Logo DBNL
Drie gedichten (1844)

Drie gedichten

(1844)–J.A. Alberdingk Thijm–rechtenstatus Auteursrechtvrij

Vorige Volgende
 
‘Je revins - rapportant de mes courses lointaines
 
Comme un vague faisceau de lueurs incertaines.
 
Je rêvais, comme si j'avais, durant mes jours,
 
Rencontré sur mes pas les magiques fontaines
 
Dont l'onde enivre pour toujours.
 
.............................
 
Mes souvenirs germaient dans mon âme échauffée,
 
J'allais, chantant des vers.’
JOANNES FRANCISCUS ALBERDINGK THIJM,
MIJNEN WAARDEN VADER,
en
CATHARINA ALBERDINGK THIJM,
MIJNE BEMINDE MOEDER,
worden
DEZE GEDICHTEN
TOEGEWIJD.
DE SCHRIJVER.

Voorbericht.

Uit verschillenden hoofde heeft de Auteur van dezen bundel zijn vroeger opgevat voornemen laten varen, om, als inleiding tot het eerste dichtwerk, waarmede hij optreedt, eene verhandeling te schrijven over zijn begrip van kunst en kunstoefening. Hij vreesde, dat men de ontwikkeling van theoretische denkbeelden een anderen oorsprong zoude toeschrijven, en als strenger toetssteen voor zijne kompozities zou doen gelden, dan hij er in erkennen mocht - ja, deze vrees komt hem te minder ongegrond voor, naar zijne onbekendheid bij zijn Lezers het hem moeielijker had gemaakt deze laatsten van zijn ware bedoelingen te doordringen. Hoe licht toch verdenkt men geen Auteur, die ons een type schetst van de kunst, zoo als hij ze zich in haar hoogste volkomenheid had voorgesteld - die ons aanwijst, wat hij voortreffelijk in het éen of ander

genre gevonden heeft, en wat hij daarentegen meent te moeten afkeuren - hoe lichtlijk verdenkt men den zoodanige niet van de pretentie het ideaal te hebben verwezenlijkt, waarnaar hij slechts gestreefd heeft, en zich voor alle verkeerdheden te hebben gewacht, dewijl hij er eenigen heeft aangewezen! En wat kan den dichter een zekerder waarborg zijn voor het missen van zijn doel - de sympathie des algemeens - dan een schijn van inbeelding en aanmatiging, dien men even gemakkelijk verkrijgt, als het ondoenlijk is dien later van zich af te werpen! De Schrijver vergenoegt zich dus, eerst in later tijd (zoo dit noodig mocht zijn), van het waarom zijner voortbrengselen rekenschap te geven.

Wat ook de thands verschijnende vaerzen in zichzelven betreft - hij vleit zich, dat zij geene verklaring behoeven.

De geschiedenis van den Arkelschen Koomen, die in Ermingard voorkomt, is aan de chronijken van dat geslacht, met eenige wijziging, ontleend. De aanteekeningen, er aan toegevoegd, vertrouwt men, dat, als wetenschappelijke herinneringen, den Lezer niet onwelkom zullen zijn.

De Geboorte der Kunst, vroeger in een veel bekeken, maar weinig gelezen, tijdschrift opgenomen, verschijnt naast Ermingard in het licht, op hoop, dat deze bijzonderheid ook aan het minder romantiesch dichtstuk eenige Lezers bezorgen moog.

Het dezen beiden voorafgaande stuk is, als men wil, een kleinigheid, en ware veellicht beter niet op den titel

vermeld: doch hoe het zij, men gedooge het er neven. Het kon den Schrijver niet van het hart, deze gelegenheid voorbij te laten gaan, zonder zich van een dankbaarheidsplicht te kwijten, en een klein hulde te brengen aan mannen, die, door hunne werken, en met betrekking tot den Beeldenden Kunstenaar, ook door hun heusche en leerrijke verkeering, den Schrijver onder zoo velerlei schulden hebben gelegd.

De Heer Tollens heeft eenmaal zijn verlangen geuit, dat men zijn gedichten niet beoordeelen mocht, dan na ze, door de voordracht, de melodie te hebben hergeven, in vereeniging waarmeê zij aan zijn hart ontstroomden: welk dichter zou den zelfden wensch niet koesteren, en zijn ‘treurig zwart op wit’ niet gaarne tot muziek zien gemaakt? - Geen voorzeker, die de form onafscheidelijk acht van den geest, en de eerste, in haren geheelen omvang, de uitdrukking, het zinnebeeld, van den andere heeft willen maken.

En hiermede ware dit voorbericht te besluiten: maar het woord de rigueur blijft te zeggen over de spelling en geslachtstoepassing. De tijd is voorbij, waarin men u, of met deernis, of met een admiration mêlée d'épouvante aanstaarde, zoo gij naar het Bilderdijkianisme helde; met andere woorden, zoo gij, in eenige gevallen, de schrijfwijs der Leidsche Maatschappij in de vorige eeuw volgde, en derhalve somtijds van die des Heeren Siegenbeek afweekt: maar de geslachten - dat is eene zaak, die strenger wordt nagegaan. Van het oogenblik af, dat een schrijffout van Hooft of Vondel, door Hoogstraten opgetee-

kend, en een inval van Moonen of Sewel, door Pieterson gerangschikt, voor wet heeft gegolden, en zich gehuldigd zag, zelfs ten koste van de schoonste analogiën - waren de geweldenaars niet te verbidden, die ‘het vrouwelyke geslacht’ van de woorden tijd, smaak, dood, glans, rouw, en dergelijke, ‘den schop gaven,’ zoo als Huydecoper het noemt (Proeve, I. 254). Men behoeft echter de boeken van laatstgenoemden taalleeraar, en zoo ook die van Bilderdijk, Kluit en ten Kate, maar even te hebben ingezien, om het niet al te euvel te duiden, wanneer een schrijver bij zijn geslachtsregeling met eenig oordeel te werk zoekt te gaan. Ook is er maar weinig dichterlijk gevoel aan het onderscheiden van der dood en den dood, zoowel als van slepen en sleepen, kreten en kreeten, enz. te verspillen1. Omtrent deze punten,

als omtrent andere, die meer onmiddelijk in verband met zijne gedichten staan, zal ondertusschen elke te recht wijzing den Schrijver welkom en aangenaam zijn; vooral zoo zij de uitdrukking van een

stelsel blijkt te wezen, en de Beoordeelaar inziet, dat zijne betrekking hem de verplichting oplegt iets meer

dan een bloote meening, een gissen, of duister besef, tegen de resultaten der studie over te stellen, die de

Schrijver zich bewust is met ernst en geweten te hebben betracht - hoe onvolkomen het kunstwerk ook zij.

 

Amsterdam, 30 Juli, 1844.


Vorige Volgende