn daar zyn handen aan geslaagen.
Justus.
 
Jou guit, jy bent alleen gebooren my te plaagen.

Twaalfde tooneel.

Fobert, Swaantje, Justus, Schout, Hartje, Saartje, twee Dienders.
Fobert, met een brief in de hand.
 
HO! Swaantje, booden brood.
Swaantje.
 
Wat tyding heb je dan?
Fobert.
 
Een brief van onzen vriend.
Swaantje.
 
Dat's goed waar is de man?
Fobert.
 
Dat weet ik niet, want ik heb de brief noch niet geleezen.
 
Breek op, en lees ze zelf.
Swaantje, de brief openende.
 
Wat duiker mag dat wezen?
 
De vriend niet wederom, en slechts een brief in stee,
 
Dat dunkt my wonder vreemd.
Fobert.
 
Ja, Swaan, dat dunkt my mee.
Swaantje.
 
Maar wie bracht u den brief?
Fobert.
 
Een onbekende jongen
 
Die kwam daar als een hart in 't donker aangesprongen,
 
En snap was hy weêr voort, en dryvend op een pad,
 
Als of de drommel hem met zweepen was aan 't gat.
Justus.
 
Heeft hier meer volks geweest?
Swaantje.
 
ô ja, twee groote Heeren,
 
Waar van den eenen voor een week hier kwam logeeren,
 
En d'ander eerst van daag, op 't kostelykst gekleed,
 
Met twee Soldaaten, daar hy mee naar 't Leeger reed.
Justus.
 
Dat zullen dieven zyn, gewis; maar, laat ons hooren,
 
Wat zy toch schryven; want, hier dient geen tyd verlooren.
Swaantje, leest.
Swaan schud onder 't leezen 't hoofd al heen en weer, en d'anderen hooren scherp toe. En Fobert haalt zomtyds zyn schouderen eens op.
 
Aan Swaan met de broek aan.
 
WY Heeren van de Calis benden,
 
Dan ryk, dan arm, naer 't Rad wilwenden,
 
Vassalen van het wissellot,
 
Dan op een troon, dan op 't schavot,
 
Uitvinders van de fyne streeken,
 
Om kist en kasten op te steeken,
 
Of beursen knippen, zonder dat,
 
Den eigenaar het voelt, of vat;
 
Om u niet ongerust te laaten,
 
Omtrent het missen van de plaaten,
 
Zo zeggen wy in dezen brief,
 
Als dat wy hebben, tot gerief,
 
En om niet weer te kort te koomen,
 
Al 't geld van Hartje mee genoomen,
 
Op intrest enkel, en ter leen,
 
Doch wy belooven 't met ons tweên,
 
Weêr op St. Jutmus te betaalen,
 
Zo ons de henket niet komt haalen.
 
Noch hebben wy wat snuistery,
 
En vry wat kleutergeld daar by,
 
Daar boven in een kast gevonden,
 
Met zo wat lappen, goed voor wonden,
 
En tot verschooning zeer bekwaam,
 
't Geen wy met al den santen kraam,
 
Ook hebben in de kist gestooken,
 
En mee gepakt, doch niets gebrooken
 
Aan sloten, hengzels, deur of kast,
 
Wylonze sleutel altoos past,
 
Ter plaats, daar ietwes is te veegen,
 
Zo dat wy nergens staan verleegen.
 
Vaar wel, hier mede goeden nacht;
 
Houd op een aêr tyd beter wacht.
Piet Pothuis,
en
Jan de Rolder.
Swaan en Justus neemen den Schout tusschen beiden, en trekken hem dan aan d'eene, dan aan d'andere zyde.
Swaantje.
 
Och! Schout lief, sta me by.
Justus.
 
Wil toch de dieven vangen.
Swaantje.
 
'k Word dol en desperaat.
Justus.
 
De schelmen moeten hangen.
 
Ik bid verzuim geen tyd.
Swaantje.
 
Ik ben geruineert.
 
Myn goud en zilverwerk en gelt gespolieert.
Justus.
 
Myn schoone Capitaal!
Swaantje.
 
Myn kostelyke Linden.
Schout.
 
Geeftyd, geeftyd, 'k zal zien, of ik dat ruigt kan vinden.
Justus.
 
Zie daar, ik geef de helft van 't geen jy achterhaalt.
Swaantje.
 
En 'k zal bezorgen, dat jy ryklyk word betaalt.
Schout.
 
't Is wel, 't is wel, houd op, 'k zal aanstonds order stelllen;
Tegens de Dienders.
 
Maak drie reipaarden klaar, je zult m'op reis verzellen,
 
Wy kunnen dezen nacht een schoon end weegs te paard
 
Afleggen.

Dertiende tooneel.

De Schout, Justus, Hartje, Saartje, Fobert, Swaantje.
Schout.
 
MAar, jy Swaan, bent niet veel beter waard,
 
Jou Feeks, jou Helleveeg; ik kan jou niet beklaagen
 
Die alle daag jou man onthaalt met knuppelslaagen.
Fobert.
 
Dat 's waarheid, Schoutje lief, getuigen is myn huid;
 
Ik zal 't je toonen, help maar eens dit rokjen uit.
Schout.
 
Dat hoeft niet, houd maar aan, ik zal 'er raad in schaffen,
 
En zulk een heyby, als jou wyf, behoorlyk straffen.
Fobert.
 
Ja, neemze vrylyk mee, en 't kleine kind daar by,
 
Ik gun 't jou uit myn hart, tast toe maar, neemze vry.
Schout.
 
Zo haastig niet, myn vriend, 'k moet maar executeeren
 
Myn Heer zyn order, en die zal ik pronuncieeren.
Fobert.
 
Dat is?
Schout.
 
Dat is, dat zy in een geheel rond jaar
 
Niet tappen zal, en dat jy kunt weêr by jou vaêr
 
Zo lang gaan turven.
Fobert.
 
Och! dat 's goed.
Swaantje.
 
Wat meug jy kallen?
Schout.
 
Maak hier geen rusie, en laat jou geen woord ontvallen,
 
Dat maar naer quaestie ruikt, of 't zal noch anders gaan.
 
Jou mans plaag, daar gy zyt.
Fobert.
 
Dat 's op zyn kop geraên.
Schout.
 
'k Zal 't haar inpep'ren, wacht.
Justus.
 
Maar, waar zal ik dan blyven,
 
Als zy de winkel sluit, en niemand mag geryven?
Schout.
 
Dat heeft geen haast; zo zy noch beterschap belooft,
 
Zal ik myn Heer, 't paenael wel praaten uit zyn hoofd.
Swaantje.
 
Och! wou jy dat doen, Schout, ik zweer 't je by myn leven,
 
Ik zal myn Fobertje nooit een kwaad woord weer geven.
Schout.
 
'k Zal 't eens beproeven, maak slechts dat je sorge draagt,
 
Dat my nooit door uw man werd over u geklaagt,
 
En pas dien Heer wel op. Heer Spaarpot, wilt hier wachten,
 
Tot morgen naêr bescheid; ik zal, naêr myn gedachten,
 
Goe tyding brengen, want zo hier, als hier omtrent
 
Zyn my de wegen meer als dat geboeft bekend,
 
Vaar wel. Ik zal haar met wat snel te galopperen,
 
Den weg afsnyden; 'k hoop niet zonder haar te keeren.
Justus.
 
Daar slae geluk toe.
Schout.
 
Ja, stel maar jou hert gerust.

Veertiende tooneel.

Justus, Hartje, Saartje, Fobert, Swaantje.
Swaantje.
 
SPreek op nu, goeden Heer, en eisch maar, wat je lust.
Justus.
 
My lust die stoute guit, die daar staat, wat te kloppen.
Hartje.
 
Och. Vader, 'k bid pardon.
Fobert.
 
Ei, wil niet langer moppen,
 
Hy zal 't niet meêr doen.
Justus.
 
'k Hoor dat noch niet uit zyn mond.
Hartje op zyn kniên vallende.
 
Ik zweer 't je Vader lief.
Justus.
 
Is 't wel van 's herten grond?
Hartje.
 
ô Ja, 'k zweer 't andermaal, je moogt me vry gelooven,
 
En om je in alles te believen, daar en boven
 
Van nooit te trouwen, als den geen die gy begeert.
Saartje.
 
Dat zal ik schutten, want, die schelm heeft my onteert.
Justus.
 
Wat praat jy, kladdegat, vaar jy maar voort met schutten,
 
Hy 's minderjaarig, en dat huuwlyk kan ik stutten.
 
Jou kaale schytfleirs, wat beeld jy jou niet al in?
 
Jy hebt myn Zeun verleit, jy hebt hem tegens zin
 
Vervoert, en hy jou niet Jy bracht hem aan het taaken,
 
Van zulk een kist volgelds, om jou maar ryk te maaken.
 
Kom, Zoon, laat ons te zaam maar aan de maaltyd gaan,
 
En jy, steekneusje, scheer jou aanstonds hier van daan,
 
Of 'k zal 't den goeden Heer van Puiterveen voordraagen.
Saartje.
 
't Is goed, 'k zal gaan, maar, jy zult het u noch beklaagen.
Swaantje.
 
Kom, Heeren, volg my na, de tafel staat gedekt,
 
In d'and're kamer.
Justus.
 
Maak toch, dat dit aas vertrekt.
Fobert.
 
Het zal geschieden, Heer, heb maar geduld tot morgen,
Justus.
 
't Is goed, myn vriend, men zal haar tot die tyd toe borgen.

Einde van het Derde en laatste Bedryf.


Vorige Volgende