Langs kermissen en hoven

Ontstaan en kroniek van een Nederlands toneelgezelschap in de 17de eeuw

[p. 155]

Bijlage E
Voorstellen van Jan Baptist van Fornenbergh aan de burgemeesters van Amsterdam, 17 september 1663 en 9 februari 1668

Van de verschillende versies der voorstellen uit 1663 is de volgende, vermoedelijk de eerste, gekozen omdat hierin de namen van de bevriende spelers vermeld staan. Blijkbaar heeft, al bij een eerste gesprek waarvan deze aantekeningen de weergave vormen, Jan Baptist de voorwaarde gesteld dat de twee Haagse medemeesters Fino en Parkar bij een eventuele overdracht van de kostuums, de hunne mochten behouden, terwijl Nooseman (en zijn vrouw) die een hoger honorarium ontvingen omdat ze over een eigen garderobe beschikten, deze evenmin hoefden af te staan.

t voorstel van Jan Babtist 17 sept 1663, maandagh

De schouburg aen hem over te laten voor een sekere somme gelts mits stellende borg van Jaer tot Jaar oft op volgende Conditien

De Schouburg te bewoonen bij Jan Babtist gelijck brisee nu doet.

Twee hoofden neffens de Jan Baptist te stellen, om te borgen - voor't gelt, toestel tot het speelen en Regard op t volck en anders.

De kleeren tot speelen te leveren bij Jan Babtist die hij jegenwoordich heeft behalven de personen Gilles Noseman, Trial en fino: en het verder nodige uijt den ontfang te bekostigen. De Tooneelen vande Haegsche Schouburg daer tegenwoordig staende te leenen voor soo veel Jan-Babtist aengaen voor den tijt van drie maenden.

De speelen en Boecken opde schouburg te corrigeren en vorders disponeren bij Jan Babtist. Alle drie maenden Afterekenen.

Vacantie van Twee maenden, in Maij en in Augustus, viertien dagen onbegrepen.

De tijt van t accort te duren 5 Jaren: en vijff Jaren in optië bij Jan Babtist. en bij sijn sterven een Recognitie aen sijn huijsvrou.

De profijten Na dat alle onkosten afgetrocken sijn bij Jan Babtist te genieten een derde part De rest aen beijde Godtshuijsen. Vorder 't gemeene best en profijt te besorgen soo veel mogelijck.

Achter de benoemingsacte door de burgemeesters op 5 juli 1663 van de schouwburghoofden Jan Vos, Wittenoom, Domselaer, v.d. Poel, A. Pieters, C. de Vries bevindt zich een kladblaadje van later datum, waarvan de letterlijke tekst luidt:

te considereren dat burgemeesters alsdan niemant souden mogen toelaten van andere comedianten als sonder consent van Jan Baptista of soude kunnen questiën moveren.

de klederen verlies ons seer schadelijck sijn souden.

naer verloop van het contract ons meer schadelijck sijn soude als het voorgaende proffijt.

alsoo dan soo haest geen bequaem volck meer souden kunnen bekomen en ondertussen Jan Baptista geprefereert worden.

[p. 156]

Het voorstel van 1668

Aan de Ed^e Grootachtbare Heeren de Heeren Burgemeesteren ende

Regeerders der Stadt Amsterdam.

Vertoont met behoorlijcke reverentiee Ian Babtist van Fornberg, hoe dat hij supplt (naer sijn wederkomste uijt Sweeden en Denemarcken) in den Haag speelende, menigmaal, door verscheijde Heeren ende Liefhebbers is vermaant, om op den Schouburg alhier te komen speelen. dit den Supplt overwogen hebbende, keert hem derhalven tot UEDd^e grootachtb. versoeckende in alle onderdanigheijt, dat UEDd^e groot achtbaerheden hem Supplt deselve Schouburg op seeckere voorwaerden en conditien (waer van de voornaemste poincten desen annex) gelieven op te dragen, opdat soo treffelijcken Schouburg, van soodanige vermaarde Stad, als dese, (sijnde een kleijne wereld) ook voor deze voornaamste hoedanigheden als namentlijck goede voorsorgen en directie, kostelijcke kleederen, en vooral, uijtsteekende personagien te meerder luijster en profijt bekome. twelck doende etc.

In margine stont

Bij desen gestelt in handen van de Regenten vant Wees- ende oudemannen-huys,

om d'Heeren Burgermeesteren te dienen van advijs en bericht.

Actum den 9en Februarij 1668 was onderteeckent Gillis Valckenier.

Lager stond in margine:

Burgermeesteren alvooren hier op hebbende gehadt het bericht, en advies van de Regenten der oude mannen ende Weeshuijs, verklaren dat in het versoeck bij den neffens staende requestte gedaen niet kan worden getreden.

Actum den 14 Februarij 1668. Was onderteekent G. Valckenier.

(Present waren de HH. burgemeesters: L. Reinst, L. de Vlaming van Outshoorn, C. van Vlooswijck, G. Valckenier).

(Enkele citaten uit de ‘Artikulen uit het Request van Jan Baptist getrokken en beantwoordt’:)

Dat het niet waarschijnlijk is, dat hij alleen beeter voorzorgen en directien zal hebben konnen, als de teeghenwoordighe Regenten van de Schouwburgh met haar zessen.

1. Dat de teeghenwoordighe Regenten niet alleen zo kostelijke, maar zelfs kostelijker kleederen konnen doen maaken als hij heeft: doch dat zij dat laatste, om weinigher onkosten te doen, ende Godtshuizen meerder profijt antebrengen.

Dat hij deeze uitsteekende personagien uit de teeghenwoordighe Tooneelspeelders van de Schouwburg zoude moeten haalen: alzo hij noch niemandt van de zijne de beste van deeze overtreffen.

Boven dit alles staat noch te considereeren, (o.a-)

2. dat de Tooneelspeelers van de Schouwburgh beeter speelen als hij met zijne.

4. Dat Jan Baptist volghens zijne ghewoonte in't afroepen van de spellen, als ook in zijne Biljetten extravagante opsnijerijen ghebruikt, waar op toch altijt minder, als het ordinaris volgt; alsmeede, dat hij veeltijdts, door de Spellen verkeerde naamen te gheeven, de Liefhebber abuseert.

5. Dat hij meester van de Schouwburgh zijnde, in zijn maght heeft om de eene of de andere tijdt dezelver t' eene maal te ruineeren, door dezelve te abandonneeren, en verlaaten: alzo de teeghenwoordighe Tooneelspeelers verstrooit zijnde, naderhandt niet weeder bij elkanderen te krijghen zouden zijn.

Uit: Archief Burgerweeshuis, nr. 72. Gemeente Archief Amsterdam.